Bijbel

De Bijbel, ook aangeduid met „de Heilige Schrift”, of kortweg „de Schrift”, is het heilige boek van de christenen. Het woord 'Bijbel' stamt van het Griekse woord τὰ βιβλία ta biblía (boeken), dat een meervoud is van βιβλίον biblíon (dat oorspronkelijk papyrusje betekent en later werd gebruikt als aanduiding van een boek).

De Bijbel bevat twee verschillende verzamelingen van teksten:

1. De 39 boeken van Oude Testament, of Tenach genoemd. Deze werden geschreven over een periode van vele eeuwen, voor het grootste deel in het Hebreeuws met een paar passages in het Aramees. Deze heten daarom ook de Hebreeuws-Aramese Schriften of de Hebreeuwse Bijbel.
2. De 27 boeken van het Nieuwe Testament, geschreven gedurende de eerste (en volgens sommigen gedeeltelijk in de tweede) eeuw na Christus, in toen alledaags Grieks (koinè-Grieks).
3. Voor veel christenen hebben ook de deuterocanonieke boeken betekenis; zie verderop.

Christelijke kijk op de Bijbel

De Bijbel is voor orthodoxe christenen in zijn letterlijke betekenis het onfeilbare Woord van God. Die overtuiging wordt mede gebaseerd op een tekst uit de Bijbel zelf: „Elke schrifttekst is door God geïnspireerd en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven.” (2 Timoteüs 3:16). Die overtuiging vormt voor hen zelfs mede het fundament van het christelijke geloof.

Door alle eeuwen heen hebben (andere) christenen in de Bijbel naast de letterlijke ook een zinnebeeldige en morele betekenis gevonden; deels vloeien deze benaderingswijzen in elkaar over omdat sommige onderdelen van de Bijbel van zichzelf zinnebeeldig zijn (hierbij kan men denken aan de gelijkenissen van Jezus) of van morele aard (bijvoorbeeld de Tien geboden).

Sedert de verlichting beschouwen vrijzinnige christenen de teksten als mensenwerk, voortkomend uit de tijd waarin ze zijn ontstaan en dienovereenkomstig de taal en beelden uit die periode bevattend. Ook rechtzinnige christenen zijn wat dit laatste betreft meestal deze mening toegedaan. Om die reden maakt onderzoek naar de context waarin een tekst is geschreven doorgaans deel uit van de exegese.

Voorts is het zo dat de grens tussen rechtzinnig en vrijzinnig niet altijd scherp valt te trekken. Hij is vloeiend, doordat er groepen christenen zijn met opvattingen die tussen beide groepen in vallen, en doordat er binnen zowel de rechtzinnigheid als de vrijzinnigheid allerlei gradaties bestaan. Zo zijn er rechtzinnige christenen die de schepping in Genesis niet letterlijk nemen, maar een of andere vorm van de evolutietheorie aanhangen, maar daarin wel Gods handelen menen te zien. Anderzijds zijn er vrijzinnige christenen die toch nog een enigszins goddelijke bemoeienis met de totstandkoming van de Bijbel veronderstellen.

Samenstelling van de Bijbel

Zie Canon van de Bijbel en Canonvorming van het Nieuwe Testament voor de hoofdartikelen over dit onderwerp

De Bijbel is niet in één keer tot stand gekomen, maar is in de loop van duizenden jaren samengesteld. Het Oude Testament is in feite de Hebreeuwse Joodse Tenach. Deze omvat 39 boeken. Daarnaast is rond 150 v.Chr. een Griekse vertaling van de Tenach, de zogenaamde Septuaginta, gepubliceerd, die veel meer boeken omvatte, en van sommige boeken een uitgebreidere versie van wat in de Hebreeuwse Tenach stond. De 39 boeken van de Tenach worden door alle christelijke kerken als canoniek geaccepteerd. De teksten die wel in de Septuaginta, maar niet in de Tenach stonden, worden door de meeste protestantse kerken als apocrief beschouwd, terwijl de Rooms-katholieke Kerk 13 ervan als deuterocanoniek (‘later aan de canon toegevoegd’) in de Bijbel heeft opgenomen. In het artikel Canon van de Bijbel staat zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Testament een overzicht van welke kerken welke boeken als canoniek beschouwen.

Ook het Nieuwe Testament is een verzameling boeken. Hiervan is door Athanasius van Alexandrië in 367 n.Chr. een lijst van 27 boeken opgesteld, die door vrijwel alle christelijke kerken als canoniek worden beschouwd. Zie Canonvorming van het Nieuwe Testament voor meer hierover.

Hoewel vaak wordt gezegd dat de Bijbel door God geïnspireerd is, vergt deze uitspraak wel enige nadere toelichting. De Bijbel is niet woordelijk door God „gedicteerd” of anderszins vastgelegd. Mensen schreven, in hun eigen bewoordingen en in hun eigen stijl, en soms zelfs in hun eigen dialect, wat ze van God hadden begrepen, en soms ook letterlijk gehoord, of in dromen hadden gezien. De mate waarin deze nuancering wordt geaccepteerd, verschilt echter van kerk tot kerk. In het algemeen zullen reformatorische en bevindelijk-gereformeerde kerken strakker aan een letterlijke openbaring vasthouden.

Verschillende kerken kennen daarom hun eigen visie op de Bijbel. Tegenover de visie dat de Bijbel door God geïnspireerd is, staat de visie dat de Bijbel een door mensen samengestelde selectie is uit honderden geschriften. Over de vraag in hoeverre de diverse samenstellers door Goddelijke inspiratie of door persoonlijke opvattingen, en mogelijk zelfs eigenbelang, werden geleid, bestaan verschillende meningen.

Feministische theologen kijken kritisch naar de historische redactie van mannen in de keuze en vertaling van Bijbeldelen waarin vrouwen een rol spelen.

In de newagebeweging staan vooral de Gnostische Evangeliën centraal met hun meer mystieke benadering van het geloof. Hoewel ook in verschillende kerken individuele kerkleden te vinden zijn die met new age sympathiseren, wordt deze beweging niet tot het christendom gerekend.

Invloed van de Bijbel

Vanwege de overheersende rol van het christendom in het Europa vanaf de late Romeinse tijd tot aan de verlichting is de Bijbel niet alleen voor het godsdienstige leven in Europa van groot belang geweest. Ook taal, wetgeving alsmede kunst, filosofie en het maatschappelijke leven in het algemeen in de westerse beschaving zijn door de Bijbel beïnvloed. Vanwege de overheersende positie van Europa in de wereld gedurende de tweede helft van het tweede millennium strekt deze invloed zich ten dele ook buiten de westerse wereld uit.

Met de verlichting, de scheiding van kerk en staat en de wetenschappelijke revolutie in Europa en de Verenigde Staten, is de invloed van het christendom en daarmee van de Bijbel op het openbare leven afgenomen. De afgelopen eeuwen is er bij veel mensen twijfel aan de goddelijke oorsprong van de Bijbel ontstaan. Vanwege de secularisering in de westerse wereld heeft de Bijbel daar als religieuze en ethische leidraad bij velen aan belang ingeboet. In andere delen van de wereld (Oost-Azië, Latijns-Amerika en Afrika) kan men vanwege grootschalige bekeringen een toenemende belangstelling voor de Bijbel waarnemen.

Sommige wetenschappers, waaronder bepaalde archeologen, beschouwen de Bijbel als historisch en natuurwetenschappelijk correct. Veel wetenschappers zien de Bijbel echter meer als een cultureel, literair en religieus document. Voor meer hierover, zie de paragraaf Kritisch onderzoek van de Bijbel.

Thematiek

In grote lijnen gaat de Bijbel over het handelen van God in de wereld, vanaf de Schepping van de wereld tot aan het einde der tijden. In essentie betreft het de verstoorde relatie tussen God en mens (zondeval) en de weg naar herstel. In de Bijbel klinkt een boodschap van heil door. In het Oude Testament in eerste instantie voor het joodse volk. Later wordt echter de mensheid als geheel in dit heilsverschiet betrokken. Dit vindt zijn culminatie in het Nieuwe Testament waarbij iedereen („En er is geen onderscheid tussen Joden en andere volken, want ze hebben allen dezelfde Heer. Hij geeft zijn rijke gaven aan allen die hem aanroepen.” – Romeinen 10:12) die zijn of haar zonden belijdt en Jezus Christus, wiens optreden reeds in het Oude Testament (Jesaja) werd aangekondigd, als middelaar en brenger van een nieuw verbond tussen God en mensen aanneemt, vergeving ontvangt. Zij allen zullen het Koninkrijk van God beërven.

Hoewel de Bijbel bestaat uit een grote verzameling losse geschriften van diverse auteurs, wordt de Bijbel binnen sommige Christelijke stromingen als geheel beschouwd als de door God geopenbaarde waarheid, oftewel het „onfeilbare Woord van God” aangezien alle auteurs direct zijn geïnspireerd door God. De kerken in het christendom hanteren zonder uitzondering deze zienswijze. Los daarvan staat de vraag in welke mate de Bijbel letterlijk gelezen moet worden. Binnen de rooms-katholieke Kerk bestaat van oudsher naast de Bijbel ook de Traditie, die het Woord van God duidt. Al in de oudheid werden Bijbelteksten daarom ook allegorisch geduid. Binnen het protestantisme werd daarentegen het sola scriptura-principe (wat betekent dat alleen de Bijbel gezag en autoriteit heeft) ontwikkeld, waardoor er geen legitieme interpreterende instantie voor de Bijbel meer kon bestaan, maar de legitimiteit in de Bijbel zelf werd gelegd. Orthodoxe protestanten neigen naar een letterlijke tekstgetrouwe lezing, terwijl vrijzinnige protestanten de Bijbel juist meer allegorisch interpreteren.

Boeken

De Bijbel bestaat uit een reeks aparte boeken en geschriften van verschillende lengte en stijl in verhalende vorm, in proza en poëzie, die over een periode van ongeveer duizend jaar geschreven zijn door een veertigtal verschillende auteurs. Sommige werken in de Bijbel, zoals Hooglied, Job en delen van Jesaja worden zelfs tot de wereldliteratuur gerekend.

De Bijbel maakt gewag van namen, gebruiken, landen, naties en dieren, die deels tot in deze tijd nog bestaan. Archeologische vondsten duiden erop dat bepaalde in de Bijbel genoemde gebeurtenissen daadwerkelijk historische grond hebben (zie onder meer het Sisak reliëf (2 Kronieken 12), de Merenptah-stèle (vermeldt de aanwezigheid van Israëlieten in het oude Kanaän in 1230 v.Chr.), de Stele van Mesha (2 Koningen 3 en Genesis 19, de Zwarte Obelisk van Salmanassar (2 Koningen 9-10)). Anderzijds zijn er geen archeologische bewijzen gevonden voor de aanwezigheid van de Israëlieten in Egypte, of het bestaan van Jezus Christus, Maria of Mozes bijvoorbeeld.

In de christelijke traditie wordt de Bijbel opgedeeld in twee delen: het Oude Testament en het Nieuwe Testament. Het Nieuwe Testament telt 27 boeken. Het aantal boeken van het Oude Testament verschilt: de protestants-christelijke traditie kent 39 boeken, de rooms-katholieke traditie kent 49 boeken. Dat komt doordat in de rooms-katholieke traditie ook de deuterocanonieke boeken in de Bijbel worden opgenomen. Deuterocanoniek betekent ’in tweede instantie aan de canon toegevoegd’: de boeken horen wel bij het Oude Testament, maar komen niet voor in de Hebreeuwse Bijbel. In de protestants-christelijke traditie worden deze boeken aangeduid als apocriefen (apocrief betekent 'verborgen' en werd al in de vroege kerk gebruikt voor boeken die niet gezaghebbend werden geacht). De apocriefe of deuterocanonieke boeken zijn tussen de derde en eerste eeuw v.Chr. ontstaan in het antieke jodendom. Het zijn deels Griekse vertalingen van Hebreeuwse of Aramese boeken, deels oorspronkelijk in het Grieks geschreven werken.

Het Oude Testament

Het Oude Testament is het eerste gedeelte van de Bijbel. De boeken van het Oude Testament in een verschillende volgorde en zonder de deuterocanonieke en apocriefe boeken vormen het fundament van het jodendom, waarin het Tenach wordt genoemd. Het Oude Testament is oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws, met enkele gedeelten in het Aramees (Daniël 2:4b-7:28, Ezra 4:8-6:18 en 7:11-26 en een paar woorden in Genesis 31:47 en Jeremia 10:11).

Ook de naam Hebreeuwse Geschriften wordt wel gebruikt. Uit deze Hebreeuwse Bijbel ontwikkelde zich in het hellenistische jodendom de Septuaginta, die een grotere invloed had op het vroege christendom dan de Hebreeuwse Bijbel. Het is de traditie om het Oude Testament in vijf secties op te delen: de Wet, de Geschiedenis van het volk Israël, Wijsheid en Poëzie, de Grote Profeten en de Kleine Profeten. De katholieke Kerk rekent een aantal apocriefe of deuterocanonieke boeken tevens tot de canon van het Oude Testament (deuterocanoniek betekent 'in tweede instantie aan de canon toegevoegd'). Het gaat daarbij om boeken die van oudsher in de Septuaginta waren opgenomen.

Wet

De Wet (vertaling van het Hebreeuwse Thora, zoals deze teksten in het jodendom heten) wordt ook wel Pentateuch of de vijf boeken van Mozes genoemd. De Pentateuch is gegroepeerd rondom de Tien Geboden in Exodus 20 en Deuteronomium 5, en bevat uitwerkingen van de tien leefregels. Deze leefregels zijn verbonden aan de verhalen over het begin van het Joodse volk en hun uittocht uit Egypte naar het „beloofde land”. Omdat vroeger werd (en door sommigen nog steeds wordt) aangenomen dat Mozes de schrijver is van het grootste deel van de Thora, wordt de Thora ook wel de (vijf) boeken van Mozes genoemd. De boeken zijn: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium.

Geschiedenis

Geschiedenis omvat de boeken Exodus, Jozua, Richteren, Ruth, 1 en 2 Samuël, 1 en 2 Koningen, 1 en 2 Kronieken, Ezra, Nehemia, Esther. Deze bevatten de geschiedenis van het volk Israël.

Poëzie en wijsheid

Omvat de boeken Job, Psalmen, Spreuken, Prediker en Hooglied. Deze bevatten gedichten, spreuken en andere handelingen, bijvoorbeeld, een liedverzameling in het boek Psalmen en wijsheidsliteratuur zoals het boek Prediker.

Grote profeten

De grote profeten zijn de boeken Jesaja, Jeremia en Ezechiël. Deze boeken bevatten, net als de kleine profeten, de verhalen van de joodse profeten en hun pogingen het volk (en de koning) op het rechte pad te houden in de naleving van de leefregels uit de Thora. Tussen de grote profeten staan de boeken Klaagliederen en Daniël. Feitelijk hoort Klaagliederen bij de poëtische boeken (hier direct boven), maar het is in de christelijke Bijbel direct achter het boek van de profeet Jeremia geplaatst, die ook traditioneel gezien wordt als de schrijver van dit boek. Daniël is een boek dat voor bijna de helft uit geschiedenis bestaat, en voor de rest apokalyptische visioenen bevat. In het Jodendom wordt het tot de geschriften gerekend, terwijl het in de christelijke vertalingen naar de profeten is verhuisd. Overigens bevatten de grote en de kleine profeten behalve toekomstvisioenen ook veel poëzie.

Kleine profeten

De kleine profeten hebben deze naam te danken aan de lengte van hun tekst, niet aan het belang van hun boodschap; Hosea, Joël, Amos (boek), Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk, Zefanja, Haggai, Zacharia en Maleachi.

Deuterocanonieke boeken

De concilies van Florence (1441) en Trente (1546) bevestigden de plaats van de zogenaamde deuterocanonieke boeken in de canon van de Bijbel, die zij immers al in de Septuaginta hadden, en ook in de Vulgaat behielden. Het zijn de toevoegingen op Esther, Judith, Tobit, 1 Makkabeeën, 2 Makkabeeën, de wijsheid van Salomo, de wijsheid van Jezus Sirach, Baruch (met de Brief van Jeremia) en de toevoegingen bij Daniël. Deze worden onder invloed van Maarten Luther door de protestanten als apocrief beschouwd.

Apocriefen van het Oude Testament

Door zowel katholieken, oosters-orthodoxen als protestanten worden 3 Ezra en 4 Ezra, 3 Makkabeeën en 4 Makkabeeën, Psalm 151, Psalmen van Salomo en Oden als apocrief beschouwd.

Het Nieuwe Testament

Naast het Oude Testament bevat de Bijbel van de christenen ook het Nieuwe Testament. Het Nieuwe Testament is in het Koinè-Grieks geschreven. Het wordt ook de Griekse geschriften genoemd, waarbij we aantekenen dat (een deel van?) het Evangelie volgens Matteüs mogelijk oorspronkelijk in het Hebreeuws of Aramees is opgetekend en pas later in het Grieks is vertaald.

Zie ook Canonvorming van het Nieuwe Testament

Evangeliën

Vier Evangeliën, waarin de geboorte, het doen en laten, de vrijwillige dood, de opstanding van Jezus Christus en de verlossing door dit offer zijn beschreven: Evangelie volgens Matteüs, Evangelie volgens Marcus, Evangelie volgens Lucas en Evangelie volgens Johannes. De eerste drie evangeliën vertonen veel overeenkomsten en worden daarom ook wel de Synoptische Evangeliën genoemd (synopsis betekent samen bekeken; als je ze naast elkaar legt vallen de overeenkomsten in thema, indeling of woordgebruik op). Het vierde evangelie, dat van Johannes, heeft een heel eigen karakter, vermoedelijk omdat het pas tientallen jaren later geschreven is.

Geschiedenis van de eerste christenen

De Handelingen van de Apostelen vertelt hoe het Evangelie in Jeruzalem en omstreken ontvangen werd, hoe de eerste christenen er toe kwamen om het ook aan niet-Joden te verkondigen en tenslotte over Paulus die door zijn reizen en zijn gevangenschap het Evangelie brengt in Cyprus, Turkije, Griekenland en uiteindelijk aan het keizerlijke hof.

De brieven van de Apostelen

Hierin opgenomen de brieven van Paulus: aan de Romeinen, de eerste en de tweede aan de Korintiërs, de brieven aan de Galaten, de Efeziërs, de Filippenzen, de Kolossenzen, de eerste en de tweede aan de Tessalonicenzen, de eerste en de tweede aan Timoteüs, de brief aan Titus, en die aan Filemon. Van de overige apostelen: de brief aan de Hebreeën (auteur niet bekend), de brief van Jakobus, de eerste en de tweede brief van Petrus, de eerste, de tweede en de derde brief van Johannes en brief van Judas.

Openbaring

Openbaring. De openbaring van Johannes is eigenlijk de ‘Openbaring van Jezus Christus aan Johannes’. Hij beschrijft alleen de openbaringen die hij, volgens de aanhef, door bemiddeling van een engel kreeg.

Apocriefen van het Nieuwe Testament

Enkele boeken die als apocriefe boeken van het Nieuwe Testament worden beschouwd, zijn niet in het Nieuwe Testament opgenomen. Hun gezag wordt door de kerken niet erkend. Hun bestaan was altijd bekend (zoals de Brief van Barnabas), is bekend door tekstvondsten zoals die bij Nag Hammadigeschriften, of ze zijn gereconstrueerd uit verwijzingen die vroege kerkvaders geven. Deze apocriefen zijn: Handelingen van Petrus, Handelingen van Paulus, Handelingen van Johannes, Handelingen van Thomas, Handelingen van Andreas, Evangelie van Thomas, Evangelie van de Hebreeën, Evangelie van de Ebionieten, Evangelie van de Nazareners, Evangelie van de Egyptenaren, Evangelie van de Naäsenen, Evangelie van Petrus, Openbaring van Petrus, Verkondiging van Petrus, Evangelie van Maria Magdalena, Brief van Barnabas en het Evangelie naar Judas.

De volgorde waarin ze oorspronkelijk zijn opgetekend:

De eerste brief van Clemens aan de Korinthiërs (AD 96) Brieven van Ignatius (+107) De brief van Ignatius aan de Efeziërs De brief van Ignatius aan de christenen van Magnesia De brief van Ignatius aan de christenen van Thrallus De brief van Ignatius aan de Romeinen De brief van Ignatius aan de christenen van Philadelphia De brief van Ignatius aan de christenen van Smyrna De brief van Ignatius aan Polycarpus De brief van Barnabas (ca 130) De herder van Hermas (ca150) De brief van Polycarpus (+155) aan de Filippenzen Het evangelie van Thomas (Nag Hammadi) (130-160) Het Evangelie van de geboorte van Maria Het protoevangelium van Jacobus Het evangelie van Nikodemus De brief van Paulus de Apostel aan de Laodicenzen De handelingen van Paulus en Thekla

De brieven van Herodes en Pilatus Het evangelie van Petrus De handelingen van Andreas Het evangelie van Andreas Het evangelie van Barnabas De geschriften van Bartolomeüs de Apostel Het evangelie van Bartolomeüs Het evangelie van de Egyptenaren Het evangelie naar Judas Iskariot Het evangelie van Filippus Het evangelie van Thaddeüs Het kindheidsevangelie van Thomas

Bijbelvertalingen

De Bijbel is geschreven in het Hebreeuws, het Aramees en het Grieks. Er zijn talrijke vertalingen van de Bijbel in andere talen. Door deze vertalingen is de bijbelse boodschap ter beschikking gekomen van miljarden mensen die de oorspronkelijke talen van de Bijbel niet verstaan en begrijpen. De vroege vertalingen van de Bijbel werden met de hand geschreven en waren dus handschriften of manuscripten. Sinds de komst van de drukpers zijn er echter veel meer vertalingen verschenen, en deze zijn over het algemeen in grote oplagen uitgegeven. Sommige bijbelvertalingen zijn rechtstreeks uit het Hebreeuws en het Grieks vertaald, terwijl in andere gevallen eerdere vertalingen als basis hebben gediend. In het laatste geval ontstaat een vertaling van een vertaling.

Een belangrijke vertaling van het Oude Testament naar het Grieks was de Septuaginta, vervaardigd in de 3e eeuw v.Chr. te Alexandrië. Rond 400 n. Chr. vertaalde de kerkvader Hiëronymus van Stridon de teksten in het Latijn; deze Vulgata was gedurende de Middeleeuwen toonaangevend. Toen het Latijn in het dagelijkse leven steeds meer vervangen werd door de volkstalen, kon de Bijbel enkel nog gelezen worden door geestelijken die Latijn hadden gestudeerd. De rest van de bevolking was hierdoor afhankelijk van hetgeen de geestelijken vertelden. Tot ver in de 19e eeuw was het voor katholieken niet gebruikelijk de Bijbel te lezen.

De Bijbel in het Nederlands

Er zijn verscheidene Bijbelvertalingen in het Nederlands. Zie het artikel

Verspreiding

Er wordt geschat dat meer dan 4,7 miljard bijbels (geheel of gedeeltelijk) zijn gedrukt. Dat is meer dan vijf keer het aantal exemplaren van het rode boekje, waarvan naar schatting 800 miljoen exemplaren zijn verkocht of verspreid. In zijn geheel of gedeeltelijk, is de Bijbel vertaald in meer dan 2.400 talen. Ten minste een deel van de Bijbel is beschikbaar in de talen gesproken door meer dan 90 procent van de menselijke familie.

Volgens de gegevens van de United Bible Societies (UBS) is het aantal talen waarin de volledige Bijbel is uitgegeven, sinds het jaar 2000 toegenomen tot 495 in 2013. Het Nieuwe Testament zou in 1278 talen zijn vertaald en gedrukt. In 817 talen bestaat er een vertaling van één bijbelboek.

Kritisch onderzoek van de Bijbel

De Bijbel is sinds zijn ontstaan een bron van gezag geweest. Vanaf de zeventiende eeuw is de inhoud van de Bijbel, waarop dit gezag is gebaseerd, echter in toenemende mate onderwerp van wetenschappelijke kritiek geworden. Het woord ’kritiek’ komt van het Griekse krinein en betekent een niet-vooringenomen onderzoek. Men begon vraagtekens te plaatsen bij de opvatting dat de Bijbel het resultaat is van goddelijke openbaring.

Er zijn drie vormen van kritiek te onderkennen:

• Tekstkritiek (ook wel lagere Schriftkritiek genoemd) bestudeert de oude Bijbelse handschriften en tracht de oorspronkelijke tekst zo goed mogelijk te reconstrueren. Van de meeste boeken zijn geen originele handschriften van de auteur meer over. In de loop der eeuwen zijn ze steeds overgeschreven. De tekstkritiek onderzoekt al deze handschriften en tracht de meest waarschijnlijke oorspronkelijke tekst op het spoor te komen. Dit onderzoek heeft ertoe geleid dat er een nauwkeurige beschrijving van de oorspronkelijke tekst tot stand is gekomen.
• De historisch-kritische methode (ook wel hogere Bijbelkritiek of hogere Schriftkritiek genoemd) bestudeert de eenheid, bronnen, auteurschap en ouderdom van de Bijbelboeken.
• Historische Bijbelkritiek onderzoekt de herkomst van de Bijbel als historisch geschrift en de bronnen die daarbij zijn gebruikt. Hier gaat het dus vooral om de inhoud van de Bijbel.

Er rees scepsis betreffende de bovennatuurlijke verschijnselen die in de Bijbel worden beschreven en men verweet de Bijbel gebrek aan eenduidigheid en het voorkomen van tegenstrijdigheden.

Ook Jezus is onderwerp geworden van historisch-kritisch onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een rationeel-naturalistische invalshoek.

Mede als gevolg hiervan wordt de Bijbel in een seculariserende wereld door velen niet meer – of in verminderde mate – als relevante leidraad beschouwd in ethische kwesties.

Bijbelse personen

Aäron – Abel – Abraham – Absalom – Achaz – Adam – Amos – Ananias uit Damascus – Barabbas – Barnabas – Batseba – Benjamin – Bileam – Cham – Dan – Daniël – David – Eli – Elia – Elisa – Esau – Esther - Eva – Ezechiël – Febe – Filippus – Gideon – Goliath – Hagar – Haman – Henoch – Herodes I – Herodes Antipas – Hizkia – Ismaël – Izäak – Izebel – Jakob – Jakobus de Meerdere – Jafet – Jeremia – Jesaja – Jezus – Job – Johannes de Doper – Johannes (evangelist) – Jonatan – Jozef (zoon van Jakob) – Jozef (Jezus' pleegvader) – Jozua – Juda – Judas (Iskariot) – Kaïn – Kaleb – Lea – Levi – Lot – Lucas – Maleachi – Manasse – Marcus – Maria – Maria Magdalena – Matteüs – Metusalem – Micha – Mirjam – Mozes – Nebukadnezar II – Noach – Paulus – Petrus – Pontius Pilatus – Rachab – Rachel – Salomé - Salomo – Samuel – Sara – Saul – Sedekia – Sem – Seth – Simeon – Simson – Stefanus – Thomas – Timoteüs – Zacharia – Zacheüs

Zie ook

• Bijbelvertaling
• Vertalingen van de Bijbel in het Nederlands
• Concordantie
• Bijbelse handschriften
• Schriftkritiek
• Tekstkritiek van de Bijbel
• Historisch-kritische methode
• Documentaire hypothese
• Exegese
• Uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel
• Tegenstrijdigheden in de Bijbel

Externe links

Volledige Bijbeltekst online in diverse vertalingen

• De Bijbel in veel verschillende Nederlandse vertalingen: Statenvertaling, Statenvertaling 1977, Herziene Statenvertaling 2010, Nederlands Bijbelgenootschap 1951, Willibrordvertaling 1995, Groot Nieuws Bijbel 1996 en Nieuwe Bijbelvertaling 2004, alsmede diverse buitenlandse vertalingen. Ook meerdere vertalingen in kolommen naast elkaar mogelijk.
• Biblegateway.com – Het Boek en vele buitenlandse (vooral Engelse en Spaanse) vertalingen
• Bibleserver.com – Het Boek en vele buitenlandse (vooral Duitse) vertalingen
• De Bijbel online beluisteren, met de tekst op het scherm erbij
• Gescande versies van verschillende oude vertalingen, zoals Delftse Bijbel, Liesveltbijbel, Deux-Aesbijbel, e.d.
• De herziene versie van de Bijbel in het Latijn (Nova Vulgata)
• Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift, de vertaling die gebruikt wordt door Jehovah's Getuigen

Achtergrondinfo over de Bijbel

• Invloed van de Bijbel op de Nederlandse cultuur
• De Bijbel in Statenvertaling met kanttekeningen, apocriefen, kunstwerken, zoekfunctie
• Achtergrond en volledige tekst van de Willibrordvertaling en de Nieuwe Bijbelvertaling
• Een site voor Bijbelstudie, met achtergrondartikelen bij Bijbelboeken

Zoek bijbel op Wiktionary.

  Vrije mediabestanden over Bible op Wikimedia Commons

  (en) ''''' op Wikisource

  Citaten van of over Bijbel op Wikiquote

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

Christendom