Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Anselmus van Canterbury
Anselmus (Aosta, 1033 – Canterbury, 21 april 1109) was een in Italië geboren filosoof, theoloog en benedictijner monnik. Hij werd de tweede Normandische aartsbisschop van Canterbury en verwierf onder meer bekendheid met zijn zogenaamd ontologisch godsbewijs. Hij wordt beschouwd als de grondlegger van de scholastiek. Paus Alexander VI verklaarde Anselmus in 1494 heilig en in 1720 plaatste Clemens XI hem onder de kerkleraren.
Levensloop
Anselmus kwam uit Aosta, in Italië. Hij wilde op vijftienjarige leeftijd toetreden tot een klooster, maar zijn vader was daartegen, omdat hij een politieke loopbaan voor hem ambieerde. Toen Anselmus 23 jaar was, vertrok hij naar Frankrijk en trad toe tot de benedictijner abdij van Bec. Hij volgde in 1089 Lanfranc van Bec op als aartsbisschop van Canterbury en raakte betrokken in de investituurstrijd. Ook is zijn verzet tegen de gedachten van Roscellinus van Compiègne van belang.
Filosofie en theologie
Net zoals Augustinus voor hem, hing Anselmus in zijn metafysica een christelijk geïnspireerd platonisme aan. Belangrijke punten uit Anselmus' theologie en filosofie zijn:
- Anselmus zag geen tegenstelling tussen geloven en wijsgerig kennen: "Het geloof zoekt naar redelijk inzicht" (fides quaerens intellectum).
- Het verstand moet in dienst staan van de openbaring.
- Alleen de gelovige kent de werkelijkheid.
- Anselmus trachtte zonder bijbelse gegevens te bewijzen dat God bestaat als het hoogste goed en het hoogste zijn.
- Met bijbelse gegevens trachtte hij aan te tonen waarom God mens werd (Cur Deus homo): de menselijke schuld was te groot dat een mens er de boete voor zou kunnen dragen. De schuld werd gedragen door Gods Zoon (Jezus Christus), die de relatie met de mens herstelde.
Het ernstig nemen van de zonde laat zien dat hij met het werk van Augustinus vertrouwd was.
Godsbewijs
Anselmus van Canterbury was de eerste die een logisch bewijs van het bestaan van God formuleerde. Dit zogeheten ontologisch godsbewijs laat zich als volgt samenvatten:
- God is, per definitie, het volmaaktste wezen dat denkbaar is. In Proslogion, hoofdstukken 2-4, wordt dit in 2 varianten verwoord: God is 'iets, groter dan hetwelk niets gedacht kan worden' (aliquid quo nihil maius cogitari possit/potest/non valet) en God is 'datgene, groter dan hetwelk niets gedacht kan worden' (id quo maius cogitari nequit/non potest).
- Het is beter te bestaan dan niet te bestaan, dus iets wat niet bestaat kan nooit volmaakt zijn.
- Een niet bestaande God is minder volmaakt dan een bestaande.
- Dus moet God bestaan.
Dit bewijs werd in de twintigste eeuw geformaliseerd met behulp van de modale logica door Kurt Gödel.
Belangrijkste werken
- Proslogion
- Monologion
- Cur Deus Homo
- De Grammatico
- De Veritate
- De Libertate Arbitrii
- De Casu Diaboli
- De Incarnatione Verbi
- De Conceptu Virginali
- De Concordia
Invloed
Zijn verzoeningsleer kreeg grote invloed, ook later in de reformatorische theologie. In de 20e eeuw verzorgde Dom F. Schmitt een moderne uitgave van Anselmus' werken. De beroemde Engelse historicus Sir Richard William Southern (1912-2001) wijdde verschillende studies aan Anselmus.
Externe links
- (nl) H. Anselmus, bisschop en kerkleraar (HeiligenNet)
- (nl) Anselmus van Canterbury (Heiligen-3s)
- (en) Saint Anselm of Canterbury (Patron Saint Index)
- (en) St. Anselm (Catholic Online)
(en) St. Anselm, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)
| Filosofen uit de Middeleeuwen en de Renaissance |
|---|