Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Archeologie
Archeologie (Grieks: αρχαιος – λόγος ; 'leer der oudheid') of oudheidkunde is de wetenschap die, door bestudering van materiële overblijfselen uit het verleden en hun context, inzicht tracht te krijgen in alle facetten van oude culturen. De archeologische wetenschap kent een uitgebreide praktische kant (veldwerk): het verrichten van opgravingen. Ten onrechte wordt de archeoloog daarom soms gezien als een (schat)graver; een archeoloog is in de eerste plaats een wetenschapper, vaardig in het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Voor een archeoloog kan een prehistorische afvalhoop interessanter zijn dan goud of juwelen.
De tak van archeologie die zich bezighoud met het dateren van archeologische vondsten door middel van wetenschappelijke technieken, wordt archeometrie genoemd.
Deelonderwerpen
Geschiedenis van de archeologie
Archeologie ontstond toen men zich ging realiseren dat legenden, mythen, volksverhalen, de Bijbel en klassieke schrijvers geen betrouwbare bron vormden van kennis over het verre verleden van de mens. Over het zeer verre verleden is zelfs geen enkele verbale informatie (schriftelijke of mondelinge overlevering) beschikbaar. De archeologie heeft de afgelopen twee eeuwen een hele weg afgelegd om de wetenschap te worden zoals men deze de dag van vandaag kent. Maar de wetenschap staat niet stil, en archeologie evolueert nog steeds; radioactieve datering en DNA-onderzoek zijn belangrijke technische innovaties van de laatste tientallen jaren.
De eerste opgravingen
De eerste echte opgraving wordt toegeschreven aan Thomas Jefferson, in zijn latere leven de derde president van de Verenigde Staten. Hij trok in 1784 een sleuf rond een graf op zijn eigen landgoed in Virginia. In de streek van Jefferson geloofden de mensen dat deze graven afkomstig waren van geheimzinnige heuvelbouwers. Hij kwam tot de conclusie dat deze heuvels waren gebouwd door inheemse indianen die het gebruikten als graf. Jefferson was zijn tijd ver vooruit; hij deed alles zeer nauwkeurig. Zijn methode werd overgenomen door de latere Noord-Amerikaanse opgravers.
Het begin van de moderne archeologie
Archeologie begon zich pas als een wetenschap te ontwikkelen in het midden van de 19e eeuw. De Schotse geoloog James Hutton bestudeerde in zijn Theory of the Earth (1785) de stratificatie van sedimenten. Hutton toonde aan dat de stratificatie van sedimenten te maken had met allerlei processen die nog steeds bezig waren in de zee, rivieren en meren. Hij legde daarmee de basis voor het uniformitarianisme. Charles Lyell betoogde in zijn Principles of Geology (1833) dat de oude geologische condities gelijkwaardig waren aan de huidige.
Een Frans inspecteur, Jacques Boucher de Perthes, werkzaam in de Sommevallei, publiceerde in 1841 een artikel waarbij hij een verband aantoonde tussen menselijke werktuigen (vuistbijlen) en uitgestorven diersoorten. Hij concludeerde hieruit dat er lang voor de Bijbelse vloed al sprake was van een menselijke bestaan. De ideeën van Jacques Boucher de Perthes liepen vooruit op die van een andere grote wetenschapper van de 19e eeuw, Charles Darwin.
Zie ook
- Klassieke archeologie
- Onderwaterarcheologie
- Experimentele archeologie
- Geschiedenis van Nederland
- Geschiedenisonderwijs
- Monumentenzorg
- Cultureel erfgoed
- Wereld erfgoed, Cultuurerfgoed
Tijdperken
In het Nederlandse basis- en middelbaar onderwijs wordt tegenwoordig een iets andere indeling in tien tijdvakken gehanteerd:
- Tijd van jagers en boeren (~prehistorie)
- Tijd van Grieken en Romeinen (~oudheid)
- Tijd van monniken en ridders (~vroege middeleeuwen)
- Tijd van steden en staten (~hoge en late middeleeuwen)
- Tijd van ontdekkers en hervormers (~renaissance/reformatie)
- Tijd van regenten en vorsten (~Gouden Eeuw)
- Tijd van pruiken en revoluties (~verlichting)
- Tijd van burgers en stoommachines (~industrialisatie)
- Tijd van de wereldoorlogen (eerste helft twintigste eeuw)
- Tijd van televisie en computer (tweede helft twintigste eeuw)
Culturen/volken waarnaar de archeologie onder meer onderzoek doet
Bandkeramische cultuur, Trechterbekercultuur, Kelten, Bataven, Romeinse Rijk / Romeinen in België / Romeinen in Nederland, Franken, Merovingers, Karolingers, Vikingen, Friezen, Oude Grieken, Egyptenaren, Hunnen, Mongolen
Overige onderwerpen waarnaar de archeologie onderzoek doet
Neanderthaler, Hunebed, Megaliet, Kasteel
Verwante disciplines
Archeologen
Aan archeologie verwante beroepen Antropoloog, Geograaf, Historicus, Paleontoloog