Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Amos (boek)
| Amos | ||
| Auteur | Amos | |
| Tijd | 760-750 v.Chr. | |
| Taal | Hebreeuws | |
| Categorie | Profetie | |
| Hoofdstukken | 9 | |
| Vorige boek | Joël | |
| Volgende boek | Obadja | |
Het boek Amos (Hebreeuws: עמוס, "geboren" of "een last") is de derde van de twaalf kleine profeten in de Hebreeuwse Bijbel.
Het boek is genoemd naar de profeet die vermeld wordt in het opschrift in 1:1. Volgens de gegevens over de koningen van Israël in het opschrift was Amos werkzaam in het midden van de achtste eeuw (760-750 v.Chr.). Amos was een schapenfokker en vijgenteler uit Tekoa, ongeveer 15 kilometer ten zuiden van Jeruzalem. Hoewel die plaats in Juda lag, blijken de woorden van de profeet vooral gericht tegen het noordelijke koninkrijk Israël. Velen nemen aan dat de tekst in zijn huidige vorm na een proces van redactionele bewerkingen tot stand is gekomen en dat de laatste bewerkingen afkomstig zijn van een Judese redacteur na de Babylonische ballingschap (na 539 v.Chr.).
Het boek Amos bestaat voor het grootste deel uit profetische orakels en visioenen, en bevat verder een kort verhalend gedeelte over Amos en Amasja en een aantal hymnische passages. De stijl varieert per tekstsoort. De profetische orakels zijn sterk gestileerd; het herhaald gebruik van de formule ’spreekt/zegt de HEER’ moet beklemtonen dat de profeet op gezag van God spreekt. Het taalgebruik van de hymnen is verheven, het persoonlijke verslag van de visioenen is beeldend.
Het centrale thema van het boek is Gods veroordeling van het Israël en het daarmee samenhangende naderende onheil, vooral wegens de verwaarlozing van recht en gerechtigheid in de samenleving. De functie van het boek is de hoorders in heftige en soms sarcastische bewoordingen te confronteren met hun slechtheid en op te roepen tot verandering van gedrag.[1]
Structuur
De structuur van het boek Amos is allesbehalve helder. Na de titel (1,1) en een klein inleidend orakel (1,2) volgen een reeks aanklachten tegen zes buurvolken (1,3-2,3), tegen Juda (2,4-5) en tegen Israël (2,6-16). Daarna volgt, na een algemeen orakel (3,1-2) en een soort twistgesprek over het gezag van de profeet (3,3-8), een collectie orakels die de sociale en cultische misbruiken aanklagen (3,9-6,14). In de sectie 7,1-9,4 vinden we vijf visioenen (7,1-3.4-6.7-9; 8,1-3; 9,1-4), onderbroken door een bericht over het Betel-incident met Amasja (7,10-17) en twee orakels (8,4-8.9-14). Het boek besluit met een lofprijzing (9,5-6), een oordeelsspreuk (9,7-10) en een heilsorakel over het herstel van de Davidische dynastie en een ideale eindtijd, waarin we de hand van een latere Judese redacteur herkennen (9,11-15).
Het boek Amos is als volgt opgebouwd:
- Titel en inleidend orakel (1,1-2)
- Aanklachten tegen buurvolken, Juda en Israël (1,3-2,16)
- Algemeen orakel (3,1-2) en twistgesprek (3,3-8)
- Orakels tegen sociale en cultische uitwassen (3,9-6,14)
- Vijf visioenen, het Betel-incident en twee orakels (7,1-8,14)
- Lofprijzing (9,5-6), oordeelsspreuk (9,7-10), heilsorakel (9,11-15).[2]
Beeldspraak
De stijl valt op door de bezwerende, poëtische stijl, de gedragen toon en het herhaald gebruik van beeldspraak waarin natuurlijke voorwerpen en landbouw een rol spelen.
Deze uitdrukkingen zijn uniek voor Amos: „Reinheid der tanden” [betekent: broodgebrek] (4:6); „Izaks hoogten” (7:9); „Het huis van Izak” (7:16); „Die de bergen formeert en de wind schept” (4:13). Amos 5:25 wordt in Handelingen 7:42 geciteerd.
De zegswijze ’Een profeet die brood eet’ of ’Een profeet van roggebrood’ is waarschijnlijk aan hoofdstuk 7 van dit bijbelboek ontleend, waar de priester van Bethel Amos oproept om naar Juda te gaan ’en eet aldaar brood, en profeteer aldaar. Maar te Beth-el zult gij voortaan niet meer profeteren; want dat is des konings heiligdom, en dat is het huis des koninkrijks.’ Amos denkt daar niet aan: ’Gij zegt: Gij zult niet profeteren tegen Israel, noch druppen tegen het huis van Izak. Daarom zegt de Heere alzo: Uw vrouw zal in de stad hoereren, en uw zonen en uw dochteren zullen door het zwaard vallen, en uw land zal door het snoer uitgedeeld worden; en gij zult in een onrein land sterven, en Israel zal voorzeker uit zijn land gevankelijk worden weggevoerd.’ Amos is dus geen broodprofeet, iemand die makkelijk geld verdient met religieuze praat.
- (en) Henry O. Thompson The book of Amos: an annotated bibliography, uitg. Scarecrow Press, Lanham MD (1997) ISBN 0-8108-3274-7
- M. R. van den Berg De leeuw heeft gebruld: een uitleg van de profetieën van Amos, uitg. Kok Voorhoeve, Kampen (1997) ISBN 90-297-1472-7
- (de) Der Prophet Amos vertaald en verklaard door Jörg Jeremias, uitg. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen (1995) ISBN 3-525-51226-0
- (de) Gunther Fleischer Von Menschenverkäufern, Baschankühen und Rechtsverkehrern : die Sozialkritik des Amosbuches in historisch-kritischer, sozialgeschichtlicher und archäologischer Perspektive, uitg. Athenäum, Frankfurt am Main (1989) ISBN 3-610-09130-4
- (en) Stanley N. Rosenbaum Amos of Israel = 'Amos Yi´sre'eli : a new interpretation, uitg. Peeters, Leuven (1989) ISBN 0-86554-355-0
- Cornelis van Leeuwen Amos, uitg. Callenbach, Nijkerk (1985) ISBN 90-266-0738-5
- (fr) Robert Martin-Achard Amos: l’homme, le message, l’influence, uitg. Labor et Fides, Genève (1984) ISBN 2-8309-0000-6
- (de) Günter Bartczek Prophetie und Vermittlung: zur literarischen Analyse und theologischen Interpretation der Visionsberichte des Amos, uitg. Lang, Frankfurt am Main (1980) ISBN 3-8204-6506-5
- Th. J. M. Naastepad Amos: verklaring van een bijbelgedeelte, uitg. Kok, Kampen (1976, 1977) ISBN 90-242-2592-2
- (fr) André Neher Amos: contribution à l'étude du prophétisme, uitg. Vrin, Parijs (1950, herz. uitg. 1981)
- H. Veldkamp De boer uit Tekoa: over het boek Amos uitg. Wever, Franeker (1949, div. heruitg.) ISBN 90-6135-115-4
- (de) Henning Reventlow Das Amt des Propheten bei Amos, uitg. Vandenhoeck und Ruprecht, Göttingen (1962)
- (en) Arvid S. Kapelrud Central ideas in Amos, uitg. Oslo University Press, Oslo (1961)
- Het boek Amos vertaald en verklaard door C. van Gelderen, uitg. Kok, Kampen (1933)
- (de) Artur Weiser Die Profetie des Amos, uitg. Töpelmann, Giessen (1929)
Weblinks
(en) Amos, Book of, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: 
)
(en) Amos, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )
(en) Book of Joel, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: )
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties: