Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hooglied
| Hooglied (שיר השירים) | ||
| Auteur | toegeschreven aan Salomo | |
| Tijd | 8e-6e eeuw v.Chr. | |
| Taal | Hebreeuws | |
| Categorie | Poëzie, Feestrol | |
| Hoofdstukken | 8 | |
| Andere naam | Lied der liederen Lied van Salomo | |
| Vorige boek | Prediker (in de Tenach Job) | |
| Volgende boek | Jesaja (in de Tenach Ruth) | |
Het Hooglied (Hebreeuws: שיר השירים, sjīr hasjirīm) is een van de boeken van het Oude Testament respectievelijk de Tenach. Binnen de Tenach maakt het Hooglied onderdeel uit van de Geschriften en daarbinnen is het een van de vijf rollen (Megillot).
- „De hele wereld weegt niet op tegen de dag dat het Hooglied aan Israël werd gegeven. Alle geschriften zijn heilig, maar het Lied der liederen is het heilige der heiligen.”
—Rabbi Akiba, Misjnatraktaat Jadajim, einde eerste eeuw
Naam
De Hebreeuwse naam Sjīr-hasjirīm betekent letterlijk lied der liederen. Dat is een Hebreeuwse uitdrukking waarmee mooiste lied, het voortreffelijkste lied wordt bedoeld. Maarten Luther vertaalde dat als Hohes Lied en daaruit ontstond de gebruikelijke Nederlandse naam Hooglied.
In de Griekse Septuaginta-vertaling heet het boek ΑΣΜΑ of voluit ᾆσμα ᾀσμάτων (asma asmatōn, lied der liederen.) Ook in de Latijnse Vulgata werd de naam Canticum Canticorum letterlijk uit het Hebreeuws vertaald.
Auteurschap
Het Hooglied is volgens de titelregel van Salomo. Het opschrift luidt namelijk: Lied der liederen, van Salomo. In de uitleg werd derhalve traditioneel Salomo als auteur beschouwd, maar moderne theologen pleiten op taalkundige gronden voor een latere datering, na de ballingschap of in de hellenistische periode. Minder liberaal georiënteerde theologen als Hengstenberg, Delitzsch, Zöckler en Keil houden in het algemeen vast aan een datering uit de periode van Salomo of vlak daarna. Moderne theologen gaan er dus vanuit dat de tekst op dit punt niet betrouwbaar is. Soms blijven argumenten daarvoor achterwege.
De canoniciteit van het boek werd binnen de joodse traditie ooit betwist. Zo verzette rabbi Akiva van de Grote Synagoge in Alexandrië zich tegen hen die het boek uit de canon wilden schrappen.
Inhoud
De inhoud van het boek bestaat uit een tweespraak in dichtvorm tussen twee geliefden, vaak erotisch van aard.
Er zijn twee concurrerende zienswijzen over de inhoud van het boek. In de ene zienswijze zijn er maar twee hoofdrollen, het Sulamitische meisje en de mannelijke figuur. De mannelijke figuur is dan koning Salomo, die zichzelf onder andere als herder beschrijft.
In een andere zienswijze onderscheidt men drie hoofdrollen: het Sulammitische meisje, haar geliefde herdersjongen, en koning Salomo, die haar wil toevoegen aan zijn harem, maar niet kan begrijpen dat zij hem afwijst ten gunste van een eenvoudige herdersjongen.
Een deel van de inhoud (hoofdstuk 3:6 e.v.) beschrijft een bruiloftsdag.
Thema, interpretatie en boodschap
Het thema van het boek Hooglied lijkt te zijn: de liefde tussen een bruidegom (de herdersjongen of Salomo) en zijn bruid (de Sulamith). Veel gedeelten in het Hooglied hebben een duidelijk erotische toonzetting. Om hier goed mee om te gaan, zijn er verschillende interpretaties. Genoemd kunnen worden de allegorische, de typologische en de letterlijke interpretatie. Het jodendom accepteert enkel de allegorische interpretatie.
Allegorisch
In de allegorische interpretatie welke door het jodendom gevolgd wordt, wordt het gehele boek Hooglied opgevat als een doorlopende beeldspraak. De liefde tussen bruid en bruidegom is dan een beeld van de liefde tussen God en de gelovige. De allegorische interpretatie steunt zowel binnen het jodendom als het christendom op lange tradities.
In de joodse Targoem wordt het Hooglied geïnterpreteerd als een allegorie over de liefde tussen God en Israël.
In het christendom werd de allegorische interpretatie vaak gevolgd. Het Hooglied werd dan gelezen als een allegorie over de liefde tussen Jezus Christus en de kerk (d.w.z. de gemeenschap van hen, die in Jezus Christus geloven).
In de allegorische interpretatie wordt de beeldspraak direct vertaald naar wat er zich afspeelt in de liefde tussen God en de gelovige.
Typologisch
In de typologische interpretatie wordt het boek Hooglied letterlijk opgevat, maar niet zonder een diepere betekenis. Het Hooglied is dan een beschrijving van de liefde tussen bruidegom en bruid, die als diepere betekenis heeft: de liefde tussen God en de gelovige. De liefde tussen bruidegom en bruid is dus een type van de liefde tussen God en de gelovige.
In de typologische interpretatie wordt de beeldspraak eerst vertaald naar wat er zich afspeelt in de liefde tussen bruidegom en bruid, waarna de lijn wordt doorgetrokken naar de liefde tussen God en de gelovige.
Het Hooglied kan ook gezien worden als een wijsheidstekst met dubbele bodem woorden m.a.w.: als liefdewoorden die zowel bruikbaar zijn in de omgang met de geliefde als in de omgang met God (vergelijk enkele hedendaagse vertalingen).
Vooral Bernardus van Clairvaux behandelde het Hooglied in vele van zijn preken als een allegorie.
Letterlijk
De letterlijke interpretatie ziet het boek Hooglied puur als een beschrijving van de liefde tussen bruidegom en bruid. Een liefdeslied dus, een beschrijving van de schoonheid van de liefde. De letterlijke interpretatie ging vaak vergezeld met speculaties over de aard van de personen die genoemd worden.
In de letterlijke interpretatie wordt de beeldspraak in principe alleen vertaald naar wat er zich afspeelt in de liefde tussen bruidegom en bruid.
In de Bijbel wordt de liefde tussen bruidegom en bruid overigens vaak als beeldspraak gebruikt. In het Oude Testament voor de liefde tussen God en Israël, vergelijk Psalm 45; Jesaja 54:4-6; 62 4,5; Jeremia 2:2; 3 1,20; Ezechiël 16; Hosea 2:16,19,20). In het Nieuwe Testament voor de liefde tussen Christus en zijn kerk, vergelijk Mattheus 9:15; Johannes 3:29; Efeziërs 5:23,27,29; Openbaring 19:7-9; Openbaring 21:2,9; Openbaring 22:17.
De uitleg waarbij het Hooglied wordt gezien als allegorie was in de joodse synagoge en de vroegchristelijke kerk en in de kerk van de Reformatie gebruikelijk.
Theodorus van Mopsuestia (ca. 400) vatte het lied op als een gedicht van Salomo ter gelegenheid van zijn huwelijk met de dochter van de farao.
In moderne tijden was Heinrich Ewald in 1826 de eerste die de zienswijze populair maakte dat er in het Hooglied sprake is van de competitie tussen de herdersjongen en Salomo voor de liefde van het herdersmeisje.
Overig
Delen van het boek zijn tot in de 20e eeuw in Syrië als bruidsliederen gebruikt.
Relaties met andere christelijke bijbelboeken
Het Nieuwe Testament gebruikt het beeld van bruidegom en bruid herhaaldelijk voor de verhouding tussen Jezus Christus en de gemeente, bijvoorbeeld in Efeziërs 5 en Openbaring 19:7-9. Het laatste vers van Hooglied wordt aangehaald in Openbaring 22:17,20.
Weblinks
(en) Song of Songs, The, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: 
)
(en) Song of Songs, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )
(en) Canticle of Canticles, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )
(en) Song of Solomon, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: )
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Ludwig Marcuse: Alles is ijdel - Prediker en Hooglied - De verzamelde werken van koning Salomo, Amsterdam, Prometeus, 1996 ISBN 978-90-5333-500-0
- Catholic Encyclopedia: zie weblinks
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Song of Solomon op Wikimedia Commons.