Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nieuwe Bijbelvertaling
| Nieuwe Bijbelvertaling | ||
| ||
| Nieuwe Bijbelvertaling, opengeslagen bij Jesaja 1 | ||
| Oorspronkelijke titel | ||
| Taal | Nederlands | |
| Reeks/serie | ||
| Uitgever | Nederlands Bijbelgenootschap | |
| Uitgegeven | 2004 | |
De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) is een oecumenische Bijbelvertaling in het Nederlands uit 2004. Een volledig herziene uitgave verscheen in 2021 (de NBV21).
NBV uitgave 2004
Voorbereiding
Hieraan is sinds 1993 gewerkt door het Nederlands Bijbelgenootschap, de Katholieke Bijbelstichting, het Vlaams Bijbelgenootschap en de Vlaamse Bijbelstichting. Het is een geheel nieuwe vertaling van de Bijbel vanuit de grondtalen. Men heeft geprobeerd enerzijds trouw te zijn aan de oorspronkelijke tekst, anderzijds alleen in het Nederlands gebruikelijke woorden en zinsconstructies te gebruiken (’brontekstgetrouwheid’ en ’doeltaalgerichtheid’). Aan deze vertaling werd gewerkt door een heel team van theologen, neerlandici, classici en hebraïci.
In 1998 verscheen een selectie van Bijbelboeken in deze vertaling onder de naam Werk in uitvoering. Dit veroorzaakte veel discussie. In 2000 verscheen deel 2 met de Bijbelboeken Genesis, Zacharia, Tobit, Marcus, 1 Korintiërs en Openbaring. In december 2003 verscheen Werk in uitvoering 3 waarin de teksten van Ruth, Amos, de Wijsheid van Jezus Sirach en Lucas opgenomen waren.
Edities
Op woensdag 27 oktober 2004 werd de Nieuwe Bijbelvertaling officieel gepresenteerd in De Doelen in Rotterdam (waarbij koningin Beatrix vers 1 tot en met vers 10 van Genesis 1 voorlas). Op 29 oktober 2004 werd de NBV in Antwerpen gepresenteerd.
Sinds 27 oktober 2004 is de Nieuwe Bijbelvertaling in verschillende edities verkrijgbaar. Verschillende boekhandels in Nederland hielden speciale openingstijden. De eerste en tweede druk waren binnen een week uitverkocht.
De verschillende edities die beschikbaar kwamen waren een standaardeditie met en zonder deuterocanonieke boeken, een huisbijbel, een katholieke editie met de deutorocanonieke boeken in de volgorde van de katholieke canon, een kerkbijbel, een literaire editie (zonder versnummers), een kanselbijbel, een paralleleditie met links de Statenvertaling en rechts de NBV, een cd-romuitvoering en een downloadbare editie. Sinds 17 juni 2006 is de Jongerenbijbel verkrijgbaar, en sinds oktober 2008 de Studiebijbel.
De standaardeditie van de NBV (2004) toont op de omslag de beginwoorden van Genesis (in het Hebreeuws: Beresjit bara Elohim) en Johannes (in het Grieks: En archè èn ho Logos). Beide boeken beginnen met dezelfde woorden: In het begin.
In 2008 werd door het NBG en de KBS een Studiebijbel uitgegeven. Ook hieraan heeft men in teamverband gewerkt. De Studiebijbel bevat de tekst van de NBV, met dit verschil dat ze in plaats van HEER de letters JHWH geeft. Verder zijn er gekleurde kaarten, inleidingen, kaderartikelen, extra voetnoten, enz.[1] Voor sommige christenen is de Studiebijbel te vrij. Zo wordt er bijvoorbeeld in gezegd dat 2 Timotheüs een fictieve situatie beschrijft. In 2009 kwam een tweede Studiebijbel uit die een meer traditionele lijn volgt, de Studiebijbel in perspectief.[2]
Vertaling
De vertaling werd uitgevoerd door een team van vertalers, waarbij elk Bijbelboek door een vertaalkoppel werd vertaald: een brontaalkenner en een neerlandicus/neerlandica of – als er sprake is van een poëtische tekst – dichter. Zo werd ernaar gestreefd de vertaling goed te laten aansluiten bij hedendaags Nederlands.
De vertaling werd gecontroleerd door supervisoren uit verschillende kerken en door een Vlaams lezerspanel dat ervoor zorgde dat de vertaling geen constructies bevatte die alleen gebruikt worden door Nederlanders (zogenaamde hollandismen).
Uitgangspunt bij de vertaling was brontekstgetrouwheid en doeltaalgerichtheid. Het eerste houdt onder meer in dat getracht wordt de stijl van de oorspronkelijke Bijbeltekst te kopiëren: als de tekst in het Hebreeuws of Grieks poëtisch, hoogdravend of juist simpel van taal is, dient dit voor de vertaling ook het geval te zijn. Het tweede houdt bijvoorbeeld in dat als een bepaalde zinswending meer een eigenschap van de brontaal dan van de brontekst is, deze juist niet letterlijk wordt vertaald.
Er kwam kritiek op de nieuwe vertaling toen bleek dat termen als „kribbe” en „zondebok” vervangen werden door „voederbak” en „bok”[3]. Omdat in de originele teksten nergens sprake was van een herberg verdween die, er staat nu „er was voor hen nergens plaats”.[4] Het Bijbelgenootschap heeft het woord „voederbak” gebruikt in de naam van een website met informatie over vertaalaspecten van de Nieuwe Bijbelvertaling.[5]
Op de Nieuwe Bijbelvertaling is ook meer principiële kritiek uitgeoefend. Zo wordt gezegd dat de vertalers van het Oude en het Nieuwe Testament zich niet voldoende op elkaar te hebben afgestemd. Veel citaten zijn onherkenbaar geworden. Ook wordt er bezwaar tegen gemaakt dat de gebruikte vertaalmethode (aangepaste dynamisch-equivalente methode) niet wetenschappelijk wordt verantwoord en dat herhaaldelijk een ’Handboek’, waarin de vertaalregels zijn vastgelegd, als bron wordt geciteerd, terwijl de tekst daarvan door het Nederlands Bijbelgenootschap niet wordt vrijgegeven.
Kerkelijk gebruik
In de katholieke liturgie
Het was aanvankelijk de bedoeling dat deze vertaling in oktober 2004 de NBG en de Willibrordvertaling zou aflossen. Toch werd besloten dat deze beide vertalingen zullen blijven bestaan. Vooral de Willibrordvertaling wordt sinds de herziene uitgave in 1995 meer gebruikt, ook onder protestanten. De Rooms-Katholieke Kerk heeft besloten de NBV niet te gebruiken in de liturgie, waar het voorgeschreven lectionarium gebaseerd is op de Willibrordvertaling van 1978 met het imprimatur van 1980.
In de Protestantse Kerk in Nederland
De Nieuwe Bijbelvertaling is naast de Statenvertaling en de NBG 1951 een van de officiële Bijbelvertalingen van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). In 2004 werd de NBV in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) vrijgegeven ter beproeving. Tijdens de protestantse synode van 22 en 23 april 2010 werd de NBV met een ruime meerderheid (van de 146 aanwezige leden stemden slechts 16 tegen; anderen vroegen uitstel) verkozen als een van de officiële Bijbelvertalingen van de PKN. Het heeft daarmee een predicaat dat gelijk is aan dat van de Statenvertaling en de NBG-vertaling van 1951; een van deze drie moet „bij voorkeur” worden gebruikt in de erediensten van de bij de PKN aangesloten kerken; andere vertalingen zijn overigens niet verboden. Critici binnen de PKN vonden de tekst te ver van de brontekst afstaan en meenden er te veel nieuwe, subjectieve inkleuring in te zien. Voorstanders wezen op de in hun ogen al bestaande brede acceptatie onder ’gewone’ gelovigen.
NBV21
Op basis van de duizenden lezersbrieven en vragen, werd de vertaling volledig herzien. Bij dit werk, dat ruim drie jaar in beslag nam, werd ook gebruik gemaakt van nieuwe wetenschappelijke inzichten. De vertaling werd vers voor vers getoetst aan de bronteksten. Er werden meer dan 12.000 verbeteringen aangebracht. De vertaling werd hierdoor concordanter, consistenter en minder ’invullend’. Nadat de NBV (2004) spaarzamer was omgegaan met hoofdletters, werden in de NBV21 weer meer hoofdletters gebruikt. Hoewel de bronteksten geen gebruik maakten van hoofdletters, worden deze in het Nederlands ook gebruikt als ’eerbiedshoofdletter’.
Op 13 oktober 2021 werd een exemplaar overhandigd aan koning Willem-Alexander, de beschermheer van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap. Op 23 oktober werd de bijbelvertaling in België officieel gepresenteerd in de Begijnhofkerk in Mechelen.[6]
De ’21’ in de benaming ’NBV21’ herinnert niet alleen aan het jaar 2021, maar ook aan het doel van de NBV21 om een bijbel voor (en van) de 21e eeuw te zijn.
Naast de standaardeditie verschijnt de NBV21 ook in een literaire versie en een kunsteditie, met 170 afbeeldingen van schilderijen die verband houden met een Bijbelverhaal of tekst uit de Bijbel.
Weblinks
- denieuwebijbelvertaling.nl (2004)
- nbv21.nl
- debijbel.nl Onlineversie van de Nieuwe Bijbelvertaling 2004 en 2021 en verschillende andere, vooral Nederlandstalige bijbelvertalingen
- nbvstudiebijbel.nl
- bijbelinperspectief.nl
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º nbvstudiebijbel.eu
- º bijbelinperspectief.nl
- º nieuwsblad.be
- º Kerknieuws, 25 dec 2003: Kribbe wordt voederbak in nieuwe bijbel
- º voederbak.nl (niet meer online) [https://web.archive.org/web/20071221231141/http://www.voederbak.nl/ (Gearchiveerde versie via archive.org)
- º https://www.bijbelgenootschap.nl/nieuws-21-vlamingen-nemen-nbv21-in-ontvangst/
| Tekstuitgaven en vertalingen van de Bijbel |
|---|
