Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Voorhoevevertaling
| Voorhoevevertaling | |
| Titel | |
| „De boeken, genaamd HET NIEUWE TESTAMENT — Nieuwe Vertaling” | |
| Alternatieve titel | |
| Voorhoevevertaling; [Herziene] Voorhoevevertaling; 1982: Telosvertaling | |
| Taal | Nederlands |
| Uitgiftedatums: | |
| NT | 1877 |
| Herziene uitgave(n) | |
| 1917, 1931, 1966, 1982 | |
| Apocriefen | neen |
| Vertaler(s) | H. C. Voorhoeve; J. N. Voorhoeve |
| Uitgever | Uitgeverij H. C. Voorhoeve, ’s Gravenhage 1982: Uitgeverij Medema |
| Tekstuele basis | |
| Griekse tekstuitgave C. G. G. Theile en O. von Gebhardt (11e uitg., 1875) Uitgave 1982: Nestle-Aland | |
| Type vertaling | ’zo letterlijk mogelijk’ |
| Strekking | ’Broederbeweging’ (’Vergadering van gelovigen’) ’Plymouth Brethren’ |
| http://gemeente-van-christus.org/Bijbels/Voorhoeve1877.pdf | |
Het Nieuwe Testament van Voorhoeve is een Nederlandse vertaling van het Nieuwe Testament uit 1877, uitgegeven door de heer Herman C. Voorhoeve Jzn. te ’s Gravenhage.[1]
De Herziene Voorhoevevertaling van 1982 kwam ook bekend te staan onder de naam Telosvertaling.
Motivatie en doel
Vertaalfouten in de Statenvertaling, die zij overigens zeer respecteerden, en een toegenomen kennis van de Griekse grondtekst motiveerden de vertalers om een nieuwe vertaling maken.
De bedoeling van vertalers was een zo letterlijk mogelijke vertaling te bieden, gebaseerd op een zo nauwkeurig mogelijke grondtekst. Tegelijk echter probeerden de vertalers stijl en taalgebruik dichtbij de geliefde Statenvertaling houden.
Basisteksten
De vertalers maakten gebruik van een uitgave van het Griekse Nieuwe Testament van C. G. G. Theile en O. von Gebhardt (11e uitg., 1875), of baseerden zich volgens prof. dr. C. Houtman oorspronkelijk op een door John Nelson Darby samengestelde Griekse tekst.[1] De Voorhoevevertaling van het Nieuwe Testament werd tot stand gebracht met behulp van de door Darby verzorgde vertalingen in het Engels (1867, 1872), in het Frans (1859, 1875), en het Duits (de Elberfelder bijbel, 1855).
Geschiedenis
Eerste uitgave
Over de identiteit van de vertalers bestaan geen officiële gegevens. Men gaat ervan uit dat de oorspronkelijke vertaling in hoofdzaak tot stand gebracht is door de uitgever en bankier Herman Cornelis Voorhoeve Jzn. (1837 - 1901).[2] H. C. Voorhoeve werkte voordien reeds mee aan de Duitse Elberfelder Bibel.
Andere medewerkers waren G. P. Bronkhorst en dr. N. A. J. Voorhoeve. De eerste uitgave verscheen in 1877 bij uitgeverij Voorhoeve in Den Haag onder de titel: „De boeken, genaamd HET NIEUWE TESTAMENT — Nieuwe Vertaling”.
In een veeltalig vertaalteam werkten naast John Nelson Darby onder anderen Julius Anton von Poseck, Carl Brockhaus, Pierre Schlumberger en Edward Lawrence Bevir.[3]
Herzieningen
De Voorhoevevertaling is inmiddels vier keer herzien (1917, 1931, 1966, 1982). H. C. Voorhoeve’s zoon, de uitgever J. N. Voorhoeve, heeft een belangrijk aandeel gehad aan de herziening van 1917 en werd hierin bijgestaan door onder meer zijn neef, de arts N. A. J. Voorhoeve. Voor deze uitgave diende de Griekse tekst-uitgave van Nestle als brontekst.
Ook voor de derde druk in 1931 droeg J. N. Voorhoeve de verantwoordelijkheid. Deze uitgave gebruikte eveneens de Griekse tekst-uitgave van Nestle.
De herziening van 1966 (de vierde uitgave) was voornamelijk het werk van de heer J. Klein Haneveld. Deze uitgave werd wat taal en stijl betreft sterk gemoderniseerd en week daardoor verder af van de oude Statenvertaling. Veel verouderde woorden en uitdrukkingen werden vervangen door meer gangbare, en de meeste naamvalsvormen werden in hedendaags Nederlands overgebracht, afgezien van enkele overbekende uitdrukkingen zoals ’Zoon des mensen’, ’heer des huizes’, ’aanzien des persoons’. Onvoltooide deelwoorden werden voor het merendeel uitgewerkt tot bijzinnen.
De vijfde herziening kwam in 1982 tot stand en was tamelijk ingrijpend. Vanaf nu werd de Griekse tekst van de Nestle-Aland of („Novum Testamentum Graece”)-tekstuitgave het uitgangspunt. Deze editie van de Voorhoevevertaling verscheen bij uitgeverij Medema en staat sindsdien bekend als de Telosvertaling.
De editie van 1982 is het werk van een kleine commissie, bestaande uit de heer J. Klein Haneveld, dr. G. H. Kramer, mr. H. P. Medema en dr. W. J. Ouweneel.
Deze Bijbeluitgave bevat korte inleidingen tot de Bijbelboeken; verhelderende voetnoten, die afwijkende varianten in de grondtekst of alternatieve vertaalmogelijkheden vermelden; en Schriftverwijzingen in de kantlijn. Verder is een woordenlijst van een aantal belangrijke woorden opgenomen; een beschrijving van maten, gewichten, geldsoorten en Joodse partijen; een overzicht van de familie van Herodes; een overzicht van het leven van Christus; een tijdtafel van het Nieuwe Testament.
De Telosvertaling wordt nog steeds gebruikt binnen de Vergadering van gelovigen.
Verwante vertalingen
Duitse ’Elberfelder Bibel’
Graaf Julius Anton von Poseck (1816–1886) had een aantal apostelbrieven uit het Nieuwe Testament naar het Duits vertaald en legde deze aan John Nelson Darby voor. Dit zette Darby ertoe aan om vanaf 1854 mee te werken aan een volledige Bijbelvertaling in het Duits. In 1855 werd het Nieuwe Testament gepubliceerd bij de uitgever Carl Brockhaus. Het vertalersteam bestond naast Darby, von Poseck en Brockhaus uit Alfred Rochat, Emil Dönges en Herman Cornelis Voorhoeve[4] De vertaling van het Oude Testament werd uitgegeven in 1871. Deze Bijbelvertaling kwam bekend te staan als de „Elberfelder Bibel”, aangezien een groot deel van het vertaalwerk in Elberfeld (nu een deel van Wuppertal) werd verricht.
Van de Elberfelder Bibel bestaan intussen twee concurrerende uitgaven. Nadat een Revidierte Elberfelder Übersetzung werd uitgegeven in 1975 (Nieuwe testament en Psalmen) en 1985 (volledige Bijbel), begonnen ’gesloten broeders’ uit onvrede met een aantal vertaalbeslissingen aan een eigen bewerking van de Elberfelder Bibel. In 1999 verscheen de eerste uitgave van het Nieuwe Testament met voetnoten, in 2003 de eerste uitgave van de volledig herwerkte uitgave (Elberfelder Bibel, Edition CSV [Christliche Schriftenverbreitung] Hückeswagen).
De laatste uitgave van de volledige ’revidierte’ Elberfelder Bibel, met toepassing van de herziene Duitse spelling, dateert uit 2006. (R. Brockhaus / Christliche Verlagsgesellschaft).
Franse ’Bible Darby’ (Pau-Vevey)
William Joseph Lowe (1838–1927) en Pierre Schlumberger zaten in het vertaalteam van de Pau-Vevey-vertaling die in 1859 voor het eerst werd uitgegeven. De officiële titel was: ’LES LIVRES SAINTS CONNUS SOUS LE NOM DE NOUVEAU TESTAMENT. Version nouvelle.’ Darby werkte mee aan dit project in Pau, Zuid-Frankrijk, maar het meeste werk werd verricht door een aantal „Brethren” in Vevey, in het Franstalige deel van Zwitserland. Er verschenen nieuwe oplagen van het Nieuwe Testament in 1872, 1875 en 1878. De volledige bijbel verscheen in 1885.[5] Dit was na Darby’s dood in 1882, maar dikwijls wordt deze Bijbeluitgave „La Bible Darby” genoemd, omdat een van de vertaalteams onder zijn leiding werkte.
Engelse ’Darby Bible’
In 1867 verscheen Darby’s vertaling van het Nieuwe Testament in het Engels. Hiervan werden er in 1872 en 1882 herziene edities uitgegeven. Na Darby’s dood werkten zijn studenten, onder anderen Edward Lawrence Bevir, aan de vertaling van het Oude Testament, met behulp van de Franse en Duitse vertalingen. De volledige Engelse „Darby Bible” (volledige titel: The Holy Scriptures: A New Translation from the Original Languages by J. N. Darby) werd gepubliceerd in 1890.[6]
Psalmen, Nederlands
Bij de Stichting Uit het Woord der Waarheid is ook een anonieme Nederlandse vertaling beschikbaar van de Psalmen volgens het type van de ’Darby’-vertalingen.[7]
Boeken
- Telosvertaling 2018, Uitgeverij CBC 't Gulden Boek B.V. ISBN 9789492234452
Weblinks
- Voorhoeve-vertaling van 1877 als pdf op gemeente-van-christus.org of op holyhome.nl
- Uitgeverij Medema Uitgeverij Medema te Vaassen
- https://www.synergos.net/darby.html
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Darby Bible op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- ↑ 1,0 1,1 Prof. dr. C. Houtman, Spectrum der bijbelvertalingen, Boekencentrum, Zoetermeer, 1994, blz. 112-116.
- º (de) Gerhard Jordy, Die Brüderbewegung in Deutschland, Volume 1, Brockhaus, 1979, blz. 117
- º https://www.1024project.com/2013/11/07/the-translation-work-of-john-nelson-darby-blessing-or-burden/
- º (de) Horst Reller, Hans Krech, Matthias Kleiminger, Handbuch religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, Vereinigte Evangelisch-Lutherische Kirche Deutschlands. Kirchenleitung, Gütersloher Verlagshaus, 2000, blz. 32
- º (fr) Bibliquest geeft een geschiedenis van de Franstalige bijbel.
- º (en) John Nelson Darby’s Version op Bible-Researcher.com
- º Stichting ’Uit het Woord der Waarheid’, De Psalmen vertaald door Darby, ISBN 9789059071285
| Tekstuitgaven en vertalingen van de Bijbel |
|---|