Antwerpen (stad)

Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Locatio.

Antwerpen

Stad in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	204,51 km² (2009) 24,3% 13,45% 62,25%
Coördinaten	51° 13' NB, 4° 24' OL
Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	483.505 (01/01/2010) 49,35% 50,65% 2.364 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–17 jaar 18–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2008) 20,45% 61,08% 18,47%
Buitenlanders	14,61% (01/01/2008)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Bart De Wever (N-VA)
Bestuur	N-VA, CD&V, Open Vld
Zetels N-VA sp.a CD&V VB PVDA+ Groen Open Vld	55 23 12 5 5 4 4 2
Economie
Gemiddeld inkomen	13.804 euro/inw. (2007)
Werkloosheidsgraad	13,26% (jan. 2009)
Overige informatie
Postcode 2000, 2018, 2020, 2030, 2050, 2060 2040 2100 2140 2170 2180 2600 2610 2660	District Antwerpen Berendrecht-Zandvliet-Lillo Deurne Borgerhout Merksem Ekeren Berchem Wilrijk Hoboken
Zonenummer	03
NIS-code	11002
Politiezone	Antwerpen
Website	www.antwerpen.be
Detailkaart
Foto's
Panoramafoto van de Grote Markt.
Portaal    België Antwerpen

Antwerpen (Frans: Anvers) is de hoofdstad van de Belgische provincie Antwerpen en van het gelijknamige arrondissement. De inwoners van Antwerpen, die Antwerpenaars (ook Antwerpenaren) worden genoemd, zijn sinds eind 2011 officieel met meer dan een half miljoen, en is daarmee qua inwonertal de grootste gemeente in België. Naar oppervlakte is Antwerpen de op twee na grootste gemeente in België, na Doornik en Couvin.

De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en Boerentoren vanaf Linkeroever, foto door Jules Grandgagnage

Antwerpen is tevens de hoofdplaats van het kieskanton Antwerpen. De gemeente zelf telt 12 gerechtelijke kantons. De stad is ook zetel van het Rooms-katholieke bisdom Antwerpen en het Anglicaanse aartsdekenaat Noordwest-Europa.

De oude stadskern van Antwerpen ligt op de rechteroever van de Schelde. De stad is bekend om zijn uitgestrekte havengebied met internationaal vrachtvervoer en om zijn diamanthandel.

De inwoners van Antwerpen worden ook wel Sinjoren genoemd, naar het Spaanse woord señor. De stad zelf wordt door sommigen van haar inwoners afgekort ’t Stad en soms nog de koekenstad genoemd, een naam die herinnert aan de tijd toen diverse koekjesfabrieken in Antwerpen gevestigd waren.

Legende

Volgens een legende zou de naam Antwerpen komen van ’hand werpen’. De Romeinse soldaat Silvius Brabo zou de hand van de reus Druoon Antigoon hebben afgehakt omdat deze te hoge tol vroeg. Op de Grote Markt van Antwerpen staat het standbeeld van Brabo die de hand van de reus weggooit. Ook in het Antwerpse wapenschild ziet staan nog handen afgebeeld.

Geschiedenis

Antwerpen heeft een lange geschiedenis. Van een klein dorp was de stad aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog uitgegroeid tot de grootste stad van de Zeventien Provinciën. Vooral het Antwerpen van Karel V en de vroege jaren van Filips II in de 16e eeuw was een zeer welvarende en bijzonder belangrijke havenstad, die een tijdlang de toon aangaf in West-Europa.

Omstreeks 1400 was Antwerpen nog een betrekkelijk kleine stad, met nog geen 10.000 inwoners. In de 15e eeuw begon de stad zich echter bliksemsnel te ontwikkelen tot een van Europa's grootste handelssteden. In 1500 had de stad ongeveer 50.000 inwoners, omstreeks 1560 werd het aantal van 100.000 bereikt. Hand in hand met de toenemende welvaart ging een ongekende culturele bloei. Vooral de schilderkunst nam een hoge vlucht in de zestiende en zeventiende eeuw.

Halverwege de 16e eeuw begon het calvinisme grote aanhang te krijgen in de stad. Bij een omstreeks 1580 door stadhouder Willem van Oranje georganiseerde godsdiensttelling bleek 33% van de bevolking aanhanger te zijn van het calvinisme, 17% van het lutheranisme en 50% van de Katholieke Kerk.

De troebelen van de opstand tegen Spanje hebben de stad grote schade berokkend. In 1576 werd de stad geplunderd door muitende Spaanse huursoldaten, die 7.000 burgers vermoordden (Spaanse Furie). De stad sloot zich vervolgens aan bij de Pacificatie van Gent en was gedurende de komende negen jaar min of meer de hoofdstad van de anti-Spaanse opstand. In 1585 werd Antwerpen door de Spaanse stadhouder Alexander Farnese, hertog van Parma, veroverd na een beleg dat meer dan een jaar had geduurd. Na die verovering is ongeveer de helft van de bevolking naar Holland vertrokken. Het bevolkingscijfer daalde tot 45.000. Hollandse en Zeeuwse schepen versperden de Scheldemonding en sloten de in Spaans bezit zijnde stad af van de overzeese handel. De Antwerpse bloeiende handel, kunsten en wetenschappen werden verder ontwikkeld in de Hollandse „Gouden Eeuw”.
In de komende twee eeuwen zou Antwerpen niet meer de bloei van de voorafgaande periode bereiken, maar het zou overdreven zijn te zeggen dat de stad wegkwijnde.

Antwerpen bleef één van de belangrijkste economische en culturele centra van de Spaanse, en later Oostenrijkse Nederlanden. Het bracht in die periode grote schilders voort als Rubens, Jordaens en Teniers. Als rooms-katholiek bolwerk in de contrareformatie kwamen er grootse kunst- en bouwwerken tot stand, voornamelijk in barokke stijl.

Geografie

Bestuurlijke indeling

Gemeentelijke herindeling en vorming districten

Op 1 januari 1983 werd door een fusie de toenmalige gemeente Antwerpen fors uitgebreid met zeven randgemeenten (Berchem, Borgerhout, Deurne, Ekeren, Hoboken, Merksem en Wilrijk). De voormalige (rand)gemeenten zijn nu districten binnen de gemeente Antwerpen.

Het district Berendrecht-Zandvliet-Lillo behoorde al sinds 1958 tot de toenmalige gemeente Antwerpen.

In tegenstelling tot de deelgemeenten in andere Belgische gemeenten, zijn de Antwerpse districten een bestuurslaag. Ze worden bestuurd door de districtsraad en het districtscollege.

#	Naam	Oppervlakte (km²)	Bevolking (31/12/2006)
1	Antwerpen (district)	87,30	168.049
2	Berchem	5,79	40.062
3	Berendrecht-Zandvliet-Lillo	52,66	9.583
4	Borgerhout	3,93	41.779
5	Deurne	13,06	69.585
6	Ekeren	8,07	22.326
7	Hoboken	10,67	34.542
8	Merksem	8,28	41.004
9	Wilrijk	13,61	38.319

Bron: Jaarverslag 2006 Burgerlijke stand en bevolking Stad Antwerpen

Buur(deel)gemeenten

Stabroek Hoevenen (Stabroek) Kapellen Brasschaat Schoten Wijnegem

Wommelgem Borsbeek Mortsel Edegem Aartselaar

Hemiksem Kruibeke Burcht (Zwijndrecht) Zwijndrecht Kallo (Beveren)

Doel (Beveren) Nieuw-Namen (Hulst (NL)) Rilland-Bath (Reimerswaal (NL)) Ossendrecht (Woensdrecht (NL)) Putte (Woensdrecht (NL))

Demografie

Taal

De officiële taal is het Nederlands, en het plaatselijke dialect daarvan is het Antwerps. Volgens een telling uit 2007 telde Antwerpen 164 nationaliteiten. Het stond zo op de tweede plaats na Amsterdam (177) en vóór New York (150). Deze situatie heeft invloed op het aantal gesproken talen. Volgens cijfers van de schooladministratie spraken in 2010–2011 38,3% van de leerlingen het Nederlands niet als thuistaal.

Naar schatting zou ongeveer 3 à 5% van de inwoners Frans spreken. Vooral opvallend zijn het Arabisch (vooral in de Noord-Afrikaanse varianten: Marokkaans, Tunesisch en Algerijns Arabisch), naast het Turks, Berbertalen en Koerdisch.

In de zogenaamde Chinese wijk vindt men naast Chinees ook andere Aziatische talen zoals Bengaals en Thai.

Het Jiddisch, wereldwijd gezien een eerder zeldzame taal, wordt in Antwerpen nog als moedertaal gesproken door velen van de orthodox-joodse gemeenschap.

Burgerlijk erfgoed

Uiteraard hadden de rijke Antwerpse burgers ook manieren om zich te ontspannen. Hierbij kan gedacht worden aan theater en opera, maar ook aan de vele buitenverblijven op het platteland, de zogenaamde lusthoven of hoven van plaisantie.

• Bourlaschouwburg: dit gebouw werd opgetrokken in de 19de eeuw. Aanvankelijk werd theater gebracht in het huis van Spanje op de Grote Markt. Daar dit pand al snel te klein werd, werd voortaan het Tapisseriepand op de Graanmarkt gebruikt. In de 19de eeuw werd het Tapisseriepand afgebroken en werd de nieuwe Bourlaschouwburg opgericht.
• Vlaamse Opera: werd opgericht aan het begin van de 20ste eeuw. Het Vlaamse operagenre kwam hier tot bloei door de componist Jan Blockx.
• Feestzaal Harmonie: sinds 1250 was hier het leprozenhuis „Ter Zieken” gelegen, dat bleef bestaan tot de 17de eeuw, waarna het terrein werd opgenomen in het lusthof Valkenburg. Valkenburg werd sinds 1814 als zomerlokaal van de Société D’harmonie gebruikt, maar kwam pas in 1844 in handen van de organisatie. Zodra ze het pand had verworven, liet ze een wedstrijd houden voor het ontwerp van een concertzaal met een grote balzaal en een tuin. De winnaar werd P. Dens, die het huidige neoclassicistische gebouw optrok in 1845. Later, in 1876, ontwierp hij ook nog de kiosk in het Albertpark.
• Zoo: Antwerpen staat bekend om zijn dierentuin, die één van de oudste ter wereld is. De Antwerpse Zoo bevindt zich midden in de stad en huisvest meer dan 5000 dieren verdeeld over ongeveer 769 soorten. De Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde houdt het welzijn van talloze dieren in de gaten en helpt al meer dan 165 jaar bedreigde diersoorten te beschermen.

Er waren vele buitenverblijven rond Antwerpen, maar ze werden niet allemaal bewaard. Hierna volgen enkele opvallende hoven en gebouwen:

• Rivierenhof (Deurne): werd opgericht in de 18de eeuw als lusthof ter Rivieren vanwege haar ligging bij de rivier „het Schijn”.
• Sterckshof (Deurne): voormalige herenwoning van de Antwerpse koopman Gerard Sterck.
• Te Couwelaar (Deurne): dit kasteel was door de eeuwen heen onder meer in handen van vele kooplui. Een van hen was lakenhandelaar Gillis Du Mont, die ook het Bisschoppenhof bezat.
• Bisschoppenhof (Deurne)
• Boekenberg (Deurne)
• Torenhof: één van de weinige lusthoven die bewaard bleven binnen de Antwerpse ring. Het is gelegen aan de Markgravelei, in de buurt van het Koning Albertpark. Het was in de 17de eeuw bezit van de Italiaanse familie Annoni. Tegenwoordig maakt het deel uit van het provinciaal park „Hof van Leysen”.
• Hof Van Biart: gelegen aan de Karel Oomsstraat, binnen de Antwerpse ring. Het is een 18de-eeuws lusthof. Het huidige huis vertegenwoordigt slechts de helft van het vroegere hoofdgebouw.
• Middelheim: was oorspronkelijk bezit van de kartuizers van Antwerpen, maar werd in de 16de eeuw al omschreven als hof van plaisantie. Tegenwoordig is er het openluchtmuseum en beeldentuin van Antwerpen. Tegenwoordig vormt Middelheim één park samen met Den Brandt en het Nachtengalenpark, ten zuiden van de Antwerpse ring.
• Den Brandt: oorspronkelijk een hoeve in de 14de eeuw, maar later werd hier ook een lusthof opgericht.
• Zorgvliet (Hoboken): was een speelhof van de familie Du Bois en werd door Arnold Du Bois verbouwd tot herenwoning in Rococostijl. Zorgvliet is tegenwoordig een park.
• Meerlenhof (Hoboken): kwam in 1610 in handen van koopman Jozef Van Den Broec en was één van de mooiste lusthoven van Hoboken.
• Schoonselhof (Hoboken/Wilrijk): was oorspronkelijk ook een lusthof, maar werd omgevormd tot een begraafplaats voor beroemde en vooraanstaande Antwerpenaren.
• Steytelinck (Wilrijk): één van de zes bewaarde lusthoven van Wilrijk, gelegen in het centrum van Wilrijk en ingericht als park.
• Valaarhof (Wilrijk): is tegenwoordig eveneens een openbaar park.

Religieus erfgoed

Antwerpen kent een rijk religieus verleden. Oude gravures van de stad worden gekenmerkt door een veelheid aan torentjes. Naast de kathedraal en de 4 parochiekerken van St.-Jacobs, St.-Andries, St.-Walburga en St.-Joris telde de stad namelijk maar liefst 23 kloosterorden, een burchtkerk en een citadelkerk.

De meeste kloosters van de Zuidelijke Nederlanden werden echter aan het einde van de achttiende eeuw ofwel afgeschaft door keizer Jozef II, ofwel gesloten door de Franse bezetter. Een aantal monumenten bleef bewaard:

Religieuze monumenten

• Onze-Lieve-Vrouwekathedraal
• Sint-Andrieskerk (parochiekerk, maar voor de reformatie kloosterkerk van de augustijnen), met een museum in de schatkamer.
• Sint-Jacobskerk (parochiekerk)
• Carolus Borromeuskerk (kloosterkerk van de jezuïeten)
• Sint-Pauluskerk (kloosterkerk van de dominicanen, later parochiekerk in opvolging van de afgebroken Sint-Walburgis- of burchtkerk)
• Sint-Joriskerk (parochiekerk): de oorspronkelijke Sint-Joriskerk werd gesloopt ten tijde van de Franse Revolutie. Tegenwoordig is de nieuwe kerk een neogotisch gebouw. Ook van het oorspronkelijke meubilair bleef niet veel bewaard. De oude biechtstoel kwam terecht in de kerk van Vilvoorde. Het interieur is 19de-eeuws en bestaat vooral uit houtsnijwerk. Verder biedt deze kerk onderdak aan het ebbenhouten beeld de Onze Lieve Vrouw van het Kasteel die afkomstig is uit de voormalige citadel van Antwerpen.
• Sint-Antoniuskerk (parochiekerk): deze 19de-eeuwse neogotische kerk op de Paardenmarkt werd opgetrokken op de plaats van de voormalige kapel van het Kapucijnenklooster. Ze bevat nog enkele oude kunstwerken van de voormalige kloosterkerk. Ook de berg van Calvarie van het oude kapucijnenklooster op de binnenplaats bleef bewaard. De kapucijnen verhuisden naar de Ossenmarkt. Het nieuwe gebouw op de Ossenmarkt valt op door het Sint-Fransiscusbeeld dat boven de deur hangt.
• Sint-Bonifaciuskerk: Anglicaanse kerk en hoofdzetel van het aartsdekenaat Noordwest-Europa.
• Begijnhof en kerk (hof en kerk van de begijnen): het Antwerpse begijnhof bestaat uit allemaal kleine huisjes georiënteerd rond een binnenplein.
• Apostelinnenklooster: de apostelinnen bewoonden in de 17de eeuw dit gebouw op de Paardenmarkt, gelegen ter hoogte van het knechtjeshuis. Het is opgetrokken in een kloosterstijl. De benedenverdieping is tegenwoordig verbouwd tot winkelpand.
• Falcontinnenklooster: het klooster werd afgebroken ten tijde van de Franse Revolutie. Van het oorspronkelijke klooster bleef alleen de Falconpoort bewaard. De falcontinnen gaven hun naam aan het Falconplein en de Falconrui.
• Zwartzusterklooster: de Zwarte Zusters van Antwerpen zijn al sinds de 14de eeuw in Antwerpen aanwezig en zijn afkomstig uit Duitsland. Ze kregen dit pand in de Zwartzusterstraat toegewezen door één van de Duitse kooplui in Antwerpen.
• Witzusterklooster: het klooster van de Witte Zusters is gelegen in de Kammenstraat en is één van de oudere kloosters in Antwerpen. Het klooster is ongeveer gelegen ter hoogte van het Augustijnenklooster. Aan de straatzijde wordt het gekenmerkt door twee smalle trapgevelhuizen met in het midden een berg van Calvarie.
• Karmelitessenklooster: het klooster is gelegen aan de Rosier. Het is een vrij groot gebouw dat bijna heel de Rosier siert. De karmelitessen waren één van de weinige orden die hun oude klooster terug in gebruik konden nemen na de Franse Revolutie. De kerk werd echter wel gebruikt als parochiekerk ter vervanging van Sint-Joris, en ook als onderdak voor de Onze-Lieve-Vrouw van het kasteel alvorens zij werd overgebracht naar de nieuwe Sint-Joriskerk.
• Pieter Potklooster: van het klooster bleef alleen het kapelletje bewaard. Het is een vrij oude en opvallende gevel op de hoek van de Lange en de Korte Pieterpotstraat.
• Refuge van de abdij van Tongerlo (norbertijnen): de voormalige refuge van de abdij van Tongerlo is gelegen in de Lange Gasthuisstraat en maakt tegenwoordig deel uit van de panden van het OCMW.
• Refuge van de Sint-Michielsabdij van Antwerpen (norbertijnen): deze is gelegen in de Blauwmoezelstraat tegenover de kathedraal. Ze zou wellicht dateren uit de 13e eeuw, toen de norbertijnen hier een pand oprichtten. Dit pand werd echter vernietigd ten tijde van de Spaanse Furie, waardoor het nieuwe en huidige pand grotendeels 16de-eeuws is, met uitzondering van de kelders. De norbertijnenabdij van Antwerpen stond oorspronkelijk in de Kloosterstraat, maar ging verloren in de Franse en de Belgische Revolutie. De orde speelde een belangrijke rol voor de misviering in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Antwerpen. De abdij had een illuster verleden en functioneerde door de eeuwen heen als verblijfplaats voor vele belangrijke vorsten. Vanuit deze abdij werden ook de abdijen van Averbode, Middelburg en Tongerlo gesticht. Enkel de refuge en het hoofdaltaarstuk Aanbidding der koningen in het museum voor Schone Kunsten herinneren nog aan de Sint-Michielsabdij. Tegenwoordig is de refuge het hotel „Postiljon”. De norbertijnen verlieten Antwerpen en gingen wonen in de abdijen van hun dochtertstichtingen, namelijk Averbode en Tongerlo. Ook de naam van de Kloosterstraat, de Sint-Michielskaai en de nieuwe Sint-Michielskerk op het Zuid herinneren allemaal aan de abdij van Sint-Michiels van Antwerpen. Buiten de stad bezaten zij het hof van Beerschot, waaraan de voetbalclub haar naam ontleende, en bepaalden ze onder meer het interieur van de Sint-Fredeganuskerk van Deurne, waarvan een groot deel afkomstig is uit de Sint-Michielsabdij. Het interieur aan de vooravond van de Franse Revolutie raakte echter verspreid en het kader van het hoofdaltaar kwam terecht in de Sint-Trudokerk van Zundert.

Kloosters en kloosterkerken met herbestemming

• Brabantsche Olijfberg (annunciaden): dit klooster sloot omwille van de hervormingen door Jozef II. De kerk werd vervolgens gebruikt als paardenstal en militaire bakkerij. De toren stortte in ten tijde van de Franse bezetting. De kerk bezit een klokkenhuis met daarin de klok van de citadelkerk van het voormalige Zuidkasteel. Tegenwoordig wordt de kerk gebruikt als protestantse kerk.
• Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (franciscanen): dit klooster ging dicht ten tijde van de Franse bezetting en werd tijdens die bezetting ingericht als academie voor schone kunsten. De religieuze elementen werden verwijderd, maar de gravure in de witte toegangspoort maakt het mogelijk het verleden en het heden met elkaar te confronteren. Tegenwoordig is het nog altijd de academie van schone kunsten van Antwerpen. De franciscanen verhuisden later naar hun nieuwe pand aan de Oever.
• Amuz - Augustinus muziekcentrum (augustijnen): de augustijnen herinstalleerden zich na hun verdrijving uit het afgebroken Sint-Andriesklooster (met zijn bewaard gebleven Sint-Andrieskerk) tijdens de contrareformatie in de Everdijstraat een goede 400 jaar geleden. In 70 jaar groeide de gemeenschap zodanig dat het klooster het gehele gebied tussen de Kammenstraat, de Everdijstraat en de Oudaan innam. De kerk is tegenwoordig een concertzaal. Naast de kerk is er ook nog een winterkapel met neobyzantijnse muurschilderingen.
• Kartuizerklooster: dit klooster is gevestigd in de Sint-Rochusstaat en werd tot de Franse Revolutie door de kartuizers bewoond. Na de Franse Revolutie kwam het klooster in handen van de zusters kapucinessen. Uiteindelijk werd het gebouw in dienst genomen door het Tropisch Instituut voor geneeskunde.

Gasthuizen en Godshuizen

• Sint-Elisabethgasthuis: het oudste hospitaal van de stad Antwerpen situeerde zich begin 13de eeuw dicht bij de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Wegens plaatsgebrek werd in 1238 een nieuw gasthuis opgericht op het terrein Ter Elst dat aan de gasthuisbroeders en -zusters werd geschonken door het stadsbestuur. De gasthuisbroeders en -zusters namen de regel van Augustinus aan. Het gasthuis zelf dankt haar naam aan de in de in 1207 geboren koningsdochter van Hongarije, die na de dood van haar echtgenoot haar leven wijdde aan de verzorging van armen en zieken. Het gasthuis bestond tot de Franse Revolutie. Toen werden de zusters uit het gasthuis verdreven en verloren ze hun bezittingen. Onder Willem I zouden in 1824 de zusters terugkeren naar het gasthuis om hun taak te hervatten, maar ze waren geen eigenaar meer van de gronden. Tegenwoordig is het Sint-Elisabethgasthuis nog altijd een hospitaal. Ook het klooster bestaat nog, met een keuken met verschillende azulejategeltjes, maar is niet altijd toegankelijk. Enkele ziekenhuiszalen werden omgebouwd tot congreszalen. Het hele complex is in handen van het OCMW van de stad Antwerpen. Ze zijn vaak te bezichtigen op de Open Monumentendagen. De kapel is toegankelijk op afspraak.
• Sint-Julianusgasthuis: gesticht in 1305 door Ida van Wijneghem en kanunnik Jan Tuclant. Het Sint-Julianusgasthuis gaf arme vreemdelingen op doorreis in Antwerpen gedurende drie nachten onderdak en was het eerste nachtverblijf in de stad. Tegenwoordig is het Sint-Julianusgasthuis vooral gekend voor de jaarlijkse organisatie van het laatste avondmaal op Witte Donderdag. De kapel en de gebouwen worden momenteel verhuurd aan de kunstgalerie De Zwarte Panter.
• Sint-Nicolaasgodshuis, ook wel de tegenwoordige Sint-Nicolaasplaats: een kleine plaats in Antwerpen omgeven door enkele oude huizen en een kapelletje, met in het midden een beeld van de heilige Nicolaas van Myra, de patroonheilige van de meerseniers. Dit godshuis werd opgericht in 1386 door de ambachtslieden van de meerseniers om verarmde leden van hun ambacht in op te vangen. Tegenwoordig is het pleintje een soort cultureel centrum waar verschillende theatergezelscheppen, waaronder de Violieren, één van de aloude rederijkerskamers van de stad Antwerpen, hun vaste stek hebben.
• Sint-Annagodshuis in de Korte Nieuwstraat: in 1400 gesticht door Elisabeth, weduwe van Jan Hays en Boudewijn de Riddere, als verblijfplaats voor zes arme oude vrouwen. Men bereikt het godshuis via een lange gang vlak naast de kapel en komt zo uit op een langwerpige binnenkoer. Tegenwoordig is er in het godshuis een restaurant gevestigd.
• Sint-Barbaragodshuis: werd gesticht in 1489 door kerkmeester Nicolas Boot. Acht oude behoeftige vrouwen kregen er onderdak onder provisie van de begaarden en cellebroeders. In 1504 werd er een kapel gebouwd en het hele complex werd in 1506 toegewijd aan de heilige Barbara. Het godshuis maakt tegenwoordig deel uit van de Damesschool van Antwerpen en is niet altijd open voor het publiek. Het bestaat uit een kleine binnenkoer met enkele kleine witte huisjes en een klein kapelletje. De Damesschool zelf is opgebouwd uit verschillende delen uit verschillende eeuwen. Een deel daarvan is het oude hotel van Du Bois Vroylade uit de 18de eeuw, met onder meer een paardenstal. De school bezit tevens een keldertje dat versierd is met Delftse tegels. Daardoor is de school vaak open op de Open Monumentendag en jaarlijks op de opendeurdag.

Handelserfgoed

Naast het rijke religieuze verleden kende Antwerpen in de 16de eeuw ook een periode van economische bloei. De stad was tevens één van de eerste havens waar de handelsschepen uit de Nieuwe Wereld toekwamen. Ook wordt de beurs van Antwerpen de moeder van alle beurzen genoemd, daar het bouwplan van de Antwerpse beurs later navolging kreeg in Amsterdam, Londen, Rijsel ... Antwerpen vormde een belangrijke handelsstad in het noorden, waar rijke kooplieden, zoals Fuggers uit Augsburg en Gresham, de stichter van de Londense beurs, resideerden. Ook wilde men dat het economische uitstraalde in de cultuur, wat vorm kreeg via triomfbogen, die verwezen naar de rijkdom van de stad, en de bouw van het bombastische stadhuis.

Hierna volgt een korte lijst van markante gebouwen:

• Engelse Handelsnatie: kreeg midden de 16de eeuw door het stadsbestuur het Hof van Liere toegewezen als verblijfplaats. Het is een imposant gebouw dat bestaat uit drie tuinen. Ook de gebouwen van het voormalige stadsarchief van Antwerpen, in de Venusstraat, waren pakhuizen van de Engelse Handelsnatie. Na de val van Antwerpen werd Hof van Liere gebruikt als college van de jezuïeten, die ook een internaat hadden in de Lange Brilstraat voor de Ierse studenten aan het college. Tegenwoordig is Hof Van Liere in handen van de universiteit van Antwerpen.
• Portugese Handelsnatie, in Kipdorp: doet tegenwoordig dienst als de brandweerkazerne van de stad.
• Handelsbeurs, in de Borzestraat: was oorspronkelijk de ’moeder van alle beurzen’ en bestaat uit een binnenplein met daarrond een zuilengalerij. De Handelsbeurs brandde echter door de eeuwen heen meermaals af, waardoor van de oude handelsbeurs enkel de oude toren overblijft. De nieuwe handelsbeurs dateert uit de 19de eeuw en werd in dezelfde eeuw ook overkoepeld; het is een voorbeeld van oude in combinatie met moderne techniek. Vele kooplieden vestigden zich rondom de handelsbeurs. Zo zijn er veel koopmanswoningen in de universiteitsbuurt, waar ook de Portugese en Engelse natie gevestigd waren. Zeker vermeldenswaardig is huis Sint-Fransiscus in de Lange Nieuwstraat, dat in de 16de eeuw bewoond werd door Gresham, de latere stichter van de Londense beurs.
• Huis de Draeck, in de Mutsaartstraat: vormde één geheel met Raapstraat nr 6. Dit huis was een suikerraffinaderij van de Italiaanse koopman Giovanni Balbini.
• Voormalig Koninklijk Paleis Antwerpen op de Meir.
• Oude Beurs: vóór dat de handelsbeurs buiten de stadsmuren werd opgericht was er een andere beurs. De Oude Beurs ligt tussen de Hofstraat, de straat Oude Beurs, de Lange Koepoortstraat en de Zirkstraat. Het is opgebouwd uit verschillende afzonderlijke gebouwen die oorspronkelijk via gangen met elkaar verbonden waren. Het bestaat uit huis Den Rhyn, dat uit een klein binnenplein met pagaddertoren bestaat. Huis Den Rhyn is tegenwoordig in privéhanden. Het was oorspronkelijk verbonden met de Zilversmidgang, waar de ingang was aan de Lange Koepoortstraat. Het huis van de zilversmeden is niet zichtbaar voor het publiek, daar het achter de poort ligt. Ten slotte is er nog het huis Den Wolsack, dat in handen is van Erfgoed Vlaanderen. Het is vooral bekend om de grote plafondschildering „De Goden van de Olympusberg”.
• Vleeshuis: was het voormalige gebouw van de beenhouwers van Antwerpen en was vroeger een soort markt voor vleeswaren. Tegenwoordig doet het vleeshuis dienst als museum.
• Brouwershuis: was het huis van de brouwers en is gevestigd in het noorden van de stad, aan de Adriaan Brouwerstraat. Het was het gildenhuis van de Brouwers en werd in haar oorspronkelijke vorm bewaard als museum.

Musea

Stedelijke musea Hessenhuis Letterenhuis Museum aan de Stroom (MAS) (waarin onder andere de collecties van het voormalige Etnografisch Museum en het Volkskundemuseum werden opgenomen) Museum Mayer van den Bergh Museum Ridder Smidt van Gelder Museum Vleeshuis Nationaal Scheepvaartmuseum in het Steen Beeldenpark Openluchtmuseum voor beeldhouwkunst Middelheim Plantin-Moretusmuseum (met het Stedelijk Prentenkabinet) Rubenshuis Vlaams museum Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA)

Provinciale musea Diamantmuseum FotoMuseum Modemuseum (MoMu) Zilvermuseum Private musea Dagbladmuseum (gesloten) Eugeen Van Mieghemmuseum Maagdenhuis Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (MUHKA) Het Rockoxhuis Vlaams Tram- en Autobusmuseum (VlaTAM) Antwerpen heeft sinds 15 mei 2000 ook een museumpje dat aan friet gewijd is. Het is welgeteld één kamer groot. Het heet het Frietkotmuseum en bevindt zich boven frituur Max aan de Groenplaats.

Straten en pleinen De Grote Markt, met het stadhuis, verscheidene gildehuizen en de Brabofontein De Meir, een winkel-wandelstraat die de oude stad met het station verbindt De Cogels-Osylei en andere straten met Art Deco en Jugendstil Het Hendrik Conscienceplein De Groenplaats, plein in het stadscentrum met standbeeld van P.P. Rubens De Van Wesenbekestraat, het centrum van de Chinese gemeenschap in Antwerpen De Scheldekaaien Het Marnixplein met monument „Schelde Vrij”.

Andere gebouwen Het Steen Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience Centraal Station Nieuw gerechtsgebouw Boerentoren, de eerste wolkenkrabber op het Europese vasteland Designcenter de Winkelhaak, winnaar van twee „Belgian Building Awards” in 2003 Andere bezienswaardigheden Aquatopia, een groot openbaar aquarium

Cultuur

Uitgaansleven

Het uitgaansleven in Antwerpen biedt veel afwisseling. Er zijn veel cafés te vinden, zoals in het toeristisch hart rond Groenplaats en Grote Markt, maar ook op het trendy Zuid en het Eilandje, en in de Antwerpse studentenbuurt rond Ossenmarkt en Stadswaag.

Antwerpen telt ook diverse clubs en loungebars, zoals Café Capital, gelegen in het Stadspark, en de quasi-underground club Petrol. Meer naar het noorden toe kan men zich uitleven in Noxx Antwerp, Café d'Anvers, De Kaai en Pure Antwerp. Op het Zuid vindt men onder meer Stereo Sushi, Velvet Lounge, Little Buddha, Sette Seven en Café Local, met opmerkelijk veel DJ's. In de Aalmoezenierstraat is er nog de enige Afrikaanse club in Antwerpen: Ilé Afrik. Voor de holebi's valt er ook veel te beleven. Zo kan men naar Red 'n Blue en D-club in de wijk Dam.

Evenementen

• De Sinksenfoor is een jaarlijks terugkerende kermis op de Antwerpse gedempte zuiderdokken. Met ruim 150 attracties behoort de Sinksenfoor tot de grootste Belgische kermissen. De kermis ontleent zijn naam aan het Sinksenfeest, beter bekend als Pinksteren – traditioneel de eerste dag van de foor, en staat zes weken opgesteld.
• de Rubensmarkt: telkens op 15 augustus, met marktkramers in 17de-eeuwse klederdracht zoals in de tijd van P.P. Rubens;
• de Kerstmarkt: jaarlijks tijdens de eindejaarsperiode (na Sinterklaas tot begin januari) op de Groenplaats.

Media

• ATV, de regionale televisiezender in en rond Antwerpen;
• Gazet van Antwerpen, een Vlaamse landelijke krant, gegroeid vanuit Antwerpen, met regionale edities waaronder drie stadsedities. Inhoudelijk ligt de nadruk echter voor een groot gedeelte op de provincie Antwerpen en het Waasland.
• De stad telt diverse lokale radiozenders; Radio Minerva is volgens CIM-metingen de populairste. Radio Centraal werd al in 1980 opgericht en is daarmee de oudste, nog onder de oorspronkelijke naam werkende zender. Andere lokale zenders zijn onder meer O radio en CROOZE.fm.

Opera, concerten, theater, ballet

• Koninklijke Vlaamse Opera
• deFilharmonie
• In het Sportpaleis vinden regelmatig optreden plaats of The Night of the Proms.

Economie

Haven

In 2009 verwerkte de haven van Antwerpen 157,8 miljoen ton aan goederen en was hiermee na Rotterdam de grootste haven van Europa en de 16e van de wereld. In hetzelfde jaar werden 7,3 miljoen TEU's overgeslagen. De haven heeft een belangrijke positie in Europa voor het behandelen van staal, fruit, bosproducten, koffie en tabak. Jaarlijks doen circa 14.000 zee- en 55.000 binnenschepen de haven aan. Daarnaast bezit Antwerpen het op één na grootste petrochemische complex ter wereld.

Antwerpen maakt ook deel uit van het Economisch Netwerk Albertkanaal.

Diamant

De stad is ook het hart van de wereldwijde diamantindustrie, zowel op het gebied van handel als van slijpen.

Winkelstraten

Antwerpen telt diverse winkelstraten en -centra.

• De Meir is een van de grootste winkelstraten van België, waar voornamelijk internationale ketens zijn gevestigd. Deze straat loopt van de Teniersplaats tot de Huidevettersstraat. Ook de weg naar de Congoboot liep hier langs.
• De Stadsfeestzaal, gelegen aan de Meir, is het recentste winkelcentrum van de stad. De zaal dateert uit 1908, maar brandde in 2000 bijna helemaal af. Op 25 oktober 2007 opende het gerenoveerde gebouw opnieuw zijn deuren als winkelcentrum. Er zijn enkele exclusieve winkels terug te vinden, zo is er de eerste Tommy Hilfiger Tailor Made ter wereld. Ook zijn er verschillende eetgelegenheden en een 'zwevende' champagnebar. Bovendien heeft de Stadsfeestzaal nu ook een nieuwe toegang aan het Hopland.
• De De Keyserlei ligt tussen de Meir en het Centraal Station. Er zijn diverse restaurants te vinden, maar ook fastfoodketens en een Media Markt. Vanaf de De Keyserlei heeft men toegang tot het bioscoopcomplex UGC.
• De Van Wesenbekestraat aan het Koningin Astridplein en het Centraal Station vormt het centrum van de Chinese gemeenschap in Antwerpen. Men vindt er vele Chinese winkeltjes, supermarkten en restaurants.
• Het Grand Bazar Shopping Center is het grootste winkelcentrum van de binnenstad. Het is gelegen aan de Groenplaats. In de kelder vindt men één van de grootste supermarkten van Antwerpen.
• In de Huidevettersstraat vindt men de grote namen; onder andere Gucci en Louis Vuitton zijn hier gevestigd.
• De Kloosterstraat huisvest vooral handelszaken in brocante, met een uitgebreid aanbod van antieke schilderijen, oude meubelen en woonaccessoires, in diverse stijlen.
• In de Wolstraat en de Lange Koepoortstraat zijn tal van handelszaken in brocante, oude boeken en kunstobjecten gevestigd.
• De Kammenstraat is een alternatievere winkelstraat, vooral populair onder jongeren. Naast boetiekjes is er ook merkkleding te vinden. De straat is bekend geworden dankzij het straatfestival Laundry Day. Er draaien ook wekelijks deejays in verschillende winkels.
• In de Nationalestraat zijn 4 van de 6 grote Antwerpse modeontwerpers gevestigd, waaronder Dries van Noten. Ook het Modemuseum is overigens in deze straat gevestigd.
• Belangrijke winkelstraten buiten de binnenstad zijn de Bredabaan in Merksem, de Herentalsebaan in Deurne en de Abdijstraat op het Kiel.

Markten

Enkele belangrijke weekmarkten in Antwerpen:

• de markt op het Sint-Jansplein, op woensdag en vrijdag van 08.00- 13.00 uur, is de grootste wekelijkse buurtmarkt;
• de Vogelenmarkt, op zondag van 08.00 - 13.00 uur op de Oudevaartplaats;
• de Exotische markt, op zaterdag van 08.00 - 16.00 uur op de Oudevaartplaats;
• de Boerenmarkt op vrijdag van 11.30 - 16.30 aan de Desguinlei.

Andere belangrijke markten:

• Maandelijkse markten:
  • Biomarkt: verkoop van producten met biokwaliteitslabel op het Falconplein, elke eerste en derde zondag van de maand, van 7.30 uur tot 18 uur;
  • Boekenplein: boekenmarkt met muzikale optredens op het De Coninckplein, elke derde zondag van de maand van 10 tot 17 uur, uitgezonderd tijdens de maanden november, december, januari en februari.

• Antiek en brocante:
  • Antiekmarkt zaterdag: elke zaterdag van 9 tot 17 uur (niet op officiële feestdagen) op de Lijnwaadmarkt;
  • Antiekmarkt zondag: elke zondag van 9 tot 17 uur (ook op officiële feestdagen) op het Sint-Jansvliet;
  • Lambermontmartre: kunstmarkt op de Lambermontplaats, van mei tot en met september, telkens de laatste zondag van 12 tot 17 uur. Diverse kunstenaars (schilders, fotografen, grafici, beeldhouwers) stellen hier hun werk tentoon in een Montmartre-sfeer rond de fontein, met begeleiding van akoestische muziek.

Specialiteiten

Bier

Het bekendste bier in Antwerpen is het bolleke, een bier van hoge gisting van brouwerij De Koninck. Het bier dankt zijn naam aan het bolvormige glas waarin het wordt geschonken. Een Antwerpse wijk, de Seefhoek, werd genoemd naar het seefbier. Het oorspronkelijke seefbier hield in de jaren 1930 op te bestaan. Een bier naar het recept van de vroegere dubbele seef werd in 2012 op initiatief van de Antwerpse Brouw Compagnie terug op de markt gebracht.

Likeur

De Antwerpse kruidenlikeur Elixir d'Anvers bestaat sinds 1863.

Koekjes

In de twintigste eeuw werden er binnen de Antwerpse grote ring wel twintig verschillende koekjesfabrieken. Hoewel de koekjesfabrieken er niet meer zijn, is de bijnaade Koekenstad gebleven.

Antwerpse Handjes

De oorspronkelijke Antwerpse Handjes zijn handvormige koekjes met amandelschilfers. Er zijn nu ook Antwerpse Handjes van chocolade, gevuld met marsepein met Elixir d'Anvers.

Mode

De Antwerpse Zes is een in jaren '80 afstudeerde groep Antwerpse modeontwerpers die zich sinds 1986 gezamenlijk aan de wereld toont. De mode van de zes, die sinds de jaren 90 internationaal bekend is, heeft weinig met elkaar gemeen.

Verkeer en vervoer

Wegverkeer

De Leien (Frankrijklei, Italiëlei, Amerikalei, Britselei) is de belangrijkste verkeersader binnen Antwerpen. Om het centrum heen ligt de autosnelweg R1. Deze verbindt de A1/E19 (Breda enerzijds en Mechelen-Brussel anderzijds), de A12 (Bergen op Zoom-Vlissingen), de A21/E34 (Turnhout-Eindhoven-Duisburg), de A13/E313 (Hasselt) en de A14/E17 (Gent-Kortrijk-Rijsel) met elkaar. Door het samenkomen van grote noord-zuidverbindingen (van Rotterdam, Amsterdam en andere delen van Nederland naar Antwerpen, Brussel en Bergen en verder door naar Frankrijk) en belangrijke oost-westverbindingen (tussen Duitsland met vooral Aken en Keulen enerzijds en de Belgische kust anderzijds) is deze Antwerpse ringweg één van de meest bereden stukken autosnelweg in West-Europa met de nodige verkeerschaos als gevolg. De Oosterweelverbinding moet hier tegen afzienbare tijd verbetering in brengen.

Openbaar vervoer

De Vlaamse Vervoermaatschappij "De Lijn" exploiteert het stadsvervoer in Antwerpen met bussen en trams. Vijf tramlijnen maken gebruik van de Antwerpse premetro onder de binnenstad en de Schelde, namelijk tramlijnen 2, 3, 5, 6 en 15.

In de gemeente Antwerpen liggen de NMBS-stations Antwerpen-Centraal, -Berchem, -Dam, -Luchtbal, -Noorderdokken, -Haven, -Oost, -Zuid, Ekeren, Sint-Mariaburg, en Hoboken-Polder, waarvan de stations Antwerpen-Centraal en Antwerpen-Berchem belangrijke spoorknooppunten zijn. Vanaf maandag 26 maart 2007 is de Noord-zuidverbinding tussen Antwerpen-Berchem en Antwerpen-Dam in dienst. Langs deze tunnel kunnen de treinen van het zuiden van de stad (komende van Brussel) rechtstreeks richting Nederland sporen en omgekeerd. De treintunnel kan leiden tot een verdubbeling van het aantal reizigers.

Antwerpen heeft directe treinverbindingen met onder andere Gent (lijn 59), Roosendaal-Rotterdam (lijn 12), Mechelen-Brussel (lijn 25 en 27), Puurs (lijn 52), Lier (lijn 15), Turnhout, Hasselt, Luik en Leuven via Aarschot of Mechelen.

Het Vormingsstation Antwerpen-Noord in de haven is het grootste rangeerterrein van de Benelux en het tweede grootste in Europa. Andere goederenstations zijn Antwerpen-Kiel en Antwerpen-Schijnpoort.

Verder wordt Antwerpen ook nog aangedaan door de Nederlandse Veoliabuslijn 19, die de steden Breda (Noord-Brabant) en Hulst (Zeeuws-Vlaanderen) via de Antwerpse Waaslandtunnel met elkaar verbindt.

Luchthaven

Op het grondgebied van Antwerpen bevindt zich in het zuiden van Deurne de Internationale Luchthaven Antwerpen.

Religie en levensbeschouwing

De meeste religies en levensbeschouwingen hebben in Antwerpen een permanente zetel en/of eredienstplaats. Antwerpen staat sinds jaren bekend omwille van haar tolerantie t.o.v. de diversiteit aan religies en levensbeschouwingen.

Christelijke denominaties en levensbeschouwingen

Rooms-Katholieke Kerk

Een meerderheid binnen het Antwerpse christendom behoort tot de Rooms-Katholieke Kerk. Antwerpen is de zetel van het gelijknamige bisdom, waarvan de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal de hoofdkerk is. De stad Antwerpen vormt samen met de gemeente Stabroek het dekenaat Antwerpen. De stad telt 70 parochies verdeeld over 11 federaties. In omringende landen staat Antwerpen soms bekend als een rooms-katholiek centrum van de jezuïeten.

De traditionalistische Priesterbroederschap Sint Pius X (FSSPX) heeft in de Hemelstraat haar priorij voor heel Vlaanderen.

Protestantisme

Antwerpen telt vijf protestantse gemeenten, die deel uitmaken van de Verenigde Protestantse Kerk in België. De erediensten gaan door in de kerken: Brabantse Olijfberg, Christusgemeente, De Wijngaard en Antwerpen-Linkeroever. Daarnaast is nog de Duitstalige parochiekerk DEGPA.

Evangelische gemeenten

Er zijn een tiental Nederlandstalige evangelische gemeenten in Antwerpen. Zij behoren tot de Evangelische Alliantie Vlaanderen. Samen met de Protestantse gemeenten zijn zij bij de overheid vertegenwoordigd als ARPEE.

Protestantse staatskerken en vrije kerken

• De Anglicaanse Kerk heeft een parochie in Antwerpen en organiseert erediensten in de Sint-Bonifaciuskerk. Antwerpen is de zetel van het aartsdekenaat Noordwest-Europa, dat België, Nederland en Luxemburg omvat en deel uitmaakt van het bisdom Europa van de Kerk van Engeland.
• Suomen Merimieskirkko (Finse zeemanskerk)
• Norske Sjømannskirken (Noorse zeemanskerk)
• Svenska Sjömannskyrkan (Zweedse zeemanskerk)
• Baptistengemeente
• Vergadering van gelovigen
• Zevendedagsadventisten
• Opvallend is het grote aantal pinkstergemeenten en migrantenkerken.

Orthodoxe Kerk

• Het Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel telt in Antwerpen een parochie die bevoegd is voor de Grieks-orthodoxen en een parochie van de Russische traditie. Daarnaast is er ook nog een parochie van de Roemeens-Orthodoxe Kerk en van de Georgische orthodoxen. De erediensten in de Russische traditie gaan door in de Sint-Jozefkerk, die van de Grieks-orthodoxe in de Boodschap-van-de-Moeder-Godskerk en de Roemeens-orthoxe tenslotte in de Geboorte-Moeder-Godskerk. De erediensten van de Georgisch-Orthodoxe kerk vinden plaats in de Sint-Laurentiuskerk.
• Ethiopische Kerk
• Assyrische Kerk van het Oosten

Andere kerken en bewegingen

• Apostolische Oud-Katholieke Kerk
• Armeense Kerk
• De Christengemeenschap
• Jehovah's getuigen
• Katholiek apostolische kerk
• Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen (Mormonen)
• Nieuw-apostolische kerk
• Vrij-Katholieke Kerk
• Quakers (Religieus Genootschap der Vrienden)

Islam

De islam is sterk vertegenwoordigd binnen de Marokkaanse en Turkse gemeenschap, en kent net zoals het christendom verschillende stromingen.

Judaïsme

Antwerpen huisvest een grote joodse gemeenschap waarvan ongeveer 20.000 gelovigen het orthodox judaïsme belijden. Velen van hen behoren tot de streng orthodoxe charedische richting. Antwerpen is na Londen het grootste centrum van charedische joden in Europa. Zij gaan dienovereenkomstig gekleed en zijn daarom een opvallende verschijning in het Antwerpse straatbeeld. Chassidische joden vormen het merendeel van de charedische joden. Grote chassidische bewegingen gevestigd in Antwerpen zijn onder andere Pshevorsk, Satmar, Belz, Bobov, en Lubavitch. De joodse gemeenschap heeft twee hoofdsynagoges in de stad, met name de Machsike Hadass en Shomre Hadass.

Boeddhisme

In Antwerpen zijn volgende stromingen binnen het Boeddhisme vertegenwoordigd:

• Vajrayana
• Theravada
• Zen (Soto)
• Shin-boeddhisme (Jodo-Shinsho) /(Ch'an)
• Humanistisch boeddhisme, zie IBPS Belgium

Er zijn twee tempels in de stad, met name de Shin-Boeddhistische Jikōji (Tempel van het Licht van Mededogen) en de Chinees-boeddhistische Fo Guang Shan-tempel.

Hindoeïsme

• Hare Krishna-beweging
• Jiddu Krishnamurti
• Osho
• Sathya Sai Baba Organisatie
• Sarasvati
• Swaminarayan – B.A.P.S. Sanstha
• Premananda Centrum

Jainisme

Het Jainisme telt in Antwerpen ongeveer 400 families onder zijn aanhangers. In Wilrijk staat de grootste Jaïntempel ter wereld buiten India.

Andere religies

• Bahá'í
• Falun Gong
• Soefisme
• Sukuyo Mahikari Okiyomesho

Niet-confessionele levensbeschouwingen

• Martinisme
• Rozenkruisers
• Theosofie
• Unie Vrijzinnige Verenigingen
• Vrijmetselarij

Politiek

Voormalige burgemeesters

Zie lijst van burgemeesters van Antwerpen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De eerste jaren van de Belgische onafhankelijkheid had Antwerpen katholiek-unionistische burgemeesters. Van 1848 tot 1921 waren de burgemeesters liberalen (met uitzondering van het Meeting-intermezzo tussen 1863 en 1872). Tussen 1921 en 1932 had de stad een katholieke burgemeester, met Frans Van Cauwelaert. De benoemde burgemeesters van de stad zijn van 1932 tot 2012 allen van socialistische signatuur: Camille Huysmans, Lode Craeybeckx, Frans Detiège en Mathilde Schroyens, en na de fusie Bob Cools, Leona Detiège en Patrick Janssens. Vanaf 2013 is dit de Vlaams-nationalist Bart De Wever.

College van burgemeester en schepenen

Buiten de voorzitter van het college, burgemeester Bart De Wever(N-VA) telt het college, zoals het vorige college, slechts 8 schepenen (2 minder dan toegelaten), waarvan 5 N-VA (Liesbeth Homans, Koen Kennis, Ludo Van Campenhout, Rob Van de Velde en Nabilla Aid Daoud), 2 CD&V (Marc Van Peel en Philip Heylen) en 1 Open Vld (Claude Marinower).

College van burgemeester en schepenen
Burgemeester	Bart De Wever (N-VA): Veiligheid, Marketing & Communicatie en Externe Relaties.
Schepenen	Koen Kennis (N-VA): Financiën, Mobiliteit, Toerisme en Binnengemeentelijke Decentralisatie. Philip Heylen (CD&V): Cultuur, Stads- en Patrimoniumonderhoud. Ludo Van Campenhout (N-VA): Sport, Diamant, Openbare Werken, Personeel en Markten & Foren. Claude Marinower (Open Vld): Onderwijs en Rechtszaken. Marc Van Peel (CD&V): Haven, Economie en Werk. Rob Van de Velde (N-VA): Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Ordening, en Middenstand (tot eind 2015). Nabilla Aid Daoud (N-VA): Jeugd, Leefmilieu en Dierenwelzijn. Liesbeth Homans (N-VA): Wonen, Diversiteit & Inburgering, Loketten, Sociale Zaken en Samenvoeging, tevens OCMW-voorzitter.

De schepenen worden genummerd in volgorde van hun verkiezing. Dit gebeurt op de eerste gemeenteraad van het nieuwe gemeentebestuur (in dit geval op 2 januari 2013). De burgemeester wordt in de maand vooraf door een meerderheid van de toekomstige gemeenteraadsleden (onder andere met een handtekeningenlijst) aan de provinciegouverneur voorgesteld en (na een grondig nazicht op mogelijke bezwaren) door de Vlaamse regering benoemd en door de gouverneur de eed afgenomen (dit was voor Patrick Janssens op 21 december 2006 en voor Bart De Wever op 21 december 2012). Nochtans treedt de nieuwe burgemeester pas vanaf Nieuwjaar in functie.

Gemeenteraad

De Antwerpse gemeenteraad bestaat uit 55 zetels.

Verkiezingsresultaten sinds 1982

Onderstaande tabel geeft de uitslagen van de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen sinds 1982, het jaar van de verkiezingen voorafgaand aan de fusie van 1983, in aantal zetels. De verkiezingen vinden alle zes jaar op de tweede zondag van oktober plaats.

Partij	10 oktober 1982	9 oktober 1988	9 oktober 1994	8 oktober 2000	8 oktober 2006	14 oktober 2012
Vlaams Belang	(Vlaams Blok) 2	(Vlaams Blok) 10	(Vlaams Blok) 18	(Vlaams Blok) 20	(Vl. Belang - VLOTT) 20	5
Open Vld	(PVV) 7	(PVV) 7	(VLD) 7	(VLD) 10	(VLD-Vivant) 5	2
Groen	(Agalev) 4	(Agalev) 5	(Agalev) 7	(Agalev) 6	(Groen!) 2	4
sp.a	(SP) 19	(SP) 17	(SP) 13	(SP) 12	(sp.a - spirit) 22	(Kartel met CD&V)
Kartellijst sp.a-CD&V						(STADSLST) 17 (12+5)
CD&V	(CVP) 15	(CVP) 12	(Kartel met VU)	(CVP) 6	(Kartel met N-VA)	(Kartel met sp.a)
Kartellijst CVP-VU / CD&V-N-VA			(CVP-VU = ANTW'94) 9		(CD&V-N-VA) 6
Volksunie/N-VA	(Volksunie) 8	(Volksunie) 4	(Kartel met CVP)	(VU&ID) 1	(Kartel met CD&V)	(N-VA) 23
WOW			1
PVDA+						4

De onderstreepte getallen vormen de hieruit onderhandelde bestuursmeerderheid. Van 2013 tot 2018 is dat een coalitie van N-VA, CD&V en Open Vld, samen goed voor 30 van de 55 zetels.

De volgende gemeenteraad wordt 6 jaar later, op 14 oktober 2018, gekozen.

Onderwijs

Hoger onderwijs

De Universiteit Antwerpen vormt een associatie met de hogescholen Hogere Zeevaartschool Antwerpen, Artesis Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote-Hogeschool en Plantijnhogeschool. De Lessius Hogeschool daarentegen is toegetreden tot de associatie rond de K.U.Leuven.

In Antwerpen is ook een Faculteit voor Vergelijkende Godsdienstwetenschappen gevestigd, die op universitair niveau op basis van totale tolerantie de verschillende religies en wereldbeschouwingen bestudeert.

Deeltijds kunstonderwijs

Zie ook Deeltijds kunstonderwijs.

Scholen voor muziek, woord en dans te Antwerpen:

• Muziekacademie van Antwerpen
• Muziekacademie van Berchem
• Muziekacademie van Borgerhout
• Muziekacademie van Deurne
• Muziekacademie van Ekeren
• Muziekacademie van Hoboken
• Muziekacademie van Merksem
• Muziekacademie van Wilrijk

Sport

Clubs

Antwerpen heeft altijd een belangrijk aandeel gehad in het Belgisch voetbal. Antwerp FC is de oudste voetbalclub van het land, werd vier maal landskampioen en speelt tegenwoordig in Tweede klasse. Een andere succesvolle club was Beerschot VAC, dat zeven maal kampioen werd. Deze club fusioneerde echter met Germinal Ekeren, dat nu als Germinal Beerschot in Eerste Klasse speelt. Berchem Sport werd drie maal vice-kampioen, maar zakte later naar de lagere nationale reeksen. Ook Tubantia Borgerhout kende een lange geschiedenis in het nationaal voetbal en speelde ooit in de hoogste afdeling. Andere Antwerpse clubs in de nationale reeksen waren KRC Borgerhout, KSK Hoboken, Merksem SC, KFC Wilrijk, Maccabi Antwerpen en Sint-Ignatius SC Antwerpen.

In het zaalvoetbal is er één Antwerpse ploeg in de hoogste afdeling: Chase Antwerpen. In het basketbal heeft Antwerpen de Antwerp Giants, Sint Jan AB en Soba Antwerpen, in het handbal KV Sasja HC (mannen) en DHW Antwerpen HC (vrouwen), in het volleybal Topvolley Precura Antwerpen, in het hockey R. Antwerp HC, in het honkbal Antwerp Eagles, de waterpoloclub Antwerpse waterpolo en in het korfbal Scaldis en AKC.

Daarnaast zijn er ook nog de judoclubs Top Judo Antwerpen en Antwerp Judo United, atletiekclubs Olse Merksem, Beerschot Atletiek en New Brabo Atletiek. De triatlonclub ATRIAC en de zwemclub Brabo Swim.

Tenslotte beschikt Antwerpen ook over thaiboksers die tot de wereldtop behoren met wereldkampioenen als Werner Konings, Daniëlla Somers, Xavier Fraeyman, Jan Van Denderen, Murat Direcki en Luc Kempeneers.

Evenementen

In 1920 was Antwerpen de gaststad voor de Olympische Spelen. Deze vonden plaats op de gronden van het huidige Germinal Beerschot. De naam van het stadion van de ploeg, namelijk „Olympisch Stadion”, verwijst hiernaar.

Het vroegere bloeiende wielerleven is wat weggekwijnd sinds het Sportpaleis (met wielerpiste) meer een evenementenhal is geworden. Door het organiseren van het Belgisch kampioenschap op 25 juni 2006 hoopt de stad die wielertraditie nieuw leven in te blazen. In het veldrijden wordt sinds 2006 ook jaarlijks de Scheldecross georganiseerd op Linkeroever.

Het tennis kent dan weer een bloei dankzij de Proximus Diamond Games, een Tier-2 WTA-tornooi dat jaarlijks doorgaat in het Sportpaleis en het grootste indoor-vrouwentennistoernooi ter wereld is. De trofee is een diamanten tennisracket ter waarde van 1 miljoen euro. Om het mee naar huis te nemen moet een speelster het toernooi 3 keer winnen in een periode van 5 jaar. Voorlopig heeft enkel Amélie Mauresmo deze prijs in de wacht kunnen slepen door het toernooi 3 keer te winnen in zo'n periode. Venus Williams verspeelde voorlopig haar kans om het racket te winnen, nadat ze twee keer in een periode van 5 jaar het toernooi had gewonnen.

Daarnaast worden jaarlijks de Antwerp 10 Miles en Antwerp Marathon en de stijldanswedstrijd Antwerp Stars Cup georganiseerd.

Partnersteden

Antwerpen is verzusterd met de volgende steden:

Barcelona (Spanje), sinds 1997 Haifa (Israël), sinds 1995 Kaapstad (Zuid-Afrika), sinds 1996 Ludwigshafen am Rhein (Duitsland), sinds 1998 Marseille (Frankrijk), sinds 1958

Mulhouse (Frankrijk), sinds 1954 Rostock (Duitsland), sinds 1963 Rotterdam (Nederland), sinds 1940 Sint-Petersburg (Rusland), sinds 1958 Sjanghai (China), sinds 1984

Antwerpen heeft in het kader van de ontwikkelingssamenwerking eveneens een 'stedenband' met de volgende steden:

• Durban (Zuid-Afrika)
• Paramaribo (Suriname)

Deze lijst maakt geen melding van de vriendschapsbanden met buitenlandse steden en gemeenten van de districten van Antwerpen. Zie hiervoor de artikelen over de verschillende districten (onder andere Ekeren en Wilrijk).

Zie ook

• Antwerps
• Haven van Antwerpen
• Antwerpeneiland, een eiland op Antarctica, naar de stad Antwerpen vernoemd door poolreiziger Adrien de Gerlache
• Lijst van Antwerpenaars
• Lijst van districten van de stad Antwerpen

Externe links

• Website van de stad Antwerpen
• Antwerpen op Wikitravel
• Over het Antwerps

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Antwerpen op Wikimedia Commons.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

Districten in Antwerpen

Antwerpen · Berchem · Berendrecht-Zandvliet-Lillo · Borgerhout · Deurne · Ekeren · Hoboken · Merksem · Wilrijk

Lijst van Belgische gemeenten · Arrondissement Antwerpen · Antwerpen · Vlaanderen

Gemeenten in de provincie Antwerpen

Aartselaar · Antwerpen · Arendonk · Baarle-Hertog · Balen · Beerse · Berlaar · Boechout · Bonheiden · Boom · Bornem · Borsbeek · Brasschaat · Brecht · Dessel · Duffel · Edegem · Essen · Geel · Grobbendonk · Heist-op-den-Berg · Hemiksem · Herentals · Herenthout · Herselt · Hoogstraten · Hove · Hulshout · Kalmthout · Kapellen · Kasterlee · Kontich · Laakdal · Lier · Lille · Lint · Malle · Mechelen · Meerhout · Merksplas · Mol · Mortsel · Niel · Nijlen · Olen · Oud-Turnhout · Putte · Puurs · Ranst · Ravels · Retie · Rijkevorsel · Rumst · Schelle · Schilde · Schoten · Sint-Amands · Sint-Katelijne-Waver · Stabroek · Turnhout · Vorselaar · Vosselaar · Westerlo · Wijnegem · Willebroek · Wommelgem · Wuustwezel · Zandhoven · Zoersel · Zwijndrecht

België: Provincies · Gemeenten

Centrumsteden in Vlaanderen

Aalst · Antwerpen· Brugge · Genk · Gent · Hasselt · Kortrijk · Leuven · Mechelen· Oostende · Roeselare · Sint-Niklaas · Turnhout

Vlaanderen · Lijst van Belgische gemeenten

51° 13' N, 04° 24' O