Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Schepen
Een schepen (meervoud schepenen; Frans: échevin, Duits: Schöffe, Luxemburgs: Schäfferot) is een openbaar bestuurder op plaatselijk niveau in België. De term is in gebruik voor bestuurders binnen een Belgische gemeente. De functie is vergelijkbaar met die van een wethouder in Nederland, met dien verstande dat zij ook gemeenteraadslid zijn en mogen stemmen over hun eigen voorstellen.
Alle verhoudingen in acht genomen is de functie te vergelijken met de functie van minister in de federale of gewestelijke politiek. De schepen maakt deel uit van het college van burgemeester en schepenen. In een gemeente wordt tevens een eerste schepen aangewezen, deze schepen is dan de plaatsvervanger van de burgemeester tijdens diens afwezigheid (tenzij lokaal anders werd beslist).
In acht Belgische gemeenten (Voeren, Komen-Waasten en zes gemeenten rond Brussel (Kraainem, Wezembeek-Oppem, Sint-Genesius-Rode, Drogenbos, Linkebeek en Wemmel) worden de schepenen echter niet door de gemeenteraad gekozen maar rechtstreeks door de kiezers (zogenaamde Pacificatiewet 8.8.88 in BS 9.8.1988)
Ontstaan
De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtszittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. Dit oordeelvoorstel werd al dan niet bevestigd door verplicht aanwezige volksgenoten. Het proces van waarheidsvinding was gebaseerd op wat de partij van de klagers en die van de aangeklaagden verklaarden en op wat volgens rechtsgewoonte de norm was. De rechters die uit deze feiten het recht 'vonden' ('vonnis') schiepen het recht. Uit het oud-saksisch woord 'skeppian' ontstond het begrip schepen.[1] Later verviel de verplichte bijwoning (dingplicht) door de volksgenoten bij een rechtszitting en stelde het college van schepenen, de schepenbank, het oordeel vast. Aangezien er geen scheiding der machten was, hadden de schepenen meestal ook bestuurlijke taken. In de Nederlanden en omliggende landen kende men schepenen en schepenbanken in deze vorm tot einde van het ancien régime (ca. 1795).
Na de Franse tijd werd de termen schepen gereserveerd voor lokale bestuurders, terwijl de rechtspraak onafhankelijk werd. In Nederland kreeg de overeenkomstige bestuurlijke functie de naam assessor en later wethouder.
Kiesprocedure schepenen
Het aantal hedendaagse schepenambten hangt af van het inwonertal van een gemeente. Het gemeentedecreet in Vlaanderen bepaalt voortaan alleen maar een maximumaantal. Elke schepen heeft zijn eigen portefeuille, maar zijn autonome beslissingsbevoegdheid is uiterst beperkt. Alle beslissingen die de gemeente binden worden door het College van burgemeester en schepenen collegiaal genomen.
Schepenen worden door en uit de gemeenteraadsleden verkozen. Zij moeten dus voldoen en blijven voldoen aan alle voorwaarden om verkiesbaar te zijn zoals voor een gemeenteraadslid wordt verondersteld. Voor de verkiezingen van 2000 dienden zij de Belgische nationaliteit te bezitten, maar vanaf 2006 verviel deze voorwaarde. In zes faciliteitengemeenten in de Vlaamse Rand rond Brussel waar veel Franstaligen wonen, worden schepenen rechtstreeks door het volk gekozen. In alle andere gemeenten worden schepenen verkozen tijdens de installatievergadering van de nieuwe gemeenteraad. De stemming is geheim. Personen die verkozen worden met een absolute meerderheid worden automatisch verkozen tot schepen.
De voorzitter van het OCMW, die door de OCMW-raadsleden wordt aangesteld, is volgens het Vlaamse gemeentedecreet sinds 2013 verplicht deel van het schepencollege. Tijdens de voorgaande legislatuur (2007-2012) was dit nog optioneel. Hij/zij kan eventueel andere schepenbevoegdheden daarbovenop toegewezen krijgen. In sommige gevallen is de OCMW-voorzitter zelfs geen verkozen stemgerechtigd gemeenteraadslid, het volstaat dat hij/zij OCMW-raadslid is.
De volgorde van verkiezing van schepenen is van belang. De schepen die als eerste wordt verkozen, wordt aangeduid als "eerste schepen" en is als dusdanig de eerste in lijn om taken van de burgemeester over te nemen wanneer noodzakelijk. Dit gaat verder met tweede schepen, derde schepen, enz. De OCMW-voorzitter is steeds van rechtswege laatste schepen (Artikel 45, § 4 Gemeentedecreet).
Bronnen, noten en/of referenties
|