Friet

Friet is een gerecht van in kokende olie gebakken (gefrituurde) aardappelreepjes. De Belgen claimen de uitvinding van friet. De termen friet en patat komen beide van het Franse patates frites. In België gebruikt men het woord patatten voor aardappels.

Ontstaanslegenden

De exacte oorsprong van frieten is moeilijk met zekerheid vast te stellen, maar historisch onderzoek wijst op Wallonië, een Franstalig gebied in het huidige België, als de meest waarschijnlijke geboorteplaats.

Historische bronnen suggereren dat frieten in de 18e eeuw zijn ontstaan in de regio rond Namen, Dinant en Andenne, in de Maasvallei. In deze regio was het gebruikelijk om kleine visjes te frituren. Wanneer de Maas bevroren was in de winter en er niet gevist kon worden, vervingen de inwoners deze visjes door reepjes aardappel die ze op dezelfde manier frituurden.

De theorie dat frieten uit Frankrijk komen, vooral door het gebruik van de naam ’French fries’ in Engelstalige landen, wordt veelal beschouwd als een misverstand. Dit misverstand zou kunnen zijn ontstaan tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen Amerikaanse soldaten Belgische frieten proefden en ze ’French’ noemden omdat Frans de taal was die werd gesproken in de regio waar ze dienden.

Volgens een andere ontstaanslegende was het een Duitser, Friedrich Krieger, die in Parijs in de 19e eeuw frieten zou hebben verkocht, maar dit verhaal is niet historisch bewezen en wordt vaak als een legende beschouwd.

Het verhaal gaat dat Friedrich Krieger, een Duitser die naar Parijs verhuisde, rond 1840 begon met het verkopen van gefrituurde aardappelen als lekkernij op straat. Volgens de overlevering werd dit zo populair dat frieten snel een vast onderdeel van de Parijse straatvoedselcultuur werden. Het verhaal is echter weinig gedocumenteerd en lijkt meer op een mythe dan op een historische realiteit. Er zijn geen concrete bronnen die aantonen dat een Friedrich Krieger een rol speelde in de popularisering van frieten in Parijs. De meeste betrouwbare bronnen wijzen nog steeds naar de Maasvallei in België als de waarschijnlijke plaats van oorsprong van frieten, waarbij de traditie van het frituren van aardappelen zich later verspreidde naar andere delen van Europa, inclusief Frankrijk.

Verenigd Koninkrijk

In het Verenigd Koninkrijk wordt friet vaak in combinatie met gefrituurde vis gegeten, fish-and-chips is een typisch Britse afhaalmaaltijd. Over de vis en de friet wordt azijn gegoten. Wie om mayonaise vraagt, kan voor een gek worden aangezien. In de VS eet men voornamelijk French fries zoals dat ook in Nederland en België in fastfoodketens verkocht wordt. Ook hier is mayonaise bij de friet onbekend en wordt tomatenketchup gebruikt. In de film Pulp Fiction van Quentin Tarantino maken de hoofdpersonen Vincent en Jules grappen over hoe de Nederlanders mayonaise eten bij hun friet. De term Franse frietjes slaat echter nergens op, zelfs in Frankrijk erkennen ze dat (alle soorten frieten) hun oorsprong in België hebben. De reden dat in Angelsaksische landen foutief naar Frankrijk verwezen wordt als het over frieten gaat, zou volgens een theorie zijn, omdat tijdens de Eerste Wereldoorlog Engelse soldaten Belgische soldaten, die frieten aan het eten waren, Frans hoorden spreken en daardoor de link met Frankrijk werd gelegd. In sommige Nederlandse cafetaria’s wordt ook wel raspatat verkocht dat gemaakt is van een soort aardappelpuree, de ware frietkenner haalt hier zijn neus voor op.

Vlaamse friet in Nederland

Vlaamse friet is in Nederland een bereidingswijze voor dikke, vaak zo’n 14 millimeter dikke frieten van vers gesneden aardappelen die worden voorgebakken (gegaard) en daarna worden afgebakken. Omdat de naam niet beschermd is vindt men bijvoorbeeld in supermarkten Vlaamse friet die met deze bereidingswijze niets van doen heeft, omdat in Vlaanderen en België alle maten van frieten als Belgisch worden beschouwd. Traditioneel worden de frieten gegeten met mayonaise of tartaar. Vlaamse mayonaise heeft een iets zuurdere smaak dan de mayonaises in Nederland doordat het geen toevoeging van suiker heeft.

Museum

Eén van de oudste bekende frituren in België is fri(e)tkot Max in Antwerpen. In 1842 stond het frietkot op het Burchtplein, later verhuisde het naar de verderop gelegen Groenplaats. Op de eerste verdieping bevond zich tot ongeveer 2007 het Frietkotmuseum. Dit was met één kamer het kleinste museum van België en was gratis toegankelijk. In april 2008 werden veel van de onderdelen en objecten van de collectie overgebracht naar het Frietmuseum te Brugge, dat de hele geschiedenis toont van de oorsprong van de aardappel tot de eerste frieten. Dit is gevestigd in de historische Saaihalle, Vlamingstraat 33.