Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Pshevorsk
Pshevorsk is een chassidische beweging met zetel in Antwerpen, geleid door een dynastie van rabbijnen uit het Poolse stadje Przeworsk. (De lettercombinatie ’rz’ wordt in het Pools uitgesproken als ’zj’, vandaar dat dit via het Jiddisch in een Engelse spelling ’sh’ werd.)
De hoofdzetel van de Pshevorsker beweging is gevestigd aan de Mercatorstraat 56 in Antwerpen. Er zijn georganiseerde groepen van Pshevorsker chassidim in Londen en in Manchester, en groepen in de Verenigde Staten en Israël.
In Londen werd een synagoge gebouwd, waar de zoon van de Pshevorsker hoofdrabbijn als rabbijn actief is.
Geschiedenis
In 1538 waren er al enkele joodse bewoners in het Poolse plaatsje Przeworsk (in Galicië). In 1726 was er een joods gerechtshof. De verhoudingen tussen de joodse en de katholieke bevolking werd door het stadsbestuur geregeld door een reeks decreten uit 1764.
Na zijn huwelijk vestigde Reb Jitzchak Gvirzman (gewoonlijk Reb Itzikel genoemd) (1881–1976) zich in Przeworsk. Het stadje telde in 1938 rond de 1500 joodse inwoners, op een totaal aantal bewoners van rond de 3400. Toen Nazi-Duitsland in 1939 Polen binnenviel, werd op 12 september ook Przeworsk ingenomen. De synagoge uit 1626 met de hele inboedel werd afgebrand. Vanaf het Soekot-feest (27 september 1939) werden de joodse bewoners hardhandig verdreven. Een groep, onder wie Reb Itzikel en zijn schoonzoon Reb Yaakov Leiser, meestal Reb Yankele genoemd (1907–1998), kon ontkomen naar Lviv (Lwów, Lemberg), dat op dat moment door Rusland bestuurd werd. De rabbijn raadde de joodse vluchtelingen aan om het Russische staatsburgerschap niet aan te nemen. Als gevolg werden de beide rabbijnen en hun volgelingen naar Siberië gedeporteerd. Sommigen waren teleurgesteld in de raad die hun rabbijn had gegeven, tot zij vernamen dat de joden die het Russische staatsburgerschap hadden aanvaard en in Lviv waren gebleven, door de nazi’s waren opgepakt en het niet hadden overleefd.
Na de oorlog was Reb Itzikel actief vanuit Parijs, tot hij zich in 1956 in Antwerpen vestigde.
In 1976 overleed Reb Itzikel op 95-jarige leeftijd op Jom Kipoer. Zijn schoonzoon, Reb Yankele volgde hem op als de nieuwe Pshevorsker hoofdrabbijn.
In 1993 werd Reb Yankele ernstig ziek. Hij overleed in 1999 en werd opgevolgd door zijn zoon, Rabbi Leibish Leiser.
Reb Itzikel en Reb Yankele liggen begraven in het grensdorp Putte, waarvan het Nederlandse gedeelte een deelgemeente is van de gemeente Woensdrecht, omdat in Nederland gegarandeerd wordt dat het graf niet verwijderd wordt.
Ideologie
Ideologisch is Pshevorsk een combinatie van vier richtingen van Tsanz. Reb Itzikel was een student van de Satmar rebbe (Reb Yoel). Zijn zoon Leibish Leiser, de huidige Pshevorker rebbe, onderhoudt de verbindingen met Satmar en staat achter hun antizionistische zienswijzen.
Weblinks
- (de) http://www.sztetl.org.pl/en/article/przeworsk/5,geschichte/
- (en) http://www.hevratpinto.org/tzadikim_eng/022_reb_yitzchak_gvirzman.html
