Quakers

Het Religieuze Genootschap der Vrienden (Religious Society of Friends) of de quakers is een christelijke beweging die rond 1650 in Engeland ontstond. George Fox wordt meestal beschouwd als de belangrijkste stichter en Robert Barclay (1648-1690) als de belangrijkste theoloog van de vroege beweging. Wereldwijd zijn er vandaag de dag naar schatting ongeveer 365.000 quakers.

Oorsprong

De beweging vormde zich na het einde van de burgeroorlog in 1649. De quakers werden in de jaren 1650 opgericht door George Fox. Ook Margaret Fell, Francis Howgill en James Nayler waren van centraal belang in de beginfase. Tijdens een periode van religieuze onrust in Engeland voelde Fox zich geroepen om een directe, persoonlijke ervaring van God te promoten, buiten de traditionele kerkelijke structuren om. De beweging groeide snel, ondanks hevige vervolging door de autoriteiten. Quakers verwierpen de hiërarchie en rituelen van de gevestigde kerken en geloofden in het ’Innerlijke Licht’ – het idee dat er iets van God in elke persoon is.

Naam

Toen George Fox voor de rechter John Bennett verscheen, zou Fox volgens zijn autobiografie de rechter hebben aangespoord om „te beven [tremble, of synoniem: quake] voor het woord van de Heer”. Rechter Bennett gebruikte daarna de term ’quakers’ om Fox en zijn volgelingen te beschrijven, en de naam bleef hangen als een bijnaam voor de leden van de Religieuze Vereniging der Vrienden. Ondanks de aanvankelijk spottende bedoelingen is de term ’quaker’ in de loop der tijd algemeen aanvaard en zelfs trots gedragen door de leden van de beweging. Het weerspiegelt de intense spiritualiteit en de diepe, innerlijke overtuigingen die kenmerkend zijn voor hun geloofspraktijken.

Zinspelend op de spotnaam, verwees Fox, eveneens in zijn autobiografie, naar voorbeelden van Bijbelse personen die beefden voor God. Hij bracht dit in verband met mensen die in hedendaagse bijeenkomsten soms beginnen te trillen of beven als teken van deze diepe spirituele ervaring. Dit trillen werd geassocieerd met een intense goddelijke angst en ontzag.

Idealen

Enkele van de idealen die quakers koesteren zijn vrede, gelijkheid, waarheid en eenvoud. Historisch gezien is dit naar voren gekomen in vrouwenrechten, in de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen in het Religieuze Genootschap der Vrienden, in de tolerante houding van de quakers tegenover homoseksuelen – de quakers waren een van de eerste religieuze bewegingen die spraken over seksuele gelijkheid – en in het sterke anti-oorlogs- en pacifisme dat door veel quakers wordt beoefend.

Hoewel de gemeenschap haar oorsprong heeft in het christendom, verschilt deze in veel opzichten van de meeste christelijke denominaties. Er is geen kerkgebouw met altaar en preekstoel, er zijn geen priesters, geen liturgie en geen uitwendige sacramenten. Ze vieren geen Kerstmis, Pasen of andere feestdagen.

Voor de quakers is het christendom niet gebonden aan het geloof in bepaalde dogma’s. Het is een manier van leven gebaseerd op een persoonlijke zoektocht naar en bewustwording van de waarheid. Hun kerk heeft daarom een zeer losse structuur en is gebaseerd op de maandelijkse samenkomst, die de basiseenheid van de organisatie vormt. De samenkomsten proberen religieus inzicht en praktische taken te verenigen. Er is geen specifiek dogma over wat er na de dood gebeurt; sommigen geloven dat er een leven na de dood is, terwijl anderen dat niet geloven.

Invloed

De quakers hebben een diepgaande invloed gehad op de samenleving, vooral op het gebied van sociale hervormingen:

• Afschaffing van de slavernij: Quakers waren pioniers in de strijd tegen slavernij. Ze waren prominent aanwezig in abolitionistische bewegingen in zowel Groot-Brittannië als de Verenigde Staten.

• Vrouwenrechten: Quakervrouwen speelden een sleutelrol in de suffragette-beweging. Figuren als Lucretia Mott en Susan B. Anthony, die beide een Quaker-achtergrond hadden, waren leidende stemmen in de strijd voor vrouwenkiesrecht.

• Vredesinitiatieven: Quakers hebben een lange geschiedenis van vredeswerk. Ze waren betrokken bij bemiddeling in internationale conflicten en het bieden van humanitaire hulp in oorlogsgebieden.

• Onderwijshervorming: De Quakers richtten scholen op die toegankelijk waren voor zowel jongens als meisjes, ongeacht hun sociale klasse. Ze promootten een curriculum dat zowel academisch als moreel vormend was.

Quakers hebben altijd bekend gestaan en werden steeds gerespecteerd om hun betrokkenheid bij de gemeenschap. Zij hielpen bij het oprichten van organisaties zoals Amnesty International en Greenpeace.

Varia

De kolonie Pennsylvania in Noord-Amerika werd in 1681 gesticht door William Penn als toevluchtsoord voor quakers.

Heden

Vandaag de dag blijven de quakers hun principes in de praktijk brengen en zich inzetten voor sociale rechtvaardigheid. Hun bijeenkomsten zijn over de hele wereld te vinden, en ze blijven betrokken bij vredesinitiatieven, milieubescherming, en mensenrechtenkwesties. Hun nadruk op het Innerlijke Licht inspireert nog steeds mensen om in harmonie te leven met zichzelf, hun gemeenschap, en de wereld.

In Groot-Brittannië is de oorspronkelijke quakergemeente bewaard gebleven, maar in de Verenigde Staten kam het tot een splitsing in drie hoofdstromen: liberaal, conservatief en evangelicaal. Deze richtingen hebben zich vervolgens ook elders verspreid.

Erkenningen

In 1947 ontvingen de quakers, in de vorm van het American Friends Service Committee (Philadelphia) en de Friends Service Council (Londen), de Nobelprijs voor de Vrede voor het werk dat zij heeft gedaan via haar internationale hulporganisaties: Friends Service Council en American Friends Service Committee.

 

artikelkiem