Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Station Antwerpen-Centraal
| Station Antwerpen-Centraal | ||
| Opening | 11 augustus 1905 | |
| Telegrafische code | FN | |
| Aantal sporen | 14 | |
| Lijn(en) | 12 - 25 - 27 - 59/1 | |
| Reizigerstellingen[1] -Weekdag -Zaterdag -Zondag |
(2009) 31.118 22.259 19.638 | |
| Beheerder | NMBS-Holding | |
| Architectuur | ||
| Architect(en) | Louis Delacenserie (bijgestaan door Charles Poupaert) | |
| Stijlperiode | Eclecticisme | |
| Stationsinformatie NMBS | ||
Station Antwerpen-Centraal (door de Antwerpenaren ook wel het Centraal Station, de Middenstatie of de Spoorwegkathedraal genoemd, in het spoorwegjargon ook ingekort tot Antwerpen-Centraal) is het centraal station aan het Koningin Astridplein in Antwerpen. Van 1873 tot begin 2007 was het een kopstation, een station waar alle treinen moesten keren. Op 23 maart 2007 werd een tunnel met twee doorgaande sporen onder het station en een deel van de stad Antwerpen geopend.
In 2014 was dit station het vijfde drukste station in België, enkel voorafgegaan door drie Brusselse stations en Gent-Sint-Pieters.[2]
Vroegere stations
Het eerste station Borgerhout aan de Borgerhoutsesteenweg (de huidige Carnotstraat) was het eindpunt van de op 3 juni 1836 geopende spoorlijn Mechelen-Antwerpen. Dit spoor werd in 1843 al verlengd tot het station Antwerpen-Dokken en -Stapelplaatsen en in 1852 begon men aan een spoorverbinding naar Roosendaal te werken. Het gebouw was van hout en werd in 1854 vervangen door een nieuw stationsgebouw Antwerpen-Oost.
In 1873 werd het station opnieuw een kopstation. De gelijkvloerse doorgaande verbinding naar Nederland kon niet langer gehandhaafd blijven in de drukke stad. Voor de verbinding met Nederland en het station Antwerpen-Dokken en -Stapelplaatsen werd een verhoogd ringspoor om de stad aangelegd.
Huidig gebouw
Het huidige (en derde) stationsgebouw Antwerpen-Centraal werd gebouwd tussen 1899 en 1905 als kopstation. Het gebouw bestaat uit een stalen perronoverkapping en een stenen stationsgebouw. De stalen perronoverkapping werd geconstrueerd tussen 1895 en 1899 volgens plannen van ingenieur Clément Van Bogaert door de Compagnie Centrale de Construction.[3] De overkapping is 43 meter hoog (hoogte die nodig was om de rook van de locomotieven op te vangen), 186 meter lang en 66 meter breed en bood ruimte aan 10 kopsporen. Het stenen stationsgebouw (ontvangstgebouw) werd gebouwd tussen 1899 en 1905 door Louis Delacenserie (bijgestaan door Charles Poupaert) in eclectische stijl (een combinatie van stijlelementen uit vroegere perioden). Delacenserie liet zich inspireren door het oude stationsgebouw van Luzern uit 1896 en het Pantheon in Rome. Het hoogste punt van het station (75 meter) is een grote koepel. Het station werd op 11 augustus 1905 geopend.
In het midden van de twintigste eeuw verkeerde het gebouw in slechte staat. Een mogelijke afbraak werd echter afgewend toen het station omstreeks 1975 de status van beschermd monument kreeg, maar door de maand na maand erger wordende slechte staat van de overkapping, besloot de NMBS op 13 december 1985 dat Antwerpen-Centraal op 31 januari 1986 om veiligheidsredenen zou sluiten als geen besluit werd genomen over de restauratie van de perronoverkapping en gevels. Uiteindelijk werd op 20 december 1985 besloten dat de NMBS de nodige restauratiewerken zou uitvoeren. Die restauratie begon op 24 maart 1986 en duurde tot kort voor de grote ombouw in 1998. Het glas van de overkapping werd vervangen door polycarbonaatplaten, opdat de veiligheid van de reizigers zou worden verzekerd. De fundering van de bogen werd hersteld en waar nodig heropgebouwd. Staal werd gereinigd en opnieuw geschilderd.
Direct bereikbaar vanuit de perrons zijn twee hoge grote eetzalen ingericht. Die aan de stadskant is overdadig gedecoreerd met spiegels en bladgoud. Deze ruimte was ingericht als bar. Na een renovatie is de zaal de bar/restaurant "Le Royal" met zaalbediening.
De zaal aan de dierentuinzijde werd tot voor de verbouwing gebruikt als personeelskantine; er zijn plannen er een congres- en vergaderruimte van te maken. Het personeelsrestaurant is heden ingericht in het nieuwe gedeelte op etage -0,5, met uitzicht op de sporen. Bovenaan zijn diverse kantoor- en personeelsruimtes die niet toegankelijk zijn voor het publiek. De grote voorzaal (kathedraal) met marmeren vloer wordt vaak gebruikt voor allerlei evenementen en optredens, waaronder dansdemonstraties. In een hoek aan de stadskant was een telegraaf- en telefoonkantoor ingericht. Dit is nog te zien in de teksten op de gevel.
Het Amerikaanse weekblad Newsweek plaatste het station in februari 2009 bij de wereldtop. De Amerikanen bezochten een aantal prestigieuze stations en kwamen tot de conclusie dat de Antwerpse spoorwegkathedraal een vierde plaats waard is.[4] Station Antwerpen-Centraal werd in 2010 gekozen tot mooiste station van Europa, door bezoekers van StedenTripper.com.[5] In 2014 werd het station door de Brits-Amerikaanse nieuwssite Mashable tot mooiste treinstation ter wereld uitgeroepen.[6]
Sporen
Het station heeft 14 perronsporen verdeeld over 3 niveaus: het niveau +1 (6 kopsporen: sporen 1, 2, 3, 4, 5 en 6; spoorlijnen 12[7] en 59/1), het niveau -1 (4 kopsporen: sporen 11, 12, 13 en 14; spoorlijn 27) en het niveau -2 (4 perronsporen die op 2 doorgaande sporen uitkomen; sporen 21, 22, 23 en 24; spoorlijn 25 (noordwaarts tot station Antwerpen-Luchtbal daarna spoorlijn 4 of 12).
Noord-zuidverbinding
Antwerpen-Centraal kampte al enkele decennia met een te beperkte capaciteit. Zo waren er te weinig sporen en waren de perrons te kort. Ook het kopmaken van de treinen op het kopstation vergde veel capaciteit.
Sinds mei 1998 werd er in Antwerpen gewerkt aan de noord-zuidverbinding, die in 2006 afgewerkt werd. Tussen Antwerpen-Luchtbal en Antwerpen-Berchem werd een 1200 meter lange tunnel geboord onder Antwerpen en het Centraal Station, waardoor de hogesnelheidstreinen van o.a. de HSL 4 / HSL-Zuid door kunnen rijden zonder in Antwerpen te moeten keren. Dit hele spoorproject kostte ongeveer 1,6 miljard euro.
Het Centraal Station kreeg in 2007 perronsporen op 3 niveaus, waarvan +1 het oorspronkelijke niveau was.
Op dit oorspronkelijke niveau +1 werd daarbij het aantal sporen van 10 tot 6 teruggebracht. De perrons op niveau -2 zijn 400 meter lang en daarmee geschikt om twee gekoppelde Thalysstellen te laten halteren.
Op 23 maart 2007 werd het niveau -2 met de spoortunnel (2 tunnelkokers met elk 1 spoor) feestelijk officieel geopend o.a. in het bijzijn van Vlaams minister voor Mobiliteit Kathleen Van Brempt en burgemeester Patrick Janssens. Op 6 december 2007 werd in aanwezigheid van Sinterklaas en de Antwerpse burgemeester ook niveau -1 geopend.
Treindienst
Internationaal
| Treintype | Verbinding | Dienstregeling |
|---|---|---|
| Thalys | Paris-Nord - Brussel-Zuid - Amsterdam Centraal | 1x/(2) uur |
| IC-35 (Beneluxtrein) | Amsterdam CS - Den Haag HS - Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid | 1x/ uur |
Nationaal
Dagelijks
| Treintype | Verbinding | Dienstregeling |
|---|---|---|
| IC 02 | Antwerpen-Centraal - Gent - Oostende | 1x per uur |
| IC 04 | Antwerpen-Centraal - Gent - Kortrijk - Poperinge/Lille-Flandres | 1x per uur |
| IC 08 | Antwerpen-Centraal - Brussels Airport-Zaventem - Leuven - Aarschot - Hasselt | Maandag t.e.m zaterdag: 1x/u Zondag: 1x/om de 2u |
| IC 10 | Antwerpen-Centraal - Mol - Hamont/Hasselt | 1x per uur |
| L | Antwerpen-Centraal - Aarschot - Leuven | 1x per uur |
| L | Roosendaal - Antwerpen - Puurs | 1x per uur |
Week
| Treintype | Verbinding | Dienstregeling |
|---|---|---|
| IC 05 | Essen - Antwerpen-Centraal - Brussel - Charleroi-Zuid | 1x per uur |
| IC-07 | Antwerpen-Noorderdokken - Mechelen - Brussel - Nijvel - Charleroi-Zuid | 1x per uur |
| IC 09 | Antwerpen-Centraal - Aarschot - Leuven | 1x per uur |
| IC 22 | Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid | |
| IC 28 | Antwerpen-Centraal - Gent-Sint-Pieters - De Panne | 1x per uur, rijdt tijdens de vakantieperiode niet tussen Antwerpen en Gent |
| IC 30 | Antwerpen-Centraal - Turnhout | 1x per uur |
| IC 31 | Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid | 1x per uur |
| L | Antwerpen-Centraal - Lokeren (- Dendermonde) | 1x per uur |
| L | Antwerpen-Centraal - Mol | 1x per uur |
| L | Essen - Antwerpen - Puurs | 1x per uur |
| S1 | Antwerpen-Centraal - Brussel - Nijvel | 2x per uur |
| P | Verscheidene diensten | Tijdens de piekuren |
Weekend
| Treintype | Verbinding | Dienstregeling |
|---|---|---|
| IC 08 | Antwerpen-Centraal - Brussels Airport-Zaventem - Leuven | Zondag: 1x/om de 2u |
| IC 09 | Antwerpen-Centraal - Aarschot - Hasselt - Luik-Guillemins | 1x per uur |
| IC 22 | Antwerpen-Centraal - Brussel - Binche | 1x per uur |
| IC 30 | Antwerpen-Centraal - Turnhout | 1x per uur, stopt ook in Kessel, Nijlen en Bouwel |
| IC 31 | Antwerpen-Centraal - Brussel - Charleroi-Zuid | 1x per uur |
| L | Antwerpen-Centraal - Gent-Sint-Pieters | 1x per uur |
| S1 | Antwerpen-Centraal - Brussel - Nijvel | 2x per uur op zaterdag, rijdt via Mortsel-Liersesteenweg |
| S1 | Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid | 1x per uur op zondag, rijdt via Mortsel-Deurnesteenweg |
| P | Essen - Antwerpen-Centraal - Leuven - Heverlee | Zondagavond |
Reizigerstellingen
| Jaar | Weekdag | Zaterdag | Zondag |
|---|---|---|---|
| 2009 | 31.118 | 22.259 | 19.638 |
| 2012 | 33.641 | 17.423 | 14.338 |
| 2013 | 32.634 | 20.488 | 16.862 |
| 2014 | 34.265 | 19.078 | 17.235 |
| 2015 | 33.614 | 19.260 | 16.539 |
| 2017 | 34.998 | 21.583 | 17.876 |
Ingang Kievitstraat
Met de verbouwing van het station is aan de zuidkant van het station een ingang aan de "Kievitstraat" geopend en werd een bijhorende stationshal opgetrokken. Tussen het oude stationsgedeelte en de Kievitstraat toegang zijn op straatniveau, winkelgalerijen gebouwd. Hier zijn de vroegere diamantwinkels onder het spoorviaduct van de Pelikaanstraat naartoe verhuisd. Daarnaast zijn er drink- en eetgelegenheden, krantenwinkels en andere winkels. Daarenboven werd het nieuwe stationsgedeelte voorzien van een uitgebreide parking die wordt beheerd door de NMBS en rechtstreeks toegang verleent tot de perrons en de ondergrondse spoorweggalerijen.
Het nieuwe stationsgedeelte Kievit werd ontworpen onder leiding van de Belgische ingenieur architect Jacques Voncke en dit in opdracht van Eurostation.
Aansluitend openbaar vervoer
Het Centraal Station is ondergronds rechtstreeks verbonden met de premetrostations Astrid en Diamant waar de tramlijnen 2, 3, 5, 6, 8, 9, 10 en 15 genomen kunnen worden. Bovengronds op het Koningin Astridplein stoppen eveneens de tramlijnen 11, 12 en 24. Vlakbij stoppen ook verschillende stads- en streekbuslijnen in de Pelikaanstraat en op het Koningin Astridplein. Het knooppunt van streekbusvervoer, de Franklin Rooseveltplaats, ligt op loopafstand van het Centraal Station.
Fietsfaciliteiten
Sinds september 2006 heeft het station ook een, deels bewaakte, ondergrondse fietsenstalling (onder het Koningin Astridplein) met plaats voor 1000 fietsen, een kiss & ride-zone en een parkeerplaats voor auto's.
In mei 2007 is aan deze ondergrondse fietsenstalling het fietspunt opengegaan. Waar er, specifiek voor Antwerpen, naast toeristenfietsen circa 700 gele studentenfietsen verhuurd worden.
De capaciteit van de fietsenstalling is in het voorjaar van 2009 verhoogd met nog eens 250 stallingsplaatsen onder het Koningin Astridplein. Tegelijkertijd is de ondergrondse fietsenstalling aan de kant "Kievit" geopend met 400 plaatsen. Fietsen die toch bovengronds tegen palen of hekken worden geparkeerd, worden regelmatig weggehaald door de diensten van het fietspunt, in samenwerking met de politie.
Er zijn zeven Velostations in de nabijheid van het station. Twee daarvan bevinden zich op het Astridplein, twee aan het Kievitplein en de overige op de De Keyserlei.
Tariefzone
Bij zowel het binnenlandse als het SCIC-NRT-tarief behoren tot één tariefzone: Antwerpen-Berchem, Antwerpen-Centraal, Antwerpen-Dam, Antwerpen-Luchtbal, Antwerpen-Noorderdokken, Antwerpen-Oost, Antwerpen-Zuid.[8]
Trivia
- Het station is het decor voor tal van films, met als bekendste voorbeeld de openingsscène van De zaak Alzheimer, waarin seriemoordenaar Ledda aankomt vanuit Frankrijk. Ook in buitenlandse producties weet men het station te smaken. Zo diende het bijvoorbeeld als decor in een aflevering van de Britse serie Poirot, waarin Antwerpen-Centraal doorgaat voor een Brussels station.
- Toen koning Leopold II in 1905 het station kwam heropenen en het voor het eerst zag, viel hem de grootte kennelijk tegen. Zijn eerste reactie was dan ook: "C'est une petite belle gare." (Het is een leuk, klein stationnetje.)[bron?]
- De op gewelven gebouwde verhoogde spoorberm wordt in het Antwerpse 'de centers' genoemd. Als metsersterm afkomstig van het Franse 'cintre', boog.
- Het goederenstation Antwerpen-Centraal stond ook bekend als het station Congo. Het was langs de dierentuin (spoor 10) gelegen en zowel dieren als voedsel voor de Zoo werden hier gelost. Later werd het uitgebreid en uiteindelijk verlegd naar de Van Immerseelstraat.
- Het station vormt het decor voor het begin van Austerlitz, een boek van W.G. Sebald.
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Antwerp Central Station op Wikimedia Commons.
Sjabloon:Navigatie spoorwegstations Antwerpen Sjabloon:Navigatie spoorlijn Antwerpen - Lage Zwaluwe Sjabloon:Navigatie spoorlijn 25 Brussel - Antwerpen Sjabloon:Navigatie spoorlijn 27 Brussel - Antwerpen Sjabloon:Navigatie HSL-Zuid
