Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Luik (stad)
Er is een doorverwijspagina over Luik ₯ met mogelijke andere betekenissen.Stad in België .png){kind=small}
| |||
| |||
  | |||
| Gewest |  Wallonië
| ||
| Provincie |  Luik
| ||
| Arrondissement | Luik | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
69,39 km² (2009) 26,64% 21,9% 51,46% | ||
| Coördinaten | 50° 38' NB, 5° 34' OL | ||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
192.504 (01/01/2010) 49,13% 50,87% 2.774 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw 0–17 jaar 18–64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2008) 18,32% 63,89% 17,79% | ||
| Buitenlanders | 17,10% (01/01/2008) | ||
| Burgemeester | Willy Demeyer (PS) | ||
| Bestuur | PS – cdH | ||
| Zetels PS MR cdH Ecolo FN |
49 21 14 7 6 1 | ||
| Gemiddeld inkomen | 12.439 euro/inw. (2007) | ||
| Werkloosheidsgraad | 26,27% (jan. 2009) | ||
| Postcode 4000, 4020 4000 4000 4020 4020 4020 4030 4031 4032 |
Deelgemeente Luik Glain Rocourt Bressoux Jupille-sur-Meuse Wandre Grivegnée Angleur Chênée | ||
| Zonenummer | 04 | ||
| NIS-code | 62063 | ||
| Politiezone | Luik | ||
| Website | www.liege.be | ||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Luik in de provincie Luik | |||
| Zicht op Luik, met links het station Luik-Guillemins | |||
| |||
Luik (Frans: Liège, voor 1949: Liége; Duits: Lüttich; Waals: Lîdje) is de hoofdstad van de Belgische provincie Luik. De stad is gelegen aan de Maas, ongeveer 30 km stroomopwaarts van Maastricht.
Halverwege de 20e eeuw was Luik het centrum van de mijnbouw en staalindustrie, die Wallonië tot welvaart brachten. De economische problemen, die later in de eeuw het gevolg waren van de vermindering van het belang van mijnbouw en staalindustrie, hebben hun effect op de omgeving van Luik niet gemist.
Luik telt 197.532 inwoners [1], waarmee het naar inwonertal de op drie na grootste gemeente in België is en waarvan ongeveer 30.000 inwoners een buitenlandse nationaliteit bezitten. Het hele stedelijke gebied van Luik (met voorsteden als Seraing, Saint-Nicolas, Ans, Herstal en Flémalle) telt ongeveer 600.000 inwoners.
De Universiteit van Luik (Université de Liège, afkorting ULg) werd gesticht ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder Willem I en officieel ingehuldigd in 1817.
De bijnaam van de stad is La Cité Ardente of De Vurige Stede. Deze komt uit de gelijknamige historische roman van Henri Carton de Wiart uit 1904. Voordien werd deze benaming nooit gebruikt.
Geschiedenis
Vele eeuwen lang, tot 1795, werd Luik geregeerd door prins-bisschoppen. Het prinsbisdom Luik strekte zich uit over het grootste deel van de huidige provincie Luik en de zuidelijke helft van de huidige provincie Namen. Bovendien verwierven de bisschoppen van Luik in 1366 ook het graafschap Loon, dat grotendeels samenvalt met de huidige Belgische provincie Limburg. De stad Luik was de voornaamste van de 23 Goede Steden van het prinsdom.
De geschiedenis van Luik wordt gekenmerkt door talloze conflicten tussen de stad Luik en zijn bisschoppen, waarbij het er soms heet aan toe ging. De stad kreeg muren om zich te beschermen en bovenop een heuvel kreeg Luik in de loop der tijd een citadel die verschillende keren herbouwd is.
In 1468 werd in het kader van een dergelijke machtsstrijd de stad "getuchtigd" door de Bourgondische hertog Karel de Stoute. Zijn soldaten hebben zich buitengewoon misdragen in de stad: ongeveer een kwart van de 20.000 inwoners verloor hierbij het leven.
Toen de hertogen van Bourgondië – en later de Habsburgse koningen van Spanje – allengs de hele Nederlanden onder hun gezag verenigden, bleef het prinsbisdom Luik als onafhankelijke staat daarbuiten.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog probeerden de bisschoppen van Luik neutraal te blijven tussen de twee strijdende partijen. De bisschopsstad zelf werd de Beeldenstorm bespaard, maar deze bereikte wel onder meer Hasselt (19 januari 1567); bisschop Gerard van Groesbeek liet opstanden in Hasselt, Maaseik en Maastricht echter neerslaan. In het najaar van 1568 belegerde Willem van Oranje Luik drie dagen lang zonder succes; zijn troepen plunderden het Luikse platteland.
Luik had zich ontwikkeld tot een belangrijk centrum van metaalindustrie en ook van de wapenindustrie.
In 1794 hebben burgers van de stad Luik, die verbolgen waren over het autoritaire optreden van hun bisschop, zodra de stad door de Franse revolutionaire legers was veroverd, de gotische Sint-Lambertuskathedraal gesloopt. De lege plaats daarvan vormt de huidige Place Saint-Lambert. Onder het huidige plein zijn na grondige archeologische opgravingen de fundamenten van de kathedraal en een Romeinse villa blootgelegd. Deze zijn met een gids te bewonderen.
In de 19e eeuw werd de Sint-Pauluskerk verheven tot Sint-Pauluskathedraal. In 1887 werd besloten tot de oprichting van de forten rond Luik.
In de eerste helft van de 20e eeuw werden in de stad drie wereldtentoonstellingen georganiseerd: in 1905, 1930 en 1939.
De eerste veldslag van de Eerste Wereldoorlog speelde zich van 5 tot en met 15 augustus 1914 af in de fortengordel rondom Luik. De stad lag op de Duitse aanvalsroute door België naar Frankrijk. Weinigen verwachtten dat België tegenover de aanzienlijke Duitse militaire overmacht weerstand zou bieden, en om die reden trok het taaie verzet van de Luikse forten wereldwijde aandacht. De Engelse krant The Times schreef: "België heeft zich onsterfelijke roem verworven door het geloof in de onoverwinnelijkheid van de Duitse legers te verpletteren." De Franse regering onderscheidde de stad Luik met het Grootkruis van het Légion d'honneur. Het verzet van de Luikse forten vertraagde de Duitse opmars en beïnvloedde daardoor waarschijnlijk het verloop van de oorlog. Tijdens deze veldslag was Luik ook de eerste stad ter wereld die vanuit de lucht werd gebombardeerd (door een Duitse zeppelin).[2]
Op 13 december 2011 werd op de Place Saint-Lambert in Luik door een vervroegd vrijgelaten crimineel een bloedbad aangericht. Er vielen zes doden, inclusief de dader zelf, en 125 gewonden.
Etymologie
De naam "Luik" is Germaans van oorsprong en is reconstrueerbaar als *liudik-, van het Germaanse woord *liudiz dat "mensen, volk" betekent (zoals nog in het Nederlandse lui(den)/lieden of het Duitse Leute). De naam is aangetroffen in een groot aantal Middeleeuwse documenten; in het Latijn in de vorm Leodicum of Leodium, en in het Middelnederlands als Ludic, Ludeke en varianten.[3]
Geografie
Deelgemeenten
| Naam | Bevolking (01/01/2007) |
|---|---|
| Luik | 112.592 |
| Angleur | 10.136 |
| Bressoux | 11.478 |
| Chênée | 9.024 |
| Glain | 2.452 |
| Grivegnée | 19.791 |
| Jupille-sur-Meuse | 10.395 |
| Rocourt | 6.987 |
| Wandre | 5.712 |
| Totaal stad Luik | 188.567 |
Wijken in de deelgemeente Luik
| Naam | Bevolking (01/01/2007) |
|---|---|
| Luik-Centrum | 4.436 |
| Avroy | 7.467 |
| Guillemins | 10.948 |
| Sainte-Marguerite | 15.138 |
| Saint-Léonard | 11.771 |
| Outremeuse | 9.299 |
| Longdoz | 11.791 |
| Sainte-Walburge | 12.748 |
| Laveu | 9.018 |
| Thier-à-Liège | 4.315 |
| Vennes | 6.648 |
| Droixhe | 2.709 |
| Sclessin | 6.304 |
| Totaal deelgemeente Luik | 112.592 |
- Bron: Stad Luik
Politiek
Bestuur 2007-2012
Het bestuur van Luik bestaat uit een coalitie van PS en cdH.
De volgende personen maken deel uit van het bestuur:
| College van burgemeester en schepenen | |
|---|---|
| Burgemeester | Willy Demeyer (PS) |
| Schepenen | Michel Firket (cdH) Maggy Yerna (PS) Jean-Géry Godeaux (PS) André Schroyen (cdH) Pierre Stassart (PS) Julie Fernandez-Fernandez (PS) Benoît Dreze (cdH) Fouad Chamaz (PS) Jean-Pierre Hupkens (PS) |
Burgemeesters van Luik
- 1830–1838: Louis Jamme
- 1838–1842: Jean-Joseph Tilman
- 1842–1852: Ferdinand Piercot
- 1852–1857: Mathieu Closset
- 1857: Émile Louis Ansiaux
- 1857–1859: Jean-François Dewildt
- 1859–1862: Joseph Neuville
- 1862–1867: Ferdinand Piercot
- 1867–1870: Jules d'Andrimont de Mélotte
- 1870–1877: Ferdinand Piercot
- 1878–1884: Gustave Mottard
- 1884–1885: Julien Warnant
- 1885–1891: Jules d'Andrimont de Mélotte
- 1891–1900: Léon Gérard
- 1900–1921 Gustave Kleyer (liberaal)
- 1921–1927 Émile Digneffe (liberaal)
- 1927–1940 Xavier Neujean (liberaal)
- 1940–1942 Joseph Bologne (POB)
- 1944–1945 Joseph Bologne (PSB)
- 1945–1958 Paul Gruselin (PSB)
- 1959–1963 Auguste Buisseret (PLP)
- 1963–1973 Maurice Destenay (PLP)
- 1973–1976 Charles Bailly (PSB)
- 1976–1991 Edouard Close (PS)
- 1991–1995 Henri Schlitz (PS)
- 1995–1999 Jean-Maurice Dehousse (PS)
- 1999–...: Willy Demeyer (PS)
Bezienswaardigheden
 Zie lijst van beschermd erfgoed in Luik voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
- De grote begraafplaats van Robermont
- Het Grand Curtius, een museum dat via een uitgebreide collectie de geschiedenis van de stad belicht
- Het Maison de la Métallurgie et de l'Industrie de Liège
- De Montagne de Bueren, trap met 374 treden
- Het Monument voor de intergeallieerden in Cointe
- Het Musée de la Vie wallonne
- Het Musée des Transports en commun du Pays de Liège
- Het Museum voor moderne en hedendaagse kunst
- Het Museum voor Waalse kunst (volkskunde)
- Het Paleis van de Prinsbisschoppen
- Het perron voor het stadhuis (vrijheidssymbool)
- De Place Saint-Lambert
- De romaanse Sint-Bartolomeüskerk met het vroeg twaalfde-eeuwse doopvont van Reinier van Hoei
- De Sint-Maartensbasiliek
- De Sint-Pauluskathedraal
- Het tussen 2000 en 2009 vernieuwde station Luik-Guillemins
Transport
Spoor en trams
Door de vroege industriële ontwikkeling heeft Luik een heel uitgebreid spoornet gekend met veel industrie-aansluitingen. (zie kaart) Het hoogteverschil tussen de rivier en de hoogvlaktes bij Ans kon maar moeilijk overbrugd worden. De rechtstreekse spoorlijn tussen Ans en Guillemins kon door de flinke helling niet gebruikt worden door goederentreinen. Hiervoor zijn twee alternatieve routes aangelegd, waaronder een stadsspoor dat door het centrum van de stad rijdt. Het hoofdstation van de stad, station Guillemins, een belangrijk verkeersknooppunt, ligt buiten het centrum. Het Station Luik-Paleis is in het hart van de stad, gelegen aan de stadslijn naar Herstal.
Op 20 januari 1872 werd de eerste tramlijn, Guillemins Coronmeuse, geopend door de "The liège tramway compagny Ltd".[4] Al snel volgden diverse andere tramlijnen, geopend door diverse trammaatschappijen. Van deze maatschappijen bleven er na fusies maar uiteindelijk drie trambedrijven over:
- TULE: Tramways Unifies de Liège et Extensions
- RELSE: Railways Economiques de Liège-Seraing et Extensions
- NMVB: De nationale maatschappij van buurtspoorwegen die naast de regionale lijnen een stadsnet exploiteerde.
De TULE en RELSE trams reden op normaalspoor en de NMVB trams op meterspoor.
In de beginjaren zestig van de vorige eeuw werden de TULE en RELSE tramlijnen gefuseerd in de STIL (Société des Transports Intercommunaux de Liège), maar op 1 september 1964 werden de twee laatste tramlijnen, 1 en 4, verbust. Er zijn nu plannen om weer een tramlijn te bouwen en in de vorige eeuw was er een metroproject, de TAU (Train Automatique Urbain), een automatische metro. Hiervan is nog een prototype in het transportmuseum te zien.
Al in 1930 werden trolleybussen ingevoerd, die beter geschikt waren voor de hellingen dan de zwak gemotoriseerde bussen van die tijd. De laatste trolleybuslijn werd in 1971 opgeheven.
Haven
De 'Port autonome de Liège' (PAL), de autonome haven van Luik, is de eerste binnenhaven van België en de derde binnenhaven van Europa (21,8 miljoen ton in 2008).[5] De haven ligt langs de Maas en aan het einde van het Albertkanaal.
Luchthaven
Liège Airport, ook wel Luchthaven Luik-Bierset, (ICAO: EBLG/IATA: LGG) is een luchthaven 10 km ten westen van de stad Luik. De luchthaven ligt op het grondgebied van Bierset, een deelgemeente van Grâce-Hollogne. In België is het de grootste goederenluchthaven en de op twee na grootste passagiersluchthaven na Brussels Airport en Brussels South Charleroi Airport.
Sport
Luik is een van de belangrijke steden in het Belgische voetbal. Club Luik werd in 1896 de allereerste Belgische kampioen en zou in totaal vijf landstitels behalen. Een andere Luikse club, Standard Luik, behaalde later tien titels. Standard is nu een vaste waarde in Eerste Klasse; Club Luik is gezakt naar de lagere nationale reeksen. De clubs spelen hun thuiswedstrijden in respectievelijk het Stade Maurice Dufrasne (30.023 zitplaatsen), in de wijk Sclessin, en het Stade de la rue Gilles Magnée (3.000 plaatsen), in de buurgemeente Ans. Ook RUS Liège speelde voor de Tweede Wereldoorlog een aantal seizoenen in de nationale reeksen. Later haalden ook clubs als Royale Union Liégeoise en RCSJ de Grivegnée even nationaal, alvorens te verhuizen of te degraderen.
In de Eerste klasse van het Belgische basketbal speelt Liège Basket.
De wielerwedstrijd Luik-Bastenaken-Luik (Liѐge-Bastogne-Liѐge) start en komt aan in de stad Luik. De wedstrijd werd voor het eerst gereden in 1892, waarmee het de oudste wielerklassieker is.
Regelmatig fungeert Luik als de aankomstplaats van de Tour de France, in 9 edities van de Tour. In 1965 bestond de 1e etappe uit twee delen, er werd beide keren in Luik gefinisht. Daarnaast is er nog eenmaal een etappe begonnen in Luik. In 2012 vinden de proloog en de start van de eerste etappe er plaats.
Beroemde Luikenaren
- Jean d'Outremeuse (1338-1399), troubadour
- Lambert Pietkin (1613-1696), componist, dirigent en organist
- Jean Delcour (1627-1707), beeldhouwer
- Gerard de Lairesse (1640-1711), kunstschilder
- Henri-Guillaume Hamal (1685-1752), componist, dirigent en organist
- Anouk Föhr, actrice
- Jean-Noël Hamal (1709-1778), componist, dirigent en organist
- André Ernest Modeste Grétry (1741-1813), componist
- Henri Hamal (1744-1820), componist
- Maria Theresia Haze (1792-1876), ordestichtser
- Gustave de Molinari (1819-1912), econoom
- César Franck (1822-1890), componist
- Georges Nagelmackers (1845-1905), bankier en oprichter van de Compagnie Internationale des Wagons-Lits
- Gérard Leman (1851-1920), generaal
- Eugène Ysaye (1858-1931), componist en violist
- Armand Rassenfosse (1862-1934), graficus, boekillustrator en schilder
- Jacques Ochs (1883-1971), kunstschilder en nazislachtoffer
- Robert Poulet (1893-1989), schrijver, journalist en criticus
- Léon-Eli Troclet (1902-1980), politicus en minister
- Georges Simenon (1903-1989), schrijver
- Stanislas-André Steeman (1908-1970), schrijver en illustrator
- François Périn (1921), politicus
- Corneille (1922-2010), kunstschilder en beeldhouwer
- Robert Everaert (1923), atleet
- Lucien Outers (1924-1993), politicus
- Violetta Villas (1938-2011), Poolse zangeres
- André-Joseph Dubois (1946), schrijver
- Roger Lespagnard (1946), atleet
- Didier Reynders (1958), politicus
- Guy Namurois (1961-2012), atleet en sportbegeleider
- Nicolas Ancion (1971), schrijver
- Philippe Léonard (1974), voetballer
- Christophe Grégoire (1980), voetballer
- Najib El Abbadi (1981), voetballer
- François Sterchele (1982-2008), voetballer
- Justine Henin (1982), tennisster
- Steve Darcis (1984), tennisser
- Sébastien Pocognoli (1987), voetballer
- Laurent Castellana (1987), voetballer
- Déborah François (1987), actrice
- Yoris Grandjean (1989), zwemmer
Stedenbanden
Aken (Duitsland)
Esch-sur-Alzette (Luxemburg)- Keulen (Duitsland)
Krakau (Polen)
Lubumbashi (D.R. Congo)
Nancy (Frankrijk), sinds 1954
Pilsen (Tsjechië)
Porto (Portugal)- Rijsel (Frankrijk)
Rotterdam (Nederland)
Saint-Louis (Senegal)
Tanger (Marokko)
Turijn (Italië)
Wolgograd (Rusland)
Externe links
- liege.be Website van de gemeente Luik
Verwijzingen
- º //http://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/Registre/nl/statistieken_bevolking/stat_1_n.pdf
- º Barbara Tuchman, De kanonnen van augustus, 1976, Agon/Elsevier
- º Ludike - Vroegmiddelnederlands woordenboek Geraadpleegd op 8 juli 2012
- º The vicinal story, light railways in Belgium, 1885–1991, by W.J.K.Davies
- º Waterverkeer in de Autonome Haven van Luik: opnieuw een stijging, persbericht Autonome Haven van Luik, 25 augustus 2010
- Bronnen: NIS en Stad Luik – Opm: 1806 t/m 1970 volkstellingen; vanaf 1977 inwonertal per 1 januari;
- 1927: aanhechting van gebiedsdelen van Bressoux, Jupille, Herstal en Wandre
- 1977: aanhechting van Angleur, Bressoux, Chênée, Glain, Grivegnée, Jupille-sur-Meuse, Rocourt en Wandre en gebiedsdelen van Ans, Chaudfontaine, Herstal, Seraing, Saint-Nicolas, Esneux en Juprelle; afstand van gebiedsdelen aan Chaudfontaine, Blegny, Wezet en Oupeye
| Gemeenten in de provincie Luik |  |
|---|
|
Amay · Amel · Ans · Anthisnes · Aubel · Awans · Aywaille · Baelen · Berlo · Beyne-Heusay · Bitsingen · Blieberg · Blegny · Borgworm · Braives · Büllingen · Burdinne · Burg-Reuland · Bütgenbach · Chaudfontaine · Clavier · Comblain-au-Pont · Crisnée · Dalhem · Dison · Donceel · Engis · Esneux · Eupen · Faimes · Ferrières · Fexhe-le-Haut-Clocher · Flémalle · Fléron · Geer · Grâce-Hollogne · Hamoir · Hannuit · Héron · Herstal · Herve · Hoei · Jalhay · Juprelle · Kelmis · Lierneux · Lijsem · Limburg · Lontzen · Luik · Malmedy · Marchin · Modave · Nandrin · Neupré · Oerle · Olne · Ouffet · Oupeye · Pepinster · Raeren · Remicourt · Saint-Georges-sur-Meuse · Saint-Nicolas · Sankt Vith · Seraing · Soumagne · Spa · Sprimont · Stavelot · Stoumont · Theux · Thimister-Clermont · Tinlot · Trois-Ponts · Trooz · Verlaine · Verviers · Villers-le-Bouillet · Wanze · Wasseiges · Weismes · Welkenraedt · Wezet |
| Goede Steden van het Prinsbisdom Luik |
|---|
|
