Kelmis

Kelmis
La Calamine

Gemeente in België
Vlag van Kelmis Wapen van Kelmis
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	18,12 km² (2009) 79,86% 11,55% 8,59%
Coördinaten	50° 43' NB, 6° 1' OL
Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	10.700 (01/01/2010) 49,61% 50,39% 591 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0–17 jaar 18–64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2008) 19,26% 63,61% 17,13%
Buitenlanders	36,71% (01/01/2008)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Luc Frank (CSP-cdH)
Bestuur	CSP-cdH, SP
Zetels CSP-cdH PFF-MR SP Ecolo	21 8 5 5 3
Economie
Gemiddeld inkomen	12.291 euro/inw. (2007)
Werkloosheidsgraad	11,70% (jan. 2009)
Overige informatie
Postcode 4720 4721 4728	Deelgemeente Kelmis Neu-Moresnet Hergenrath
Zonenummer	087
NIS-code	63040
Politiezone	Weser-Göhl
Website	Gemeente Kelmis
Detailkaart
Bestand:Kelmis Liège Belgium Map.svg
Ligging binnen het arrondissement Verviers in de provincie Luik
Portaal    België

Kelmis (Frans: La Calamine, Platdiets: Kelemis) is een Duitstalige gemeente in de Belgische provincie Luik. De gemeente telt ruim 11.000 inwoners.

Geschiedenis

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg in 1795 hoorde het gebied van het huidige Kelmis tot de Limburgse hoogbank Montzen. Net als de rest van het hertogdom werd Kelmis bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde Ourthedepartement. De huidige deelgemeenten Kelmis en Neu-Moresnet behoorden toen tot de gemeente Moresnet.

De deelgemeente Kelmis vormde, vanwege de aanwezigheid van de belangrijke zinkspaatmijn Vieille Montagne aldaar, onder de naam Neutraal Moresnet tussen 1815 en 1919 een neutrale zone of condominium tussen het Koninkrijk der Nederlanden (later België) en Pruisen. Als gevolg van het verdrag van Versailles werd het gebied een Belgische gemeente onder de nieuwe naam Kelmis/La Calamine (naar kalamijn, een andere naam voor zinkspaat of smithsoniet). (Zie ook artikel Neutraal Moresnet).

De gemeente Kelmis werd in 1977 samengevoegd met Neu-Moresnet en Hergenrath tot de (Duitstalige) fusiegemeente Kelmis.

Geografie

Bestand:KelmisView.jpg

Uitzicht over Kelmis

Kelmis ligt op enkele kilometers afstand van de Duitse stad Aken en eveneens dicht bij de Nederlands-Limburgse plaats Vaals. Het grenst aan het drielandenpunt met Nederland en Duitsland.

De huidige gemeente Kelmis bestaat uit de deelgemeenten Kelmis, Hergenrath en Neu-Moresnet, die sinds 1977 één gemeente vormen.

De aanwezigheid van een zinkmijn heeft voor een verhoogde concentratie zink in de bovengrond gezorgd. Hierdoor kennen Kelmis en Moresnet op enkele plaatsen een opvallende zinkflora. De Geul werd voor de zinkwinning gebruikt, waardoor de bovenloop van de Geul in de Nederlandse provincie Limburg eveneens een bijzondere zinkflora kent.

Tevens ligt een groot gedeelte van het Belgische deel van het Preusbos op het grondgebied van de gemeente Kelmis. Een kleiner deel van dit bos ligt net over de Belgisch-Duitse grens en een nog kleiner deel ligt in Nederland, ten zuiden van Vaals. De naam "Preusbos" betekent overigens "Grensbos" in het lokale Platdietse dialect.

Bezienswaardigheden

• Museum Vieille Montagne, over het zinkbedrijf en de geschiedenis van Neutraal Moresnet.
• Maria-Hemelvaartkerk

Zie ook

• Lijst van beschermd erfgoed in Kelmis

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977. <timeline> Colors=

id:a value:gray(0.9)
id:b value:gray(0.7)
id:c value:rgb(1,1,1)
id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9)
id:e value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:800 height:373 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:12000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:c

BarData=

bar:1806 text:1806
bar:1816 text:1816
bar:1830 text:1830
bar:1846 text:1846
bar:1856 text:1856
bar:1866 text:1866
bar:1876 text:1876
bar:1880 text:1880
bar:1890 text:1890
bar:1900 text:1900
bar:1910 text:1910
bar:1920 text:1920
bar:1930 text:1930
bar:1947 text:1947
bar:1961 text:1961
bar:1970 text:1970
bar:1981 text:1981
bar:1990 text:1990
bar:2000 text:2000
bar:2010 text:2010
bar:2019 text:2019

PlotData=

color:d width:20 align:left

bar:1806 from:0 till: 0
bar:1816 from:0 till: 0
bar:1830 from:0 till: 0
bar:1846 from:0 till: 0
bar:1856 from:0 till: 0
bar:1866 from:0 till: 0
bar:1876 from:0 till: 0
bar:1880 from:0 till: 0
bar:1890 from:0 till: 0
bar:1900 from:0 till: 0
bar:1910 from:0 till: 0
bar:1920 from:0 till: 4216
bar:1930 from:0 till: 6180
bar:1947 from:0 till: 5986
bar:1961 from:0 till: 6905
bar:1970 from:0 till: 7942
bar:1981 from:0 till: 8752
bar:1990 from:0 till: 9498
bar:2000 from:0 till: 10121
bar:2010 from:0 till: 10700
bar:2019 from:0 till: 11108

PlotData=

bar:1806 at: 0 fontsize:s text: 
bar:1816 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1830 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1846 at: 0 fontsize:S text:
bar:1856 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1866 at: 0 fontsize:S text:
bar:1876 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1880 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1890 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1900 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1910 at: 0 fontsize:S text: 
bar:1920 at: 4216 fontsize:S text: 4.216 shift:(-10,5)
bar:1930 at: 6180 fontsize:S text: 6.180 shift:(-10,5)
bar:1947 at: 5986 fontsize:S text: 5.986 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 6905 fontsize:S text: 6.905 shift:(-10,5)
bar:1970 at: 7942 fontsize:S text: 7.942 shift:(-10,5)
bar:1981 at: 8752 fontsize:S text: 8.752 shift:(-10,5)
bar:1990 at: 9498 fontsize:S text: 9.498 shift:(-10,5)
bar:2000 at: 10121 fontsize:S text: 10.121 shift:(-10,5)
bar:2010 at: 10700 fontsize:S text: 10.700 shift:(-10,5)
bar:2019 at: 11108 fontsize:S text: 11.108 shift:(-10,5)

</timeline>

• Bronnen:NIS, Opm:1920 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Taal

Naast het in het onderwijs en door de plaatselijke overheid gebruikte Duits, spreekt de plaatselijke bevolking het regionale dialect Platdiets, een Limburgs dialect.

Deze gemeente was aanvankelijk officieel Franstalig, hoewel uit talentellingen bleek dat de grote meerderheid van de bevolking Duits sprak. Pas door de taalwetten van 1962 werd het een Duitstalige gemeente, met faciliteiten voor de Franstaligen. In 1977 volgde de samenvoeging met Hergenrath en Neu-Moresnet, die hetzelfde taalstatuut hadden.

Politiek

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21
	ECOLO	-		7,37	0	12,6	2	11,75	2	11,11	2	11,29	2	12,72	2	13,73	3
	SP-PFFA / KGI-ICC1 / SP-GI2 / SP-PS3 / SP4	35,7A	6	20,811	4	23,162	4	27,712	6	21,713	4	20,954	4	16,774	3	21,584	5
	SP-PFFA / PFF-PRL1 / PFF-MR2			23,231	4	13,781	2	-		7,781	1	16,632	3	38,192	9	25,882	5
	CSP-PSC1 / PSC-CSP2 / CSP3 / CSP-cdH4	62,661	13	48,591	11	50,472	11	46,931	11	50,881	13	51,133	12	32,314	7	38,813	8
	BNB	1,64		-		-		-		-		-		-		-
	GA-AC	-		-		-		13,61	2	8,51	1	-		-		-
Totaal stemmen		4883		5083		5200		4988		5140		5168		5181		5054
Opkomst %						94,17		92,25		91,57		90,27		86,39		85,81
Blanco en ongeldig %		5,22		11,69		9,15		8,06		9,49		12,62		10,35		8,79

De gevormde meerderheidscoalitie wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Nabijgelegen kernen

Moresnet, Neu-Moresnet, Lontzen

Literatuur

• Philip Dröge: Moresnet, Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje. Houten/Antwerpen: Uitgeverij Unieboek/Het Spectrum, 2016; 271 blz., ISBN 978-9-00034-960-9.

Externe links

• Website van de gemeente

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Kelmis op Wikimedia Commons.

Vlag van de Duitstalige Gemeenschap	Duitstalige Gemeenschap in België

Gemeenten in de provincie Luik

50°42′58″N, 6°0′51″E