Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lijst van religies en spirituele tradities: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lijst_van_religies_en_spirituele_tradities&oldid=28743059)
 
(Opmaak verbeterd + Link fix)
Regel 1: Regel 1:
Hieronder volgt een '''lijst van [[religie]]s''' en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan. De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een "filtersysteem" voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  
Hieronder volgt een '''lijst van [[religie]]s''' en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan.  
 
{{inhoud links}}
De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een "filtersysteem" voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  


==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
Regel 317: Regel 320:
*[[Adventisme]] (vanuit Baptisme sinds circa 1830)
*[[Adventisme]] (vanuit Baptisme sinds circa 1830)
**[[Zevendedagsadventisten|Zevendedagsadventisme]] (sinds circa 1860)
**[[Zevendedagsadventisten|Zevendedagsadventisme]] (sinds circa 1860)
**[[Jehova's getuigen]] (sinds 1874, met Adventistische invloeden; [[Drie-eenheid|niet-trinitarisch]])
**[[Jehovah's Getuigen]] (sinds 1874, met Adventistische invloeden; [[Drie-eenheid|niet-trinitarisch]])
*[[Apostolischen]] (sinds circa 1830, [[Het Réveil|Reveil]] vanuit Presbyterianisme, Anglicanisme, Baptisme, Quakers, Rooms-katholicisme)
*[[Apostolischen]] (sinds circa 1830, [[Het Réveil|Reveil]] vanuit Presbyterianisme, Anglicanisme, Baptisme, Quakers, Rooms-katholicisme)
*[[Kerk van de Levende God, Pilaar en Steun van de Waarheid, Licht van de Wereld]] (sinds 1926)
*[[Kerk van de Levende God, Pilaar en Steun van de Waarheid, Licht van de Wereld]] (sinds 1926)
Regel 507: Regel 510:


'''Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen'''
'''Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen'''
* [[Jehova's getuigen]] (sinds jaren 1870 vanuit [[adventisme]])
* [[Jehovah's Getuigen]] (sinds jaren 1870 vanuit [[adventisme]])
* [[Branch Davidians]] (sinds 1929 door Victor Tasho Houteff, vanuit [[Zevendedagsadventisten|Zevendedags Adventisme]])
* [[Branch Davidians]] (sinds 1929 door Victor Tasho Houteff, vanuit [[Zevendedagsadventisten|Zevendedags Adventisme]])
* [[Lou de Palingboer]] (sinds 1950 door Louwrens Voorthuijzen alias "Lou de Palingboer", de "Christus van Muiden")
* [[Lou de Palingboer]] (sinds 1950 door Louwrens Voorthuijzen alias "Lou de Palingboer", de "Christus van Muiden")

Versie van 25 jan 2012 01:23

Hieronder volgt een lijst van religies en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan.

De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een "filtersysteem" voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.

Dharmische levensbeschouwingen

Levensbeschouwingen met het concept van Dharma, ook wel hoofdreligies uit het historische India

Hindoeïstische religies

Vaak panentheïstisch (God is in zowel als voorbij de schepping). Ook andere vormen, zoals non-theïstische levensbeschouwingen, komen voor.

Shaivisme

(vroege verbinding met samnyasa, yoga, tantra en ascese; God is oneindige Hoogste Bewustzijn)

Shaktisme

(vanaf circa 400, gebaseerd op tantra's en yoga; verering van de Hoogste Moeder-God om te komen tot het oneindige Hoogste Bewustzijn)

Smartisme

(hervormd door Shankara in de 9e eeuw; aanbidden zes vormen van God; vnl.jnana yoga)

Vaishnavisme

(met een persoonlijk godsbeeld, devotioneel en met avatara's)

Agama Hindoe Darma (Indonesisch hindoeïsme)

(sinds 2e eeuw vanuit India via Java en West Borneo)

De Zes Hoofdscholen van de hindoefilosofie

Ayyavazhi

Boeddhisme

Historische 18 vroege boeddhistische scholen

(bestaand tussen 500 en 300 v.Chr. in Zuid-Azië, met uitzondering van het Theravada verdwenen)

Theravada (School der Ouderen)

(meest traditionele school, nadruk op leringen in de Pali Canon en naleving van de Vinaya; hieronder alleen de nog bestaande groeperingen)

Mahayana (Grote Voertuig)

(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit India, opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))

Mantrayana

(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in India, vanaf 3e eeuw naar China)

Scholen in China
Scholen in Japan

Vajrayana (Diamanten Voertuig of Tantrayana)

(Tantra yoga vanuit Madhyamaka en Yogacara, de combinatie van Theravada boeddhisme en Mahayana boeddhisme: vanaf circa 300 n.Chr. in India, onder andere Bengalen, Assam en Uddiyana)

  • Chen-yen (of Mi-tsung, China vanuit India, vanaf circa 660)
  • Echte boeddha school
  • Shingon (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
  • Tibetaans boeddhisme (sinds 642 n.Chr. vanuit India):
    • Nyingmapa ("Roodhoeden"; oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door Padmasambhava)
    • Narmapa ("Nieuwe School"):
      • Kagyüpa ("Mondelinge Traditie" sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India (Atisha))
      • Kadampa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door Atisha)
      • Sakyapa ("Grijze Aarde Traditie" sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
      • Gelugpa ("Geelhoeden", circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door Gyalwa Tsongkhapa uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 dalai lama's)
      • Jonangpa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
      • Rimé-beweging (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door Jamgon Kongtrül Lodrö Thaye in Oost-Tibet)
      • Nieuwe kadampa (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha's leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)

Jaïnisme

Sikhisme (Sikhreligie)

("Er is geen hindoe en er is geen moslim" (Guru Nanak); Nirguna bhakti mede geïnspireerd door vaishnavisme, soefisme, siddha's (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi's; vanaf circa 1500) [1]

Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):

Abrahamitische religies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme; zien zichzelf (of tenminste de stichter van de religie) als afstammelingen van aartsvader Abraham

Jodendom

Huidige richtingen

Rabbijns Jodendom
Niet-rabbijns jodendom

Verdwenen of voormalig joodse groepen

Verdwenen joodse richtingen
Talmidaïsme
Verborgen jodendom
Messiaanse bewegingen
Samaritanisme

Mandaeërs

(zie ook Gnosticisme)

Islam

Ahmadiyya
Jezus-moslims
Kharidjieten (Khawarij)
Koranische islam
Sjiisme (Shia)
Soennisme (Soena)
Soefisme

(zie ook: niet sektarische en transsektarische bewegingen)

Volksislam
Zikrisme

Bábí-geloof

Bahá'í-geloof

Openbaringsreligies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme; kennen een Indo-Europese geloofscultuur en filosofie

Zoroastrianisme

Christendom

Zie ook de Lijst van richtingen in het Christendom

Niet-Chalcedonische christendom

Historische (verdwenen) Arianisme (niet-trinitarisch)

(sinds 280 door Arius, presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met moederkerk; verdwenen rond 8e eeuw)

Nestorianisme

(sinds 431, schisma Kerk van het Oosten of Oost-Syrische Kerk en Byzantijnse Moederkerk)

Oriëntaalse of Oude Orthodoxie

(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)

Chalcedonische christendom

Oosterse of Nieuwe Orthodoxie

(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)

Rooms-katholicisme

(sinds 1054, schisma met Oosterse-orthodoxe Kerk)

Protestantisme
Restaurationisme

Bahá'í

Historisch gnosticisme (verdwenen) en gnostiek (verdwenen)

(zie ook niet sektarische en transsektarische bewegingen)

Endemische religies

De mondeling overgeleverde canon van autochtone volkeren, veelal met een vorm van animisme

Niet-geopenbaarde levensbeschouwingen

Filosofieën die niet werden geopenbaard door een heilige profeet

Duivelsaanbidding

Syncretische godsdiensten

Religies die ontstaan zijn door fusie van andere religies of religies die alle of enkele religies als varianten van hetzelfde beschouwen

Entheogene (hallucigene) religies

Godsdiensten gebaseerd rond (bepaalde) geestelijk inspirerende substanties (drugs)

Nieuwe religieuze bewegingen

Religies gesticht na 1850 met een beperkt aantal volgelingen

Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen

Op het boeddhisme gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Op het jodendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Nieuwe religieuze bewegingen met islamitische wortels

Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Chinees georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Japan georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Korea georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Vietnam georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Westerse esoterische groepen

Neopaganisme of Modern Heidendom

Inheemse nieuwe religieuze bewegingen

Afrikaanse Diaspora / Latijns-Amerikaanse nieuwe religieuze bewegingen

Blanke suprematie godsdiensten

"Alien" godsdiensten

Overige nieuwe religieuze bewegingen

Mystiek

niet-sektarische en trans-sektarische spirituele bewegingen en praktijken

Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën

(vada = doctrine van het ....)

Externe links