Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lijst van religies en spirituele tradities: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(zevendedagsadventisme volledig opgenomen in protestantisme / Mormonisme en Baha'i: nieuwe religies, resp. op christelijke of islamitische basis / e.a.)
(christendom hoort bij de zgn. Abrahamitische religies en andere verschuivingen / spelling enz.)
Regel 2: Regel 2:


{{inhoud links}}
{{inhoud links}}
De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een „filtersysteem” voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  
De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  


==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
Regel 98: Regel 98:
(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in [[India]], vanaf 3e eeuw naar China)
(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in [[India]], vanaf 3e eeuw naar China)
=====Scholen in [[Volksrepubliek China|China]]=====
=====Scholen in [[Volksrepubliek China|China]]=====
*[[Amitabha-Boeddhisme]] ("Amidisme", "Zuivere Land Boeddhisme", China sinds circa 150 n.Chr. door Pers [[An Shi Kao]] (uit Parthië))  
*[[Amitabha-Boeddhisme]] („Amidisme”, „Zuivere Land Boeddhisme”, China sinds circa 150 n.Chr. door Pers [[An Shi Kao]] (uit Parthië))  
**[[Jodo-shu]]
**[[Jodo-shu]]
**[[Jodo Shinshu]]
**[[Jodo Shinshu]]
Regel 177: Regel 177:
*[[3HO/Sikh Dharma beweging]] (vanaf 1971, vnl. Gora of Witte Sikhs, door Yogi Bhajan in Los Angeles; [[kundalini yoga]] en vegetarisch)
*[[3HO/Sikh Dharma beweging]] (vanaf 1971, vnl. Gora of Witte Sikhs, door Yogi Bhajan in Los Angeles; [[kundalini yoga]] en vegetarisch)
*[[Mona Sikhs]]
*[[Mona Sikhs]]
==[[Openbaring]]sreligies==
''Geloven in één God; ook wel klassiek [[monotheïsme]]<!--; kennen een [[Indo-Europees|Indo-Europese]] geloofscultuur en filosofie--->''
===[[Noachide]]n===
===[[Zoroastrianisme]]===
*[[Yazidi]]


==[[Abrahamitische religies]]==
==[[Abrahamitische religies]]==
Regel 267: Regel 275:
=====[[Volksislam]]=====
=====[[Volksislam]]=====
=====[[Zikrisme]]=====
=====[[Zikrisme]]=====
===[[Bábisme|Bábí-geloof]]===
===[[Bábisme]]===
===[[Bahai|Bahá'í-geloof]]===
===[[Bahai]]===
==[[Openbaring]]sreligies==
''Geloven in één God; ook wel klassiek [[monotheïsme]]; kennen een [[Indo-Europees|Indo-Europese]] geloofscultuur en filosofie''
 
===[[Zoroastrianisme]]===
*[[Yazidi]]


===[[Christendom]]===
===[[Christendom]]===
:''Zie ook de [[Lijst van richtingen in het Christendom]]''
:''Zie ook de [[Lijst van richtingen in het Christendom]]''


====[[Concilie van Chalcedon|Niet-Chalcedonische christendom]]====
====[[Concilie van Chalcedon|Niet-Chalcedonisch christendom]]====
=====Historische (verdwenen) [[Arianisme]] [[Drie-eenheid|(niet-trinitarisch)]]=====
=====Historische (verdwenen) [[Arianisme]] [[Drie-eenheid|(niet-trinitarisch)]]=====
(rond 280 vertegenwoordigd door [[Arius (theoloog)|Arius]], presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met roomse kerk; verdwenen rond [[8e eeuw]])
(rond 280 vertegenwoordigd door [[Arius (theoloog)|Arius]], presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met roomse kerk; verdwenen rond [[8e eeuw]])
Regel 288: Regel 291:
(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)
(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)


====[[Concilie van Chalcedon|Chalcedonische christendom]]====
====[[Concilie van Chalcedon|Chalcedonisch christendom]]====
=====[[Oosters-orthodoxe Kerken|Oosterse of Nieuwe Orthodoxie]]=====
=====[[Oosters-orthodoxe Kerken|Oosterse of Nieuwe Orthodoxie]]=====
(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)
(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)
Regel 318: Regel 321:
**[[Zevendedagsadventisten|Zevendedagsadventisme]] (sinds circa 1860)
**[[Zevendedagsadventisten|Zevendedagsadventisme]] (sinds circa 1860)


=====Andere=====
=====Andere christelijke =====
*[[Jehovah's Getuigen]] (sinds 1874, met o.a. Adventistische invloeden)
*[[Jehovah's Getuigen]] (sinds 1874, met o.a. Adventistische invloeden)
*[[Apostolischen]] (sinds circa 1830, [[Het Réveil|Reveil]] vanuit Presbyterianisme, Anglicanisme, Baptisme, Quakers, Rooms-katholicisme)
*[[Apostolischen]] (sinds circa 1830, [[Het Réveil|Reveil]] vanuit Presbyterianisme, Anglicanisme, Baptisme, Quakers, Rooms-katholicisme)
Regel 427: Regel 430:
*[[Religieus humanisme]]
*[[Religieus humanisme]]
*[[Pantheïsme]]
*[[Pantheïsme]]
* [[Polytheïsme]]
*[[Polytheïsme]]
*[[Mohisme]]
*[[Mohisme]]
*[[Prometheisme]] [http://www.prometheism.net/]
*[[Prometheisme]] [http://www.prometheism.net/]
Regel 476: Regel 479:


==[[Nieuwe religieuze beweging]]en==
==[[Nieuwe religieuze beweging]]en==
''Religies gesticht na 1850 met een beperkt aantal volgelingen''
'''Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen'''
'''Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen'''
* [[Ananda Church of Self Realisation]] (via Self Realisation Fellowship van Swami [[Paramahansa Yogananda|Yogananda]])
* [[Ananda Church of Self Realisation]] (via Self Realisation Fellowship van Swami [[Paramahansa Yogananda|Yogananda]])
Regel 547: Regel 548:
** [[Typhonian Ordo Templi Orientis]]
** [[Typhonian Ordo Templi Orientis]]


'''Neopaganisme of Modern [[Heidendom]]'''
'''Neopaganisme of modern [[heidendom]]'''
*[[Ásatrú]]
*[[Ásatrú]]
*[[Hellenisme (religie)|Hellenisme]]
*[[Hellenisme (religie)|Hellenisme]]
Regel 583: Regel 584:
*[[Brianisme]]
*[[Brianisme]]
*[[Christian Fellowship Church of New Georgia]]
*[[Christian Fellowship Church of New Georgia]]
*[[Church Universal and Triumphant]] (Summit Lighthouse van Elizabeth Clare Prophet, rechtse chr.New Age, uit 'I AM' beweging))
*[[Church Universal and Triumphant]] (Summit Lighthouse van Elizabeth Clare Prophet, rechtse chr. New Age, uit 'I AM' beweging))
*[[Church of Virus]]
*[[Church of Virus]]
*[[Elan Vital]]
*[[Elan Vital]]

Versie van 10 sep 2014 20:16

Hieronder volgt een lijst van religies en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan.

De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.

Dharmische levensbeschouwingen

Levensbeschouwingen met het concept van Dharma, ook wel hoofdreligies uit het historische India

Hindoeïstische religies

Vaak panentheïstisch (God is in zowel als voorbij de schepping). Ook andere vormen, zoals non-theïstische levensbeschouwingen, komen voor.

Shaivisme

(vroege verbinding met samnyasa, yoga, tantra en ascese; God is oneindige Hoogste Bewustzijn)

Shaktisme

(vanaf circa 400, gebaseerd op tantra's en yoga; verering van de Hoogste Moeder-God om te komen tot het oneindige Hoogste Bewustzijn)

Smartisme

(hervormd door Shankara in de 9e eeuw; aanbidden zes vormen van God; vnl.jnana yoga)

Vaishnavisme

(met een persoonlijk godsbeeld, devotioneel en met avatara's)

Agama Hindoe Darma (Indonesisch hindoeïsme)

(sinds 2e eeuw vanuit India via Java en West Borneo)

De Zes Hoofdscholen van de hindoefilosofie

Ayyavazhi

Boeddhisme

Historische 18 vroege boeddhistische scholen

(bestaand tussen 500 en 300 v.Chr. in Zuid-Azië, met uitzondering van het Theravada verdwenen)

Theravada (School der Ouderen)

(meest traditionele school, nadruk op leringen in de Pali Canon en naleving van de Vinaya; hieronder alleen de nog bestaande groeperingen)

Mahayana (Grote Voertuig)

(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit India, opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))

Mantrayana

(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in India, vanaf 3e eeuw naar China)

Scholen in China
Scholen in Japan

Vajrayana (Diamanten Voertuig of Tantrayana)

(Tantra yoga vanuit Madhyamaka en Yogacara, de combinatie van Theravada boeddhisme en Mahayana boeddhisme: vanaf circa 300 n.Chr. in India, onder andere Bengalen, Assam en Uddiyana)

  • Chen-yen (of Mi-tsung, China vanuit India, vanaf circa 660)
  • Echte boeddha school
  • Shingon (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
  • Tibetaans boeddhisme (sinds 642 n.Chr. vanuit India):
    • Nyingmapa („Roodhoeden”: oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door Padmasambhava)
    • Narmapa („Nieuwe School”):
      • Kagyüpa („Mondelinge Traditie” sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India (Atisha))
      • Kadampa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door Atisha)
      • Sakyapa („Grijze Aarde Traditie” sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
      • Gelugpa („Geelhoeden”, circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door Gyalwa Tsongkhapa uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 dalai lama’s)
      • Jonangpa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
      • Rimé-beweging (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door Jamgon Kongtrül Lodrö Thaye in Oost-Tibet)
      • Nieuwe kadampa (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha’s leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)

Jaïnisme

Sikhisme (Sikhreligie)

(„Er is geen hindoe en er is geen moslim” (Guru Nanak); Nirguna bhakti mede geïnspireerd door vaishnavisme, soefisme, siddha’s (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi’s; vanaf circa 1500) [1]

Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):

Openbaringsreligies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme

Noachiden

Zoroastrianisme

Abrahamitische religies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme; zien zichzelf (of tenminste de stichter van de religie) als afstammelingen van aartsvader Abraham

Jodendom

Huidige richtingen

Rabbijns Jodendom
Niet-rabbijns jodendom

Verdwenen of voormalig joodse groepen

Verdwenen joodse richtingen
Talmidaïsme
Verborgen jodendom
Messiaanse bewegingen
Samaritanisme

Mandaeërs

(zie ook Gnosticisme)

Islam

Ahmadiyya
Jezus-moslims
Kharidjieten (Khawarij)
Koranische islam
Sjiisme (Shia)
Soennisme (Soena)
Soefisme
Volksislam
Zikrisme

Bábisme

Bahai

Christendom

Zie ook de Lijst van richtingen in het Christendom

Niet-Chalcedonisch christendom

Historische (verdwenen) Arianisme (niet-trinitarisch)

(rond 280 vertegenwoordigd door Arius, presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met roomse kerk; verdwenen rond 8e eeuw)

Nestorianisme

(sinds 431, schisma Kerk van het Oosten of Oost-Syrische Kerk en Byzantijnse Moederkerk)

Oriëntaalse of Oude Orthodoxie

(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)

Chalcedonisch christendom

Oosterse of Nieuwe Orthodoxie

(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)

Rooms-katholicisme

(sinds 1054, schisma met Oosterse-orthodoxe Kerk)

Protestantisme
Andere christelijke
Nieuwe religies

Historisch gnosticisme (verdwenen) en gnostiek (verdwenen)

(zie ook niet sektarische en transsektarische bewegingen)

Endemische religies

De mondeling overgeleverde canon van autochtone volkeren, veelal met een vorm van animisme

Niet-geopenbaarde levensbeschouwingen

Filosofieën die niet werden geopenbaard door een heilige profeet

Duivelsaanbidding

Syncretische godsdiensten

Religies die ontstaan zijn door fusie van andere religies of religies die alle of enkele religies als varianten van hetzelfde beschouwen

Entheogene (hallucigene) religies

Godsdiensten gebaseerd rond (bepaalde) geestelijk inspirerende substanties (drugs)

Nieuwe religieuze bewegingen

Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen

Op het boeddhisme gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Op het jodendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Nieuwe religieuze bewegingen met islamitische wortels

Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Chinees georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Japan georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Korea georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Vietnam georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Westerse esoterische groepen

Neopaganisme of modern heidendom

Inheemse nieuwe religieuze bewegingen

Afrikaanse Diaspora / Latijns-Amerikaanse nieuwe religieuze bewegingen

Blanke suprematie religies

„Alien” godsdiensten

Overige nieuwe religieuze bewegingen

Mystiek

Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën

(vada = leer van het ....)

Weblinks

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Lijst_van_religies_en_spirituele_tradities&oldid=146369"