Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Chinese kalender
| Chinese kalender | ||||||||||||
| Naam (taalvarianten) | ||||||||||||
| Traditioneel | 農曆 | |||||||||||
| Vereenvoudigd | 农历 | |||||||||||
| Hanyu pinyin | nónglì | |||||||||||
| Jyutping (Standaardkantonees) | nung4 lik6 | |||||||||||
| ||||||||||||
De traditionele Chinese kalender is een lunisolaire kalender, die net als bijvoorbeeld de Hebreeuwse kalender elementen van een maankalender en van een zonnekalender in zich verenigt. Sinds 1949 gebruikt men in China officieel de gregoriaanse kalender.[1] De Chinese lunisolaire kalender wordt nog gebruikt om de datum van traditionele Chinese feestdagen zoals het Chinees nieuwjaar, voorjaars- en herfstfeest aan te geven, en bij de astrologie. Chinese kranten, zoals Sing Tao Daily en Kanzhongguo vermelden de Chinese datum naast de westerse datum.
Er bestaan verschillende Chinese jaartellingen.
Regels
De berekening van de Chinese kalender is ingewikkeld, omdat deze niet gebaseerd is op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige posities van de maan en de zon. Sinds de kalenderhervorming van 1645, die doorgevoerd werd met de hulp van de jezuïet Adam Schall von Bell, volgt de Chinese kalender de volgende vijf regels:
- Als referentiepunt dient de 120e oostelijke meridiaan (geografie) (Peking / Beijing: 116° 25' O).
- De dag begint om middernacht.
- De eerste dag van de maand is altijd waarop de dag nieuwe maan valt.
- De winterzonnewende van het noordelijk halfrond valt gedurende de elfde maand.
- Wanneer een schrikkelmaand nodig is, wordt de eerste maand tussen twee winterzonnewenden, waarop geen zhōngqì (中氣) valt (1/12 van een tropisch jaar), een schrikkelmaand. De schrikkelmaand krijgt hetzelfde nummer als de maand ervoor.
Jaren
Jaarbegin
Het jaar van de Chinese kalender begint met de tweede nieuwe maan na de winterzonnewende. Dit kan tussen 21 januari en 21 februari van de gregoriaanse kalender liggen.
Jaarlengte
Een jaar kan variëren tussen 353 en 385 dagen. Het kortste jaar kan bestaan uit zeven maanden van 29 dagen en vijf maanden van 30 dagen; het langste jaar kan vijf maanden van 29 dagen en wel acht maanden van 30 dagen bevatten.
Weken en andere groeperingen van dagen
Weken van zeven dagen
De dagen zijn gegroepeerd in weken van zeven dagen, genaamd hemellichamenweek. In het moderne China worden de namen van de planeten niet meer gebruikt in de namen van de dagen. Maandag tot zaterdag heten eerste dag tot zesde dag. Enkel de zondag heeft de nog naam van het hemellichaam.
| Oud | Modern | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| weekdag | Chinees | Pinyin | moderne naam | Chinees | Pinyin |
| Maan-dag | 月曜 | yuè yào | eerste dag | 星期一 | xīngqī yī |
| Mars-dag | 火曜 | huǒ yào | tweede dag | 星期二 | xīngqī è |
| Mercurius-dag | 水曜 | shuǐ yào | derde dag | 星期三 | xīngqī sān |
| Jupiter-dag | 木曜 | mù yào | vierde dag | 星期四 | xīngqī sì |
| Venus-dag | 金曜 | jīn yào | vijfde dag | 星期五 | xīngqī wǔ |
| Saturnus-dag | 土曜 | tǔ yào | zesde dag | 星期六 | xīngqī lìu |
| Zon-dag | 日曜 | rì yào | zondag | 星期日 | xīngqī rì |
Decaden (tien hemelstammen)
Naast de week van zeven dagen, zijn de dagen ook gegroepeerd in wat wij decaden zouden noemen, periodes van tien dagen, genaamd hemelstammen ( 天干, tiān gān).
Elke dag in een dergelijke decade heeft een eigen naam:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 甲 | 乙 | 丙 | 丁 | 戊 | 己 | 庚 | 辛 | 壬 | 癸 |
| jiǎ | yǐ | bǐng | dīng | wù | jǐ | gēng | xīn | rén | guì |
| hout | hout | vuur | vuur | aarde | aarde | metaal | metaal | water | water |
De tien hemelstammen houden verband met het aantal elementen uit de Aziatische vijf-elementenleer en het mannelijke en vrouwelijke principe: yin en yang.
De datum van een aantal traditionele feestdagen wordt vastgesteld aan de hand van de hemelstammen.
Twaalfdagige periode (twaalf aardtakken)
De twaalf aardtakken zijn een oud Oost-Aziatisch nummeringssysteem, dat niet alleen in de kalender werd gebruikt. In de kalender staat elke aardtak direct in verband met een dierenriemteken. De twaalf aardtakken worden op verschillende manieren in de kalender gebruikt. Zo is er ook een cyclus van twaalf jaar, gebaseerd op de aardtakken, evenals een cyclus van twaalf dagen, en een indeling van twaalf (dubbele) uren in een dag.
| aardtak | dierenriemteken | |
|---|---|---|
| 1 | 子 zǐ | rat (鼠 shǔ) |
| 2 | 丑 chǒu | buffel (牛 niú) |
| 3 | 寅 yín | tijger (虎 hǔ) |
| 4 | 卯 mǎo | haas (兔 tù) |
| 5 | 辰 chén | draak (龍 lóng) |
| 6 | 巳 sì | slang (蛇 shé) |
| 7 | 午 wǔ | paard (馬 mǎ) |
| 8 | 未 wèi | schaap (羊 yáng) |
| 9 | 申 shēn | aap (猴 hóu) |
| 10 | 酉 yǒu | haan (鷄 jī) |
| 11 | 戌 xū | hond (狗 gǒu) |
| 12 | 亥 hài | varken (猪 zhū) |
Cyclus van zestig dagen
Zestig is het kleinste gemeen veelvoud van tien (het aantal hemelstammen) en twaalf (het aantal aardtakken). UIt de combinatie van de cyclus van tien en van twaalf dagen ontstaat een periode van zestig dagen. Een cyclus van zestig wordt ook toegepast op de maanden en op de jaren.
In deze cyclus, genaamd de stam-takken-cyclus heeft elk van de zestig dagen een eigen naam: een combinatie van de naam van een element en van een aardtak.
| Jiǎzǐ | Yǐchǒu | Bǐngyín | Dīngmǎo | Wùchén | Jǐsì | Gēngwǔ | Xīnwèi | Rénshēn | Guìyǒu | Jiǎxū | Yǐhài | Bǐngzǐ | Dīngchǒu | Wùyín | Jǐmǎo | Gēngchén | Xīnsì | Rénwǔ | Guìwèi |
| Jiǎshēn | Yǐyǒu | Bǐngxū | Dīnghài | Wùzǐ | Jǐchǒu | Gēngyín | Xīnmǎo | Rénchén | Guìsì | Jiǎwǔ | Yǐwèi | Bǐngshēn | Dīngyǒu | Wùxū | Jǐhài | Gēngzǐ | Xīnchǒu | Rényín | Guìmǎo |
| Jiǎchén | Yǐsì | Bǐngwǔ | Dīngwèi | Wùshēn | Jǐyǒu | Gēngxū | Xīnhài | Rénzǐ | Guìchǒu | Jiǎyín | Yǐmǎo | Bǐngchén | Dīngsì | Wùwǔ | Jǐwèi | Gēngshēn | Xīnyǒu | Rénxū | Guìhài |
Maanden
De maanden zijn genummerd. Het teken voor maand of maan is 月. Dit teken wordt gecombineerd met het telwoord om de maandnaam te vormen.
| eerste maand 一月 |
tweede maand 二月 |
derde maand 三月 |
vierde maand 四月 |
| vijfde maand 五月 |
zesde maand 六月 |
zevende maand 七月 |
achtste maand 八月 |
| negende maand 九月 |
tiende maand 十月 |
elfde maand 十一月 |
twaalfde maand 十二月 |
Zhōngqì
Wanneer de ecliptica ingedeeld wordt in twaalf delen van elk 30°, verkrijgt men de zhōngqì. Een twaalfde deel van een zonnejaar kan men een zonnemaand noemen. Een zhōngqì is niet de zonnemaand, maar het beginpunt ervan. De zonnewenden en de equinoxen zijn vier van deze zhōngqì. De gemiddelde tijd tussen twee zhōngqì bedraagt dus een twaalfde van een tropisch jaar: 30,43685 dagen. Dit is iets langer dan de gemiddelde synodische maand van 29,53059 dagen. De zhōngqì en de maand van de Chinese kalender zijn echter niet gebaseerd op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige positie van de zon en de maan. De tijd tussen twee zhōngqì varieert tussen 29,44 en 31,44 dagen; de lengte van een synodische maand schommelt tussen 29,27 en 29,84 dagen. In zeldzame gevallen komt het voor, dat twee zhōngqì in één maanmaand vallen, en er zijn ook maanden, waarin geen zhōngqì valt, maar die toch geen schrikkelmaanden worden (schijnbare schrikkelmaanden).
De 12 jaarindelingen ( 節氣 ) met hun zhōngqì ( 中氣 )
Aan elke maand worden twee jaarindelingen toegewezen: de tweede ervan is de zhōngqì (de ’centrale’ jaarindeling). De ’aardtakken’ staan tussen haakjes (bruin) na de maandnamen.
| 月份 Maand |
節氣 （節） |
中氣（氣） zhōngqì | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 正月（寅） | 立春 | lì chūn | lentebegin | 3–5 februari | 雨水 | yǔ shuǐ | regenwater | 18–20 februari |
| 2 | 二月（卯） | 驚蟄 | jīng zhé | ontwaken van de insecten | 5–7 maart | 春分 | chūn fēn | lente-equinox | 20–22 maart |
| 3 | 三月（辰） | 清明 | qīng míng | heldere klaarte (helder licht) | 4–6 april | 穀雨 | gǔ yǔ | graanregen (Zaadregen) | 19–21 april |
| 4 | 四月（巳） | 立夏 | lì xià | zomerbegin | 5–7 mei | 小滿 | xiǎo mǎn | kleine volheid | 20–22 mei |
| 5 | 五月（午） | 芒種 | máng zhòng | korrels met baarden | 5–7 juni | 夏至 | xià zhì | zomeraankomst | 21–22 juni, zomerzonnewende |
| 6 | 六月（未） | 小暑 | xiǎo shǔ | kleine hitte | 6–8 juli | 大暑 | dà shǔ | grote hitte | 22–24 juli |
| 7 | 七月（申） | 立秋 | lì qiū | herfstbegin | 7–9 augustus | 處暑 | chǔ shǔ | einde van de hitte | 22–24 augustus |
| 8 | 八月（酉） | 白露 | baí lù | witte dauw | 7–9 september | 秋分 | qiū fēn | herfstequinox | 22–24 september |
| 9 | 九月（戌） | 寒露 | hán lù | koude dauw | 8–9 oktober | 霜降 | shuāng jiàng | vallende rijp | 23–24 oktober |
| 10 | 十月（亥） | 立冬 | lì dōng | winterbegin | 7–8 november | 小雪 | xiǎo xuě | kleine sneeuw | 22–23 november |
| 11 | 十一月（子） | 大雪 | dà xuě | grote sneeuw | 6–8 december | 冬至 | dōng zhì | winteraankomst | 21–23 december, winterzonnewende |
| 12 | 十二月 (-丑-) | 小寒 | xiǎo hán | kleine kou | 5–7 januari | 大寒 | dà hán | grote kou | 20–21 januari |
Zie ook
Weblinks
|
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |