Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Assyrische kalender
De Assyrische kalender verwijst naar de verschillende kalendersystemen die in het oude Assyrië in gebruik zijn geweest of naar een moderne kalender die zich baseert op wat bekend is over de oude Assyrische kalenders. Over de oude Assyrische kalender(s) bestaan nog veel onduidelijkheden.[1]
De moderne Assyrische kalender, ingevoerd in de jaren 1950, is losjes gebaseerd op een oude versie van een Assyrisch-Babylonische kalender.
Kalendersystemen
Lunaire kalender?
Hoewel men vaak beweert dat de Assyrische kalender uit het tweede millennium v. Chr. een pure maankalender was met een vast aantal maanden, waarin men geen rekening hield met de lengte van het zonnejaar, is dit verre van duidelijk.[2]
Men meende lang dat er geen schrikkelmaanden werden gebruikt.[3] Hoewel men in dat geval zou verwachten dat de maanden door alle seizoenen verschoven, blijkt uit het weinige archeologische bewijsmateriaal dat dit niet het geval was.[3]
Kalender van 360 dagen
Waarschijnlijk had de oude Assyrische kalender twaalf maanden van elk 30 dagen. Een gewoon jaar bestond uit 360 dagen, waaraan in onregelmatige afstanden een schrikkelmaand werd toegevoegd. De schrikkelmaand, die na de twaalfde maand, Adaar, werd ingevoegd heette ve-Adaar.
Tijdstip van de schrikkelmaand
Om te beslissen wanneer een schrikkelmaand werd toegevoegd, waren zogenaamde kalendersterren van belang. Sirius, die in Akkadische teksten KAK.SI.SÁ (lans, pijl) heet, was een opvallende kalenderster. Het tijdstip van zijn opgang was beslissend voor het bestemmen van een schrikkeljaar, waarin een bijkomende maand (Addaru II) met eveneens 30 dagen werd toegevoegd.
De schrikkelmaand werd door een koninklijk besluit uitgeroepen. Op economisch gebied had deze geen verlengende werking op contracten, omdat daarin reeds bepaald stond dat in het geval van een schrikkeljaar alles een maand verschoof. Het sexadecimale (zestigtallige) getallensysteem was een invloed ten gunste van een maand van 30 dagen. Weken van zeven dagen waren niet in gebruik, maar wel decaden.
Het nauwkeurige tijdstip voor het invoegen van een extra maand staat beschreven in de MUL.APIN-spijkerschriftteksten:
- „DIŠ-ina itiZIZ UD 15 KAM mulKAK.SI.SÁ ina li-la-a-ti IGI MU BI DIR-at
- (vertaling:) „Wanneer de pijlster (Sirius) op de avond van de 15e Šabatu niet op tijd opgaat, is dit jaar een schrikkeljaar (Addaru II).”[4]
Andere sterren die als kalenderster werden gebruikt waren de sterrenhoop in de Plejaden. Deze heette in het Akkadisch MUL.MUL, wat betekende: „vele sterren” of „haarbos” (een deel van het sterrenbeeld Stier). De basis voor het begin van het nieuwe jaar was de heliakische opgang van MUL.MUL op de eerste dag van de maand Ajaru of in een schrikkeljaar op de eerste dag van Simanu.
Men neemt aan dat de MUL.APIN-tafels omstreeks 1370 v. Chr. geschreven werden, en dat de astronomische observaties gemaakt werden in de stad Assur. In die periode viel de heliakische opgang van Sirius ’s avonds rond de 28e december. Daaruit volgt dat de 30e van de maand Addaru rond 11 februari viel. De vroegstmogelijke Sirius-opgang was op 20 Tebetu.
Kalender van 364 dagen?
Terwijl de archeoloog Wayne Horowitz rekent met een „ideaal jaar” van 364 dagen dat mogelijk in omloop was,[5] wordt dit bestreden door de Weense Assyrioloog Johannes Koch.[4]
Lunisolaire kalender (Assyrisch/Babylonisch)
Voor zover bekend is, was sinds de 12e eeuw v.Chr. een versie van de Babylonische kalender in gebruik: een lunisolaire kalender met schrikkelmaanden.[3] Het begin van het nieuwe jaar werd geregeld door de observatie van de eerste nieuwe maansikkel na de lente-equinox.
Moderne kalenders
Er is een hedendaagse Assyrische kalender in gebruik die de lengte van het jaar in de gregoriaanse kalender volgt.
Jaartelling
In de Assyrische kalender zoals die vandaag de dag in gebruik is, neemt men het jaar 4750 v. Chr. als beginpunt van de jaartelling. Deze datum is gebaseerd op een schatting door archeologen uit de jaren 1950. Zij schatten dat de eerste tempel in Assur (Asjoer) zo ongeveer in 4750 v. Chr. werd gebouwd.[6] Deze jaartallen verschenen in een reeks artikelen in het Assyrische tijdschrift Gilgamesh, onder redactie van de gebroeders Addi en Jean Alkhas en Nimrod Simono, en vormde zo de basis voor de hedendaagse Assyrische jaartelling.[7] Sinds april 2013 schrijft men het Assyrische jaar 6763.
Maanden
| Sipim |
| Qarratim |
| Kanwarta |
| Telnatim |
| Kuzali |
| Allanatim |
| Bel-Tiekallim |
| Sa Sarratim |
| Marmak Assur Sa Kinatim |
| Mahhurili |
| Ab Sarrani |
| Hubur |
| Seizoen | Maand | Transliteratie | Info | Dagen | Gregoriaanse kalender |
| Lente | ܢܝܣܢ | Nisan-Nison | Maand van tevredenheid | 30 | maart/april |
| ܐܝܪ | Yaar-Iyar | Maand van de liefde | 30 | april/mei | |
| ܚܙܝܪܢ | Khzeeran-Hzirin | Bouwmaand | 30 | mei/juni | |
| Zomer | ܬܡܘܙ | Tammuz-Tamuz | Oogstmaand | 30 | juni/juni |
| ܐܒ/ܛܒܚ | Tdabbakh (Ab)-Tibbax (Ob) | Maand van het rijpen van het fruit | 30 | juli/augustus | |
| ܐܝܠܘܠ | Eloel-Ilul | Zaaimaand | 30 | augustus/september | |
| Herfst | ܬܫܪܝܢ ܐ | Tishrin I | Maand van het geven | 30 | september/oktober |
| ܬܫܪܝܢ ܒ | Tishrin II | Maand van het ontwaken van begraven zaad | 30 | oktober/november | |
| ܟܢܘܢ ܐ | Kanoen I (Chisleu) | Maand van het ontvangen | 30 | november/december | |
| Winter | ܟܢܘܢ ܒ | Kanoen II (Tebet) | Rustmaand | 30 | december/januari |
| ܫܒܛ | Shwat (Sebat)-Ishwit | Maand van het overstromen | 30 | januari/februari | |
| ܐܕܪ | Adaar - Odar | Maand van de boze geesten | 30 | februari/maart | |
| schrikkeldagen | 5/6 |
De namen van de maanden uit de Assyrische kalender werden in het Arabisch opgenomen en worden in verschillende landen gebruikt als vervanging van de uit het Latijn stammende namen van de maanden in de gregoriaanse kalender.
| كانون الثاني | kanoen II | januari |
| شباط | sjebat | februari |
| آذار | adar | maart |
| نيسان | nisan | april |
| أيار | ijar | mei |
| حزيران | chizran | juni |
| تموز | tamuz | juli |
| آب | ab | augustus |
| أيلول | eloel | september |
| تشرين الأول | tisjrin I | oktober |
| تشرين الثاني | tisjrin II | november |
| كانون الأول | kanoen I | december |
Jaarbegin
De dag van cha b’nisan wordt nog steeds gevierd als het begin van het nieuwe jaar van de Assyrische kalender. Deze dag valt elk jaar op 1 april.[9][8] Sommige gebruikers van de Assyrische kalender zijn niet tevreden met de begindag 1 april en vinden dat de huidige Assyrische kalender niet meer is dan een ’vertaling’ van de gregoriaanse kalender.[10]
Zij geven de voorkeur aan de dag van de lente-equinox (20 of 21 maart), die minder door de gregoriaanse kalender is beïnvloed.[11]
Zie ook
Verwijzingen
|
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |