Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
IJslandse kalender
volgens de oude IJslandse kalender[noot 1]
(gekoppeld aan de gregoriaanse kalender).
De IJslandse kalender was in IJsland in gebruik toen Noorse kolonisten daar aankwamen. De kalender was gebaseerd op de beide equinoxen en zonnewenden, die in deze noordelijke streken duidelijk merkbaar het jaar beheersen. De kalender telde slechts twee seizoenen: winter (vetur) en zomer (sumar), wat voldeed aan de behoeften op IJsland. Maanden waren in deze kalender oorspronkelijk niet van belang.
Een jaar werd geteld als 52 weken, wat een totaal maakte van 364 dagen per jaar. De winter bestond uit 25 weken en vijf dagen; de zomer uit 26 weken en twee dagen. Om de zes of zeven jaar werd een extra week toegevoegd aan de zomer, zodat het jaar niet verschoof ten opzichte van het zonnejaar.
Het begin van het jaar viel omstreeks de winterzonnewende, wanneer de dagen beginnen te lengen.
In de tiende eeuw werd de kalender gekoppeld aan de juliaanse kalender.
In de twaalfde eeuw werd deze kalender door de wetgeving vastgelegd en werden maanden geïntroduceerd. Seizoenen werden onderverdeeld in maanden van elk dertig dagen, met in de zomer tussen de derde en vierde zomermaand vier extra dagen: Aukanætur. Om de zes à zeven jaar werd een schrikkelweek toegevoegd: Sumarauki (zomersupplement), in de juliaanse (nu gregoriaanse) jaren die begonnen op een maandag (jaren met zondagsletter G), en in jaren die begonnen op een zondag (dus met zondagsletter A) en gevolgd werden door een juliaans (nu gregoriaans) schrikkeljaar.
In 1700 werd de gregoriaanse kalender in IJsland officieel in gebruik genomen, maar loste de IJslandse kalender nog niet af qua populariteit. De IJslandse kalender werd gekoppeld aan de gregoriaanse kalender.
Hoewel de oude IJslandse kalender op zich niet meer in gebruik is, wordt de datum van sommige festiviteiten in IJsland nog volgens deze kalender berekend.
Maanden
De maanden van elk 30 dagen werden later ingevoerd en hadden volgens sommige bronnen de volgende namen:
| Náttleysi (nachtloze dagen) | ||
|---|---|---|
|
half april – half mei | ’Harpa’ is een vrouwelijke naam. (Misschien een vergeten godin.) De eerste dag van Harpa is Sumardagurinn fyrsti, de ’eerste zomerdag’ |
|
half mei – half juni | ’Skerpla’ is een vrouwelijke naam. (Misschien een andere vergeten godin.) |
|
half juni – half juli | zonmaand |
|
half juli – half augustus | hooimaand |
|
half augustus – half september | ’twee’- of ’tweede maand’ |
|
half september – half oktober | herfstmaand |
| Skammdegi (korte dagen) | ||
|
half oktober – half november | slachtmaand of maand van Gór |
|
half november – half december | joelmaand |
|
half december – half januari | ’vetzuiger’-maand |
|
half januari – half februari | bevroren sneeuwmaand |
|
half februari – half maart | godenmaand |
|
half maart – half april | eenzame maand |
IJslandse kalender voor 2024
| Skammdegi (donkere dagen); vetur (winter) | |
|---|---|
| 1 Mörsugur | woensdag, 21 december 2023 |
| 1 Þorri | vrijdag, 18 januari 2024 |
| 1 Góa | zondag, 17 februari 2024. |
| 1 Einmánuður | dinsdag, 19 maart 2024 |
| Náttleysi (nachtlozen); sumar (zomer) | |
| 1 Harpa | donderdag, 18 april 2024 |
| 1 Skerpla | zaterdag, 18 mei 2024 |
| 1 Sólmánuður | maandag, 17 juni 2024 |
| 1 Aukanætur (+ Sumarauki) | woensdag, 17 juli 2024 |
| 1 Heyannir | zondag, 28 juli 2024 |
| 1 Tvímánuður | dinsdag, 27 augustus 2024 |
| 1 Haustmánuður | donderdag, 26 september 2024 |
| Skammdegi | |
| 1 Gormánuður | zaterdag, 26 oktober 2024 |
| 1 Ýlir | maandag, 25 november 2024 |
| 1 Mörsugur | woensdag, 25 december 2024 |
- Noten bij deze versie van de IJslandse kalender
- Deze versie is gekoppeld aan de gregoriaanse kalender, zoals sinds de 17e eeuw in IJsland gebruikelijk werd.
- Er is geen vast begin van het jaar. Hier worden de maanden weergegeven die gedeeltelijk samenvallen met het jaar 2024 (gregoriaans).
- Andere noten
- º Het was in IJsland nooit gebruikelijk om een datum in deze vorm te schrijven. Wel stond een datum in deze vorm in de Icelandic Almanac, uitgegeven van 1837 tot 1922 door de Universiteit van Kopenhagen. Het is geen standaardgebruik, maar kan wel handig zijn om de tijd in het IJslandse jaar voor te stellen.
Bronnen
- Svante Janson, The Icelandic Calendar, 45 p.
- Kristín Bjarnadóttir, Calendars and currency – Embedded in Icelandic culture, nature, society and language Universiteit van IJsland, researchgate.net
- https://time-meddler.co.uk/the-old-icelandic-calendar/
- http://textfiles.com/occult/calendar.txt Korte verklaringen over de kalenderpagina’s in de Mad Farmers’ Jubilee Almanack
- http://www.ijsland-informatie.nl/blog_maanden.html
- https://yourfriendinreykjavik.com/the-old-icelandic-calendar-it-is-still-in-use/
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |