Samaritaanse kalender

De Samaritaanse kalender is een lunisolaire kalender, die sterk lijkt op de Hebreeuwse kalender die door de rabbijnse joden wordt gevolgd. Volgens de Samaritanen zelf is het de authentieke versie van de oorspronkelijke Hebreeuwse kalender.

Omdat de Samaritanen maar een kleine minderheidsgroep zijn en omdat de regels voor de berekening geheim gehouden werden door de Samaritaanse hogepriester, duurde het tot 1939 vooraleer deze voor het eerst wetenschappelijk beschreven werd door prof. Edward Robertson.

Halfjaarlijkse kalender

Traditioneel werd de kalender bepaald aan de hand van de observatie van de maan vanaf de berg Gerizim. In de 20e eeuw liet de Samaritaanse hogepriester Avraham ben Pinchas het berekenen van de kalender over aan een algoritme, dat naar verluidt slechts een seconde zou afwijken per miljoen jaar.

De hogepriester bevestigt het resultaat van de berekening en laat twee maal per jaar een kalender van een half jaar drukken, die 60 dagen voor Pesach en 60 dagen voor Soekot aan alle Samaritaanse gelovigen boven de twintig jaar wordt verkocht.

Maanden

De naam van de eerste maand is abib (aviv). Dit kan worden vertaald als „maand van de korenaren”. Andere maanden worden genummerd. Anders dan in de rabbijns-joodse kalender, hebben de Samaritanen de namen van de Babylonische maanden niet overgenomen.

Schrikkelmaand

Om de maankalender niet te laten verschuiven ten opzichte van de seizoenen, moet er om de twee of drie jaar een schrikkelmaand worden ingevoegd, dit komt neer op gewoonlijk zeven keer per negentien jaar (zie de Cyclus van Meton). In de hedendaagse rabbijns-joodse kalender is dit gestandaardiseerd tot elk derde, zesde, achtste, elfde, veertiende, zeventiende en negentiende jaar in de cyclus.

In de Samaritaanse kalender wordt het invoegen van de schrikkelmaanden niet bepaald door het nummer van het jaar in de negentienjarige cyclus. De dertiende maand wordt ingevoegd vóór de maand abib (aviv). De volgende verhouding tot de juliaanse/gregoriaanse kalender kan worden vastgesteld: wanneer de twaalfde maand ten einde loopt en de volgende nieuwe maan na 25 maart van de gregoriaanse kalender zou vallen, wordt deze beschouwd als de eerste dag van de nieuwe maand abib. In andere gevallen wordt een schrikkelmaand ingevoegd.

De schrikkelmaanden in de Samaritaanse kalender vallen dus niet altijd samen met de schrikkelmaanden van de rabbijns-joodse kalender. Een feestdag valt daarom op de Samaritaanse kalender regelmatig een maand later dan op de rabbijns-joodse kalender. Soms valt een feestdag ook 1 à 2 dagen voor dezelfde feestdag volgens de rabbijns-joodse kalender, omdat in de rabbijns-joodse kalender enkele regels ingebouwd zijn (dechiot), die moeten verhinderen dat grote feestdagen niet vlak voor of na de wekelijkse sabbatdag zouden vallen.

Jaartelling

De Samaritanen gebruiken de rabbijnse jaartelling niet, die uitgaat van het jaar 3760 [v. Chr.] als ’schepping van de wereld’. Volgens de Samaritanen vond de ’schepping van de wereld’ plaats in het jaar 4439 [v. Chr.]. Er zit een verschil van 679 jaar tussen het rabbijnse en het Samaritaanse ’begin van de wereld’.

De Samaritaanse jaartelling rekent vanaf de intocht van het volk Israël in het Beloofde Land onder leiding van Jozua, de zoon van Nun, want volgens hen gebeurde in het jaar 2794 sinds de schepping. Dit komt overeen met het jaar 1639 [v. Chr.] van de jaartelling die bij de gregoriaanse kalender wordt gebruikt.