Hanyu pinyin

Hanyu pinyin
Naam (taalvarianten)
Traditioneel	漢語拼音
Vereenvoudigd	汉语拼音
Hanyu pinyin	Hànyǔ pīnyīn
Jyutping (Standaardkantonees)	hon3 jyu5 ping1 jam1
Gwoyeu Romatzyh Hannyeu pinin Standaardkantonees Hôn Yuu P'ing Yam Yale (Standaardkantonees) hon3 yu5 ping1 yam1 Weitouhua fung1 yü1 päng1 yäm1 Dapenghua Hôn Yie P'ang Yam Hongkong-Hakka hon5 gni1 pin6 jim1 / hon4 ngi1 pin4 yim1 Meixianhua hon5 ngi1 bin5 jim1 Peng’im (Chaozhouhua) ? gheu2 peng1 im1 Minnanyu Hàn-gú pheng-im Shanghainees [hø ny pʰiŋ iŋ]

Hanyu pinyin, ook wel eenvoudig pinyin (Vereenvoudigd Chinees: 拼音; pinyin: pīnyīn; Standaardkantonees: P'ing Yam) genoemd, is een systeem van transliteratie om de officiële taal van China, het Standaardmandarijn, in Latijnse letters weer te geven.

Hanyu pinyin werd in de jaren vijftig van de 20e eeuw door de Volksrepubliek China zelf ontwikkeld, in tegenstelling tot andere systemen om de Chinese taal in Latijnse letters weer te geven als Wade-Giles of Yale.

Hanyu pinyin betekent in het Chinees letterlijk "Chinese taal transcriptie".

Pinyin werd in 1958 goedgekeurd als transcriptie-systeem door de regering van de Volksrepubliek China en in 1979 officieel in gebruik genomen. Het verving het Wade-Giles systeem.

Sindsdien is het pinyin erkend door de regering van Singapore, de American Library Association en veel internationale instituten als het transcriptiesysteem voor het Mandarijn. In 1979 aanvaardde de International Organization for Standardization (ISO) pinyin als de standaard om het moderne Chinees in Latijnse letters weer te geven.

Pinyinalfabet

IPA	EFEO	WG	Pinyin	uitspraak in pinyin/uitspraak in Nederlands	Zhuyin	Xiao'erjing
p	p	p	b	bo/poh	ㄅ	بَا
pʰ	p'	p'	p	po/p'oh	ㄆ	پ
			m	mo/moh	ㄇ	مِ
			f	fo/foh	ㄈ	فِ
t	t	t	d	de/duh	ㄉ	دٍْ
tʰ	t'	t'	t	te/t'uh	ㄊ	تَ
			n	ne/nuh	ㄋ	نِ
			l	le/luh	ㄌ	لِ
k	k	k	g	ge/guh	ㄍ	قَ
kʰ	k'	k'	k	ke/k'uh	ㄎ	ﮎْ
			h	he/gguh	ㄏ	ﺣﹾ en ﺧ
tɕ	k/ts	ch	j	ji/tjie	ㄐ	دٍْ
tɕʰ	k'/ts'	ch'	q	qi/tsjie	ㄑ	ثِ
ɕ	s/h	hs	x	xi/ssjie	ㄒ	ثِ
tʂ	tch	ch	zh	zhi/dj	ㄓ	ﺟﹾ
tʂʰ	tch'	ch'	ch	chi/tj	ㄔ	ﭼﹾ
			sh	shi/sj	ㄕ	شِ
			r	re/zj	ㄖ	ژﹾ
ts	ts	ts	z	zi/tz	ㄗ	طٌ
tsʰ	ts'	ts'	c	ci/ts	ㄘ	ڞْ
			s	si/ss	ㄙ	صْ
w	ou/w	w	w	wu/woe	ㄨ	ءُ
j	i/y	y	y	yi/jie	一	يَ

IPA	EFEO	WG	Pinyin	uitspraak in pinyin/uitspraak in Nederlands	Zhuyin	Xiao'erjing
			a	a/aa	ㄚ	اَ
ɤ/ə	ö/é	o/ê	e	e/uh	ㄜ	?
ɛ			ê	e/eh	ㄝ	?
			i	yi/ie	一	ﺟ
			o	o/oh	ㄛ	بَا
			u	u/oe	ㄨ	و
			ü	ü/uu	ㄩ	وُ
ər	eul	êrh	er	er/ur	ㄦ	عَر
			ai	ai/aai	ㄞ	ىْ
			ei	ei/eej	ㄟ	ؤ
			ao	ao/auw	ㄠ	?
			ou	ou/oow	ㄡ	?
			an	an/an	ㄢ	ا
ən	en	ên	en	en/un	ㄣ	ءٌ
			ang	ang/ang	ㄤ	قْ
ɤŋ	eng	êng	eng	eng/ung	ㄥ	ع

Weergave van de tonen in het pinyin

Bestand:Pinyin toon tabel.svg

Grafisch verloop van de vier tonen

Het Mandarijn is een toontaal en de tonen worden in het pīnyīn aangegeven met een diakritisch teken op de klinkers; de 5e toon echter krijgt geen diakritisch teken.

• ā, ē, ī, ō, ū de macron geeft de 1e toon aan.
• á, é, í, ó, ú het accent aigu geeft de 2e toon aan.
• ǎ, ě, ǐ, ǒ, ǔ de háček of caron geeft de 3e toon aan.
• à, è, ì, ò, ù het accent grave geeft de 4e toon aan.

De tonen worden ook vaak aangegeven met cijfers, daar het typen van een diakritisch teken soms nogal tijdrovend is. Het cijfer komt dan overeen met de toon. Nog vaker worden de toontekens gewoon weggelaten, wat ambiguïteit in de hand werkt.

Er worden binnen het Mandarijn vijf tonen onderscheiden:

1. De eerste is een lange, hoge toon. Te herkennen, in het pinyin, aan de macron (ā, ē, ī, ō, ū) of aan het cijfer 1.
2. De tweede toon begint op normale toonhoogte en stijgt tot de hoogte van de eerste toon. Te herkennen, in het pinyin, aan het accent aigu (á, é, í, ó, ú) of aan het cijfer 2.
3. De derde toon is een lage toon die eerst daalt waarna hij stijgt tot de beginhoogte van de tweede toon. Te herkennen, in het pinyin, aan de háček of caron (ǎ, ě, ǐ, ǒ, ǔ) of aan het cijfer 3.
4. De vierde toon is een korte, scherp dalende toon, die start op het niveau van de eerste toon en eindigt ergens rond het diepste punt van de derde toon. Te herkennen, in het pinyin, aan het accent grave (à, è, ì, ò, ù) of aan het cijfer 4.
5. De vijfde toon is een neutrale toon zonder specifiek patroon. De toonhoogte wordt beïnvloed door de tonen van de voorgaande en de volgende toon. Sprekers van het Mandarijn verwijzen naar deze toon als de nultoon. Deze wordt in het pinyin niet met een diakritisch teken of cijfer aangeduid.

Invoeren van Pinyin

Er is een speciaal programma, waarbij u Pinyin kunt invoeren in de computer. Het heet Pinyinput. U kunt het programma gratis downloaden op de website van Sourceforge. Door het typen van "shui3", vervolgd door Enter, krijgt u shuǐ (water) te zien of uw computer.

Voorbeeld

De toontekens worden normaliter enkel gebruikt in lesboeken voor het Mandarijn en in buitenlandse teksten om de uitspraak van een karakter aan te geven. Maar deze tekens zijn essentieel voor een correcte uitspraak van de lettergrepen in het Mandarijn, zoals men goed kan zien in het volgende klassieke voorbeeld waarin de uitspraak van vijf verschillende karakters enkel verschilt in toon.

Traditionele Karakters: 媽 [mā] 麻 [má] 馬 [mǎ] 罵 [mà] 嗎 [ma] Vereenvoudigde Karakters: 妈 [mā] 麻 [má] 马 [mǎ] 骂 [mà] 吗 [ma]

Luister naar een voorbeeld van de vier tonen, door op bovenstaande knop te klikken. De woorden betekenen respectievelijk: moeder, hennep, paard, vermanen en het laatste karakter is een vraagpartikel.

Een aantal eenvoudige zinnetjes om het gebruik van pinyin met de twee verschillende toonnotaties te demonstreren.

Traditionele karakters: 我愛你 Vereenvoudigde karakters: 我爱你

Pinyin met toontekens: [wǒ aì nǐ] Pinyin met tooncijfers: [wo3 ai4 ni3] Betekenis: Ik hou van jou ()

Traditionele karakters: 我喜歡你 Vereenvoudigde karakters: 我喜欢你

Pinyin met toontekens: [wǒ xǐ huan nǐ] Pinyin met tooncijfers: [wo3 xi3 huan5 ni3] Betekenis: Ik vind jou aardig ()