Vrijdag

WikiWoordenboek

Vrijdag is een van de zeven dagen van de week: de dag die op de donderdag volgt, en voorafgaat aan de zaterdag.

De naam vrijdag is terug te voeren op de Latijnse naam Dies Veneris, dag van de Romeinse godin Venus. Deze stamt op zijn beurt of van de Babylonische naam van deze dag. Toen de Germanen de zevendaagse week van de Romeinen overnamen, kreeg deze dag de naam van de Germaanse godin Friia, die als een equivalent van de Romeinse Venus werd beschouwd. Friia was dezelfde godin die verder in het Noorden de naam Frigg had.

Aangezien er vele parallellen bestaan tussen Friia (Frigg) en een andere Germaanse godin, Freya, worden beide regelmatig met elkaar verward en wordt de naam van de dag vrijdag ook wel eens aan Freya toegeschreven.

In veel gebieden met een vijfdaagse werkweek is vrijdag is de laatste dag voor het weekend.

Betekenis

Omdat de kruisiging van Christus op een vrijdag plaatsvond (zie: Goede Vrijdag), heeft deze dag van de week voor sommige christenen een bijzondere betekenis. Voor katholieken een dag van onthouding. Voor het Tweede Vaticaans Concilie was het voor katholieken een gebod om op die dag geen vlees te eten.^[1]

Voor velen werd het een traditie er op vrijdag vis gegeten werd. Of men vlees mag eten op vrijdag, is volgens het kerkelijk wetboek afhankelijk van de bisschoppenconferentie van het land (CIC, can. 1251). Voor België en Nederland betekent dat dat het vleesderven op vrijdag geen plicht meer is. Zoals de Nederlandse bischoppenconferentie in 1989 voorschreef, kan aan de plicht tot onthouding op vrijdag worden voldaan door zich in eten en drinken, roken of andere genoegens duidelijk te beperken.^[2]

De joodse sjabbat begint bij zonsondergang op vrijdagavond, en houdt op bij zonsondergang op zaterdag.

In het Grieks kreeg deze dag sinds het christelijke tijdperk de naam Παρασκευή, paraskeuè; modern-Griekse uitspraak: paraskevi; voorbereidingsdag. Deze benaming werd overgenomen uit de reeds bestaande Griekse Bijbelversies. Andere woorden of termen die in de Septuaginta of in het Nieuwe Testament gebruikt werden, waren έκτη Σαββάτων, hektè sabbáton: „de zesde [dag] van de sabbat[cyclus]”, kortom: de zesde dag van de week; en Προσάββατον, prosabbaton: de dag „vóór de sabbat”. In voorchristelijke tijden had deze dag in het Grieks de naam van de godin Afrodite (Αφροδίτη).

In de islam is vrijdag de belangrijkste dag van aanbidding. Het woord voor vrijdag الجمعة, dzjoe'moea, (languit dzjoem'a-toel-moebarak of jaum ’l-dzjoemoeʿati) houdt verband met het woord voor gemeente of vergadering (dzjoe'má) en met een type moskee الجامع al-dzjami, vrijdagmoskee of gemeentemoskee. Men komt samen voor het vrijdaggebed en om naar de vrijdagpreek te luisteren. Vrijdag betekent in het Arabisch „vergaderdag”.

Trivia

Bij de Akan (bewoners van Ghana en Ivoorkust) krijgen op vrijdag geboren jongens de voornaam Kofi, zie Akan-voornamen
Vrijdag was ook de naam van de kannibaal die het hulpje werd van Robinson Crusoe in het beroemde boek van Daniel Defoe.
Het is tevens de naam van een toneelstuk van Hugo Claus en een daarnaar vernoemde uitgeverij die in 2008 werd gesticht.
De film Vrijdag uit 1981 is een verfilming van het toneelstuk van Hugo Claus dat tevens door hem geregisseerd werd.

Speciale vrijdagen

Carnavalsvrijdag: vrijdag voor carnaval, uitgangsavond op de vrijdagavond voor carnaval
Goede Vrijdag: vrijdag voor Pasen
Eerste vrijdag: eerste vrijdag van de maand, in de katholieke eredienst aan het Heilig Hart gewijd.
Kerstvrijdag: vrijdag die valt op Kerstavond of op Kerstdag of eerste vrijdag na Kerstdag (nooit 31 december!)
Vrijdag de dertiende: voor sommigen een ongeluksdag
Zwarte vrijdag: staking Glasgow 1919, Slag om Woensdrecht 1944, slag boven Førdefjord 1945, protest Iran 1978, financiële paniek VS 1869, dag na Thanksgiving Day VS, laatste werkdag voor kerstvakantie GB of drukste verkeersdagen