Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Kerkelijk jaar

Uit Wikisage
Versie door Gentenaar (overleg | bijdragen) op 12 apr 2020 om 11:13 (https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kerkelijk_jaar&oldid=55770216)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Het kerkelijk of liturgisch jaar van de Rooms-Katholieke Kerk loopt niet gelijk met het kalenderjaar. Het wordt ingedeeld in twee kringen rond de grote feestdagen van Kerstmis en Pasen. Het kerkelijk jaar start met de kerstkring die aanvangt met de eerste zondag van de advent (eigenlijk het avondgebed voorafgaand aan deze zondag), gaat over Kerstmis tot aan de vierde zondag na Epifanie (Driekoningen). Dan start de paaskring die, naargelang van de gebruikte liturgische kalender, aanvangt met septuagesima (70 dagen voor Pasen) of Aswoensdag. Deze kring eindigt 50 dagen na Pasen met Pinksteren. De zondag daarop volgt Trinitatis (Drievuldigheidsfeest) met daarna de 27 zondagen na Trinitatis. Deze periode wordt ook nog onderverdeeld in de zomerkring (Trinitatis en 12 zondagen erna) en de herfstkring (van de 13e tot de 27e en laatste zondag na Trinitatis). Daarmee is de kring van het kerkelijk jaar gesloten. Het kerkelijk jaar werd ook door de Lutherse kerk gehandhaafd en zodoende sinds de fusie nu ook nog in sommige PKN gemeenten.

De indeling van het kerkelijk jaar

De kerstkring

De kerstkring is de eerste periode van het kerkelijk jaar. Deze gaat van de eerste zondag van de Advent tot aan het feest van het doopsel van Jezus.

De advent

De advent begint op de zondag die het dichtst bij het feest van de Heilige Andreas (30 november) valt. Deze zondag valt tussen 27 november en 3 december.

Dit jaar[1] Volgend jaar Liturgische kleur
zo 3 dec 2023 zo 1 dec 2024 De eerste zondag (Levavi) paars
zo 10 dec 2023 zo 8 dec 2024 De tweede zondag (Populus Sion) paars
zo 17 dec 2023 zo 15 dec 2024 De derde zondag (Gaudete) roze
zo 24 dec 2023 zo 22 dec 2024 De vierde zondag (Rorate) paars

Van 17 december tot 24 december wordt de jaarlijkse kerstnoveen gehouden. Er worden in die dagen geen heiligen herdacht en het dragen van gewaden in de paarse kleur is verplicht voorgeschreven.

De kersttijd

Dit jaar[1] Volgend jaar Liturgische kleur
ma 25 dec 2023 wo 25 dec 2024 Kerstmis: Hoogfeest van de geboorte van Jezus wit
za 30 dec 2023 za 28 dec 2024 Heilige Familie
zondag vóór de octaafdag van Kerstmis, 30 december als Kerstmis op een zondag valt 		wit
ma 1 jan 2024 do 1 jan 2026 Hoogfeest van Maria Moeder van God (octaafdag van Kerstmis) wit
zo 7 jan 2024 zo 5 jan 2025 Openbaring van de Heer of Driekoningen
6 januari, maar wordt in de liturgie gevierd op de zondag na 1 januari 		wit
ma 8 jan 2024 zo 12 jan 2025 Doopsel van Jezus (1e zondag na 6 januari).
Als de Openbaring des Heren valt op 7 of 8 januari wordt het Doopsel van Jezus gevierd op de maandag 8 of 9 januari. 		wit

Hiermee eindigt de kersttijd.

Tijd door het jaar

Dit jaar[1] Volgend jaar Liturgische kleur
vr 2 feb 2024 zo 2 feb 2025 Opdracht van de Heer in de tempel (Maria Lichtmis) wit

In die periode kan het feest van Maria Lichtmis op een zondag vallen. Dan heeft dit feest voorrang op de gewone zondagsliturgie. Het feest sluit de vele kerstfeesten af maar is al een verwijzing naar Pasen.

De paaskring

In de liturgische kalender die gebruikt wordt bij de gewone vorm van de Romeinse ritus, begint de paaskring met Aswoensdag en eindigt met het hoogfeest van Pinksteren. In de kalender die gebruikt wordt bij de buitengewone vorm vangt deze kring aan met septuagesima (70 dagen vóór Pasen) en eindigt vóór de eerste zondag van de advent.

Veertigdagentijd

Deze periode start op Aswoensdag, eindigt met het Alleluia in de paasnacht en staat voor de vastentijd. De vroegere benaming van de 5de zondag was Passiezondag. De zesde zondag in de Veertigdagentijd heet nu Palmzondag-Passie van de Heer, en luidt tevens de Goede Week in.

Dit jaar[1] Volgend jaar Liturgische kleur
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Aswoensdag: (Miseréris ómnium)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De eerste zondag: (Invocabit me) paars
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De tweede zondag: (Reminiscere) paars
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De derde zondag: (Oculi) paars
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De vierde zondag: (Laetare) roze
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De vijfde zondag: (Júdica) paars
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Palmzondag: (Púeri Hebreaórum) rood
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Witte Donderdag: (Nos autem) wit
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Goede Vrijdag rood
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Stille zaterdag: (Sabbatum Sanctum)

Paastijd

De paastijd is de tijd die loopt vanaf de vooravond van Pasen (paasavond en -nacht) tot en met Pinksteren (50 dagen na Pasen).

De eerste 8 dagen van Pasen vormen het paasoctaaf, waarbij elke dag hierin wordt gevierd als een Hoogfeest van de Heer, en er dus het Gloria en Credo wordt gezongen. De zondag waarmee het octaaf eindigt, wordt Beloken Pasen genoemd en is de Zondag van de Goddelijke Barmhartigheid.

Dit jaar[1] Volgend jaar Liturgische kleur
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Paaszondag (Resurréxi)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Beloken Pasen (Quasi modo geniti)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De derde paaszondag (Misericórdia Dómini)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De vierde paaszondag (Jubiláte Deo)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De vijfde paaszondag (Cantáte Dómino)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De zesde paaszondag (Vocem jucundidátis. Rogate)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Hemelvaart van de Heer (Viri Galilaei) wit
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum De zevende paaszondag (Exaudi, Dómine)
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Pinksteren (Spiritus Dómini) rood
Sjabloon:Paasdatum Sjabloon:Paasdatum Trinitatis wit

Tussen Hemelvaart en Pinksteren wordt de jaarlijkse Pinksternoveen gehouden.

Tijd door het jaar

Dit jaar[1] Volgend jaar Liturgische kleur
ma 24 jun 2024 di 24 jun 2025 Sint Jan wit
vr 1 nov 2024 za 1 nov 2025 Allerheiligen wit

De kleuren van het kerkelijk jaar

Tijdens het kerkelijke jaar worden verschillende liturgische kleuren gebruikt. Iedere kleur heeft zijn eigen periode in het kerkelijk jaar en zijn eigen betekenis.

Roze

  • Roze betekent vreugde voor het komende kerstfeest en paasfeest.
  • Periode: Wordt gedragen op de derde zondag van de Advent (Gaudete) en de vierde zondag in de Veertigdagentijd (Laetare).

Paars

  • Paars is de kleur van boete en soberheid.
  • Periode: Het wordt gedragen in de advent de tijd vóór Kerstmis en de Veertigdagentijd de tijd vóór Pasen en bij de diensten van de uitvaart en op Allerzielen. Alleen bij de uitvaart van kinderen die hun zevende levensjaar nog niet bereikt hebben ('engelenmis'), wordt een wit kazuifel gebruikt. Men draagt ook een paars kazuifel bij de Kruisdagen (de drie dagen vóór OLH Hemelvaart) en de Quatertemperdagen.

Wit

  • Wit staat voor zuiverheid en geluk.
  • Periode: wit is de kleur die men draagt op de dagen van de kersttijd (vanaf het hoogfeest van Kerstmis, 25 december, tot en met het feest van het Doopsel van de Heer, de zondag na 6 januari). Het wordt gedragen in de gehele paastijd, op Hemelvaartsdag, en op de feesten van de Heer die niet in verband staan met Zijn lijden. Verder ook op de feesten van Maria, op het hoogfeest van de geboorte van de heilige Johannes de Doper (24 juni), evenals op de feestdag van de heiligen die geen martelaar zijn, zoals op 27 december, de feestdag van de heilige Johannes, apostel en evangelist en op Trinitatis (de zondag na Pinksteren). Het wordt ook gedragen bij de uitvaart van kleine kinderen.

Groen

  • Symbool voor verwachting en hoop
  • Periode: Het wordt gedragen in de Tijd door het jaar, op de zondagen en weekdagen buiten de kerst- en paastijd, advent en veertigdagentijd waar geen verplichte gedachtenis van een heilige of feest wordt gevierd.

Rood

  • Symbool: van de liefde en van de Heilige Geest.
  • Periode: Pinksteren, in vieringen van de apostelen en evangelisten en martelaren.
  • Bij de viering van het Vormsel.
  • Op het feest van Kruisverheffing (14 september).
  • Op Palmzondag en Goede Vrijdag en in de votiefmis van het lijden van Christus.
  • Bij de begrafenis van de paus of van kardinalen wordt ook rood gedragen.

Rang van de dagen in het liturgisch jaar

Eerste rang

  1. Dagen van het Paastriduüm, het lijden, sterven en verrijzen van de Heer. Het Paastriduüm begint op de avond van Witte Donderdag en gaat door tot en met de avond van Paaszondag.
  2. Hoogfeesten De geboorte van de Heer, Epifanie van de Heer, Hemelvaart van de Heer en Pinksteren
    Zondagen van de advent, Veertigdagentijd en de paastijd en de tweede zondag van Kerstmis
    Aswoensdag
    Weekdagen van de goede week van maandag tot en met donderdag tot de avond.
    Dagen in het octaaf van Pasen.
  3. . Hoogfeesten van de Heer, de Heilige maagd Maria en alle Heiligen die in de generale kalender staan.
    Allerzielen.
  4. Alle hoogfeesten uit een land waarmee een heilige wordt herdacht van een bisdom, parochie of instantie of de wijding van een kerk.

Tweede rang

  2. Feesten van de Heer in de generale kalender.
  3. Andere zondagen in de kersttijd[2] en alle zondagen in de Veertigdagentijd.
  4. Feesten van de Heilige maagd Maria en anderen Heiligen in de generale kalender.
  5. Feesten uit een land waarmee een Heilige wordt herdacht van een bisdom, parochie of instantie of de wijding van een kerk.
  6. Weekdagen van de advent van 17 december tot en met 24 december en de weekdagen in het octaaf van Kerstmis.[2] Weekdagen in de Veertigdagentijd.
  7. De gewone zondagen in de Tijd door het jaar.

Derde rang

  2. Verplichte gedachtenissen in de generale kalender.
  3. Verplichte gedachtenissen uit een land waarmee een Heilige wordt herdacht van een bisdom, parochie of instantie of de wijding van een kerk.
  4. Vrije gedachtenissen. In de Veertigdagentijd worden de verplichte gedachtenissen vrije gedachtenissen.
  5. Weekdagen in de advent tot en met 16 december.
  6. Weekdagen in de Kersttijd van 2 januari tot en met de zaterdag na 6 januari.
  7. Weekdagen in de paastijd: van de maandag na het Paasoctaaf tot en met de zaterdag voor Pinksteren.
  8. Weekdagen in de Tijd door het jaar.

Zie ook

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 een jaar begint eind november
  2. ↑ 2,0 2,1 De reden waarom de dagen in het Kerstoctaaf lager staan dan de dagen van het Paasoctaaf, is dat er op bepaalde dagen na Kerstmis feesten worden gevierd die anders lager in rang zouden staan en dus niet gevierd konden worden. En omdat de 8 dagen voor Kerstmis dezelfde rang moeten hebben, staan deze ook lager. De zondagen in de kersttijd staan zo laag, omdat bijvoorbeeld de zondag in het kerstoctaaf een feest van de Heilige Familie is en bijvoorbeeld 1 januari op een zondag kan vallen. Deze dagen zouden dan niet gevierd kunnen worden.
rel=nofollow
rel=nofollow
Kalendersystemen

In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans

Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta)

Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch

Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel

Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling

Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar

rel=nofollow
Christendom

Drie-eenheid: Vader • Zoon • Heilige Geest
Algemeen: Bekering • Bijbel • Bisschop • Charisma • Dogma • Doop • Evangelie • Feestdagen • Kerkgeschiedenis • Laatste Oordeel • Liturgie • Richtingen • Synode • Vergeving • Wederkomst • Zonde
Rooms-Katholieke Kerk: • bisschop • celibaat • heiligen • kardinaal • liturgie • Maria • Mis • paus • priester • sacrament • Vaticaan
Orthodoxie: Icoon • Jezusgebed • Kruisverheffing • patriarch • pope
Protestantisme: avondmaal • belijdenis • dominee • kerkenraad • reformatie
geschiedenis van het christendom • christendom van A tot Z

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Kerkelijk_jaar&oldid=309318"