Hoorn (Noord-Holland)

Hoorn is een stad en gemeente in de regio West-Friesland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Hoorn ligt via het Hoornse Hop aan het Markermeer. Op 1 april 2011 woonden er 70.888 mensen (bron: CBS). De gemeente Hoorn heeft een oppervlakte van 52,49 km², waarvan 32,62 km² water.

Naamgeving

Over de herkomst van de naam Hoorn - in oude spelling ook Hoern(e) of Hoirne - doen vele mythes de rondte. De naam Hoorn is volgens oude Friese legenden afgeleid van de stiefzoon van koning Radboud, met de naam Hornus. Andere verhalen dat de naam Hoorn afkomt van een uithangbord met een posthoorn, dat begin 14e eeuw aan een van de etablissementen aan de Roode Steen hing. Een derde variant stelt dat de naam Hoorn afgeleid is van de hoornvorm van de eerste havens. De schrijver van de 'Origo Civitatis Hornensis' (zie blz. 256, 'Uit de schemer van Hoorns verleden') gaat ervan uit dat Hoorn van Damphoorn afgeleid is. Damphoorn is de middeleeuwse naam voor een kruid waarvan men fluitjes kon maken; deze groeiden volop in het buitendijkse gebied van Hoorn. Kroniekschrijver Velius verwerpt deze verklaring omdat er geen oude vermeldingen zijn waarin Hoorn nog Damphoorn genoemd wordt: De name was van eersten af Hoorn: niet (behoudens beter oordeel) van het kruyt Damphoorn, als t'ghemeyne ghevoelen van noch heden hout. Velius verwerpt ook de verklaring dat de naam van oorsprong Dampter Horn was: een buurt van het dorp Dampten, waarvan het eerste deel na verdrinking van het dorp Dampten vervallen is.

De benaming Hornicwed zou weleens de oorspronkelijke vorm kunnen zijn. Het middeleeuwse Hornic betekent Hoek, en wed of wedor is het middeleeuwse woord voor water. Talloze plaatsen en buurten in Nederland heten ook nu nog Heurne, Huurne of Horn. Hornicwed zou dan slaan op de ligging in een hoek in de kustlijn. Ook wordt weleens gesteld dat het gaat om een hoek in de dijk, maar dit roept twijfels op: de kust van de Zuiderzee lag toen verder van Hoorn dan nu: de Westfriese Omringdijk liep van oorsprong van het West in een rechte lijn naar Schardam, en voor deze dijk lag nog buitendijks land, waarop ook het door Velius genoemde dorp Dampten lag. Dit gebied is pas vanaf 1391 - toen de oude dijk opgegeven werd - overstroomd, nadat een nieuwe dijk met een hoek verder landinwaarts gelegd was, en de eerste aanzet voor de baai van het Hoornse Hop ontstond. Hoorn bestond toen echter al, evenals de naam. We kunnen voor Hornicwed ook denken aan de betekenis die we ook nog in ons huidige woord uithoek zien, namelijk een zeker (bewoond?) gebied op enige afstand, en dan gelegen aan het water (wed).

Geschiedenis

Volgens oude Friese legendes is Hoorn gesticht door Hornus, stiefzoon van koning Radbod. Hornus was getrouwd met Gunterdom, dochter van Gordianus, stadhouder van Teckenburgh. Hij stichtte volgens de legendes in 716 in het westen van Friesland aan het water een plaats en noemde die naar zichzelf. Dit was onder de Friese adel vrij gebruikelijk. Dezelfde legendes vertellen ook dat het plaatsje al in 724 afbrandde, en dat het toen jaren duurde voor het herbouwd werd. Voor zover deze legende al klopt, hoeft dit Hoorn niet op de huidige plaats gelegen te hebben, maar wellicht in het gebied dat later door de Zuiderzee overspoeld is. Het verplaatsen van plaatsen die dreigden te overstromen was in de middeleeuwen in West-Friesland gangbaar. Van Enkhuizen, Scharwoude, Etersheim en Warder is bekend dat zij in westelijke richting verplaatst zijn vanwege de oprukkende Zuiderzee. Oosthuizen is daarentegen door de groter wordende Beemster in oostelijke richting verplaatst. De grens van de Zuiderzee aan de Westfriese/Waterlandse zijde lag rond 600 veel oostelijker (van Wijdenes richting Volendam en Marken), maar is na verscheidene overstromingen van veengebieden kilometers opgeschoven. Met name na 1100 vonden er steeds grotere overstromingen plaats.

De oudste restanten van bewoning die tot nu toe bij archeologische opgravingen gevonden zijn, stammen uit ongeveer 1200. Hoorn was toen niet meer dan een kleine plaats, met boerderijen en wellicht enige handel. Volgens de Hoornse geschiedschrijver Velius ontstond Hoorn in de 14e eeuw bij de monding van de Gouw (eigenlijk De Tocht geheten; de Gouw was de weg en buurtschap erlangs) voorbij de dijk van het Oost en het West, een veenstroompje dat via een sluis en overtoom bij de huidige Roode Steen in de Zuiderzee uitmondde. Ook de landweg Noord (in feite de scheidingsdijk tussen Ooster- en Westerpolder, het verlengde van het Keern en Rijsdam) kwam hier uit. Op dit centrale punt zouden Hamburgse broers in 1316 hun pakhuizen en een herberg gebouwd hebben. Dit laatste kan waar zijn, maar volgens de opgravingen bestond Hoorn toen al, en Hoorn wordt ook al eerder in geschriften genoemd. Bovendien is de binnendijk van Rijsdam-Keern-Noord vermoedelijk in 1320 aangelegd. Tot dan lag de waterkundige bangrens tussen de ontginningsgebieden Hoorn (later deel van de Oosterpolder) en Berkhout (later deel van de Westerpolder) in de Keernsloot. De sluis van de Roode Steen bestond toen al wel enkele decennia (1288).

Opmerkelijk is dat Hoorn een afwijkende ontginningsstructuur heeft van de aangrenzende gebieden: de kavelsloten tussen de Holenweg, Groene Wijzend en de Keernsloot lopen in oost-west-richting, en de centrale ontginningsas (De Gouw) noord-zuid. Deze structuur komt verder alleen in Schellinkhout en Wijdenes voor. Zwaag, Berkhout en Scharwoude kennen een kavelslotenstructuur in noord-zuid-richting, met centrale ontginningassen in oost-west-richting (de Oude Gouw in Berkhout, de Dorpsstraat in Zwaag, en de Scharwoude in Scharwoude). Blokker is pas in een later stadium ontgonnen als reeds omsloten land; hetzelfde geldt waarschijnlijk ook voor het gebied tussen Zwaag en Hoorn. Opmerkelijk in dit kader is dat de noordelijke ontginningsgrens van Hoorn (de Groene Wijzend) niet samenvalt met de oorspronkelijke zuidelijke ontginningsgrens van Zwaag (de Kleine Wijzend en de Grote Wijzend). Dit lijkt te duiden op een verschillende ontginningsoorsprong. De ontginning van West-Friesland heeft plaatsgevonden vanuit Egmond, waarvandaan men via veenriviertjes in oostelijke richting voer, bijvoorbeeld via de Leek naar Wognum en de Kromme Leek, en via de Bemestra richting de Zuiderzee (de Bemestra mondde van oorsprong samen met de Drecht uit in de omgeving van Wijdenes). Het lijkt er sterk op dat Zwaag door kolonisten vanuit Wognum ontgonnen is, terwijl Hoorn, Schellinkhout en Wijdenes via de Bemestra en de Zuiderzee ontgonnen zijn. Wijdenes, Schellinkhout en Hoorn zouden dan van oorsprong een doorlopende noordelijke begrenzing (een dijkje of kade om het onontgonnen noordelijke veengebied af te schermen) gehad hebben langs de Blokdijk-Lageweg-Oost. Pas rond 1200 zou Hoorn dan na overstromingen - waarbij de eerste delen van het Hoornse Hop gevormd zijn - in noordelijke richting opgeschoven zijn waarbij het gebied van de Oost tot de Groene Wijzend ontgonnen is (conform het archeologisch onderzoek). Dit komt dan overeen met de latere overleveringen dat er ten zuiden van Hoorn een oudere plaats overstroomd zou zijn - toen Dampten genoemd, maar dat stamt wellicht af van d'ampte, ofwel het (oorspronkelijke) Hoornse ambtsgebied. Helaas zijn er uit de tijden van voor 1200 geen schriftelijke bronnen.

Vanaf 1200 is dat anders. De oudste vermelding van Hoorn komt voor in het Stadsboek van Wismar (uit 1250-1272), waarin een Nicolaus de Horne genoemd wordt als borg voor enkele kooplieden uit Muiden. Bekend is dat er vanuit West-Friesland toen al intensief handel gedreven werd richting de Oostzee (en richting Vlaanderen), en blijkbaar hadden de Hoornse kooplieden al voldoende reputatie om borg te staan. In 1303 wordt Martin Hontin uit Brugge bi Hornicwed an West-Friesland bin des graven lande van Hollant gevangengenomen, en van zijn handelswaar beroofd. En in 1309 gaat Juvenum de Meo de Horne naar de Gwijde van Avesnes, bisschop van Utrecht, om clemente vredesvoorwaarden voor de verslagen West-Friezen te vragen. In 1311 betaalt Drebaan Haghen uit Horne een boete aan de grafelijke rentmeester, in een rekening uit hetzelfde jaar wordt Lubbrecht de schoenmaker genoemd, en in 1316 sluiten de 'judices et universi' (rechters en gemeente) in Horne een overeenkomst met de inwoners van Harderwijk.

Uit deze tijd is ook bekend dat er in Hoorn land prijsgegeven moest worden. In de kroniek van Feyken Rijp vermeldt deze bij 1260 de sluys van Horn. In een proces uit 1320 tegen Maertijn van der Nieuwerwike wordt ook nadrukkelijk over de nieuwe sluys gesproken, wat betekent dat er ook een oudere sluis was. De nieuwe sluis ter hoogte van de Roode Steen (in de oude binnendijk Oost) is rond 1288 aangelegd, toen de zuidelijker gelegen dijk door stormen opgegeven moest worden; de dijk van Oost en West werd toen de nieuwe zeedijk (inlaagdijk). Het land tussen de oude en nieuwe zeedijk verwerd tot rietland, dat deels wegspoelde, maar deels ook gebruikt werd om later de oudste buitendijkse havens van Hoorn te graven (Nieuwendam 1341 en Appelhaven 1421).

De nieuwe dijk van het West liep van oorsprong van de Roode Steen - waar de nieuwe sluis gemaakt was - recht naar de door overstromingen in Waterland inmiddels veel westelijker gelegen monding van de Bemestra (later na het aanleggen van de dam werd deze monding Schardam genoemd; de Bemestra werd toen Korsloot genoemd). Deze dijk hield het tot 1391 vol als zeedijk. Na overstromingen moest in 1391 een nieuwe inlaagdijk gemaakt worden. Ook deze zou - net als eerder het Oost - de oude noordelijke ontginningsgrens van Hoorn volgen, en liep recht in het verlengde van het Oost (via de Proostensteeg) en recht in het verlengde van de Naamsloot, de ontginningsgrens tussen Scharwoude en Berkhout. De oude dijk werd wel zo veel mogelijk in stand gehouden om het nog wel deels bestaande buitendijkse land te beschermen, maar dit moest meer en meer prijsgegeven worden. Uiteindelijk moest het dorp Scharwoude verplaatst worden. Maar ook ten westen van Hoorn vonden nog diverse doorbraken plaats, vooral bij de monding van de Keernsloot in de Zuiderzee, waarna eerste helft 15e eeuw de halvemaansvorm van de Westerdijk als nieuwe inlaagdijk aangelegd werd. Bij de overstroming van de omgeving van de Barchouter Sluze (Berkhouter Sluis, monding van de Slimtocht) ontstond de Grote Waal.

Op 26 maart 1356/1357 verleende Willem V stadsrechten aan Hoorn, tegen betaling van 1550 schilden (gouden ecu's). Door deze maatregel kon de stad zelf rechtsregels opstellen en handhaven, en belastingen innen. Een neveneffect was dat de ontwikkeling van de stad als handelsnederzetting sterk bevorderd werd. Het oorspronkelijke document bevindt zich heden ten dage (2006) nog in de archieven van de gemeente Hoorn.

Hoorn overvleugelde al snel de andere Zuiderzeehavens. Alleen Amsterdam kende in de 15e eeuw een soortgelijke snelle groei. Belangrijke impulsen voor de stad was de keuze voor Filips van Bourgondië. Het Bourgondische rijk vormde een stimulans voor de handel. In de 15e eeuw ontwikkelde zich een levendige lakenindustrie, waarvan het product zich qua prijs en kwaliteit kon meten met het laken uit Leiden, Den Haag en Haarlem. Tegenspoed, voortkomende uit onder andere de Hoekse en Kabeljauwse twisten, alsmede de Gelderse Oorlogen rond 1500 brachten deze lakenhandel in de problemen. Bovendien kozen steeds meer Hoornse handelaren er voor te participeren in de Oostzeehandel (graan uit Polen en Litouwen naar Italië brengen).

In 1481 vond in Hoorn een grote stadsbrand plaats.

Hoorn koos in 1572 net als Waterland en de gehele Zaanstreek, voor de reformatie en de Prins van Oranje. Tegen de Spanjaarden is een zware zeeslag geleverd, de "Slag op de Zuiderzee". Hoornse schepen werden in dat gevecht geholpen door inwoners uit Hoorn en vrijwilligers vanuit de Zaanstreek, Schermer en Waterland. De bevelhebber van de Spaanse vloot, stadhouder De Bossu, werd gevangengenomen. Op de Bossuhuizen aan de Slapershaven is in gevelstenen en schilderingen deze zeeslag fraai weergegeven.

Gedurende de 16e en 17e eeuw kende de stad haar grootste bloei, en was Hoorn een van de steden die vertegenwoordigd was in de Vereenigde Oostindische Compagnie. Ook de WIC (West-Indische Compagnie), de Noordse Compagnie (of Compagnie van Spitsbergen), de Admiraliteit van het Noorderkwartier, de Westfriese Munt (afwisselend ook in Enkhuizen) en het College van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier waren in Hoorn gevestigd. Hoorn was daardoor de formele hoofdstad van het gebied boven het IJ. Jan Pieterszoon Coen werd in Hoorn geboren. De Hoornse schippers Jacob le Maire en Willem Cornelisz Schouten rondden met de schepen Hoorn en Eendracht als eersten de zuidelijkste punt van Zuid-Amerika, en noemden deze Kaap Hoorn.

De 18e eeuw kenmerkt zich in Hoorn door achteruitgang van de economie. De havens waren verzand geraakt, de schepen voeren door naar Amsterdam of naar de Zaandam waar, evenals in buurdorp Oostzaan, de schepen gerepareerd en voornamelijk gebouwd werden. Treurig dieptepunt vormde de Franse tijd, waarin Franse troepen in Hoorn gelegerd waren. In deze periode werd ook het oude stadhuis aan de Roode Steen afgebroken. Hoorn raakte in deze tijd (1795) ook zijn gewestelijke hoofdstadfuncties kwijt. Deze kwamen ook niet meer terug: in 1810 werd Holland één provincie. Toen later Noord-Holland afgescheiden werd, werd Haarlem de nieuwe hoofdstad.

Toch bloeide Hoorn in de 19e eeuw weer op. Het West-Friese platteland leverde steeds meer agrarische producten en kaas, en die werden in of via Hoorn verhandeld. Hoorn was in die tijd de grootste kaasmarkt van Noord-Holland, en ook de veemarkt was omvangrijk. Ook werden er in Hoorn scholen met een regionale functie gesticht, en was er een arrondissementsrechtbank. Tevens werd Hoorn garnizoensstad en een belangrijk spoorwegknooppunt. Hoewel niet formeel, werd Hoorn toch weer een functionele hoofdstad voor de regio, met alleen Alkmaar in een soortgelijke functie voor het gebied boven het IJ. De stad Zaandam deed dienst als centrum voor de Zaanstreek en Purmerend voor Waterland. Beide steden zijn ook niet zo groot als respectievelijk Hoorn en Alkmaar.

De gemeente Hoorn werd in 1966 aangewezen als groeikern (eerst industrialisatiekern), wat in 1985 afliep. Sindsdien is Hoorn toch doorgegroeid. Hoorn huisvest veel forenzen, maar speelt zelf ook een belangrijke werkgelegenheidsrol met in 2009 ca. 33.800 arbeidsplaatsen in 5350 vestigingen. In 2010 is dat door de recessie, maar ook door het gebrek aan uitgeefbaar bedrijventerrein in Hoorn, teruggelopen naar 31.670 arbeidsplaatsen in 5530 vestigingen (bron: LISA).

Geografie

Hoorn ligt ongeveer 40 kilometer ten noorden van Amsterdam, aan het Markermeer. Tevens ligt het tussen Alkmaar (ong. 20 km) en Enkhuizen (ong. 15 km). Het is de officieuze hoofdstad van de regio West-Friesland.

De gemeente Hoorn bestaat naast de gelijknamige stad uit de volgende plaatsen:

Dorpen:

• Blokker (Westerblokker)
• Zwaag

Buurtschappen:

• De Bangert
• De Hulk (gedeeltelijk)
• Munnickaij (gedeeltelijk)

Wijkindeling

# Wijk 1 Binnenstad Wijkindeling van Hoorn 2 Venenlaankwartier 3 Hoorn-Noord 4 Grote Waal 5 Risdam-Zuid 6 Risdam-Noord 7 Nieuwe Steen 8 Zwaag 9 Westerblokker 10 Kersenboogerd-Noord 11 Kersenboogerd-Zuid 12 Hoorn 80 13 Bangert en Oosterpolder

Bezienswaardigheden

Trekpleisters van de stad

• Jachthavens
• Waag
• Westfries Museum

• Museumstoomtram Hoorn-Medemblik
• Museum van de twintigste eeuw
• Bossuhuizen

Grote monumenten

• Statenlogement (1613)/Ceciliakapel (1453) (ook wel het Oude Stadhuis, dusdanig gebruikt 1795-1975)
• Boterhal of St Jansgasthuis (1563)
• Kamer Hoorn Verenigde Oost-Indische Compagnie, VOC Pakhuis (1606/1610)
• Westfries Museum of Statencollege (gevel 1631)
• Waag (1609)
• Diaconiehuis
• Pakhuizen (o.a. kaas) Bierkade en Appelhaven
• Hoofdtoren (1532)
• Kamer Hoorn West-Indische Compagnie (1629, gevel 1784)
• Bossuhuizen
• Timmermansgildehuis
• Kloosterpoort/Oude Vrouwenhof (1606)
• Postkantoor (1878)
• Foreestenhuis (1724)
• Sint Pietershof (1692)
• Weeshuis, -tuin en Mariakapel (1508)
• Claes Stapel's Hof (1682)
• De Doelen (begin 17e eeuw)
• Maria- of Kruittoren (1508)
• Oosterpoort (1576)
• Dregterlands Huis (1728)
• Admiraliteitsgebouwen Oostereiland (de Krententuin)
• De Gekroonde Jaagschuit (1878)
• Missiehuis Mill Hill (1929)
• Standbeeld J.Pz.Coen (1893)
• Scheepsjongens van Bontekoe
• Treinstation (1884)

Hoorn telt ca. 383 rijks- en ca. 250 gemeentelijke monumenten.

Kerken

• Hervormde Noorderkerk (1441)
• Nederlands Gereformeerde Oosterkerk (1494)
• Lutherse Kerk, Tempelsteeg/Ramen (1632/1769)
• Doopsgezinde Kerk Ramen (1865), gesloten in 1971
• Doopsgezinde-Remonstrantse Kerk (Foreestenhuis 1724)
• (Voormalige) Gereformeerde Kerk, Achterstraat (Mariakapel) (1408/1880), gesloten in 1967
• Hervormde Grote Kerk (1881, huidige gebouw; eerste kerk 14e eeuw), gesloten in 1968
• Rooms-Katholieke Cyriacus- en Franciscus- of Koepelkerk (1882)
• Hervormde Eikstraatkerk (1934), gesloten in 2004
• Kapel Dijk en Duin (1959) (o.a. gebruikt door de PKN en de CGK)
• Rooms-Katholieke H.H. Engelbewaarderskerk Joh. Poststraat (1960)
• Apostolische Kerk Hogerbeetsstraat (1966)
• Gereformeerde Kerk JD Pollstraat (1968)

Cultuur

Musea

• Affichemuseum
• Historisch Museum Turkije-Nederland
• Museumstoomtram Hoorn-Medemblik
• Museum van de 20e Eeuw

• Speelgoedmuseum De Kijkdoos
• Westfries Museum
• Oudheidskamer Kaap Hoornvaarders

Concert en theater

• Schouwburg Het Park
• Oosterkerk

• Theater Het Pakhuis
• Cultuurcentrum Manifesto

Evenementen

In Hoorn vinden jaarlijks verscheidene evenementen plaats. Zo wordt ieder jaar in de laatste week van augustus de Roode Steen voorzien van een tapijt van begonia's. Het thema van 2006 (30 jaar Sesamstraat in Nederland) werd uitgebeeld met 140.000 bloemen, die samen een oppervlakte van 650 m² besloegen. In 2007 was het thema "de scheepsjongens van Bontekoe". Op de Roode Steen waren onder andere het stadswapen en de Hoofdtoren uitgebeeld in circa 160.000 begonia's. Een ander evenement op het Roode Steen is de (toeristische) kaasmarkt, die sinds 2007, het jaar waarin de stad haar 650-jarig bestaan vierde, bijna elke donderdag plaatsvindt.

De Hoornse Stadsfeesten worden elk jaar het 3e weekend van juni georganiseerd. Drie dagenlang kunnen de duizenden bezoekers gratis genieten van zang, dans, kunst en cultuur op diverse binnen- en buitenpodia.

De Hoornse Kermis wordt al sinds 1446 gehouden. Het is de op een na grootste kermis van Nederland; er staan gedurende 10 dagen in augustus 74 attracties in de Hoornse binnenstad.De kermis trekt zo ongeveer 50.000 mensen per dag.

Op het Markermeer bij Hoorn wordt elk jaar de Bontekoerace gehouden met zeilschepen.

Recente gebeurtenissen

• In 1999 werd het Westfries Gasthuis in Hoorn geconfronteerd met een zeer grote uitbraak van de veteranenziekte. De bron van de bacterie bevond zich op de bloemententoonstelling Westfriese Flora in Bovenkarspel. 32 mensen overleden en meer dan 200 mensen werden ernstig ziek.
• In 2001 stortte de toneeltoren van de nieuwbouw van Schouwburg Het Park in. Omdat het 's nachts gebeurde vielen er geen slachtoffers. Oorzaak: een constructiefout. Door juridische complicaties heeft het tot 2004 geduurd voordat de nieuwe schouwburg af was en door koningin Beatrix geopend kon worden. De aannemer Heddes Bouw (met kantoor in Hoorn) is mede door deze affaire mogelijk in februari 2011 falliet gegaan.
• Op 12 maart 2004 werd het rapport onderzoek "Bouwfraude" uitgebracht aan het college van Burgemeester & Wethouders van de Gemeente Hoorn onder het moto "Speak now or for ever hold your peace". Dit rapport is te vinden op het internet.
• Op 18 maart 2004 werd Martin Hoogland, die in 1991 topcrimineel Klaas Bruinsma vermoord had, doodgeschoten op het Keern. Hij fietste tijdens een proefverlof in de buurt van de gevangenis waar hij gedetineerd zat. De daders zijn (nog) niet gevonden.
• In de nacht van 9 op 10 januari 2005 werden 21 schilderijen en zilverwerk gestolen uit het Westfries Museum. Tot nu toe ontbreekt elk spoor van daders en buit.

Politiek

Gemeentebestuur en zetelverdeling gemeenteraad

De gemeente Hoorn had eeuwenlang een stabiel grondoppervlak. Het grondoppervlak omvatte de Banne Hoorn (begrensd door Holenweg, Groene Wijzend en Keernsloot) en de Banne Dampten (tussen Keernsloot, de Kromme Leek bij de Hoornseweg, via de Kromme Leek en de Middelweg in de Groote Waal). In maart 1969 vond een eerste grenscorrectie plaats, waarbij Hoorn '80 en de streek grond tussen Holenweg en Provincialeweg van Blokker naar Hoorn overgingen, en het gebied tussen de Dorpsstraat Zwaag en de Groene Wijzend van Zwaag naar Hoorn. Tegelijk ging het noordelijke deel van de Leekerlanden (ten noorden van de Bobeldijkerweg) van Hoorn naar Zwaag. In 1979 vond een grote gemeentelijke herindeling in West-Friesland plaats, waarbij de gemeenten Blokker en Zwaag opgeheven werden. Zwaag ging grotendeels naar Hoorn (alleen de Zwaagdijk niet). Het dorp Westerblokker werd bij Hoorn gevoegd. En de gemeente Berkhout (Wester-Koggenland) moest de gronden tussen de Middelweg, spoorlijn en de Hulk afstaan aan Hoorn (Groote Waal-West), maar kreeg de A7 en de gronden ten westen van de A7 in de Leekerlanden in ruil. In de jaren '80 vond een grenscorrectie plaats rond de Westfrisiaweg: de Kromme Elleboog (tot 1969 ook Hoorn) kwam terug bij Hoorn; Wognum kreeg de gronden ten noorden van de Westfrisiaweg (bij Zwaagdijk-West). Deze laatste gronden zijn enkele jaren geleden weer grotendeels bij Hoorn gevoegd, ten behoeve van het nieuwe bedrijventerrein 't Zevenhuis. De grote gemeentelijke herindeling van 1979 leidde tot een extra verkiezing van de gemeenteraad. De andere grenscorrecties omvatten te weinig inwoners om extra verkiezingen te houden.

De gemeenteraad van Hoorn bestaat sinds 2010 uit 35 zetels. Tot 1962 was de politieke situatie in Hoorn stabiel. De PvdA haalde sinds 1946 telkens 6 zetels. De KVP/ARP/CHU in 1946 en 1949 6 zetels, en vanaf 1953 - toen het aantal raadszetels van 15 naar 17 ging - telkens 8 zetels. De CPN haalde in 1946 2 zetels, in 1949 en 1953 1, in 1958 geen zetels doordat ook een latere PSP-kandidaat meedeed. De Partij voor de Vrijheid haalde in 1946 1 zetel, de VVD in 1949 en 1953 2, en in 1958 3 zetels. Ook voor de Tweede Wereldoorlog kende Hoorn sinds 1919 een stabiel beeld, met voor de SDAP meestal 5 zetels, de voorlopers van het CDA 5 of 6 zetels, en vrijzinnige/neutrale partijen samen 4 of 5 zetels (totaal raad: 15 zetels in 1946 en 1949, vanaf 1953 17 zetels).

Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1962 (vermeld op volgorde van eerste deelname aan de verkiezingen):

Gemeenteraadszetels
Partij	1962	1966	1970	1974	1978	1979	1982	1986	1990	1994	1998	2002	2006	2010
PvdA	6	5	4	6	8	8	7	13	9	8	10	9	11	5
VVD	2	2	3	3	4	3	7	6	6	8	8	5	4	6
CDA incl. KVP/ARP/CHU/SCP/Van Bockxmeer	8	8	6	6	7	8	7	8	8	6	5	5	4	3
GroenLinks incl. PSP/PPR/CPN/ProHo/Platte Thijs	1	2	3	4	2	2	4	2	3	5	5	4	4	3
Oerlemans	-	-	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
D66	-	-	-	-	-	2	1	2	5	5	2	2	1	3
Positieve Kombinatie	-	-	-	-	-	2	1	-	-	-	-	-	-	-
CD Centrumdemocraten	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	-	-	-	-
Hoornse Senioren Partij en OuderenUnie 55+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	2	2	2
Hoorns Belang	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	3	1	1
V.O.C. Hoorn	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3	6	5
Fractie Tonnaer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	5
SP	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2
Totaal	17	17	17	19	21	25	27	31	31	33	33	33	33	35
Opkomst	-	91,5%	65,1%	66,7%	68,2%	68,7%	65,1%	70,1%	56,1%	61,9%	59,5%	53,1%	53,6%	51,6%

College van B&W

Het College van Burgemeester & Wethouders bestaat uit:

• Burgemeester Onno van Veldhuizen (D66);
• 5 wethouders: VVD, VOCHoorn, Fractie Tonnaer, D66 en het CDA hebben elk één wethouder in het college.

De coalitiepartijen hebben een akkoord gesloten voor de bestuursperiode 2010-2014.

Partnersteden

• Příbram, Tsjechië, sinds 1992
• Beersel, België, sinds eerder dan 1979
• Malakka, Maleisië, sinds 1989

Bekende inwoners van Hoorn

Ereburgers

De gemeente Hoorn heeft tot op heden aan drie personen het ereburgerschap verleend:

• Johan Kerkmeijer
• Pieter Nooteboom
• Dirk Breebaart (was onder meer burgemeester van Hoogwoud, voorzitter van het Westfries Genootschap, oprichter en voorzitter van de stichting Stadsherstel Hoorn, dijkgraaf van De Vier Noorder Koggen en later van het Waterschap Westfriesland)

Geboren in Hoorn

• Platte Thijs (geboortedatum onbekend), legendarisch persoon en naamgever aan een lokale politieke partij in de jaren 1970
• Hadrianus Junius (1511-1575), lijfarts Willem van Oranje
• Rombout Hogerbeets (1561-1625), pensionaris van Leiden en lid Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland
• Theodorus Velius (1572-1630), arts en geschiedschrijver
• Jan Pieterszoon Coen (1587-1629), gouverneur-generaal van Nederlands-Indië
• Willem IJsbrantsz. Bontekoe (1587-1657), schipper
• Albert Jansz. van Dam (1646-1720) astronoom/wiskundige/landmeter/vermaner/cartograaf
• Jan Albertsz van Dam (1670-1746) wiskundige/astronoom/berekenaar zon/maanstanden almanakken/landmeter/vermaner/cartograaf
• Dirk Jansz. van Dam (1705-1784) astronoom/berekenaar van zon/maanstanden almanakken
• Maarten Houttuyn (1720-1798), arts en natuurkundige
• Meindert Dirksz van Dam (1740-1815) astronoom/berekenaar van zon/maanstanden almanakken
• Adrianus Bleijs (1842-1912), architect
• Johannes Messchaert (1857-1922), bariton
• Gerhard Wilhelm Kernkamp (1864-1943), historicus
• Jacob Blokker (1874-1944), grondlegger Blokker-concern
• Margaretha Eijken (1875-1984), oudste inwoonster van Nederland (110 jaar en 170 dagen)
• Gerard Boedijn (1893-1972), componist en dirigent
• Margreet van Hoorn, pseudoniem van Gré de Reus (1922-2010), auteur streekromans
• Kees Winkler (1927-2004), dichter
• Piet Olofsen (1935), atleet
• Martin Brozius (1941-2009), acteur, presentator en cabaretier
• Han Ebbelaar (1943), balletdanser
• Hans Bouwens (1944), zanger ("George Baker")
• Pieter Feller (1952), schrijver
• Daphna Brekveld (1957), raadslid
• Marleen Houter (1961), tv-presentatrice
• Stephan van den Berg (1962), windsurfer
• Ruud Heus (1964), voetballer Feyenoord en AZ
• Myra Koomen (1966), politica
• Simone van der Vlugt (1966), schrijfster
• Jan de Visser (1968), voetballer
• Jacob de Greeuw (1969), zanger, gitarist
• Silvan Inia (1969), voetballer
• Ronald de Boer (1970), voetballer
• Frank de Boer (1970), voetballer
• Marilou le Grand (1970), tv-presentatrice
• Anouk Mels (1971), softbalster
• Dennis Ruyer (1972), diskjockey
• Petra Hart (1972), kunstenares
• Femke Lakerveld (1974), actrice
• Albert-Jan Sluis (1976), diskjockey
• Terence Schreurs (1976), actrice, danseres, model
• Marja Vis (1977), schaatsster
• Esther Schouten (1978), boksster
• Gürkan Küçüksentürk (1979), acteur
• Zarayda Groenhart (1982), tv-presentatrice
• Vera Koedooder (1983), wielrenster
• Joost Reijns (1987), zwemmer
• Ruud Vormer (1988), voetballer AZ en Roda JC
• Tim Knol (1989), singer-songwriter
• Nadine Broersen (1990), atlete
• Lorenzo Ebecilio (1991), voetballer van Ajax

Elders geboren

• David Pietersz. de Vries (La Rochelle 1593), zeevaarder
• Jan Albertsz Rotius (Medemblik 1624), kunstschilder
• Andreas Cellarius (ca. 1596-1665), rector van de Latijnse School, cosmograaf
• Pieter Rembrantsz van Nierop (1658-1708), wiskundige, astronoom, vermaner, weesmeester
• Anna Louisa Geertruida Bosboom-Toussaint (Alkmaar 16 september 1812), schrijfster
• Klaas de Jong (Hoogkarspel 14 december 1815), lid Tweede Kamer
• Willem Karel baron van Dedem (Heerde 6 juli 1839), minister van koloniën
• Melchert de Jong (Hoogkarspel 16 februari 1840), lid Eerste Kamer
• Arie Arend de Jongh (Zuidland 23 november 1856), hoofdinspecteur van de Opiumregie in Nederlands-Indië
• Gerardus Bisschop (Huizum 22 juni 1869), eerste burgemeester van Batavia
• Johannes Huibers (Amsterdam 15 november 1875), bisschop van Haarlem
• Frits Slomp (Ruinerwold 5 maart 1898), gereformeerd predikant en verzetsstrijder
• Sjoerd Leiker (Drachten 28 mei 1914), schrijver en journalist
• Meindert Boekel (Amsterdam 15 september 1915), componist, organist en dirigent
• Klaas Beuker (Harlingen 21 augustus 1924), lid Tweede Kamer (RKPN)
• Edgar Vos (Makassar 5 juli 1931), couturier
• Jaap Rensema (Slochteren 28 juli 1932), lid Eerste Kamer (VVD)
• Milly Scott (Den Helder 29 december 1933), zangeres en actrice
• Hans Oskamp (Haren 12 december 1936), lid Eerste Kamer (PvdA)
• Corine Rottschäfer (Amsterdam 8 mei 1938), Miss World 1957, fotomodel, modellenbureau
• Jan van Ossenbruggen (Wormerveer 5 oktober 1939), dirigent Koninklijke Militaire Kapel en inspecteur Militaire Muziek Krijgsmacht
• Hans Otjes (Amsterdam 17 januari 1947), acteur
• Anneke van Dok-van Weele (Zaandam 24 oktober 1947), politica (PvdA)
• Jos van der Kooy (Rotterdam 6 december 1951), organist
• Pim Kwint (1965 - 2004), medewerker Artsen zonder Grenzen
• Ernesto Hoost (Heemskerk 11 juli 1965, vechtsporter
• Niek van Oosterum (Den Helder 16 april 1974), pianist
• Sander Lantinga (Berkhout 27 september 1976), diskjockey en presentator
• Dean Saunders (Londen 9 januari 1981), winnaar Popstars januari 2011
• Ben Saunders (Londen 9 juli 1983), winnaar The Voice of Holland januari 2011
• Aras Özbiliz (Bakırköy 9 maart 1990), voetballer Ajax

Verkeer en vervoer

Er zijn buslijnen naar diverse plaatsen verzorgd door Connexxion en Arriva. Arriva rijdt uitsluitend richting het zuiden, Amsterdam en Edam zijn de eindbestemmingen van de desbetreffende lijnen. Arriva zal per 11 december 2011 vervangen worden EBS Mobilis. Deze concessie zal duren tot en met 8 december 2019. De stadslijnen worden gereden door Connexxion.

In Hoorn bevinden zich de volgende spoorwegstations:

• Station Hoorn
• Station Hoorn Kersenboogerd
• Station Museumstoomtram Hoorn - Medemblik

Zie ook

• Lijst van beelden in Hoorn
• Lijst van rijksmonumenten in Hoorn (plaats)
• Lijst van rijksmonumenten in Hoorn (gemeente)
• Lijst van plaatsen aan of in de voormalige Zuiderzee

Externe links

• Gemeente Hoorn
• Vereniging Oud Hoorn
• Mooi Hoorn

  Vrije mediabestanden over Hoorn op Wikimedia Commons

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

	Plaatsen in de gemeente Hoorn

Stad: Hoorn     Dorpen: Blokker (Westerblokker) · Zwaag     Buurtschappen: De Bangert · De Hulk (deels) · Munnickaij (deels) Noord-Holland: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten

Wijken in Hoorn

Regio West-Friesland

	Gemeenten in de provincie Noord-Holland

52° 39' 8" N 5° 3' 59" O