Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Medemblik (stad)
Medemblik is een stadje in de gelijknamige gemeente Medemblik in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het ligt in West-Friesland aan het IJsselmeer. De stad telde op 1 augustus 2006 7994 inwoners (bron: CBS).
Medemblik is na Winkel de oudste stad van West-Friesland: het verkreeg in 1289 stadsrechten van graaf Floris V, die toen net West-Friesland had onderworpen aan zijn grafelijke gezag. Winkel verkreeg 41 jaar eerder als eerste plaats in West-Friesland de stadrechten, nog voor de daadwerkelijk onderwerping maar wordt niet altijd als stad gezien en daarom noemt men vaak Medemblik toch als de oudste stad van West-Friesland. Medemblik was tot 2007 een zelfstandige gemeente, waartoe geen andere woonplaatsen behoorden. De gemeente was een van de kleinste van de provincie Noord-Holland. De huidige gemeente Medemblik ontstond uit een fusie met de gemeenten Noorder-Koggenland en Wognum per 1 januari 2007, gevolgd door een fusie met de gemeenten Wervershoof en Andijk per 1 januari 2011.
Naamsverklaring
De naam "Medemblik" is mogelijk afkomstig van de waterloop Medemelake of Medemelacha (Germaans miduma- "middelst" en laku- "waterloop in moerassig terrein"[1]) die op deze plaats heeft gelopen, en die in een oorkonde uit 985 wordt genoemd. Hierin wordt ook Medemblik zelf genoemd als "villa Medemelacha". Dit veenriviertje is tegenwoordig grotendeels verdwenen, maar het resterende deel is nog bekend als de Kromme Leek en mondt via de meertjes de Groote en Kleine Vliet bij Medemblik uit in het IJsselmeer.
Geschiedenis
Medemblik en Dorestad kregen door de Friezen welvarende markten.[2] In 1289 werden Medemblik stadsrechten verleend door graaf Floris V. Floris V liet aan het einde van de 13e eeuw een dwangburcht bouwen, die nu bekend staat als Kasteel Radboud. Het stadje werd in 1517 door het leger van Johan van Selbach, gesteund door de kapers van Grote Pier en Wijerd Jelckama geplunderd. In 1555 vond in Medemblik een grote stadsbrand plaats. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog, in 1572 en 1588, werd de stad door respectievelijk geuzen en prinselijke troepen belegerd.
Door de ingebruikname van het Noordhollandsch Kanaal in 1824 nam het belang van Medemblik als havenstad sterk af. De afsluiting van de Zuiderzee leek de nekslag voor Medemblik te betekenen, maar in de jaren zestig van de 20e eeuw ontwikkelde de stad zich tot een bekend watersportcentrum, met met name in het seizoen ook een levendig uitgaansleven.
Medemblik bezit veel historische gevels, en een stadhuis uit 1939 van de architect A.J. Kropholler. Ook staat er een werkende korenmolen (Molen De Herder, herbouwd 1986-1990). Medemblik telt meer dan 80 rijksmonumenten.
Sinds 1887 heeft Medemblik een spoorverbinding met Hoorn. Het stationsgebouw van Medemblik dateert uit het openingsjaar. Tegenwoordig wordt deze lijn gebruikt door de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik.
Bezienswaardigheden
Medemblik kent als een oude kleine stad een groot aantal bezienswaardigheden. Zo vindt men er vele oude gebouwen en gevels uit de 16e, 17e en 18e eeuw:
- Kloosterhuis naast de Sint-Martinuskerk
- Diverse panden aan de Westerhaven, zoals het "Dijkhuis"
- Het pakhuis "De Wolff" uit 1667 aan het Vooreiland
- Historische pand "Het hof van Medemblick"
- De drie pakhuizen genaamd "De Hoop" aan het Vooreiland
- Het "Scheve Huis" aan het Vooreiland
- Het enige huis in Medemblik in Lodewijk XVI stijl, uit 1728
- Synagoge Medemblik, waar de Medemblikker joden uit de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd
- Oorlogsmonument voor omgekomen Medemblikker soldaten, Joden en verzetsstrijders
- Oosterhaven 21, historisch woonhuis uit de 18e eeuw
- Het grachtenpand het "Moeder Engelen" aan het Achterom
- Het WIC compagnie pakhuis aan de Oosterhaven
- Het Gereformeerde Weeshuis "De Vier Weeskinderen" met poort uit 1765
- De Waag aan de Kaasmarkt
- Het "Koggehuis" uit 1613 aan de Nieuwstraat
- Het Stadhuis met resten van het oude stadhuis aan de Dam
- Het Station Medemblik en deel van het spoor Stoomtram Hoorn-Medemblik
- "De Opper", tegenover meelmolen "De Herder", houten directiewoning Zuiderzeewerken
- Het "Zwarte Woifke", gebouwd in 1640 en verbouwd in 1740 en 1780, aan de Oosterhaven
- Het "Witte Huys", op het Vooreiland, aan de ingang van de Nieuwstraat
Andere belangrijke monumenten zijn:
- De 16e eeuwse gracht "Het Achterom", de laatste gracht binnen het centrum
- De Stadsboerderijen
- Het "Dijkhuis" uit 1599
- "Landswerf", gebouwd 1799-1800, torentje 1808
- De korenmolen "De Herder" (vernietigd in 1945, herbouwd in 1988-89 waarbij de oudere onderdelen zoals de wieken en de draaibare onderdelen werden gebruikt)
- Het "Kasteel Radboud" (1286-1288), opgeknapt na bouwvalligheid in 1888
- Het Nederlands Stoommachinemuseum uit 1869 (ook wel gemaal "Vier Noorder Koggen")
- Het "Murrayhouse" van de edelman Lord George Murray
- Weduwenhuisjes uit 1500
- Het "Belasting-Huys" aan de Torenstraat en de Westerhaven
- Het "Koersen-Huys" aan de linkerzijde van het Belasting-Huys
- Pand aan de Bagijnenhof in Renaissance-stijl
- Het "Waterschapshuis" met kleine luidklok in de dakruiter, aan de Westerhaven.
- Het "Regthuys", te herkennen aan een lantaarn net boven de deur, gelegen aan de Westerhaven
- Het "Roze Huis", geboortehuis van de architect die de oorspronkelijke molens bij de "Vier Noorder Koggen" polder bouwde, nu staat op die plek een stoommachine-pomp
- Het bakkerijmuseum "De Oude Bakkerij"
- Het Hoofdpostkantoor, aan de Van Houwingepark in de binnenstad
- Restanten van de Oostpoort voor Kasteel Radboud
Ook vindt men diverse kerken en andere religieuze gebouwen:
- De Grote of Sint-Bonifaciuskerk met toren uit 1404, het oudste gebouw in de stad
- Sint-Martinuskerk uit 1902, neo-gotisch
- N.H. Domineehuis
- Doopgezinde schuilkerk uit 1675
- Gemeentelijke Aula uit 1666, gerestaureerd in 1982, werd tot 1972 gebruikt als school
- Evangisch-Lutherse Kerk uit 1650-1700, aan de Westerhaven. Nu een schildersatelier
Verkeer en vervoer
Medemblik is bereikbaar vanaf Amsterdam, Hoorn en Leeuwarden en Den Oever via de A7 en de N239. Vanaf Hoogkarspel via de N240.
Geboren
- Sam Pormes (1954), politicus (GroenLinks)
- Jan Albertsz Rotius (1624), kunstschilder
- Willem Vogelsang (1956), taalkundige
Zie ook
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Medemblik op Wikimedia Commons.
 | Plaatsen in de gemeente Medemblik | Vlag van Medemblik |
|---|
|
Stad: Medemblik |
| Regio West-Friesland |
|---|
|
Alkmaar · Drechterland · Enkhuizen · Harenkarspel · Heerhugowaard · Hoorn · Koggenland · Langedijk · Medemblik · Niedorp · Opmeer · Schagen · Stede Broec |