Koptische kalender

De Koptische kalender, ook wel de Alexandrijnse kalender genoemd,^[1] is een kalender, gebaseerd op de oude Egyptische kalender, met aanpassingen aan de hand van de schrikkeljaarregeling van de juliaanse kalender. Deze kalender wordt nog gebruikt door de Koptisch-orthodoxe kerk. Het jaar heeft, zoals in de Egyptische kalender, twaalf maanden van 30 dagen, en vijf bijkomende dagen, de Epagomenae. De oude Egyptische kalender kende geen schrikkeljaren, maar in de Koptische kalender wordt elk vierde jaar een zesde dag toegevoegd aan de Epagomenae.

Vrijdag, 22 november 2024 (gregoriaans)
komt overeen met
Psoou, 11 Athor 1741
(Anno Diocletiani of Anno Martyrum)

Jaartelling

De huidige Koptische kalender begint de jaren te tellen vanaf het begin van het troonbestijgingsjaar van de Romeinse keizer Diocletianus, de Anno Diocletiani. Dit komt overeen met 29 augustus op de juliaanse kalender. Onder Diocletianus werden nog christenen vervolgd. Na de vrijwillige afdanking van de keizer werd deze jaartelling in het Romeinse rijk nog een tijd gebruikt, ook al werd ze later niet meer naar hem maar naar zijn offers genoemd: Anno Martyrum (A.M.) of Tijdperk der Martelaren.

Jaarbegin en schrikkeldagen

Het Koptische jaar begint met het feest Nairuz, de eerste dag van de maand Thout. De begindatum van 29 augustus volgens de juliaanse kalender komt momenteel overeen met 11 september volgens de gregoriaanse kalender, of wanneer het daaropvolgende gregoriaanse jaar een schrikkeljaar is, op 12 september.

Elk vierde jaar van de koptische kalender is een schrikkeljaar. Het eerste schrikkeljaar sinds men de jaartelling van Diocletianus gebruikte, was het jaar 3, (286/287 n.Chr.). Aangezien het juliaanse en koptische jaar even lang zijn, blijven deze beide kalenders parallel aan elkaar lopen: het koptische nieuwe jaar begint volgens de juliaanse kalender steeds op 29 augustus of in een schrikkeljaar op 30 augustus. De bijkomende regel van de gregoriaanse kalender om 3 schrikkeldagen per 400 jaar weg te laten, bestaat in de koptische kalender niet.

Jaartal volgens de gewone tijdrekening		Rest nadat het (juliaanse of) gregoriaanse jaartal door 4 wordt gedeeld				Jaarbegin
Jaartal volgens de gewone tijdrekening		Rest = 0	Rest = 1	Rest = 2	Rest = 3	in Koptische jaren: 1 Thout in de jaren:	in Ethiopische jaren: 1 Meskerem in de jaren:
Juliaans (constant:)		29 aug	29 aug	29 aug	30 aug	1 − 1299	1 − 1575
Gregoriaans	1583 − 1699	8 sep	8 sep	8 sep	9 sep	1300 − 1416	1576 − 1692
	1700 − 1799	9 sep	9 sep	9 sep	10 sep	1417 − 1516	1693 − 1792
	1800 − 1899	10 sep	10 sep	10 sep	11 sep	1517 − 1616	1793 − 1892
	1900 − 2099	11 sep	11 sep	11 sep	12 sep	1617 − 1816	1893 − 2092
	2100 − 2199	12 sep	12 sep	12 sep	13 sep	1817 − 1916	2093 − 2192
	2200 − 2299	13 sep	13 sep	13 sep	14 sep	1917 − 2016	2193 − 2292
		Rest 1	Rest 2	Rest 3	Rest 0	Koptisch jaar + 283 = gregoriaans jaar	Ethiopisch jaar + 7 = gregoriaans jaar
		Rest nadat het Koptische of Ethiopische jaartal door 4 wordt gedeeld				Koptisch jaar + 283 = gregoriaans jaar	Ethiopisch jaar + 7 = gregoriaans jaar

Maandnamen

De koptische maandnamen en hun begin ten opzichte van de jaren 1900 tot 2099 van de gregoriaanse tijdrekening. In de laatste kolom staat wanneer de koptische maanden beginnen vanaf september vóór een komend gregoriaans schrikkeljaar.

Transliteratie (oude uispraak)	Moderne uitspraak	Koptisch schrift	Arabisch	Dagen	eerste dag	eerste dag voor of in schrikkeljaar
Thout	Thout	ϴωογτ	توت	30	11 september	12 september
Phaophi	Baba	Παοπι	بابه	30	11 oktober	12 oktober
Hathyr	Hathor	Αθορ	هاتور	30	10 november	11 november
Choiak	Choiak	Χοιακ	كيهك	30	10 december	11 december
Tobi	Tovi	Τωβι	طوبه	30	9 januari	10 januari
Mesjir	Mesjir	Μεϣιρ	أمشير	30	8 februari	9 februari
Paremhat	Baramhat	Παρεμϩατ	برمهات	30	10 maart
Pharmouthi	Baremoude	Φαρμοθι	برموده	30	9 april
Pasjons	Basjons	Παϣανϲ	بشنس	30	9 mei
Paoni	Baona	Παωνι	بوؤنه	30	8 juni
Epiphi	Abib	Επηπ	أبيب	30	8 juli
Mesori	Mesra	Μεϲωρη	مسرى	30	7 augustus
Pi Kogi Enavot	al-shahr al-sghyr	Πικογϫι μαβοτ	الشهر الصغير	5 of 6	6 september