|
|
(14 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) |
Regel 1: |
Regel 1: |
| {{wiu|Zie de kritiek van Woudloper en Theobald Tiger in het [[Wikipedia:Het Verleden#uw mening graag|Geschiedeniscafé]]|2=2012|3=04|4=04}} | | {{TOC Tijdlijn van de Lage Landen}} |
| {{Inhoud verbergen}}
| |
| De '''tijdlijn van de geschiedenis der Lage Landen''' geeft een [[chronologie]] van feiten, gebeurtenissen en randevenementen die hebben bijgedragen tot de ontwikkelingen in de ''[[Lage Landen]]''. Deze vormen een wisselend historisch en staatkundig conglomeraat van [[Gewest (Lage Landen)|gewesten]] gelegen in het lager gebied rond de grote rivieren van Noordwest-Europa die in de [[Noordzee]] en het [[Nauw van Calais (zeestraat)|Nauw van Kales]] uitmonden. Reeds in de [[bronstijd]] en de [[IJzertijd|ijzertijd]] (van het [[3e millennium v.Chr.|3e]] tot het [[1e millennium v.Chr.]]) zou het "[[Noordwestblok]]" zich cultureel hebben onderscheiden in deze gebieden. Daarna vormen zich variërende eenheden onder resp. [[Lijst van Keltische stammen|Keltisch]]-[[Germanen|Germaanse]], en [[Romeinse Rijk|Romeinse]] invloeden. Vervolgens evolueren zij onder impuls van de [[kerstening]] mee in grotere imperiums met een toenemend [[feodalisme|feodale]] structuur. Uiteindelijk zorgt de opkomst van de steden voor toenemende rijkdom, maar ook verschuiving van de macht en versplintering. Pogingen tot centralisatie wisselen af in een evenwichtsspel met lokale tendensen tot autonomie.
| |
| | |
| <small>''Klik op een jaartal hieronder om het scrollen te beperken''</small>
| |
| {| class="toccolours"
| |
| |→
| |
| |width=30px align=center|[[#-2000|-2000]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#-1000|-1000]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#-500|-500]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#0|0]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#250|250]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#500|500]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#750|750]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1000|1000]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1100|1100]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1200|1200]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1300|1300]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1350|1350]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1400|1400]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1450|1450]]
| |
| |→
| |
| |-
| |
| |→
| |
| |width=30px align=center|[[#1500|1500]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1520|1520]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1550|1550]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1575|1575]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1600|1600]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1625|1625]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1650|1650]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1675|1675]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1700|1700]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1725|1725]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1750|1750]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1775|1775]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1800|1800]]
| |
| |→
| |
| |width=6% align=center|[[#1825|1825]]
| |
| |→
| |
| |}
| |
| {| width=100% | | {| width=100% |
| |style="background-color:blue; width:3px;"| | | |style="background-color:blue; width:3px;"| |
Regel 133: |
Regel 68: |
|
| |
|
| ===~4900 v.Chr.=== | | ===~4900 v.Chr.=== |
| * Boven de rivieren blijft het een cultuur van jager-verzamelaars, die zich tot de [[Swifterbantcultuur]] ontwikkelt. Naar uit onderzoek<ref>{{aut|de Roever,J.P.}}, (2004): ''Swifterbant-aardewerk : een analyse van de neolithische nederzettingen bij Swifterbant, 5e millennium voor Christus'', Groningen. [http://irs.ub.rug.nl/ppn/263303640 Online]</ref> blijkt hebben deze twee culturen ongeveer 1000 jaar naast elkaar bestaan, waarbij de bewoners van de uitgebreide moerassen in de [[Rijndelta]] langzamerhand sommige gewoonten van de landbouwers in het zuiden hebben overgenomen. In toenemende mate treft men tussen resten van wild ook resten van gedomesticeerde dieren aan, waarbij een duidelijke progressie valt waar te nemen. | | * Boven de rivieren blijft het een cultuur van jager-verzamelaars, die zich tot de [[Swifterbantcultuur]] ontwikkelt. Naar uit onderzoek<ref>{{aut|de Roever,J.P.}}, (2004): ''Swifterbant-aardewerk : een analyse van de neolithische nederzettingen bij Swifterbant, 5e millennium voor Christus'', Groningen. [https://irs.ub.rug.nl/ppn/263303640 Online]</ref> blijkt hebben deze twee culturen ongeveer 1000 jaar naast elkaar bestaan, waarbij de bewoners van de uitgebreide moerassen in de [[Rijndelta]] langzamerhand sommige gewoonten van de landbouwers in het zuiden hebben overgenomen. In toenemende mate treft men tussen resten van wild ook resten van gedomesticeerde dieren aan, waarbij een duidelijke progressie valt waar te nemen. |
|
| |
|
| ===~4450 v.Chr.=== | | ===~4450 v.Chr.=== |
Regel 173: |
Regel 108: |
| ===~2100 v.Chr.=== | | ===~2100 v.Chr.=== |
| * De [[Bronstijd]] zorgt in de Lage Landen niet direct voor nieuwe culturen, maar leidt wel tot meer specialisatie. De handel wordt in deze tijd belangrijker. Bij [[Wageningen (Nederland)|Wageningen]] zijn uit deze tijd een [[hellebaard]], [[bijl]], [[Mes (voorwerp)|mes]] en [[armband]] gevonden. | | * De [[Bronstijd]] zorgt in de Lage Landen niet direct voor nieuwe culturen, maar leidt wel tot meer specialisatie. De handel wordt in deze tijd belangrijker. Bij [[Wageningen (Nederland)|Wageningen]] zijn uit deze tijd een [[hellebaard]], [[bijl]], [[Mes (voorwerp)|mes]] en [[armband]] gevonden. |
| <span id=-2000 />
| | |
|
| |
|
| ===~1900 v.Chr.=== | | ===~1900 v.Chr.=== |
Regel 201: |
Regel 136: |
| ===~1150 v.Chr.=== | | ===~1150 v.Chr.=== |
| * In 1961 wordt bij [[Barger-Oosterveld]] een ijzeren pennetje van vier centimeter gevonden. Het zal echter nog lang duren voordat ijzer op grote schaal gebruikt wordt. | | * In 1961 wordt bij [[Barger-Oosterveld]] een ijzeren pennetje van vier centimeter gevonden. Het zal echter nog lang duren voordat ijzer op grote schaal gebruikt wordt. |
| <span id=-1000 />
| | |
|
| |
|
| == IJzertijd == | | == IJzertijd == |
Regel 237: |
Regel 172: |
| * Het zuidelijk deel van de Lage Landen beneden de Rijn komt onder invloed van de [[La Tène-periode]]. Krijgsgeweld neemt toe. Keltische krijgers laten zich als huurlingen inlijven bij [[Philippos I van Macedonië]].{{Bron?||2011|11|26}} | | * Het zuidelijk deel van de Lage Landen beneden de Rijn komt onder invloed van de [[La Tène-periode]]. Krijgsgeweld neemt toe. Keltische krijgers laten zich als huurlingen inlijven bij [[Philippos I van Macedonië]].{{Bron?||2011|11|26}} |
| [[Bestand:500vc ex leg copy.jpg|thumb|Het [[Flevomeer]] wordt groter, terwijl de westkust zich vrijwel geheel sluit]] | | [[Bestand:500vc ex leg copy.jpg|thumb|Het [[Flevomeer]] wordt groter, terwijl de westkust zich vrijwel geheel sluit]] |
| <span id=-500 />
| | |
|
| |
|
| ===~500 v.Chr.=== | | ===~500 v.Chr.=== |
Regel 297: |
Regel 232: |
| ===9 v.Chr.=== | | ===9 v.Chr.=== |
| * [[Nero Claudius Drusus|Drusus]] overlijdt na een val van zijn paard ergens langs de [[Lippe (rivier)|Lippe]], zij het na een zeer succesvolle veldtocht enkele jaren daarvoor. De Friezen kozen toen volgens de latere Romeinse senator en geschiedschrijver [[Lucius Cassius Dio|Cassius Dio]] eieren voor hun geld, en met hun hulp versloeg hij vervolgens de [[Chauken]] bij de [[Eems]]monding. Hij liet de [[Drususgracht]] en [[Drususdam]] aanleggen. Hij had zijn hoofdkwartier op het [[Kopse Hof|Kops Plateau]] ten oosten van het huidige Nijmegen. | | * [[Nero Claudius Drusus|Drusus]] overlijdt na een val van zijn paard ergens langs de [[Lippe (rivier)|Lippe]], zij het na een zeer succesvolle veldtocht enkele jaren daarvoor. De Friezen kozen toen volgens de latere Romeinse senator en geschiedschrijver [[Lucius Cassius Dio|Cassius Dio]] eieren voor hun geld, en met hun hulp versloeg hij vervolgens de [[Chauken]] bij de [[Eems]]monding. Hij liet de [[Drususgracht]] en [[Drususdam]] aanleggen. Hij had zijn hoofdkwartier op het [[Kopse Hof|Kops Plateau]] ten oosten van het huidige Nijmegen. |
| <span id=0 />
| | |
|
| |
|
| ===~1=== | | ===~1=== |
Regel 369: |
Regel 304: |
| * De [[Franken (volk)|Franken]] worden voor het eerst genoemd als zij zich in het Rijk willen vestigen en de Rijn oversteken, waarna hun krijgers plunderend door [[Gallië]] trekken. Ze worden echter bij Mainz verslagen, waarna ze zich aan de oostoever vestigen. | | * De [[Franken (volk)|Franken]] worden voor het eerst genoemd als zij zich in het Rijk willen vestigen en de Rijn oversteken, waarna hun krijgers plunderend door [[Gallië]] trekken. Ze worden echter bij Mainz verslagen, waarna ze zich aan de oostoever vestigen. |
| * Een steeds groter wordend aantal [[Germanen]] steekt de Rijn over om dienst te nemen in de grenslegioenen of zich als landbouwers in de provinciën te vestigen. | | * Een steeds groter wordend aantal [[Germanen]] steekt de Rijn over om dienst te nemen in de grenslegioenen of zich als landbouwers in de provinciën te vestigen. |
| <span id=250 />
| | |
|
| |
|
| ===~250=== | | ===~250=== |
Regel 414: |
Regel 349: |
|
| |
|
| ===~299=== | | ===~299=== |
| * In de 3e eeuw blijven de Germaanse stammen binnentrekken. Daarom beginnen de Romeinen de bouw van nieuwe [[Limes (Romeinse Rijk)|limes]], namelijk de [[Litus Saxonicum]]<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Saxon_Shore Engelstalige Wikipedia over de Saksische kustlijn]</ref> langs de kust en de fortengordel langs de belangrijkste wegen tussen de kust en de Rijn. Zo was er een fort in [[Oudenburg]]. Toen het gebied ten noorden van deze laatste linie opgegeven moest worden, kon deze limes nog enige tijd weerstand bieden en het gebied ten zuiden ervan bezet blijven. Daaraan zou de [[taalgrens]] haar ontstaan te danken hebben.{{Bron?||2011|10|30}} | | * In de 3e eeuw blijven de Germaanse stammen binnentrekken. Daarom beginnen de Romeinen de bouw van nieuwe [[Limes (Romeinse Rijk)|limes]], namelijk de [[Litus Saxonicum]]<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Saxon_Shore Engelstalige Wikipedia over de Saksische kustlijn]</ref> langs de kust en de fortengordel langs de belangrijkste wegen tussen de kust en de Rijn. Zo was er een fort in [[Oudenburg]]. Toen het gebied ten noorden van deze laatste linie opgegeven moest worden, kon deze limes nog enige tijd weerstand bieden en het gebied ten zuiden ervan bezet blijven. Daaraan zou de [[taalgrens]] haar ontstaan te danken hebben.{{Bron?||2011|10|30}} |
|
| |
|
| ===~300=== | | ===~300=== |
Regel 480: |
Regel 415: |
| ===496=== | | ===496=== |
| * Clovis I laat zich dopen als hij overgaat naar het christelijke geloof, dat daarmee de officiële godsdienst in zijn rijk wordt. Dit maakt hem tot de held van de katholieke [[Gallo-Romeins]]e bevolking. De bekering van Clovis leidt de [[kerstening]] van West-Europa in, in de Lage Landen door voornamelijk de missionarissen [[Willibrord]] en [[Amandus van Gent|Amandus]]. Dorpen krijgen als centrum een kerk. | | * Clovis I laat zich dopen als hij overgaat naar het christelijke geloof, dat daarmee de officiële godsdienst in zijn rijk wordt. Dit maakt hem tot de held van de katholieke [[Gallo-Romeins]]e bevolking. De bekering van Clovis leidt de [[kerstening]] van West-Europa in, in de Lage Landen door voornamelijk de missionarissen [[Willibrord]] en [[Amandus van Gent|Amandus]]. Dorpen krijgen als centrum een kerk. |
|
| |
| <span id=500 />
| |
|
| |
|
| ===~500=== | | ===~500=== |
| [[Bestand:Lex Salica Vandalgarius.jpg|thumb|Handschrift van de Salische Wet]] | | [[Bestand:Lex Salica Vandalgarius.jpg|thumb|Handschrift van de Salische Wet]] |
| * De [[Salische Wet]], een van de eerste [[wet]]boeken sinds de [[Romeinse Rijk|Romeinen]], wordt aan het begin van de [[6e eeuw|zesde eeuw]] door [[Clovis I|Clovis]] ingevoerd. In zijn rijk leven verschillende [[stam (antropologie)|stammen]] samen en hij laat een [[wet]] optekenen om de orde te kunnen handhaven. De Salische wetteksten gaan vooral over [[Nalatenschap|erfenis]]kwesties, [[diefstal]], [[moord]] en [[geweld]]plegingen. Ze regelen ook de positie van de vrouw ten aanzien van het huwelijk.<ref>[http://books.google.nl/books?id=7ZyzBTnlJe8C&pg=PA79&lpg=PA79&dq=Frankische+vrouw&source=bl&ots=WgAQBBHgUd&sig=UoEquDNlYji50G0Ueeboa5GPB5w&hl=nl&ei=xrTAS9brBY2iOJaCjZcE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CB0Q6AEwCA#v=onepage&q=Frankische%20vrouw&f=false Marco Mostert: ''Vrouw, familie en macht: bronnen over vrouwen in de Middeleeuwen'']</ref> De straffen zijn bijna allemaal [[Boete|geldstraf]]fen. | | * De [[Salische Wet]], een van de eerste [[wet]]boeken sinds de [[Romeinse Rijk|Romeinen]], wordt aan het begin van de [[6e eeuw|zesde eeuw]] door [[Clovis I|Clovis]] ingevoerd. In zijn rijk leven verschillende [[stam (antropologie)|stammen]] samen en hij laat een [[wet]] optekenen om de orde te kunnen handhaven. De Salische wetteksten gaan vooral over [[Nalatenschap|erfenis]]kwesties, [[diefstal]], [[moord]] en [[geweld]]plegingen. Ze regelen ook de positie van de vrouw ten aanzien van het huwelijk.<ref>[https://books.google.com/books?id=7ZyzBTnlJe8C&pg=PA79&dq=Frankische+vrouw Marco Mostert: ''Vrouw, familie en macht: bronnen over vrouwen in de Middeleeuwen'']</ref> De straffen zijn bijna allemaal [[Boete|geldstraf]]fen. |
| * De Salische wet laat enkel [[patrilineariteit|patrilineaire]] erfopvolging op de troon toe.<ref>[[België]] heeft het onderdeel over de erfopvolging van de Salische Wet als een van de laatste landen in [[Europa (werelddeel)|Europa]] afgeschaft in [[1991]], teneinde opvolging voor [[Elisabeth van België (2001)|Elisabeth]] mogelijk te maken.</ref> | | * De Salische wet laat enkel [[patrilineariteit|patrilineaire]] erfopvolging op de troon toe.<ref>[[België]] heeft het onderdeel over de erfopvolging van de Salische Wet als een van de laatste landen in [[Europa (werelddeel)|Europa]] afgeschaft in [[1991]], teneinde opvolging voor [[Elisabeth van België (2001)|Elisabeth]] mogelijk te maken.</ref> |
|
| |
|
Regel 528: |
Regel 461: |
| ===~645=== | | ===~645=== |
| * De heilige [[Eligius]] bezoekt de ''Andouerpii'', de Antwerpenaren, die links en rechts van de beneden Schelde wonen. Hij richt zich op de [[kerstening]] van de Vlamingen, de inwoners van Antwerpen, de Friezen en de stammen langs de kust. | | * De heilige [[Eligius]] bezoekt de ''Andouerpii'', de Antwerpenaren, die links en rechts van de beneden Schelde wonen. Hij richt zich op de [[kerstening]] van de Vlamingen, de inwoners van Antwerpen, de Friezen en de stammen langs de kust. |
| * De hoofdgeul van de [[Schelde (rivier)|Schelde]] stroomt nog onder Zwijndrecht door, dus veel meer naar het Westen. In de 5de-6de eeuw groeien de oude afwaartse beddingen van de Schijnriviertjes en de rivierarm voor [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] uit tot hoofdarm, en verzandt de geul voor [[Zwijndrecht (België)|Zwijndrecht]].<ref>I. Coen (2008), [http://publicaties.vlaanderen.be/docfolder/9503/Ontstaan_en_ontwikkeling_van_de_Schelde_januari_2008.pdf ''De Eeuwige Schelde? Ontstaan en ontwikkeling van de Schelde'']</ref> | | * De hoofdgeul van de [[Schelde (rivier)|Schelde]] stroomt nog onder Zwijndrecht door, dus veel meer naar het Westen. In de 5de-6de eeuw groeien de oude afwaartse beddingen van de Schijnriviertjes en de rivierarm voor [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] uit tot hoofdarm, en verzandt de geul voor [[Zwijndrecht (België)|Zwijndrecht]].<ref>I. Coen (2008), [https://publicaties.vlaanderen.be/docfolder/9503/Ontstaan_en_ontwikkeling_van_de_Schelde_januari_2008.pdf ''De Eeuwige Schelde? Ontstaan en ontwikkeling van de Schelde'']</ref> |
| * [[Amandus]] zou er op vraag van de Merovingische koning [[Dagobert I]] een kerk hebben gesticht, gewijd aan Sint-Pieter en Paulus. | | * [[Amandus]] zou er op vraag van de Merovingische koning [[Dagobert I]] een kerk hebben gesticht, gewijd aan Sint-Pieter en Paulus. |
|
| |
|
Regel 552: |
Regel 485: |
|
| |
|
| ===695=== | | ===695=== |
| * [[Willibrord]] wordt te Rome door [[paus Sergius I]] tot aartsbisschop der Friezen gewijd, dat wil zeggen van de Nederlanders boven de grote rivieren, met Utrecht als zijn zetel. | | * [[Willibrord]] wordt te Rome door paus [[Sergius I]] tot aartsbisschop der Friezen gewijd, dat wil zeggen van de Nederlanders boven de grote rivieren, met Utrecht als zijn zetel. |
| * De Sint-Pieter en Pauluskerk van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] is in de 7de eeuw in handen van adel (''Rauchingus'') uit de omgeving van de [[Pepinieden]], het geslacht van Karel de Grote, die deze kerk rond 695 wegschenken aan de heilige Willibrordus ter ondersteuning van de bekering van het gebied dat nu Nederland is. | | * De Sint-Pieter en Pauluskerk van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] is in de 7de eeuw in handen van adel (''Rauchingus'') uit de omgeving van de [[Pepinieden]], het geslacht van Karel de Grote, die deze kerk rond 695 wegschenken aan de heilige Willibrordus ter ondersteuning van de bekering van het gebied dat nu Nederland is. |
|
| |
|
Regel 577: |
Regel 510: |
| * Karel Martel stelt [[Willibrord]] in staat om de zending onder de Friezen vanuit Utrecht te hervatten. | | * Karel Martel stelt [[Willibrord]] in staat om de zending onder de Friezen vanuit Utrecht te hervatten. |
| * Karel voert campagnes tegen [[Beieren]] waarbij hij wordt gesteund door de [[Alemannen]]. De Beierse hertog [[Hugbert van Beieren|Hugbert]] erkent het gezag van Karel. | | * Karel voert campagnes tegen [[Beieren]] waarbij hij wordt gesteund door de [[Alemannen]]. De Beierse hertog [[Hugbert van Beieren|Hugbert]] erkent het gezag van Karel. |
| * [[Bonifatius (missionaris en bisschop)|Bonifatius]] wordt in 722 benoemd tot [[bisschop]] van de Germaanse gebieden die hij onder het gezag zou brengen van de [[Rooms-katholieke Kerk|Kerk van Rome]]. | | * [[Bonifatius (missionaris en bisschop)|Bonifatius]] wordt in 722 benoemd tot [[bisschop]] van de Germaanse gebieden die hij onder het gezag zou brengen van de [[Rooms-Katholieke Kerk|Kerk van Rome]]. |
| * Terwijl Karel langere tijd in Beieren verblijft, komt Ragenfried (nog altijd graaf van [[Huis Anjou|Anjou]]) in opstand. In 724 wordt deze opstand door Karel onderdrukt. | | * Terwijl Karel langere tijd in Beieren verblijft, komt Ragenfried (nog altijd graaf van [[Huis Anjou|Anjou]]) in opstand. In 724 wordt deze opstand door Karel onderdrukt. |
|
| |
|
Regel 613: |
Regel 546: |
| * In 743 of 748 wordt de eerste (''Romaanse'') [[Kathedraal van Chartres]] afgebrand door de [[Wisigoten]] van de Aquitaanse hertog [[Hunold]] bij de plundering van de stad. Een tweede kathedraal wordt dan gebouwd. | | * In 743 of 748 wordt de eerste (''Romaanse'') [[Kathedraal van Chartres]] afgebrand door de [[Wisigoten]] van de Aquitaanse hertog [[Hunold]] bij de plundering van de stad. Een tweede kathedraal wordt dan gebouwd. |
|
| |
|
| <span id=750 />
| |
|
| |
|
| ===~750=== | | ===~750=== |
Regel 625: |
Regel 557: |
| ===752=== | | ===752=== |
| [[Bestand:Chrodegang.jpg|thumb|Bisschop [[Chrodegang]], (Glas-in-lood in de Sainte Glossinde-kapel in Metz).]] | | [[Bestand:Chrodegang.jpg|thumb|Bisschop [[Chrodegang]], (Glas-in-lood in de Sainte Glossinde-kapel in Metz).]] |
| * [[Pepijn de Korte]] zendt [[Chrodegang]], hofkanselier sedert 737, naar Rome ter ondersteuning van [[paus Stephanus II (III)]], die bedreigd wordt door de [[Lombarden]]. | | * [[Pepijn de Korte]] zendt [[Chrodegang]], hofkanselier sedert 737, naar Rome ter ondersteuning van paus [[Stephanus II (III)]], die bedreigd wordt door de [[Lombarden]]. |
|
| |
|
| ===754=== | | ===754=== |
Regel 631: |
Regel 563: |
| * [[5 juni]] - De bisschop van Mainz, [[Bonifatius (heilige)|Bonifatius]], wordt met zijn gevolg gedood bij [[Dokkum]] in Friesland. | | * [[5 juni]] - De bisschop van Mainz, [[Bonifatius (heilige)|Bonifatius]], wordt met zijn gevolg gedood bij [[Dokkum]] in Friesland. |
| * Chrodegang wordt daarna tot [[aartsbisschop]] en [[metropoliet]] benoemd. Hij hervormt het kloosterwezen. | | * Chrodegang wordt daarna tot [[aartsbisschop]] en [[metropoliet]] benoemd. Hij hervormt het kloosterwezen. |
| * [[Karel de Grote]] wordt samen met zijn broer door [[Carloman I|Carloman]] en zijn vader gezalfd door [[Paus Stefanus II (III)]] in de [[kathedraal van Saint-Denis]] bij Parijs.<ref>{{Aut|B.W. Scholz - B. Rogers}} (tradd.), (1972):''Carolingian Chronicles: Royal Frankish Annals and Nithard's Histories'', Ann Arbor, p. <span class=plainlinks>[http://books.google.be/books?id=njU9wgpUKcwC&lpg=PP1&ots=gtlfM1qK_d&dq=Carolingian%20Chronicles%3A%20Royal%20Frankish%20Annals%20and%20Nithard's%20Histories&pg=PA40#v=onepage&q=&f=false 40]</span> (= ''Annales Regni Francorum'' 754).</ref> | | * [[Karel de Grote]] wordt samen met zijn broer door [[Carloman I|Carloman]] en zijn vader gezalfd door paus [[Stefanus II (III)]] in de [[kathedraal van Saint-Denis]] bij Parijs.<ref>{{Aut|B.W. Scholz - B. Rogers}} (tradd.), (1972):''Carolingian Chronicles: Royal Frankish Annals and Nithard's Histories'', Ann Arbor, p. [https://books.google.com/books?id=njU9wgpUKcwC&dq=Carolingian%20Chronicles%3A%20Royal%20Frankish%20Annals%20and%20Nithard's%20Histories&pg=PA40 40] (= ''Annales Regni Francorum'' 754).</ref> |
| * [[5 juni]] - [[Bonifatius (missionaris en bisschop)|Bonifatius]] wordt bij [[Dokkum]] gedood. | | * [[5 juni]] - [[Bonifatius (missionaris en bisschop)|Bonifatius]] wordt bij [[Dokkum]] gedood. |
|
| |
|
Regel 708: |
Regel 640: |
| ===800=== | | ===800=== |
| * Maart: [[Karel de Grote]] geeft opdracht tot de bouw van een vloot in [[Het Kanaal]] en andere verdedigingsactiviteiten tegen de [[Vikingen]]. | | * Maart: [[Karel de Grote]] geeft opdracht tot de bouw van een vloot in [[Het Kanaal]] en andere verdedigingsactiviteiten tegen de [[Vikingen]]. |
| * Karel de Grote stuurt de omstreden [[Paus Leo III]] onder bescherming van een aantal bisschoppen terug naar Rome. | | * Karel de Grote stuurt de omstreden paus [[Leo III]] onder bescherming van een aantal bisschoppen terug naar Rome. |
| * [[25 december]]: [[Karel de Grote]] wordt in [[Rome (stad)|Rome]] tot keizer gekroond. Hij regeert over het [[Frankische Rijk]] (tot [[814]]. Het [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnse Keizerrijk]] verzet zich hiertegen tot [[812]]). | | * [[25 december]]: [[Karel de Grote]] wordt in [[Rome (stad)|Rome]] tot keizer gekroond. Hij regeert over het [[Frankische Rijk]] (tot [[814]]. Het [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnse Keizerrijk]] verzet zich hiertegen tot [[812]]). |
|
| |
|
Regel 769: |
Regel 701: |
| ===816=== | | ===816=== |
| [[Bestand:Louis Ier le Pieux ou le Débonnaire.jpg|thumb|Lodewijk de Vrome]] | | [[Bestand:Louis Ier le Pieux ou le Débonnaire.jpg|thumb|Lodewijk de Vrome]] |
| * [[Paus Stefanus IV (V)|Paus Stefanus IV]] die Leo III opvolgt kroont te [[Reims]] [[Lodewijk de Vrome]], de zoon van [[Karel de Grote]], tot keizer van het [[Heilige Roomse Rijk]]. | | * Paus [[Stefanus IV (V)|Stefanus IV]] die Leo III opvolgt kroont te [[Reims]] [[Lodewijk de Vrome]], de zoon van [[Karel de Grote]], tot keizer van het [[Heilige Roomse Rijk]]. |
| * [[Frederik van Utrecht|Frederik]] wordt bisschop van Utrecht (mogelijk 815). | | * [[Frederik van Utrecht|Frederik]] wordt bisschop van Utrecht (mogelijk 815). |
|
| |
|
Regel 841: |
Regel 773: |
| ===844=== | | ===844=== |
| * De [[Vikingen]] plunderen [[Dorestad]] en drie jaar later vallen de [[Denen]] opnieuw aan en in 857 eveneens. | | * De [[Vikingen]] plunderen [[Dorestad]] en drie jaar later vallen de [[Denen]] opnieuw aan en in 857 eveneens. |
| * [[Lotharius I|Keizer Lotharius]], die niet gekend is in de pauskeuze, belegert [[Paus Sergius II]]. Deze geeft zich over, maar mag uiteindelijk blijven. | | * [[Lotharius I|Keizer Lotharius]], die niet gekend is in de pauskeuze, belegert paus [[Sergius II]]. Deze geeft zich over, maar mag uiteindelijk blijven. |
|
| |
|
| ===850=== | | ===850=== |
Regel 1.005: |
Regel 937: |
|
| |
|
| ===962=== | | ===962=== |
| * Otto I wordt in ruil voor bescherming door [[paus Johannes XII]] tot [[keizer]] van het [[Heilige Roomse Rijk]] gekroond. Dit is tekenend voor de aandacht die ook de volgende Duitse keizers zullen hebben voor Italië, waardoor zij hun machtsbasis in het Duitse rijk, en daarmee de Lage Landen, verwaarlozen. | | * Otto I wordt in ruil voor bescherming door paus [[Johannes XII]] tot [[keizer]] van het [[Heilige Roomse Rijk]] gekroond. Dit is tekenend voor de aandacht die ook de volgende Duitse keizers zullen hebben voor Italië, waardoor zij hun machtsbasis in het Duitse rijk, en daarmee de Lage Landen, verwaarlozen. |
| * De gemeente [[Destelbergen]] wordt aan de [[Sint-Pietersabdij (Gent)|Sint-Pietersabdij]] van [[Gent]] geschonken door [[Wichman IV]], graaf van [[Hamaland]]. | | * De gemeente [[Destelbergen]] wordt aan de [[Sint-Pietersabdij (Gent)|Sint-Pietersabdij]] van [[Gent]] geschonken door [[Wichman IV]], graaf van [[Hamaland]]. |
|
| |
|
Regel 1.012: |
Regel 944: |
|
| |
|
| ===964=== | | ===964=== |
| * Ondanks beloften aan [[Otto I de Grote|Otto I]] verkiest het volk van [[Rome (stad)|Rome]] [[Paus Benedictus V]] in plaats van Otto's kandidaat [[Paus Leo VIII]]. | | * Ondanks beloften aan [[Otto I de Grote|Otto I]] verkiest het volk van [[Rome (stad)|Rome]] paus [[Benedictus V]] in plaats van Otto's kandidaat paus [[Leo VIII]]. |
| * Keizer [[Otto I de Grote|Otto I]] dwingt Benedictus V daarop afstand te doen. | | * Keizer [[Otto I de Grote|Otto I]] dwingt Benedictus V daarop afstand te doen. |
|
| |
|
Regel 1.059: |
Regel 991: |
|
| |
|
| ===998=== | | ===998=== |
| * Volgens sommige bronnen wordt het Keltische [[Samhain]]-feest door de abt van Cluny gekerstend. | | * [[1 november]] wordt door abt [[Odilon van Cluny]] ingevoerd als herdenking van de heiligen, mogelijk omdat het Keltische [[Samhain]]-feest rond die dag viel. |
| | | |} |
| <span id=1000 />
| | ---- |
| | |
| ===~1000===
| |
| [[Bestand:Belfort van Gent 2.jpg|thumb|Het belfort, symbool van de Gentse stedelijke macht]]
| |
| * Een deel van [[Friesland]] wordt geclaimd door de graaf van Holland.
| |
| * Door keizer [[Otto I de Grote|Otto I]] (de Grote) en zijn opvolgers wordt de versterking van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] verder omgevormd tot burcht, met een indrukwekkende stenen muur.
| |
| * Vanaf het jaar [[1000]] is [[Gent]] gedurende honderden jaren de grootste stad van de [[Lage Landen (staatkunde)|Nederlanden]] (tot rond [[1550]]). Het is dan groter dan Londen of Keulen.
| |
| * Oude vermeldingen van [[Ieper]] gelden als "Iprensis" en "Ipera". De naam zou afkomstig zijn van de het riviertje de [[Ieperlee]], vroeger Ieper genoemd. Reeds vroeger zou zich hier een domein en bedehuis bevonden hebben. De Ieperlee vormt een waterweg in noordelijke richting naar de zee.
| |
| | |
| ===1001===
| |
| * De [[bisschop]] van [[Aartsbisdom Kamerijk|Kamerijk]] krijgt van keizer [[Otto I de Grote|Otto I]] markt- en muntrecht voor de stad [[Le Cateau-Cambrésis]] en toelating om er vestingwerken aan te leggen. (De stad is vooral bekend vanwege de [[Vrede van Cateau-Cambrésis]], die hier in [[1559]] werd getekend.)
| |
| * [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] wordt koning van het [[Oost-Frankische Rijk]].
| |
| | |
| ===1003===
| |
| [[Bestand:Lambert Gerberga.jpg|thumb|Geerberga (links) en Lambertus (rechts), graaf en gravin van Leuven 1003-1015]]
| |
| * [[Robert II van Frankrijk]] doet een mislukte poging om [[Hertogdom Bourgondië]] aan zijn rijk toe te voegen.
| |
| * [[Gerard I van de Gulikgouw|Gerard I]] wordt [[Lijst van heersers van Gulik|gouwgraaf van Gulik]], direct grenzend aan het huidige Nederlands Zuid-, Midden- en Noord-Limburg.
| |
| * [[Lambert I van Leuven|Lambert I met de Baard]] wordt graaf van Leuven.
| |
| | |
| ===1004===
| |
| * [[Robert II van Frankrijk|Robert de Vrome]] wordt [[Lijst van heersers van Bourgondië|hertog van Bourgondië]].
| |
| * [[Hendrik I van Luxemburg]] wordt als Hendrik V [[Lijst van heersers van Beieren|hertog van Beieren]].
| |
| * Het [[hertogdom Bourgondië]] wordt geannexeerd door [[Hendrik I van Frankrijk]].
| |
| | |
| ===1005===
| |
| * [[5 april]] - Een oorkonde vermeldt de schenking van het gebied [[Vreren]] door [[Hendrik II van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik II]] , [[koning (titel)|koning]] en [[keizer]] van het [[Heilige Roomse Rijk]] aan het [[Sint-Kruiskapittel]] van het [[Prinsbisdom Luik]]. Dit is de eerste schriftelijke vermelding van Vreren.
| |
| | |
| ===1006===
| |
| * Ene Godefridus is net als het jaar hierop als ''prefectus'' belast met de kustverdediging. Hoewel hij niet veel kan uitrichten tegen de [[Vikingen]], stoppen de aanvallen uiteindelijk, waarschijnlijk onder andere doordat zij overstappen op het christendom. Een andere oorzaak kan het groeiende potentieel van de bevolking in Europa zijn.
| |
| * [[Tiel]] wordt door de [[Noormannen]] geplunderd.
| |
| * [[Poppo (abt)|Poppo]] treedt in bij de benedictijnen in het klooster Saint-Thierry in [[Reims]]. Tot de kloosters die hij tien jaar later zal gaan leiden, behoren die in [[Atrecht]], [[Trier]], [[Hertogdom Limburg|Limburg]], [[Abdij van Echternach|Echternach]] en [[Abdij van Sankt Gallen|Sankt-Gallen]].
| |
| * [[Liudolf van Brunswijk]] krijgt zeggenschap over de Friese gouwen Zuidergo, Oostergo en Westergo, die gezamenlijk het [[Graafschap Midden-Friesland]] vormen.
| |
| | |
| ===1007===
| |
| * Voor de tweede keer gaat de [[Kathedraal Notre-Dame te Straatsburg]] in vlammen op.
| |
| | |
| ===1008===
| |
| [[Bestand:Grote Markt (Antwerpen).jpg|thumb|Antwerpen, Grote Markt]]
| |
| * De stad [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] krijgt haar eigen stadszegel.
| |
| * [[Mechelen (stad)|Mechelen]] wordt voor het eerst genoemd in een nog bestaande oorkonde als ''Machlines''.
| |
| | |
| ===1010===
| |
| * Bisschop [[Balderik II van Loon|Balderik II]] van [[Prinsbisdom Luik|Luik]] begint met de bouw van een kasteel met grachten en versterking in [[Hoegaarden (gemeente)|Hoegaarden]] - Overlaar.
| |
| | |
| ===1012===
| |
| [[Bestand:Low Countries Locator Flanders.svg|thumb|[[Graafschap Vlaanderen]].]]
| |
| * [[Tegenpaus Gregorius VI]] zoekt op 25 december steun bij Keizer [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] nadat [[Paus Benedictus VIII]] verkozen is. Hendrik negeert hem en hij verdwijnt in de vergetelheid.
| |
| * [[Boudewijn IV van Vlaanderen|Boudewijn met de Baard]], [[Lijst van graven van Vlaanderen|Graaf van Vlaanderen]], treedt in het huwelijk met Ogiva, dochter van [[Frederik I van Luxemburg|Frederik I]], graaf van [[Graafschap Luxemburg|Luxemburg]], en van Irmentrude van Gleiberg. In ditzelfde jaar wordt Boudewijn door [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] beleend met de [[Zeeuwse Eilanden]], en mag hij zich ook [[Graafschap Zeeland|graaf van Zeeland]] noemen.
| |
| | |
| ===1013===
| |
| * Brabant vecht het stadsrecht van [[Hoegaarden (gemeente)|Hoegaarden]] aan om een versterking te bouwen.
| |
| * Op 10 oktober komt hertog [[Lambert I van Leuven|Lambert van Brabant]] in botsing met prinsbisschop [[Balderik II van Loon|Balderik II]] van Luik in de Slag bij Hoegaarden. [[Robrecht II van Namen|Robert II van Namen]] verleent hulp aan de hertog van Brabant (de schoonbroer van zijn moeder) in zijn strijd tegen Balderik II van Luik. Robert neemt daarbij graaf Herman van Verdun (broer van Godfried III van Lotharingen) gevangen, wat de toorn oproept van keizer [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]]. Door tussenkomst van zijn moeder, [[Ermengarde van Lotharingen|Ermengarde]], wordt de gevangene vrijgelaten en herwint Robrecht het vertrouwen van de keizer.
| |
| | |
| ===1014===
| |
| [[Bestand:Heinrich II und Kunigunde.JPG|thumb|[[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] en [[Cunegonde van Luxemburg|Cunegonde]] van het [[Heilige Roomse Rijk|Duitse Rijk]].]]
| |
| * [[14 februari]] - [[Paus Benedictus VIII]] kroont [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] tot keizer. Hendrik II richt vele scholen op, verdedigt de rijksgrenzen, en beijvert zich om vrede te stichten en de kerk tot ontwikkeling te brengen.
| |
| * De [[Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel|Geloofsbelijdenis van Nicea]] wordt voor het eerst op verzoek van keizer Hendrik II toegevoegd aan de Katholieke mis samen met het [[filioque]]. Voorheen werd het credo in het geheel niet gebruikt in de liturgie.<ref>John Enright (1920): ''Let There be Light'': Of, ''Why I Withdrew from the Church of My Fathers'' Lothian book publishing co. pty., ltd</ref>
| |
| * [[28 september]] - De kust wordt zwaar getroffen door een [[Stormvloed van 1014|stormvloed]], met grote schade en vele doden als gevolg. In Zeeland bouwt men [[vliedberg]]en om als mottekasteel te fungeren, in Friesland legt men dijken aan.
| |
| | |
| ===1015===
| |
| * [[Boudewijn IV van Vlaanderen]] wordt door [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] beleend met het markgraafschap [[Valenciennes]].
| |
| * [[Dirk III van Holland|Graaf Dirk III]] van Holland stelt bij [[Vlaardingen]] een tol in.
| |
| * [[Reinier V van Henegouwen]] lijdt Samen met zijn oom, graaf [[Lambert I van Leuven]] te [[Florennes]] een nederlaag tegen hertog [[Godfried de Kinderloze|Godfried I van Lotharingen]].
| |
| | |
| ===1017===
| |
| [[Bestand:DomTorenUtrechtNederland.jpg|thumb|Domtoren Utrecht]]
| |
| * De [[dom van Utrecht]], de enige als kathedraal gebouwde kerk in het noorden, wordt vernietigd door brand.
| |
| | |
| ===1018===
| |
| * [[Dirk III van Holland]] verpacht grond aan de Friezen die het in cultuur brengen. Bovendien bouwt hij een burcht in Vlaardingen, dat buiten zijn leen ligt. Vanuit die burcht dwingt hij de kooplieden die in hun schepen langsvaren, onderweg van [[Tiel]] naar [[Engeland]] en vice versa, om tol te betalen. Een leger van de Duitse keizer [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] onder leiding van hertog [[Godfried van Verdun|Godfried I van Lotharingen]] bestaande uit een vloot met troepen uit [[Sticht Utrecht|Utrecht]], [[Keulen]] en [[Bisdom Luik|Luik]], wordt in de [[Slag bij Vlaardingen (1018)|Slag bij Vlaardingen]] door graaf Dirk III verslagen.
| |
| | |
| ===1020===
| |
| [[Bestand:France Eure et Loir Chartres Cathedrale nuit 02.jpg|thumb|De [[kathedraal van Chartres]] (''Cathédrale Notre-Dame de Chartres'').]]
| |
| * Op 7 en 8 september wordt de [[Kathedraal van Chartres]] voor de vierde keer door brand verwoest. Ze wordt in Romaanse stijl heropgericht (tot in 1024). Torens en hoogbouw volgen later.
| |
| * Stichting van [[Saint-Germain-en-Laye]] door koning [[Robert II van Frankrijk]].
| |
| * Keizer [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II]] benoemt [[Poppo van Stavelot|Poppo]] tot [[abt (abdij)|abt]] van de toenmalig vermaarde dubbelabdij van [[Stavelot]].
| |
| | |
| ===1021===
| |
| * [[Gerard van Antoing]] uit Henegouwen verkrijgt in [[Wassenberg]] van keizer Hendrik II het ''land van Gelre''.
| |
| | |
| ===1022===
| |
| * Stichting van de [[abdij van Sint-Winoksbergen]] door [[Boudewijn IV van Vlaanderen|Boudewijn met de baard]].
| |
| | |
| ===1024===
| |
| [[Bestand:Sticht-Oversticht Utrecht.png|thumb|200px|Grondgebied van het Sticht Utrecht]]
| |
| * Keizer [[Hendrik II de Heilige|Hendrik II van het Heilige Roomse Rijk]] overlijdt.
| |
| * Met de verkiezing van [[Koenraad II de Saliër|Koenraad II]] als koning komt het [[Salische dynastie|Salische Huis]] aan de macht in het [[Heilige Roomse Rijk]].
| |
| * De Kroonenburg-burcht in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] moet plaats maken voor de door [[Norbertus|Sint-Norbertus]] gestichte [[Sint-Michielsabdij (Antwerpen)|Sint-Michielsabdij]].
| |
| * Bisschop [[Adelbold II]] van Utrecht verwerft grafelijke rechten in [[Drenthe]]. Begin van het wereldlijk [[Sticht Utrecht]].
| |
| | |
| ===~1025===
| |
| * [[Katharen]] worden verbrand in Turijn, Toulouse en Aquitanië.
| |
| * De laatste [[eland]] wordt in Nederland gejaagd.
| |
| | |
| ===1027===
| |
| [[Bestand:Map France 1030-fr.svg|thumb|[[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Koninkrijk Frankrijk]] in 1030]]
| |
| * [[14 mei]] - [[Hendrik I van Frankrijk|Henri I]] wordt tot koning van [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frankrijk]] gekroond in de kathedraal van [[Reims]].
| |
| * [[Bernold]] wordt [[Lijst van bisschoppen en aartsbisschoppen van Utrecht|bisschop van Utrecht]].
| |
| * [[Koenraad II de Saliër|Koenraad II]] wordt keizer van het [[Heilige Roomse Rijk]] gewijd.
| |
| | |
| ===1031===
| |
| * [[Maart]] - [[Dirk VI van Holland]] wordt in officiële akten weer als graaf aangeduid in plaats van zijn opstandige broer Floris.
| |
| * [[Augustus (maand)|Augustus]] - [[Floris de Zwarte]] komt opnieuw in opstand tegen zijn broer graaf [[Dirk VI van Holland]]. Hij zoekt zijn toevlucht bij de eveneens opstandige [[Westfriezen]].
| |
| * [[Hendrik I van Frankrijk|Hendrik I]] volgt zijn vader [[Robert II van Frankrijk]] die op [[20 juli]] overlijdt als koning van Frankrijk op.
| |
| * [[Mathildis van Vlaanderen]] wordt geboren als dochter van [[Boudewijn V van Vlaanderen]] en van [[Adela van Mesen|Adelheid van Frankrijk]].
| |
| * De ontwikkeling van de stad [[Ieper]] wordt aan [[Boudewijn V van Vlaanderen]] en het beleid van stadsstichting toegeschreven. De rechtlijnige straten en het [[Schaakbordpatroon|dambordpatroon]], vooral in het zuidelijk deel, wijzen op deze stichting.
| |
| | |
| ===1039===
| |
| * [[Hendrik III (keizer)|Hendrik III]] wordt koning van het Heilige Roomse Rijk.
| |
| | |
| ===1041===
| |
| * [[Valkenburg (Limburg)|Valkenburg]] wordt gesticht.
| |
| | |
| ===1044===
| |
| * [[7 april]] - [[Boudewijn V van Vlaanderen]] wordt door keizer Hendrik III op een hofdag te Goslar het markgraafschap toegewezen tussen [[Schelde (rivier)|Schelde]] en [[Dender]], inbegrepen het [[Land van Dendermonde]].
| |
| | |
| ===1046===
| |
| [[Bestand:Thierry IV de Hollande.png|thumb|[[Dirk IV van Holland|Dirk IV]], Graaf van Holland]]
| |
| * [[Hendrik III van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik III]], koning sinds [[1039]] wordt door de paus tot keizer gekroond.
| |
| * [[Boudewijn V van Vlaanderen]] palmt het gebied tussen de Schelde en de Dender in. De westgrens wordt vanaf nu de [[Dender]] en de steden op deze rivier moeten het nieuw verworven gebied beschermen.
| |
| * Keizer [[Hendrik III van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik III]] dwingt [[Dirk IV van Holland|Dirk IV]] afstand te doen van het door hem veroverde gebied. De keizer kan zich echter niet handhaven en moet zich terugtrekken, waarna Dirk de bisdommen Utrecht en Luik begint te plunderen. Bovendien sluit hij een verbond met [[Godfried II van Lotharingen|Godfried met de Baard]], de [[hertog]] van [[Opper-Lotharingen]] en de graven van [[Vlaanderen]] en [[Henegouwen]]. Hierop volgt het jaar daarop een tweede strafexpeditie waarbij de keizer [[Vlaardingen]] en de grafelijke burcht te [[Rijnsburg]] verovert. De burcht wordt geheel verwoest. Tijdens de terugtocht lijdt de keizer echter grote verliezen, waardoor Dirk's bondgenoten nu ook openlijk tegen de keizer in opstand komen
| |
| * Wegens Boudewijns aansluiting bij de rebellie van hertog [[Godfried II van Lotharingen]] worden hem zijn Duitse [[Rijksleen|rijkslenen]] ontnomen, meer bepaald de mark [[Valenciennes]].
| |
| | |
| ===1047===
| |
| [[Bestand:Brussel St. Michael and Gudula Cathedral - Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele.jpg|thumb|Kathedraal van Sint Michiel en Sint Goedele.]]
| |
| * [[16 november]] - Graaf [[Lambert II Balderik van Leuven]] sticht samen met zijn echtgenote [[Oda van Verdun]] het Sint-Goedelekapittel in de [[Sint-Goedelekerk]] te Brussel.
| |
| | |
| ===1049===
| |
| * [[13 januari]] - Dirk IV wordt door de bisschoppen van [[Metz]], [[Bisdom Luik|Luik]] en [[Sticht Utrecht|Utrecht]] in de val gelokt en gedood. Tijdens het [[Beleg van Dordrecht (1049)|Beleg van Dordrecht]] weet een adjudant van de bisschop van Keulen ongezien de Thure over te zwemmen. In Dordrecht treft hij [[Dirk IV van Holland|Graaf Dirk IV]] met een pijl in de borst. Dirk sterft en zijn jongere broer [[Floris I van Holland|Floris I]] wordt [[Lijst van graven van Holland|Graaf van Holland]].
| |
| | |
| ===~1050===
| |
| [[Bestand:Meister des Codex Aureus Epternacensis 001.jpg|thumb|Folio 78 recto van de '''[[Codex Aureus|Codex Aureus van Echternach]]''', [[Gelijkenis van de rijke man en Lazarus|Lazarus en Dives]].]]
| |
| * Vanaf ca. [[1050]] breekt een periode van economische groei aan, vooral in Noordwest-Europa. Het betreft hier voornamelijk [[Champagne (provincie)|Champagne]], [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] en [[Hertogdom Brabant|Brabant]]. Belangrijk is de handel in het Vlaamse [[lakenindustrie|laken]]. De jaarmarkten zorgen voor veel handel, die ook buitenlandse kooplieden aantrekt. De mensen verenigen zich in een [[Hanze]] en [[gilde (beroepsgroep)|gildes]]. Op deze manier ontstaan de [[Vlaamse Hanze van Londen|Vlaamse Hanze]], de [[Hanze der XVII steden]] en de [[Duitse Hanze]].
| |
| * [[Mathildis van Vlaanderen]] trouwt rond 1051 met [[Willem de Veroveraar]] en wordt al snel een van zijn belangrijke adviseurs. In 1059 sticht ze de Abbaye-aux-Dames te Caen. Hun huwelijk helpt Willem niet alleen aan Vlaamse steun voor de inval in Engeland (in 1066) maar ook rust Mathildis van eigen geld een schip uit voor de invasievloot.
| |
| | |
| ===1054===
| |
| * [[17 juli]] - Verkiezing van [[Hendrik IV (keizer)|Hendrik IV]] tot Rooms koning en toekomstig opvolger van zijn vader [[Hendrik III (keizer)|Hendrik III van het Heilige Roomse Rijk]].
| |
| * [[Paus Leo IX]] en [[Michaël I van Constantinopel|Michael Caerularius]], Patriarch van [[Constantinopel]], excommuniceren elkaar. Dit leidt tot het [[Oosters Schisma|Grote Schisma]] tussen katholieke en orthodoxe christenen.
| |
| * [[Paus Leo IX]] sterft in gevangenschap van de [[Vikingen|Noormannen]].
| |
| * [[Hendrik I van Frankrijk]] trekt ten strijde tegen [[Normandië]] maar wordt verslagen.
| |
| | |
| ===1057===
| |
| * De keizer verleent markt- en muntrecht aan [[Winsum (dorp in Groningen)|Winsum]] en aan [[Garrelsweer]], twee plaatsen aan de [[Delf]] in [[Groningen (provincie)|Groningen]].
| |
| | |
| ===1058===
| |
| * [[Hendrik I van Frankrijk]] trekt ten strijde tegen [[Normandië]] maar wordt verslagen, net als in [[1054]].
| |
| | |
| ===1060===
| |
| * [[4 augustus]] - Onder het regentschap van Anne van Kiev Volgt [[Filips I van Frankrijk|Filips I]] zijn vader op als koning van Frankrijk.
| |
| | |
| ===1061===
| |
| [[Bestand:Lspn comet halley.jpg|thumb|Komeet Halley]]
| |
| * [[24 april]] - [[Komeet van Halley]] wordt waargenomen. De middeleeuwers hadden verwacht dat in het jaar 1000 de messias zou weerkeren. Nu dat op zich laat wachten treedt bij het volk een sfeer van wanhoop en gelatenheid in. Maar er heerst ook al geruime tijd wrevel, nervositeit en ridderstrijd, die deels gekanaliseerd zal worden in het plan voor een [[kruistocht]], waartoe de paus begint op te roepen. Het motief is een vals gerucht als zouden de Moren de toegang tot Jeruzalem belemmeren. Paus [[Gregorius VII]], voormalige abt van [[abdij van Cluny|Cluny]], wil echter vooral [[Constantinopel]] veroveren.
| |
| * [[Graaf Floris I|Floris I]] wordt opgevolgd door [[Dirk V]] als [[Graven van Holland|Graaf van Holland]].
| |
| | |
| ===1064===
| |
| * Nadat Floris in 1061 gedood is, hertrouwt zijn vrouw [[Geertruida van Saksen]] in 1063 met [[Robrecht I van Vlaanderen]]. Deze laatste wordt hierna ''de Fries'' genoemd en treedt op als regent voor de minderjarige [[Dirk V van Holland|Dirk V]]. Koning [[Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik IV]] schenkt dit jaar de gebieden van Dirk, namelijk die "''ten westen van het Vlie en rond de oevers van de Rijn''" (''[[Westflinge]] et circa horas Reni'') aan bisschop [[Willem I van Utrecht]], op wiens steun hij wel kan rekenen. Dirk mag slechts [[Masaland|Maasland]] behouden. Willem weet met de hulp van hertog [[Godfried III van Lotharingen|Godfried III met de Bult]] van [[Neder-Lotharingen]] met veldslagen in [[1071]] en [[1072]] de gebieden ook daadwerkelijk te veroveren. Na de dood van Godfried en Willem in [[1076]] belegeren Robrecht en zijn stiefzoon Dirk V [[IJsselmonde (deelgemeente)|IJsselmonde]] en weten de nieuwe bisschop [[Koenraad van Zwaben (bisschop)|Koenraad]] gevangen te nemen en te dwingen de gebieden van Dirk V terug te geven.
| |
| | |
| ===1067===
| |
| * [[Boudewijn VI van Vlaanderen|Boudewijn VI]] wordt [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]], nadat op [[1 september]] - [[Boudewijn V de Grote]], Graaf van Vlaanderen overlijdt.
| |
| | |
| ===1068===
| |
| [[Bestand:Matilda of Flanders Jardin du Luxembourg.jpg|thumb|[[Mathildis van Vlaanderen]], hertogin van Normandië en koningin van Engeland.]]
| |
| * Met pinksteren wordt [[Mathildis van Vlaanderen]] tot koningin van Engeland gekroond in [[Westminster Abbey]]. Mathilde regeert bij afwezigheid van Willem in zijn naam, waarbij Mathilde steeds in Engeland is als Willem in Normandië is en omgekeerd.
| |
| | |
| ===1070===
| |
| [[Bestand:Robrecht de Fries.png|thumb|[[Robrecht I van Vlaanderen|Robrecht de Fries]].]]
| |
| * Nadat op [[17 juli]] - [[Boudewijn VI]], graaf van Vlaanderen, door zijn huwelijk tevens Boudewijn I van [[graafschap Henegouwen|Henegouwen]], overlijdt heeft [[Arnulf III van Vlaanderen|Arnulf de Ongelukkige]] als oudste zoon recht op de graventitel. Hij krijgt daartoe de steun van zijn moeder [[Richilde van Henegouwen]] en haar derde echtgenoot, William Fitzosburn, graaf van [[Herefordshire|Hereford]]. Zijn oom [[Robrecht I de Fries|Robrecht]], die eveneens aanspraak maakt op de opvolging, beschuldigt Arnulf van tirannie en het komt tot een treffen op [[22 februari]] in de [[Slag bij Kassel (1071)|Slag bij Kassel]]. Arnulf moet daar het onderspit, ondanks de steun van een coalitie bestaande uit zijn [[leenheer]] de Franse koning [[Filips I van Frankrijk|Filips I]], zijn oom [[Willem de Veroveraar]], graaf [[Hendrik II van Leuven]] (als neef van Richilde) en de ridders en steden uit overwegend het [[Romaans-Vlaanderen|Picardische deel van Vlaanderen]].
| |
| * Voor zijn benoeming in Vlaanderen kan Robrecht na de strijd toch het vertrouwen van de Franse koning winnen, door toezegging van een huwelijk tussen zijn stiefdochter [[Bertha van Holland]] met Filips I van Frankrijk. en [[Robrecht I van Vlaanderen|Robrecht de Fries]] wordt nu [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]].
| |
| | |
| ===1075===
| |
| * De [[investituurstrijd]] (strijd om de macht tussen keizer en paus) komt tot volle uitbarsting als koning (later keizer) [[keizer Hendrik IV|Hendrik IV]] en [[paus Gregorius VII]] ieder een ander persoon tot bisschop van [[Milaan (stad)|Milaan]] willen benoemen.
| |
| | |
| ===1076===
| |
| * [[14 februari]] - [[Paus Gregorius VII]] excommuniceert [[keizer Hendrik IV|Hendrik IV]] koning en keizer van het [[Heilige Roomse Rijk]].
| |
| * [[26 februari]] - De hertog van Neder-Lotharingen, [[Godfried III met de Bult]], wordt op een Vlaardings toilet gedood in opdracht van de graaf van Vlaanderen [[Robrecht de Fries]].
| |
| * [[27 maart]] - Bisschop [[Willem I van Utrecht]], trouw volgeling van keizer Hendrik IV, doet op een synode in Utrecht de paus in de ban.
| |
| * [[Godfried van Bouillon]] verkrijgt het [[Markgraafschap Antwerpen]] uit de handen van [[Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk|keizer Hendrik IV]].
| |
| [[Bestand:Antwerpen1477.png|thumb|right|250px|De mark Antwerpen (1477)]]
| |
| | |
| ===1077===
| |
| * De [[excommunicatie]] van [[Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk]] wordt opgeheven na zijn [[tocht naar Canossa]], waar hij zich voor paus [[Gregorius VII]] neerbuigt.
| |
| | |
| ===1082===
| |
| * Otto wordt opgevolgd door Arnold I als graaf van het [[Graafschap Loon]].
| |
| * [[Walram III van Limburg|Walram III]] wordt opgevolgd door [[Hendrik I van Limburg|Hendrik I]] als [[Hertogen van Limburg|Hertog van Limburg]].
| |
| * [[Hendrik I van Verdun]] stelt een [[godsvrede]] in.
| |
| | |
| ===1084===
| |
| [[Bestand:La Grande Chartreuse.JPG|thumb|[[Grande Chartreuse]].]]
| |
| * [[21 maart]] - [[Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik IV]] dringt in Rome door. Paus [[Gregorius VII]] neemt zijn toevlucht in de [[Engelenburcht]].
| |
| * [[24 maart]] - Op last van Hendrik wordt Guibert van Ravenna als [[Tegenpaus Clemens III|Clemens III]] tot paus gekroond.
| |
| * [[31 maart]] - Clemens III kroont Hendrik IV tot keizer van het Heilige Roomse Rijk.
| |
| * [[Robert Guiscard]], de Noormannenhertog en bondgenoot van Gregorius VII trekt op naar Rome. Hendrik IV trekt zich terug naar Citta Castellana.
| |
| * Door [[Bruno van Keulen]] wordt het klooster [[Grande Chartreuse]] opgericht, het moederklooster van de [[Kartuizers|Kartuizerorde]].
| |
| | |
| ===1086===
| |
| [[Bestand:Affligem - Abdij van Affligem.jpg|thumb|De Benedictijnenabdij van Affligem.]]
| |
| * [[24 augustus]] - Wijding van de [[Abdij van Affligem]].
| |
| * (augustus) eerste versie van het [[Domesday Book]] is klaar.
| |
| * Bisschop van Utrecht [[Koenraad van Zwaben (bisschop)|Koenraad]] wordt door [[Hendrik V van het Heilige Roomse Rijk|keizer Hendrik V]] beleend met het graafschap [[Stavoren]].
| |
| | |
| ===1088===
| |
| [[Bestand:Seal of the University of Bologna.svg|thumb|Zegel van de eerste universiteit.]]
| |
| * Oprichting eerste universiteiten (enkel voor mannen). [[Universiteit van Bologna]] als eerste van Europa.
| |
| * [[29 juli]] - Otho de Lagery kiest de naam [[Paus Urbanus II|Urbanus II]] na zijn verkiezing tot paus.
| |
| | |
| ===1089===
| |
| [[Bestand:Godefroi 4.jpg|thumb|Godfried van Bouillon]]
| |
| * [[Godfried van Bouillon]] wordt hertog van [[Neder-Lotharingen]] (tot 1100).
| |
| | |
| ===1093===
| |
| * [[Robrecht I van Vlaanderen|Robrecht I de Fries]] overlijdt en wordt opgevolgd door [[Robrecht II van Vlaanderen|Robrecht II van Jeruzalem]] als [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]].
| |
| | |
| ===1094===
| |
| [[Bestand:04-06-13 Arras 01.JPG|thumb|Grote markt van [[Arras]].]]
| |
| * [[23 maart]] - [[Paus Urbanus II]] sticht per pauselijke bul een nieuw bisdom, met als zetel het nieuwe [[Atrecht]], dat rond de [[abdij van Sint-Vaast]] buiten de oude Romeinse stad is ontstaan.
| |
| | |
| ===1095===
| |
| * [[Paus Urbanus II]] houdt een bespreking te Piacenza met bisschoppen uit Frankrijk, Duitsland en Italië. Hierbij is ook een delegatie van de Byzantijnse keizer [[Alexius I Comnenus]] aanwezig.
| |
| * Paus Urbanus II roept tijdens de [[Synode van Clermont]] uitdrukkelijk op tot een [[kruistocht]].
| |
| * [[Herman III van Hochstaden]] is Aartsbisschop van Keulen en wordt aartskanselier van Italië.
| |
| * Graaf [[Arnold I van Loon]] verhuist het grafelijk hof van [[Borgloon]] naar [[Kuringen]], omdat deze plaats centraler in zijn graafschap ligt.
| |
| * [[Abdij Neresheim]] wordt gesticht door graaf Hartmann van Dillingen en zijn vrouw Adelheid.
| |
| * De [[Augustijnen (kloosterorde)|augustijnen]] stichten bij [[Dielegem]] een abdij.
| |
| * Gualgericus, bisschop van [[Aartsbisdom Kamerijk|Kamerijk]], erkent het bestaan van de religieuze gemeenschap op de ''Curtenbergh'' in Brabant. Daarom wordt 1095 als stichtingsdatum van [[Kortenberg]] aanvaard. (De kloosterlingen verhuizen in 1222 van de heuvel (de Curtenbergh) naar het dal aan het ''Minneveld'' waar nu nog steeds de [[Abdij van Kortenberg]] is gevestigd). Van oudsher is het de woonplaats van de heren van Kortenberg, die een belangrijke rol spelen in de geschiedenis van het [[Hertogdom Brabant]]. (Zie ook het [[Charter van Kortenberg]]).
| |
| * De vroeg-middeleeuwse schrijver [[Ivo van Chartres]] schrijft zijn werk: ''Panormia''.
| |
| | |
| ===1096===
| |
| [[Bestand:PeoplesCrusadeMassacre.jpg|thumb|Het volk trekt op kruistocht]]
| |
| * [[11 februari]] - Maansverduistering.
| |
| * [[Juli]] - Na geplunderd te hebben op hun weg naar Jeruzalem, hebben de deelnemers aan de [[Volkskruistocht]] af te rekenen met de represailles van de [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnen]].
| |
| * [[15 augustus]] - Geplande datum om te verzamelen bij [[Constantinopel]] voor het begin van de [[Eerste Kruistocht]].
| |
| * [[21 oktober]] - De deelnemers aan de [[Volkskruistocht]], onder leiding van [[Walter Sans-Avoir]] en [[Peter de Kluizenaar]], worden omgebracht door de [[Seltsjoeken|Seltsjoekse]] [[sultan (rang)|sultan]] [[Kilij Arslan I]] nabij de stad [[Hersek]], aan de kust van [[Bithynië]].
| |
| * [[23 december]] - Het leger van [[Godfried van Bouillon]] bereikt [[Constantinopel]].
| |
| | |
| ===1099===
| |
| * [[15 juli]] - Christelijke [[kruistocht|kruisvaarders]] nemen, onder leiding van [[Godfried van Bouillon]] en [[Tancred]] [[Jeruzalem]] in en plunderen de stad. Daarbij wordt de hele bevolking, ook de Joodse en Christelijke, bloedig afgeslacht.
| |
| * [[Boudewijn I van Jeruzalem|Boudewijn van Boulogne]] laat het [[graafschap Edessa]] over aan [[Boudewijn II van Jeruzalem|Boudewijn van Bourg]] en wordt in Jeruzalem tot koning gekroond.
| |
| <span id=1100 />
| |
| | |
| ===~1100===
| |
| * [[Boudewijn I van Jeruzalem|Boudewijn van Boulogne]] laat het [[graafschap Edessa]] over aan [[Boudewijn II van Jeruzalem|Boudewijn van Bourg]] en wordt in Jeruzalem tot koning gekroond.
| |
| * Omstreeks [[1100]] verleent de [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]] aan de stad [[Gent]] het recht een eigen [[schepenbank]] in te stellen. Zo groeit de stad langzamerhand uit tot een autonome macht met volledig zelfstandige instellingen. Gent is altijd een vrijheidslievende en rebelse stad gebleven. De burgers vechten er honderden jaren tegen de vorsten om hun privileges of vrijheden te vrijwaren.
| |
| * In de 12e eeuw richten de Gentenaren een [[Hanze]] op voor de handel op het [[Rijnland (Duitsland)|Rijnland]] en in [[Sint-Omaars]] wordt een Hanze opgericht die handel op [[Engeland]] en [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frankrijk]] beoogt.
| |
| * Het [[Oudfries]] wordt geplaatst als een taal die werd gebezigd van 1100 tot 1575.
| |
| [[Bestand:Hebban olla vogala fragment.jpg|thumb|''[[Hebban olla vogala|Hebban olla uogala nestas bigunnan hinase hi(c) (e)nda thu uuat unbidan uue nu]]''.]]
| |
| * Een monnik in de abdij van [[Rochester (Engeland)|Rochester]] schrijft een Latijns versje en de vertaling in waarschijnlijk zijn eigen taal: "''[[Hebban olla vogala|Hebban olla uogala nestas bigunnan hinase hi(c) (e)nda thu uuat unbidan uue nu]]''".
| |
| | |
| ===1101===
| |
| * [[Hendrik de Vette]] van [[Northeim (stad)|Northeim]] wordt door keizer [[Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik IV]] beleend met de Friese gebieden nadat in 1099 bisschop [[Koenraad van Zwaben (bisschop)|Koenraad]] van [[Sticht Utrecht|Utrecht]] door een Friese koopman is gedood. Voor de graafschappen [[Stavoren]], [[Westergo]] en [[Oostergo]] deed dit waarschijnlijk te veel denken aan de tijd van de [[Brunonen]]. Hoewel hij in Stavoren aanvankelijk vriendelijk ontvangen wordt, vermoedt Hendrik een list en vlucht, waarna hij door Friese schippers gedood wordt. In de periode hierna wordt het gebied betwist door de graven van Holland - [[Dirk VI van Holland|Dirk VI]] trouwt met [[Sophia van Rheineck|Sophie]], een kleindochter van Hendrik de Vette - en de bisschoppen van Utrecht die echter geen permanente macht uit kunnen oefenen. Geholpen door landschappelijke omstandigheden is er geen sprake van een landsheerlijk gezag. Het gebrek hieraan zorgt voor een voortdurende strijd tussen herenboeren.
| |
| * De bisschop van Utrecht, [[Burchard van Lechsgemünd]] ziet zich gedwongen [[Floris II van Holland|Floris II]], de graaf van [[Holland]] als leenheer te erkennen.
| |
| * [[Hertogdom Limburg|Limburg]] verandert van [[graafschap (heer)|graafschap]] in [[hertogdom]].
| |
| * [[Kruisvaart van 1101]].
| |
| | |
| ===1104===
| |
| * Keizer [[Hendrik V van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik V]] van [[Duitsland]] versterkt de Burcht van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. De muren worden verhoogd van 5 meter naar 12 meter en de dikte van de muren van 1,35 meter naar 2 meter.
| |
| | |
| ===1105===
| |
| * Bisschop Burchard van Utrecht wijdt de kapittelkerk van [[Zutphen]], welke graaf Otto van Zutphen na oorlogsverwoesting liet wederopbouwen, in en wijdt het godshuis aan [[Walburga]].
| |
| * [[Hendrik I van Engeland]] stuurt een vloot naar [[Normandië]] om een eind te maken aan het gestook van zijn broer Robert.
| |
| | |
| ===1106===
| |
| * De politiek om Lotharingen in het rijk te integreren is mislukt.
| |
| * [[Godfried I van Leuven|Godfried I]] - graaf van [[Leuven]] en vorst van [[Hertogdom Brabant|Brabant]] - ontvangt van keizer [[Hendrik V van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik V]] de hertogstitel die bij [[Neder-Lotharingen]] hoort, nadat [[Godfried van Bouillon]] is overleden op de [[Eerste Kruistocht]]. Vanaf nu is Brabant een [[hertogdom]].
| |
| * Lambert, de Heer van Lissewege schenkt een domein met kapel aan de benedictijnen die er een abdij stichten, de [[abdij Ter Doest]]. In deze periode schenken veel adellijken, voor ze op kruistocht trekken, onroerend goed voor gebruik aan abdijen tot zij terugkeren. Velen keren niet terug.
| |
| | |
| ===1108===
| |
| * [[29 juli]] - [[Lodewijk VI van Frankrijk|Lodewijk VI]] (de Dikke) volgt [[Filips I van Frankrijk|Filips I]], die overlijdt, op als koning van [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frankrijk]].
| |
| | |
| ===1109===
| |
| * [[Godfried van Namen]] treedt in het huwelijk met [[Ermesinde I van Namen|Ermesinde]], de dochter van [[Koenraad I van Luxemburg]].
| |
| | |
| ===1111===
| |
| * [[Hendrik V (keizer)|Hendrik V]] wordt tot Keizer van het [[Duitse Rijk|Heilige Roomse Rijk]] gekroond door [[Paus Paschalis II]].
| |
| | |
| ===1112===
| |
| * [[12 december]] - [[Tancred van Galilea|Tancred]] (40) Prins van Galilea en Regent van Antiochië, een van de leiders van de [[Eerste Kruistocht]] overlijdt.
| |
| | |
| ===1113===
| |
| * Bisschop [[Frederik I van Bremen]] sluit een verdrag met priester Heinricus en een groep kolonisten. In het verdrag worden zij Hollanders genoemd, als eersten in de geschiedenis. In de periode daarna vestigen zich nog regelmatig Hollanders in Noord-Duitsland om grond te ontginnen.
| |
| | |
| ===1114===
| |
| * [[Godebald]] wordt [[Lijst van bisschoppen en aartsbisschoppen van Utrecht|bisschop van Utrecht]].
| |
| | |
| ===1115===
| |
| [[Bestand:BernhardClairvaux Lactatio SourceUnknown.jpg|thumb|Bernard ontvangst melk uit de borsten van de Maagd Maria. De scène is een legende die zich naar verluidt zou hebben afgespeeld in de [[Dom van Speyer]] in 1146.]]
| |
| * [[25 juni]] - De [[Cisterciënzers|Cisterciënzer]] monnik [[Bernardus van Clairvaux|Bernard]] sticht een klooster en noemt het 'Clairvaux'.
| |
| * [[8 juli]] - [[Peter de Kluizenaar]], leider van de [[Volkskruistocht]] en een belangrijk persoon in de [[Eerste Kruistocht]] overlijdt.
| |
| | |
| ===1117===
| |
| * [[Köln-Dünnwald|Dünnwald]] bij [[Keulen]] (aan de overkant van de [[Rijn]]) wordt tot parochie verheven; tegelijk staat de Keulse bisschop toe er een klooster van reguliere koorheren te vestigen.
| |
| | |
| ===1118===
| |
| * Volgens Guillaume de Tyre wordt door Hugues de Payen de orde van de [[Tempeliers]] gesticht.
| |
| * [[Boudewijn II van Jeruzalem|Boudewijn van Rethel]] wordt koning van [[Koninkrijk Jeruzalem|Jeruzalem]] nadat op [[2 april]] - [[Boudewijn I van Jeruzalem]] is overleden.
| |
| * [[Hendrik I van Limburg|Hendrik I, de hertog van Limburg]] overlijdt.
| |
| | |
| ===1119===
| |
| * [[Boudewijn VII van Vlaanderen]] (26), [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]] overlijdt.
| |
| | |
| ===1120===
| |
| [[Bestand:Vezelay Ste-Madeleine Langhaus.jpg|thumb|right|Interieur van de basiliek ''La Madeleine'' in [[Vézelay]], gewijd aan [[Maria Magdalena]].]]
| |
| * De jonge [[Boudewijn IV van Henegouwen]] volgt onder voogdijschap van zijn moeder [[Yolanda van Gelre]] zijn vader op als graaf van [[Henegouwen]].
| |
| * De [[Basiliek van Vézelay|Abdijkerk van Vézelay]] gaat in vlammen op. Zo'n duizend pelgrims die zich op weg naar [[Santiago de Compostella]] verzameld hadden komen om het leven. Er wordt snel besloten te gaan bouwen aan een nieuwe basiliek.
| |
| * [[Homoseksualiteit]] wordt ''quam faciens tam patiens'' -zowel de actieve als de passieve partij- bestraft met de brandstapel, tenzij de passieve partij te jong of te oud is en aannemelijk gemaakt kan worden dat er sprake was van dwang.
| |
| | |
| ===1121===
| |
| * [[Utrecht (stad)|Utrecht]] en [[Muiden]] verkrijgen [[stadsrechten]].
| |
| * Op initiatief van bisschop [[Godebald]] wordt de [[Rijn]] bij [[Wijk bij Duurstede]] (nu: [[Kromme Rijn|Kromme]], [[Leidse Rijn|Leidse]] en [[Oude Rijn (Harmelen-Noordzee)|Oude Rijn]]) afgesloten.
| |
| * [[23 september]] - [[Paus Calixtus II]] en keizer [[Hendrik V van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik V]] sluiten te Worms een [[Concordaat van Worms|concordaat]], waarmee een eind komt aan de [[Investituurstrijd]] over het recht bisschoppen te benoemen.
| |
| | |
| ===1123===
| |
| * [[5 september]] - De [[abdij]] van [[Sint-Winoksbergen]] brandt af.
| |
| | |
| ===1124===
| |
| * [[Karel de Goede|Karel van Denemarken]] krijgt zijn bijnaam ''de Goede'' tijdens de hongersnood die in 1124-1125 heel Europa teistert. Via verschillende maatregelen kan hij verhinderen dat in [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] het dodenaantal buitensporig hoog oploopt.
| |
| * [[Kasteel Nassau]] wordt gesticht. In Antwerpen wordt de [[Sint-Michielsabdij (Antwerpen)|Sint-Michielsabdij]] gesticht door de [[Heilige Norbertus]].
| |
| * Het [[Lijst van graven van Vianden|graafschap Vianden]] ziet het levenslicht met [[Frederik van Vianden]], als eerste graaf van Vianden (1124 tot 1152).
| |
| | |
| ===1125===
| |
| * [[Godfried I van Leuven]] verwoest het kasteel van Gozewijn in [[Valkenburg (Limburg)|Valkenburg]].
| |
| * [[Europa (continent)|Europa]] wordt nog steeds geteisterd door [[hongersnood]].
| |
| | |
| ===1127===
| |
| [[Bestand:KareldeGoede.jpg|thumb|right|Middeleeuws reliëf, waarop de moord op Karel de Goede is uitgebeeld.]]
| |
| * [[2 maart]] - Op de galerij van de [[Sint-Donaaskathedraal|Sint-Donaaskerk]] van Brugge wordt de [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]], [[Karel de Goede]], [[Geschiedenis_van_Brugge#Brugge wordt stad|vermoord]] naar aanleiding van een juridisch dispuut omdat hij de onvrije afkomst van de Erembalden in het openbaar beklemtoonde. Hij wordt het slachtoffer van een samenzwering, geleid door [[Bertulf (kanselier van Vlaanderen)|Bertulf]], proost van het Brugse Sint-Donaaskapittel en zelf een lid van de clan der Erembalden.
| |
| * Mede door het ontbreken van een rechtstreekse erfgenaam, veroorzaakt Karels dood een ernstige politieke crisis. Hiervan maakt de koning van Frankrijk gebruik om de Normandiër [[Willem Clito]], kleinzoon van Robrecht ''de Fries'' als graaf op te dringen ([[23 maart]] [[1127]]). Dit stoot op verzet van [[Brugge]] en [[Gent]].
| |
| * [[6 april]] - [[Brugge]] ([[België]]) verkrijgt van [[Willem Clito]] [[stadsrechten]].
| |
| * Uiteindelijk wordt Karel opgevolgd door een neef, [[Diederik van de Elzas]], die de machtsstrijd wint dankzij de steun der Vlaamse steden. Dit is de eerste gelegenheid waarbij de steden een doorslaggevende rol spelen in de Vlaamse politiek.
| |
| * [[Aardenburg (stad)|Aardenburg]] ([[Nederland]]) en [[Sint-Omaars]] ([[Graafschap Artesië|Artesië]]) verkrijgen [[stadsrechten]].
| |
| | |
| ===1128===
| |
| * [[27 juli]] - [[Brugge]] krijgt [[stadsrechten]] van de nieuwe [[Graafschap Vlaanderen|Graaf van Vlaanderen]], [[Diederik van de Elzas]], als dank voor de steun bij zijn machtsovername.
| |
| * [[28 juli]] - Willem van Normandië sneuvelt bij de belegering van [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]].
| |
| * In Gent wordt burggraaf [[Wenemar II]] aangesteld. Hij regeert tot 1135.
| |
| | |
| ===1129===
| |
| * januari - [[Bernard van Clairvaux]] roept het [[Concilie van Troyes]] bijeen. De [[Tempeliers]] krijgen enorme macht van de [[paus]] en worden de machtigste organisatie van middeleeuws [[Europa (continent)|Europa]]. Dit is geheel in lijn met de theologie die de laatste eeuw door de [[Abdij van Cluny]] is ontwikkeld rond het thema van de [[strijdende kerk]] op basis waarvan toen ook de [[Eerste kruistocht]] werd verantwoord.
| |
| | |
| ===1132===
| |
| [[Bestand:Abbaye d'Orval - Fontaine Mathilde 1.jpg|thumb|De "[[Abdij Notre-Dame d'Orval#Legende|Fontaine Mathilde]]" in [[Villers-devant-Orval|Orval]].]]
| |
| * winter - Graaf [[Dirk VI van Holland]] valt vanuit [[Alkmaar (Nederland)|Alkmaar]] over het ijs [[Geschiedenis van West-Friesland|West-Friesland]] binnen en brandschat een aantal dorpen.
| |
| * [[9 maart]] - Ontstaan van de [[abdij van Orval]], wanneer zeven [[cisterciënzers]] zich er vestigen.
| |
| * De Abdij van [[Abdij Notre-Dame d'Orval|Notre-Dame d'Orval]] werd gevestigd maar de Kartuizers komen in problemen om verschillende redenen.
| |
| * De pelgrimsroute naar [[Santiago de Compostella]] wordt vastgesteld.
| |
| * Het moerasgebied waarin tegenwoordig [[Hoevelaken]] ligt, wordt ontgonnen.
| |
| * Keizer [[Lotharius III]] verwoest de stad [[Rijksstad Augsburg|Augsburg]] grondig.
| |
| * De twist tussen [[Floris de Zwarte]] en [[Dirk VI van Holland|Dirk VI]] wordt met tussenkomst van Lotharius III bijgelegd.
| |
| | |
| ===1133===
| |
| * [[Lotharius III van Supplinburg]] werd in Rome tot keizer gekroond door Paus [[Paus Innocentius II|Innocentius II]].
| |
| * Bisschop van Utrecht [[Andries van Cuijk]] raakte in oorlog met [[Dirk VI van Holland]]
| |
| * In dit jaar was [[Winksele]] bekend onder naam ''Wenekensele'', de oudst bekende schrijfwijze voor het gebied.
| |
| * Eerste vermelding van het dorp [[IJsselmuiden]] onder de naam ''Islemuthen''
| |
| * Eerste vermelding van de stad [[Ommen]] onder de naam: ''Umme''
| |
| * Verbanning van de [[Land van Cuijk|heren van Cuijk]] als straf op de moord van [[Floris de Zwarte]].
| |
| | |
| ===1134===
| |
| * [[4 oktober]] - [[Vlaanderen]], [[Walcheren]] en [[Zuid-Beveland]] worden zwaar getroffen door een [[stormvloed van 1134|watersnood]]. Deze maakt veel ontginningen ongedaan. [[Vlaardingen]] raakt geïsoleerd, maar het [[Zwin (zeearm)|Zwin]] is vergroot en [[Brugge]] wordt via die zeearm juist beter bereikbaar vanuit de Noordzee. In plaats van getijdenvaart kunnen de grotere schepen, vooral de [[kogge]] (afgeleid van het vikinschip), nu tot dicht bij Brugge varen.
| |
| * Vanuit vele richtingen worden initiatieven ontplooid voor dijkenbouw en [[waterschap]]pen en hoogheemraadschappen opgericht.
| |
| * Als gevolg van die bedijkingen is de zeearm van het Zwin gaan verlanden. Door verdere aanslibbing en verzanding is er op vandaag niet veel meer dan een strandgeul met achterliggende [[slufter]] van over.
| |
| * De [[Abdij van Berne]] in Gelderland wordt gesticht als [[canonie]] samen met de priorijen in [[Hierden]] en [[Tilburg]] en is onderdeel van de [[Circarie|Brabantse circarie]].
| |
| | |
| ===1135===
| |
| * De [[Abdij van Averbode]] wordt gesticht door graaf [[Arnold II van Loon]].
| |
| * De [[Abdij van Hautecombe]] raakt betrokken door Cisterciënzers.
| |
| * Prinsbisschop [[Alberon II van Namen]] wordt prinsbisschop (tot 1145).
| |
| * De mogelijk eerste [[multinationale onderneming]] is de [[Orde van de Tempeliers]] die beginnen bankieren.
| |
| | |
| ===1139===
| |
| * [[Walram II van Limburg|Walram II]] wordt opgevolgd door [[Hendrik II van Limburg|Hendrik II]] als [[Hertogen van Limburg, 1033 - 1288|Hertog van Limburg]].
| |
| * [[Godfried I]] met de Baard wordt opgevolgd door [[Godfried II van Leuven|Godfried II]] als [[Graven van Leuven en hertogen van Brabant|Hertog van Brabant]].
| |
| * Begin van de [[Grimbergse Oorlogen]].
| |
| * Diverse Nederlandse plaatsen worden voor het eerst beschreven.
| |
| | |
| ===1141===
| |
| [[Bestand:Michele.jpg|thumb|De Friezenkerk gezien vanaf de koepel van de [[Sint-Pietersbasiliek]].]]
| |
| * In [[Rome (stad)|Rome]] wordt de [[Friezenkerk]] gebouwd.
| |
| | |
| ===1145===
| |
| * Begin van de bouw van de [[Kathedraal van Chartres]]. Door een brand in 1194 is daar echter weinig meer van over.
| |
| * [[Bernard van Clairvaux]] wordt naar Zuid-Frankrijk gestuurd om de [[Katharen]] te overtuigen zich terug bij de Katholieke Kerk aan te sluiten. Zijn preken vinden geen gehoor. Hij wordt zelfs enkele malen door de plaatselijke bevolking uitgejouwd.
| |
| | |
| ===1146===
| |
| * [[Bernard van Clairvaux]] predikt in [[Vézelay]] de [[Tweede kruistocht|2<sup>de</sup> kruistocht]].
| |
| * Stichting van de [[Abdij van Villers]].
| |
| | |
| ===1150===
| |
| [[Bestand:Van-Veldeke-Denkmal.jpg|thumb|[[Veldekemonument]] in [[Hasselt (België)|Hasselt]].]]
| |
| * [[Hendrik van Veldeke]] (ook: ''He(y)nric van Veldeke(n)'', Duits ''Heinrich von Veldeke'', voor of omstreeks 1150 – na 1184) is de eerste volkstalige schrijver van de [[Lage Landen (staatkunde)|Lage Landen]] die we bij naam kennen. Vermoedelijk behoorde Veldeke tot een geslacht van ministerialen, (onvrije lagere edelen). Het bestaan van dit geslacht wordt in oorkonden van de dertiende eeuw vermeld. Uit het feit dat hij in zijn werken Latijnse bronnen heeft gebruikt, blijkt dat hij een goede opleiding heeft genoten.
| |
| | |
| ===1157===
| |
| * [[Concilie van Reims]]. De eerste bijeenkomst over een methodische bestrijding van [[katharen]] en andere [[ketters]]. Eerste aanzet tot de latere [[inquisitie]].
| |
| | |
| ===1160===
| |
| * De stad [[Grevelingen (stad)|Grevelingen]] wordt versterkt. De plaats is belangrijk geworden dankzij graaf [[Diederik van de Elzas]], die hier een haven sticht. Deze zal lange tijd als [[voorhaven]] voor [[Sint-Omaars]] dienen via de gekanaliseerde [[Aa (Frankrijk)|Aa]] en een thuishaven zijn voor een vloot van haringvissers en een aanvoerhaven van zout, wijn en fruit.
| |
| | |
| ===1163===
| |
| [[Bestand:NotreDameDeParis.jpg|thumb|De [[Notre-Dame van Parijs]] in vroege Gotiek.]]
| |
| * [[21 december]] - [[Sint-Thomasvloed]], door de enorme kracht van de stormwind wordt het water van de [[Oude Rijn (Harmelen-Noordzee)|Oude Rijn]] bij de toch al verzande monding bij Katwijk teruggedreven in de rivier. Hierdoor lopen de polders van eerst Holland en later Utrecht onder water.
| |
| * In opdracht van bisschop Maurice de Sully wordt in [[Parijs]] een begin gemaakt met de bouw van de [[Notre-Dame van Parijs]], die in 1285 voltooid zal worden.
| |
| * [[Concilie van Tours]].
| |
| | |
| ===1164===
| |
| * Op [[17 februari|17]] of [[18 februari]] vindt de [[Sint-Julianavloed]] plaats, met grote [[overstroming]]en in [[Friesland]] en [[Groningen (provincie)|Groningen]].
| |
| | |
| ===1165===
| |
| * Nadat [[Floris III van Holland]] in conflict is gekomen met bisschop [[Godfried van Rhenen]] doordat de graaf de [[Oude Rijn (Harmelen-Noordzee)|Oude Rijn]] laat blokkeren bij [[Zwammerdam]] om de wateroverlast in zijn gebied te verminderen, brengt de bisschop de zaak voor keizer [[Frederik I van Hohenstaufen|Frederik Barbarossa]]. De keizer beslist dat de ''Suadenborchdam'' moet worden verwijderd. Het is één van de laatste malen dat iets blijkt van een keizerlijk oppergezag in de [[Lage Landen]] en Floris trekt zich ook niets aan van de uitspraak.
| |
| | |
| ===1167===
| |
| * [[7 maart]] - Het [[Verdrag van Brugge (1167)|Verdrag van Brugge]] wordt gesloten tussen [[Filips van de Elzas]], graaf van Vlaanderen, en graaf [[Floris III van Holland]]. Deze moet de handelsrechten erkennen van Vlaamse kooplieden in Zeeland.
| |
| | |
| ===1168===
| |
| * Er wordt een dwarsdam aangelegd in de [[Zwin (zeearm)|Zwinbedding]], die zijn naam aan de stad [[Damme (België)|Damme]] zal verlenen.
| |
| | |
| ===1171===
| |
| [[Bestand:Creiler woud.jpg|thumb|180px|Locatie van het Creiler Woud omstreeks het jaar 1000. Exacte grenzen van het bos zijn onbekend.]]
| |
| * [[2 november]] - [[Allerheiligenvloed (1170)|Allerheiligenvloed]] Tijdens de [[storm (wind)|storm]] wordt het [[Creiler Woud]] verzwolgen door de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]]. De Noordzee breekt tussen het huidige Huisduinen en Texel door de duinenrij. De beek [[Marsdiep (zeegat)|Marsdiep]] krijgt een verbinding met de Noordzee en wordt een zeegat. Het land tussen [[Texel]], [[Medemblik (stad)|Medemblik]] en [[Stavoren]] loopt onder en Texel en [[Wieringen]] worden eilanden.
| |
| * Bouw van de [[Onze-Lieve-Vrouwekathedraal (Doornik)]] van [[Doornik]] wordt aangevat, onderbouw in Romaanse stijl.
| |
| | |
| ===~1175===
| |
| [[Bestand:Codex Manesse Heinrich von Veldeke.jpg|thumb|[[Hendrik van Veldeke]], zoals afgebeeld in de 14e-eeuwse ''[[Codex Manesse]]'']]
| |
| * Totale [[Maansverduistering]] valt samen met [[Halloween]]. (Volgende maal dat dit samenvalt is [[2897]].)
| |
| * Het werk van [[Claudius Ptolemaeus|Ptolemaeus]] wordt vertaald en men weet nu al helemaal zeker dat de [[aarde (planeet)|aarde]] bol is.
| |
| * [[Hendrik van Veldeke]] introduceert met ''Eneïde'' de [[hoofse liefde]] in de Lage Landen.
| |
| | |
| ===1179===
| |
| * De graaf van [[Graafschap Gelre|Gelre]] verwerft het graafschap [[Zutphen]].
| |
| * [[Helmond]]wordt voor het eerst genoemd.
| |
| * De hoofdburcht van de [[graven van Loon]] langs de weg van het [[Heilige Roomse Rijk]] naar [[Hertogdom Brabant|Brabant]] te [[Borgloon]] wordt verwoest door het huurleger van [[Rudolf van Zähringen]], [[Prinsbisdom Luik|Prins-bisschop van Luik]]. De grafelijke familie wijkt uit naar [[Kuringen]] bij [[Hasselt (België)|Hasselt]].
| |
| | |
| ===1180===
| |
| [[Bestand:Gravensteengent22042008.JPG|thumb|Het Gravensteen]]
| |
| * Filips van de Elzas geeft [[Graafschap Artesië|Artesië]] als bruidsgift mee aan zijn dochter wanneer die huwt met koning [[Filips II van Frankrijk|Filips II August van Frankrijk]].
| |
| * [[Rudolf van Zähringen]], prins-bisschop van Luik, verwoest [[Borgloon]].
| |
| * Een van de eerste [[kerkklok]]ken wordt gegoten in [[Duitsland]] in de [[Kathedraal]] in [[Soest (Duitsland)]].
| |
| * Het [[Gravensteen (Gent)|Gravensteen]] te [[Gent]] wordt gebouwd in opdracht van [[Filips van de Elzas]], Graaf van [[Vlaanderen]]. Het zal tot in de 14e eeuw een militaire vesting blijven.
| |
| | |
| ===1182===
| |
| * Oprichting van de [[Abdij van Herkenrode]] bij Kuringen door [[Gerard van Loon (graaf)|Gerard]], [[Lijst van graven van Loon|graaf van Loon]]. Hij verkoopt een deel van zijn domein aan een broeder uit Aulne, die er een klooster voor [[Cisterciënzers|Cisterciënzerinnen]] sticht. De verkoop was bedoeld om zijn deelname aan de [[kruistocht]] te financieren.
| |
| * De heilige [[Christina de Wonderbare|Christina van Sint-Truiden]] overlijdt (voor de eerste keer).
| |
| | |
| ===1183===
| |
| * [[Biervliet]] ([[Zeeuws-Vlaanderen]]) verkrijgt [[stadsrechten]].
| |
| * Verheffing van het [[landgraaf (titel)|landgraafschap]] Brabant tot [[hertogdom Brabant]] ten gunste van [[Hendrik I van Brabant]].
| |
| * Oudste Europese [[windmolen]] wordt gebouwd, namelijk in (het dan nog [[België|Belgisch Vlaamse]]) ''[[Wormhout]]'', (dat later naar [[Frans-Vlaanderen]] is overgegaan).
| |
| | |
| ===1184===
| |
| * Het lukt Graaf [[Floris III]] van [[Holland]] de Westfriezen van [[Wieringen]] en [[Texel]] te onderwerpen.
| |
| [[Bestand:Evangeliarum Maasland.jpg|thumb|''[[Evangeliarium|Evangeliarum]]'' uit Maasland.]]
| |
| | |
| ===1185===
| |
| * Stichting van [['s-Hertogenbosch]] vanuit [[Orthen]].
| |
| | |
| ===1187===
| |
| [[Bestand:BNF, Mss fr 68, folio 399.jpg|thumb|<center>Onthoofding van Reinoud van Châtillon</center>]]
| |
| * De stad [[Doornik]] breekt zich los van het [[Graafschap Vlaanderen]], en komt rechtstreeks onder de Franse kroon te staan.
| |
| * [[4 juli]] - [[Reinoud van Châtillon]], heer van transjordanië,wordt onthoofd na de Slag bij [[Hattin]].
| |
| | |
| ===1188===
| |
| * [[Bredevoort]] komt voor het eerst voor op de lijst met bezittingen van de aartsbisschop van Keulen van dit jaar, die drie aandelen van het kasteel Bredevoort bezit.
| |
| * [[Haaksbergen]] wordt gesticht.
| |
| | |
| ===1190===
| |
| * [[April]] - [[Kortrijk]] krijgt privileges toegekend door [[Filips van de Elzas]] via een bewaarde [[stadsrechten|keure]]: Kortrijk wordt uit de [[kasselrij]] geheven, krijgt een eigen bestuur, en [[Lijfeigenschap|lijfeigenen]] kunnen zich als vrije burgers ([[poorter]]s) in de stad vestigen.
| |
| * [[1 augustus]] - Graaf [[Floris III van Holland]] sterft van uitputting (of aan de pest?) in Antiochië. Zijn zoon [[Dirk VII van Holland|Dirk VII]] wordt [[Lijst van graven van Holland|Graaf van Holland]].
| |
| * [[Hendrik I van Brabant]] wordt ook hertog van [[Lotharingen (Frankrijk)|Lotharingen]].
| |
| * [[Otto I van Gelre]] wordt als eerste graaf van [[Graafschap Gelre|Gelre]] (in de [[Duitsland|Duitse]] [[Nederrijn (Duitse regio)|Nederrijn]]) en [[Zutphen]] (in de thans [[Nederland]]se provincie [[Gelderland]]) genoemd. Gelre wordt een machtsfactor die vooral de gebieden van [[Sticht Utrecht|Utrecht]] bedreigt, maar heeft ook veel conflicten met [[Graafschap Holland|Holland]], [[Hertogdom Brabant|Brabant]] en [[Hertogdom Kleef|Kleef]].
| |
| | |
| ===1191===
| |
| * [[21 juni]] - Graaf van Vlaanderen [[Filips van de Elzas]] overlijdt.
| |
| * Terwijl nu ook [[Filips II van Frankrijk]] op [[kruistocht]] is, palmt de aartsbisschop van [[Reims]], [[Willem van Blois]] ofwel ''Willem met de witte Handen'', [[Béthune]] en andere steden van [[Graafschap Artesië|Artesië]] (Artois) in.
| |
| | |
| ===1192===
| |
| [[Bestand:Prince-Bishopric of Liége (topogaphy)-nl.png|thumb|[[Prinsbisdom Luik|Luik]] (tweede helft 14e eeuw).]]
| |
| * [[22 september]] - [[Albert van Leuven]] wordt te [[Reims]] gewijd tot [[Lijst van prins-bisschoppen van Luik|Prins-bisschop van Luik]], omdat hij in zijn bisdom niet wordt toegelaten.
| |
| * [[24 november]] - De pas gewijde Prins-bisschop van Luik [[Albert van Leuven]] wordt door aanhangers van de Keizer vermoord.
| |
| * Stichting van het [[Cisterciënzers|Cisterciënzer klooster]] in [[Aduard]] ([[Groningen (provincie)|Groningen]]).
| |
| * [[Vilvoorde]] (België) krijgt een vrijheidskeure.
| |
| | |
| ===1194===
| |
| * De [[kathedraal van Chartres]] wordt verwoest door brand. Begin van de bouw van de huidige kathedraal (tot [[1220]]), het grootste en hoogste bouwwerk dat het Westerse christendom tot dan toe had voortgebracht.
| |
| | |
| ===1195===
| |
| * Export van natuursteen en ontginning van [[steenkool]] in [[Luik (stad)|Luik]].
| |
| * De burcht van [[Borgloon]] wordt verwoest door het huurleger van de Luikse [[prins-bisschop]] [[Rudolf van Zähringen]].
| |
| | |
| ===1196===
| |
| * [[6 december]] - [[Holland]] en [[Friesland]] worden geteisterd door de [[Sint-Nicolaasvloed (1196)|Sint-Nicolaasvloed]]. Het resultaat van deze storm is een afslag van de veengebieden in [[Geschiedenis van West-Friesland|West-Friesland]] en een vergroting van de [[Waddenzee]] en de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]].
| |
| * [['s-Hertogenbosch (stad)|'s-Hertogenbosch]] krijgt [[stadsrechten]] (tussen [[1185]] en 1196, eerste vermelding in 1196).
| |
| | |
| ===1197===
| |
| * Vestiging van de [[Abdij van Boudelo]] nabij [[Sint-Niklaas]], wanneer een monnik uit de [[Sint-Pietersabdij (Gent)|Sint-Pietersabdij]] in [[Gent]], [[Boudewijn van Boekel]], zich in Klein-Sinaai vestigt als [[Heremiet (monnik)|kluizenaar]]. Vanuit deze abdij, die ook wel bekend staat in oude spelling als ''Baudeloo'', beginnen de [[monnik (christendom)|monnik]]en de streek rondom de [[Schelde (rivier)|Schelde]] in te polderen. Dit doen ze onder andere door het stichten van [[uithof (klooster)|uithoven]], zoals bij [[Lamswaarde]] en [[Othene]] in [[Zeeuws-Vlaanderen]].
| |
| * Graaf van Vlaanderen [[Boudewijn I van Constantinopel|Boudewijn IX]] is met zijn leger Artesië binnengetrokken en belegert vruchteloos het door de aartsbisschop van [[Reims]], [[Willem van Blois]] ingepalmd [[Béthune]]. Wel worden [[Vrede van Péronne|vredesonderhandelingen]] opgestart.
| |
| | |
| ===1199===
| |
| [[Bestand:The Cloth Hall, Ypres, Belgium.jpg|thumb|[[Lakenhalle van Ieper]]]]
| |
| * [[Brugge]] ligt in het centrum van de [[Graafschap Vlaanderen|Vlaamse]] [[Lakenindustrie|lakenhandel]].
| |
| * [[Ieper]] kent nu ook een bloeiperiode en speelt als derde stad van [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] (na [[Gent]] en [[Brugge]]) een belangrijke rol in het [[graafschap Vlaanderen]]. Lakens uit Ieper waren in de vroege [[12e eeuw]] al terug te vinden op de jaarmarkt van het Russische [[Veliki Novgorod|Novgorod]] (ten zuiden van [[Sint-Petersburg]]).
| |
| * De [[Vrede van Péronne]] wordt gesloten tussen de [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Franse]] koning [[Filips II van Frankrijk|Filips II]] en [[Boudewijn I van Constantinopel]], graaf van [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]]. Het verdrag bepaalt dat de stad [[Béthune]] wordt teruggegeven aan Vlaanderen. Het bepaalt tevens dat [[Filips I van Namen]], de broer van de graaf van Vlaanderen, vrijkomt nadat hij door de Fransen gevangen was genomen.
| |
| * In een akte van [[Diederik VII van Kleef]] wordt de schenking van land aan de [[abdij van Rijnsburg]] rond [[Aalsmeer]] nog eens bevestigd. Het land is een wildernis van lage elzen- en wilgenbossen, waar veel turf gestoken wordt, waardoor er grote meren en plassen ontstaan.
| |
| | |
| | |
| <span id=1200 />
| |
| | |
| ===1200===
| |
| [[Bestand:0 Het Steen - Antwerpen (1).JPG|thumb|250px|Het Steen]]
| |
| * [[Het Steen (Antwerpen)|Het Steen]], de voormalige ringwalburg, wordt gebouwd vanaf dit jaar tot aan 1225.
| |
| * [[Lodewijk VIII van Frankrijk]] trouwt op 12-jarige leeftijd met [[Blanca van Castilië|Blanche van Castilië]].
| |
| * De stad [[Borgloon]] krijgt in een tweede omwalling rondom de burcht.
| |
| * De [[Kogge]] doet voor het eerst haar intrede, oorspronkelijk ontwikkeld uit het Vikingschip.
| |
| * Naar het voorbeeld van de jaarmarkten in de [[Champagne (wijnstreek)|Champagne]] wordt de [[jaarmarkt]] "''Brugghemarct''" van [[Brugge]] bekrachtigd door het charter van [[Boudewijn I van Constantinopel|Boudewijn IX]]. Brugge groeit uit tot de belangrijkste haven in Noordwest-Europa en is in de 14e en 15e eeuw een wereldmarkt.
| |
| * De [[Vlaamse Hanze van Londen]] wordt in het begin van de 13e eeuw opgericht. Ze is interstedelijk van karakter en gericht op de handel met [[Engeland]] en [[Schotland]]. Ze staat onder leiding van [[Brugge]] en [[Ieper]]. Als tegen het einde van de 13e eeuw de handel in Vlaanderen in het algemeen terugloopt, raakt deze Hanze in verval.
| |
| [[Bestand:Santa Lutgarda-Goya.JPG|thumb|"Santa Lutgarda" door [[Francisco Goya]], 1787. Monasterio de San Joaquín y Santa Ana, [[Valladolid (Spanje)|Valladolid]].]]
| |
| * De '[[abdij van Affligem]] mag beschouwd worden als de meest imposante abdijstichting van de [[benedictijnen]] in de [[Lage Landen (staatkunde)|Lage Landen]]. Als huisabdij van de [[Lijst van graven van Brussel en hertogen van Brabant|hertogen van Brabant]] werd ze '''''Primaria Brabantiae''''' (de voortreffelijkste van Brabant) betiteld. In de rijmkroniek van [[Lutgardis van Tongeren|Sinte-Lutgarde]] (circa 1200) wordt ze '''''Spiegel voor alle abdijen''''' genoemd.
| |
| * Aan het begin van de 13e eeuw ontstaan de eerste [[begijnhoven in Vlaanderen]].
| |
| | |
| ===1202===
| |
| * [[Vierde Kruistocht]] begint en zal twee jaar duren.
| |
| * [[7 september]] - [[Dirk VII van Holland]] verwoest [['s-Hertogenbosch]].
| |
| | |
| ===1203===
| |
| * [[Ada van Holland (gravin)|Ada van Holland]] wordt [[Lijst van graven van Holland|Gravin van Holland]] als [[Dirk VII van Holland]] overlijdt.
| |
| * De [[Loonse oorlog]] breekt uit om de opvolging van graaf [[Dirk VII van Holland]] en duurt tot 1206. [[Willem I van Holland|Willem]], de broer van Dirk, betwist de aanspraken die Dirk's dochter [[Ada van Holland (gravin)|Gravin Ada]] maakt, die haar moeder ([[Aleid van Kleef]]) onmiddellijk na de dood van haar vader in het huwelijk laat treden met [[Lodewijk II van Loon]] om haar positie nog te versterken. Ada wordt op weg naar de begrafenis van haar vader echter door getrouwen van oom Willem bij [[Leiden]] in het nauw gedreven. Ze verschanst zich daar in de [[burcht van Leiden|burcht]] die na een kort beleg door de [[burggraaf]] van Leiden, [[Filips van Wassenaer]], wordt ingenomen. Ada wordt daarop door haar oom geïnterneerd op [[Texel]].
| |
| * [[Willem I van Holland]] wordt [[Lijst van graven van Holland|Graaf van Holland]].
| |
| [[Bestand:Onze-Lieve-Vrouwekerk te Kortrijk.jpg|thumb|De Onze-Lieve-Vrouwekerk van Kortrijk]]
| |
| * In december houdt men de eerste eredienst in het koor van de nieuwe [[kapittel]]kerk van [[Kortrijk]]. De bouw van deze [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Kortrijk)|Onze-Lieve-Vrouwekerk]] is aangevangen in 1199.
| |
| | |
| ===1204===
| |
| * [[16 mei]] - De [[Graafschap Vlaanderen|Vlaamse]] Graaf [[Boudewijn I van Constantinopel|Boudewijn IX]] wordt in de [[Hagia Sophia]] gekroond tot de eerste [[Latijnse Keizerrijk|Latijns Keizer]] van Constantinopel.
| |
| * [[Maastricht]] verkrijgt [[stadsrechten]].
| |
| | |
| ===1205===
| |
| * Graaf [[Boudewijn I van Constantinopel|Boudewijn IX van Vlaanderen]] verdwijnt onder geheimzinnige omstandigheden terwijl hij als [[Latijnse Keizerrijk|keizer van Constantinopel]] een veldtocht tegen de [[Bulgaren]] onderneemt. Zijn oudste dochter [[Johanna van Constantinopel|Johanna]] wordt door koning [[Filips II van Frankrijk|Filips II August]] van Frankrijk naar [[Parijs]] overgebracht. Het is voor de ambitieuze vorst immers van groot belang dat deze erfdochter onder zijn controle wordt gebracht. En dus koppelt hij haar aan de Portugese prins [[Ferrand van Portugal|Ferrand]] (zoon van [[Sancho I van Portugal|Sancho I]]), in wie hij een gemakkelijk te manipuleren graaf van [[graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] ziet.
| |
| * [[Boudewijn I van Constantinopel]] wordt in Vlaanderen door [[Johanna van Constantinopel|Johanna I van Constantinopel]] opgevolgd als [[Lijst van graven van Vlaanderen|gravin]].
| |
| * Boudewijn VI wordt eveneens opgevolgd door Johanna als [[Lijst van graven van Henegouwen|gravin van Henegouwen]].
| |
| | |
| ===1207===
| |
| * In de nasleep van de [[Loonse Oorlog]] ondertekenen [[Ada van Holland (gravin)|Ada van Holland]] en [[Lodewijk II van Loon]] dat ze afstand doen van de door Ada van haar vader geërfde rechten over het graafschap Holland. Enkele weken later wordt hun vertrouweling [[Floris Herbaren van der Lede]] door huurlingen van de koning van Engeland en de graaf van Holland omgebracht.
| |
| | |
| ===1208===
| |
| * [[15 januari]] - Na een bezoek aan het grafelijk hof te [[Toulouse]] wordt de [[pauselijk legaat]] Pierre de Castelnau bij het oversteken van de [[Rhône (rivier)|Rhône]] vermoord. [[Paus Innocentius III]] schuift de moord in de schoenen van de [[Katharen]] en gebruikt dit om koning [[Filips II van Frankrijk|Filips II Augustus]] onder druk te zetten om een [[Albigenzische Kruistochten|Kruistocht tegen de Albigenzen]] (Katharen) te organiseren.
| |
| * In de stad [[Orange (Frankrijk)|Orange]] wordt onder Guillaume des Baux de [[kathedraal]] Nôtre-Dame de Nazareth ingewijd.
| |
| | |
| ===1211===
| |
| [[Bestand:Cathedral Notre-Dame de Reims, France.jpg|thumb|Onze-Lieve-Vrouw-kathedraal van Reims]]
| |
| * Men begint met de bouw van de huidige [[kathedraal van Reims]].
| |
| | |
| ===1212===
| |
| * [[25 februari]] - De jonge gravin [[Johanna van Constantinopel|Johanna van Vlaanderen]] ondertekent onder druk van de Franse koning [[Filips II van Frankrijk|Filips II August]] het [[Verdrag van Pont-à-Vendin]] tussen [[Lens (Frankrijk)|Lens]] en [[Rijsel]]. Hierin staat ze de grensplaatsen [[Sint-Omaars]] en [[Ariën aan de Leie|Ariën]] af.
| |
| * [[Stormvloed van 1212|Een stormvloed]] treft het noorden van [[Holland]] en eist 60.000 slachtoffers.
| |
| * "[[Kinderkruistocht]]en" in Frankrijk en Duitsland.
| |
| * [[Jan zonder Land]] verklaart [[Engeland]] tot een leen van de paus, en voorkomt zo een invasie door [[Hendrik II van Frankrijk]].
| |
| * De orde der [[Zusters Franciscanessen|Franciscanessen]] (het vrouwelijke equivalent van de [[franciscanen]]) wordt gesticht.
| |
| * Oprichting van het [[Cisterciënzers|Cisterciënzerinnen]]klooster in [[Sint-Truiden]].
| |
| * De steden [[Lier (België)|Lier]] en [[Turnhout]] krijgen hun [[Stadsrechten|stadsrecht]].
| |
| | |
| ===1213===
| |
| * Gravin [[Ada van Holland (gravin)|Ada van Holland]] en haar gemaal [[Lodewijk II van Loon]] doen definitief afstand van hun rechten op Holland.
| |
| * [[13 oktober]] - [[slag van Steps]]. Prins-bisschop [[Hugo II van Pierrepont|Hugo II]] van [[prinsbisdom Luik|Luik]] en graaf [[Lodewijk II van Loon|Lodewijk II]] van [[graafschap Loon|Loon]] verslaan hertog [[Hendrik I van Brabant|Hendrik I]] van [[hertogdom Brabant|Brabant]] in de strijd om de opvolging van [[graafschap Moha]].
| |
| * [[Geertruidenberg (plaats)|Geertruidenberg]] krijgt als eerste stad stadsrechten van [[Willem I van Holland|Willem I]], [[graaf (titel)|graaf]] van Holland.
| |
| | |
| ===1214===
| |
| [[Bestand:Bataille de Bouvines gagnee par Philippe Auguste.jpg|thumb|[[Horace Vernet]] : De Slag bij Bouvines]]
| |
| * [[27 juli]] - [[Slag bij Bouvines]]: [[Ferrand van Portugal]], echtgenoot van [[Johanna van Constantinopel]], de [[Lijst van graven van Vlaanderen|gravin van Vlaanderen]], wil [[Ariën-aan-de-Leie|Ariën]] en [[Sint-Omaars]] terugwinnen. Hij breekt daarom met zijn Franse leenheer en gaat een coalitie aan met de Duitse keizer. Hij verplicht ook hertog [[Hendrik I van Brabant]] mee in de coalitie te stappen. Het geallieerd leger van onder meer keizer [[Otto IV van Brunswijk|Otto IV]], [[Jan zonder Land]] en [[graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]], wordt echter door [[Filips II van Frankrijk|Filips II]] vernietigd nadat deze al op [[2 juli]] de Engelsen bij [[Savennières|La Roche-aux-Moines]] versloeg, waardoor hij grotere bewegingsvrijheid heeft gekregen. Graaf-gemaal Ferrand wordt door Filips II krijgsgevangen genomen.
| |
| | |
| ===1215===
| |
| * In [[Straatsburg]] worden zo'n 80 [[ketter]]s verbrand.<ref>Annales Marbacenses p. 86</ref>
| |
| * Augustijner biograaf van [[Maria van Oignies]], [[Jacob van Vitry]], noteert dat in de [[Lage Landen]] de eerste [[Begijnhof|begijnhoven]] ontstaan als infrastructuur voor een samenwerkingsverband van ‘heilige vrouwen’ op hun instigatie en inspiratie. Speciale aandacht gaat ook naar feesten van de ‘[[Drie-eenheid|Heilige Drievuldigheid]]’ en het ‘[[Eucharistie|Heilig Sacrament]]’ (de sacrale communie), dat overigens zijn ontstaan te danken heeft aan de Luikse begijn-kluizenares [[Juliana van Cornillon|Juliana van Mont-Cornillon]].
| |
| | |
| ===1216===
| |
| * [[29 mei]] - Onder leiding van [[Willem I van Holland]] vertrekken 300 oorlogsschepen met Hollanders, Friezen, Vlamingen en Zeeuwen naar [[Akko (stad)|Akko]] voor de [[Vijfde Kruistocht]].
| |
| | |
| ===1217===
| |
| * [[Willem I van Holland]] doet mee aan de [[Vijfde Kruistocht]] om een [[Excommunicatie|pauselijke ban]] op te kunnen laten heffen. Hij verleent ook veel privileges en [[stadsrechten]] om kleine nederzettingen en de handel te stimuleren.
| |
| | |
| ===1223===
| |
| [[Bestand:Conquetes Philippe Auguste.gif|thumb|right|262px|De groei van de huismacht van de Franse koning onder Filips II]]
| |
| * [[Lodewijk VIII van Frankrijk|Lodewijk VIII]] volgt de overleden [[Filips II van Frankrijk|Filips II]] op als koning van [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frankrijk]].
| |
| * [[Westkapelle (Nederland)|Westkapelle]] en [[Domburg (Nederland)|Domburg]], beide op [[Walcheren]], verkrijgen [[stadsrechten]].
| |
| * De heilige [[Christina de Wonderbare|Christina van Sint-Truiden]] overlijdt voor de tweede keer.
| |
| | |
| ===1224===
| |
| * De heilige [[Christina de Wonderbare|Christina van Sint-Truiden]] overlijdt voor de derde keer.
| |
| | |
| ===1226===
| |
| * [[11 april]] - [[Vrede van Melun]] getekend tussen Frankrijk en Vlaanderen. De Vlaamse adel en steden moeten leenhulde brengen aan de Franse koning, in ruil waarvoor de graaf-gemaal [[Ferrand van Portugal]] na twaalf jaar zal worden vrijgelaten uit krijgsgevangenschap.
| |
| * [[8 november]] De Franse koning [[Lodewijk VIII van Frankrijk|Lodewijk VIII]] sterft aan [[dysenterie]], op de terugweg naar [[Parijs]] na het beleg van [[Avignon]]. [[Lodewijk IX van Frankrijk|Lodewijk IX]] wordt koning onder regentschap van zijn moeder [[Blanche van Castilië]].
| |
| | |
| ===1227===
| |
| * In de [[Slag bij Ane]] verslaan Drentse boeren het ridderleger van de bisschop van Utrecht, [[Otto van Lippe (bisschop van Utrecht)|Otto van Lippe]].
| |
| * [[Groningen (stad)|Groningen]] krijgt [[Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten|stadsrechten]].
| |
| * Graaf [[Lodewijk III van Loon]] neemt troonsafstand en laat de troon van Graafschap Loon na op [[Arnold IV van Loon|Arnold IV]].
| |
| | |
| ===1229===
| |
| * [[Brussel (stad)|Brussel]] krijgt een stadskeur van hertog [[Hendrik I van Brabant]].
| |
| * De eerste stadsomwalling van [[Maastricht]], waar onder andere de [[Helpoort (Maastricht)|Helpoort]] een onderdeel van is, wordt gebouwd.
| |
| * Het terrein van het [[Binnenhof (Den Haag)|Binnenhof]] wordt door graaf [[Floris IV van Holland]] aangekocht.
| |
| | |
| ===1230===
| |
| * [[Oisterwijk (plaats)|Oisterwijk]] en [[Zwolle (Overijssel)|Zwolle]] verkrijgen [[stadsrechten]]. [[Nijmegen]] wordt een [[Vrijstad|Vrije Rijksstad]] met [[Aken (stad)|Aken]] als moederstad.
| |
| | |
| ===1231===
| |
| * Een [[Friesland|Fries]] leger trekt [[Drenthe]] binnen, om op verzoek van de bisschop van Utrecht de [[Slag bij Ane]] te wreken.
| |
| * In het [[graafschap Gelre]] verkrijgen [[Harderwijk (Gelderland)|Harderwijk]] en [[Roermond (stad)|Roermond]] [[stadsrechten]].
| |
| | |
| ===1232===
| |
| * [[Eindhoven]], [[Helmond]] en [[Sint-Oedenrode]] verkrijgen [[stadsrechten]].
| |
| * De graaf van Holland verkoopt [[Waalwijk (plaats)|Waalwijk]] aan de hertog van [[Hertogdom Brabant|Brabant]].
| |
| * De [[Narracio]], het verslag van de [[Slag bij Ane]], wordt geschreven, waarop de bisschop van Utrecht besluit zijn macht over Drenthe en Groningen te beëindigen.
| |
| * [[Paus Gregorius IX]] draagt de [[Inquisitie]], het kerkelijk onderzoek tegen [[ketter]]s op aan de nieuwe orde der [[Dominicanen]].
| |
| | |
| ===1234===
| |
| [[Bestand:Johannavanconstantinopel.jpg|thumb|[[Johanna van Constantinopel]].]]
| |
| * [[Harlingen (stad)|Harlingen]] ([[Nederland]]) krijgt [[stadsrechten]] en wordt daarmee de derde stad van [[Friesland]].
| |
| * [[Franciscanen]] stichten een klooster in [[Sint-Truiden]].
| |
| * Het [[Klein Begijnhof Gent|Begijnhof ter Hoye]] wordt gesticht in de stad [[Gent]] door [[Johanna van Constantinopel|Johanna]], de gravin van Vlaanderen.
| |
| | |
| ===1235===
| |
| * Instelling van de [[Heilige Geestmeester|Tafel van de Heilige Geest]] in [[Zoutleeuw]], hertogdom Brabant. Voor zover bekend is dit de eerste instantie van [[armenzorg]] in de [[Lage Landen]].
| |
| | |
| ===1240===
| |
| * In [[Brugge]] start men op de [[Grote Markt (Brugge)|Grote Markt]] met de bouw van het complex [[Belfort van Brugge|Belfort-Halle]], mogelijk ter vervanging van een eerste houtbouw.
| |
| | |
| ===1241===
| |
| * De grote [[stadsbrand van Ieper (1241)|stadsbrand van Ieper]] heeft plaats.
| |
| * Het [[Waasland]] wordt een afzonderlijk rechtsgebied door de Keure van het Land van Waas, die door de Vlaamse gravin [[Johanna van Constantinopel]] (''Johanna van Vlaanderen'') wordt gegeven.
| |
| | |
| ===1242===
| |
| * Het [[Begijnhof (Kortrijk)|Begijnhof van Kortrijk]] wordt gesticht door gravin [[Johanna van Constantinopel|Johanna van Vlaanderen]].
| |
| | |
| ===1244===
| |
| [[Bestand:Cathars expelled.JPG|thumb|Katharen worden verbannen uit [[Carcassonne (stad)|Carcassone]]]]
| |
| * [[16 maart]]: De kruistocht tegen de [[Katharen]] loopt ten einde. [[Montségur (Ariège)|Montségur]] valt en 200 ketters worden verbrand.
| |
| * [[Jeruzalem]] gaat voorgoed verloren voor de kruisvaarders.
| |
| * [[Margaretha II van Constantinopel|Margaretha II]] wordt gravin van Vlaanderen en Henegouwen.
| |
| * De [[Margaretha II van Constantinopel|gravin van Vlaanderen]] sticht het [[Begijnhof Rijsel|Begijnhof van Rijsel]] (''zie:[[Begijnhoven in de Franse Nederlanden]]'') en het jaar daarna dat van [[Douai]]. Een [[begijnhof]] wordt beheerd door een grootmeesteres, die zich door meesteressen laat adviseren en bijstaan. Maar voor hun geestelijk leven staan begijnen noodgedwongen onder het gezag van de bisschop, die door de pastoor wordt vertegenwoordigd. Ook bezoeken soms dominicanen of franciscanen de begijnconvenanten om er te prediken, biecht te horen, en eventueel het bestuur van de (groot-)meesteres te controleren.
| |
| | |
| ===1247===
| |
| * [[8 oktober]] - De [[Vrije rijkssteden in de Nederlanden|Rijksstad]] [[Nijmegen]] wordt onderdeel van [[Graafschap Gelre|Gelre]].
| |
| * [[Willem II van Holland]] wordt tot [[Lijst van keizers van het Heilige Roomse Rijk|Rooms koning]] gekozen. Dit is eerder een teken van de problemen van het rijk dan van de kracht van Willem. [[Otto II van Gelre]] en [[Hendrik II van Brabant]] zien daarvoor van de eer af.
| |
| * [[Hendrik III van Gelre]] wordt Prins-bisschop van [[Prinsbisdom Luik|Luik]].
| |
| * Oprichting van de parochie [[Sint-Jacobskapelle]] onder het bisdom [[Terwaan]].
| |
| | |
| ===1248===
| |
| * [[12 januari]] - Hertog [[Hendrik II van Brabant]] verleent op zijn sterfbed aan zijn onderdanen het eerste algemeen landsprivilegie voor Brabant, waarbij hij onder meer rechtszekerheid belooft. Het is ook bedoeld om de opvolging door zijn nog jonge zoon [[Hendrik III van Brabant|Hendrik III]] in de ogen van zijn onderdanen te vergemakkelijken.
| |
| * [[15 augustus]] - Begin bouw van de [[Dom van Keulen]].
| |
| * Start van de bouw van de [[Ridderzaal]] ([[Den Haag]]) door [[Willem II van Holland|graaf Willem II]]. Hij belegert [[Aken (stad)|Aken]] gedurende zes maanden, waarna hij zich in dezelfde stad als Karel de Grote tot Rooms koning laat kronen. In 1256 zou hij zelfs tot keizer gekroond worden, maar voordat de kroning kan plaatsvinden, wordt hij gedood bij [[Hoogwoud]] terwijl hij tegen de Westfriezen optrekt.
| |
| * De [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] ontstaat door het binnenstromen van zeewater in het Flevomeer na duinbreuken.
| |
| * Start van de [[Zevende kruistocht]] onder leiding van [[Lodewijk IX van Frankrijk|Lodewijk IX]] de Heilige.
| |
| | |
| <span id=1250 />
| |
| | |
| ===~1250===
| |
| [[Bestand:Hadewijch gedicht1 HsGent f49r.jpg|thumb|[[Hadewijch (schrijfster)|Hadewijchs]] 1e strofische gedicht (lied): ''Ay al es nu die winter cout / cort die daghe / ende die nachte langhe''. Handschrift [[Gent]], UB, 941, f. 49r.]]
| |
| * De werken van [[Hadewijch (schrijfster)|Hadewijch van Antwerpen]] worden geschreven in een Brabantse variant van het [[Middelnederlands]]. Naar alle waarschijnlijkheid was zij een [[Begijnen en begarden|begijn]]. Brabant strekt zich in die tijd verder uit dan de grenzen van de provincies Noord-, Vlaams- en Waals-Brabant in België en Nederland: ook de Belgische provincie Antwerpen maakt deel uit van het Brabant van Hadewijchs tijd. Hadewijch is zowel met Latijnse theologische teksten als met een overwegend Franse traditie van minneliederen ([[chanson]]s) vertrouwd: voor een vrouw is dat in die tijd op zich al uitzonderlijk, en enkel denkbaar in milieus met financiële armslag. In de ''Lijst der volmaakten'' noemt zij een begijn die door een [[inquisitie|inquisiteur]] vermoord is. Ook ''[[Van den vos Reynaerde]]'' wordt rond deze tijd geschreven door ene Willem.
| |
| * [[8 februari]] - [[Zevende kruistocht]]: [[Robert I van Artesië]], broer van koning [[Lodewijk IX van Frankrijk]], sneuvelt met een groot aantal [[Tempeliers]] in een overmoedige aanval op [[Caïro (stad)|Caïro]]. De plaats van de veldslag zal later [[El-Mansoera]] worden genoemd.
| |
| * De [[Westfriese Omringdijk]] wordt voltooid. De 126 kilometer lange [[dijk (waterkering)|dijk]] die om [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]] loopt, moet het land beschermen tegen de [[Noordzee]] en de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]].
| |
| * De bisschop van Utrecht is de bouwheer/eigenaar van de stoomkorenmolen, de [[Bisschopsmolen (Oldenzaal)|Bisschopsmolen]], in [[Oldenzaal]].
| |
| * Vlaanderen geniet een speciale status binnen het [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Franse koninkrijk]]: het is weliswaar in naam afhankelijk van Frankrijk, maar voert sinds graaf [[Boudewijn II van Vlaanderen|Boudewijn II]] een onafhankelijke koers (einde [[9e eeuw]]). Economisch is het immers veel meer afhankelijk van de handel met [[Engeland]], voornamelijk door de [[wol]]handel. Het [[Feodalisme|feodale]] systeem is al lang ondermijnd sinds de opkomst van de macht van de drie grote Vlaamse steden [[Brugge]], [[Gent]] en [[Ieper]].
| |
| [[Bestand:Kaart Hanzesteden en handelsroutes.jpg|350px|thumb|Hanzesteden en handelsroutes]]
| |
| * Aanvankelijk voeren veel schepen tussen [[Brugge]] en Noord-Duitsland ''binnenduins'', wat voor de kleine schepen veiliger was. Vanaf 1250 begint de [[Ommelandvaarders|Ommelandvaart]], waarbij men [[Jutland]] rondt op weg naar de [[Oostzee]].
| |
| | |
| ===1251===
| |
| * De [[Ommelandvaarders]] uit [[Kampen (Overijssel)|Kampen]] krijgen van koning [[Abel van Denemarken]] speciale privileges. Het belangrijkste doel van deze Ommelandvaarders is [[Skåne|Schonen]], het zuidelijkste puntje van [[Zweden]]. Daarnaast verkrijgen Utrecht en later ook andere steden van de [[Lage Landen]] privileges om visserijkolonies te vestigen op Schonen.
| |
| * [[April]] - De eerste [[Herderskruistocht]]: er is een volksopstand in [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frankrijk]] naar aanleiding van de gebeurtenissen in [[Egypte (land)|Egypte]] tijdens de [[Zevende Kruistocht]].
| |
| * [[Willem II van Vlaanderen|Willem van Dampierre]], erfopvolger van [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]], raakt door paarden vertrappeld tijdens een [[Steekspel|toernooi]] en sterft.
| |
| | |
| ===1252===
| |
| * [[16 juni]] - [[Herman V van Woerden]] wordt tezamen met [[Gijsbrecht III van Amstel]] opgepakt wegens verraad tegenover de bisschop van Utrecht [[Hendrik van Vianden (bisschop)|Hendrik van Vianden]].
| |
| * De Noordduitse kooplui verwerven een zeer voordelige tolreductie in [[Brugge]]. [[Margaretha II van Vlaanderen|Margaretha van Constantinopel]] geeft na onderhandelingen met de [[Vrije en Hanzestad Lübeck|Lübeckse]] raadsheer Hermann Hoyer en de [[Hamburg]]se raadsheer Jordan voor dit en het volgende jaar privileges aan de Duitse kooplui uit Lübeck, Hamburg, [[Aken (stad)|Aken]], [[Keulen]], [[Dortmund]], [[Münster (stad)|Münster]] en [[Soest (Duitsland)|Soest]], waarmee Brugge voor deze kooplui de [[stapelplaats]] wordt.
| |
| | |
| ===1253===
| |
| * [[4 juli]] - [[Slag bij Westkapelle]]: een bondgenootschap van Holland en Henegouwen verslaat Vlaanderen in de aanslepende betwisting over [[Graafschap Zeeland|Zeeland]] door de graven van Vlaanderen en Holland, en eveneens in de nasleep van de de [[Vlaams-Henegouwse Successieoorlog]], waarin [[Gwijde van Dampierre]] tweede erfopvolger van [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]], verwikkeld was.
| |
| * Voltooiing van de dwangburcht Torenburcht in [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]].
| |
| * De [[Johan de Witt-gymnasium|Latijnse school van Dordrecht]] wordt opgericht.
| |
| * Een grote [[Stadsbrand van Utrecht (1253)|stadsbrand]] teistert [[Utrecht (stad)|Utrecht]].
| |
| | |
| ===1256===
| |
| * [[28 januari]] - [[Slag bij Hoogwoud]]: Graaf [[Willem II van Holland|Willem II van Holland en Zeeland]] bezig met een veldtocht tegen de [[West-Friesland (regio)|West-Friezen]] sneuvelt tijdens de slag, nadat hij met zijn paard door het ijs zakt.
| |
| | |
| ===1261===
| |
| * De joodse gemeenschap in Antwerpen wordt voor het eerst vermeld in het 'testament', een voorloper van de hertogelijke oorkonden of [[constitutie]]s, van [[Hendrik III van Brabant]]. Zijn wil is dat Joden ''die zich schuldig maken aan leen- en woekerpraktijken volledig zouden worden uitgeroeid''.
| |
| | |
| ===1266===
| |
| [[Bestand:Der naturen bloeme volkeren Detmold LB 70 f 12r.jpg|thumb|Vreemde volkeren in ''Der naturen bloeme'' ([[Jacob van Maerlant]]) .]]
| |
| * [[Jacob van Maerlant]] schrijft ''Der naturen bloeme''.
| |
| | |
| ===1267===
| |
| * [[Oostende]] krijgt [[stadsrechten]] van [[Margaretha II van Constantinopel]], [[Lijst van graven van Vlaanderen|gravin van Vlaanderen]].
| |
| * [[Hendrik IV van Brabant|Hendrik IV]] wordt opgevolgd door [[Jan I van Brabant|Jan I]] als [[Graven van Leuven en hertogen van Brabant|hertog van Brabant]].
| |
| | |
| ===1269===
| |
| [[Bestand:Amiens-cathédrale.jpg|thumb|''[[Notre-Dame van Amiens]]'' (1269)]]
| |
| * De [[kathedraal van Amiens]] is gereed, de grootste [[Gotiek|gotische]] kathedraal van Europa.
| |
| | |
| ===1270===
| |
| * [[Jacob van Maerlant]] schrijft aan de vertaling/bewerking van de ''[[Historia scholastica]]'' van Pierre le Mangeur alias [[Petrus Comestor]] († 1179), een toonaangevend handboek Bijbelse geschiedenis (lett. ''heilsgeschiedenis voor de schoolbanken''), dat gebruikt wordt aan de theologische faculteit te Parijs, en voltooit deze "[[Rijmbijbel]]" het jaar daarop op [[25 maart]].
| |
| * [[1 september]] - Gravin [[Margaretha II van Vlaanderen]] laat beslag leggen op alle bezittingen van Engelse kooplieden vanwege achterstallige betalingen van een beursloon dat al rond 1066 was aangegaan door de Engelse koningen.
| |
| * [[24 september]] - [[Hendrik III van Engeland]] reageert op de gebeurtenissen in Vlaanderen door de Vlaamse handelaren in Engeland te arresteren en hun goederen en schepen in beslag te nemen. Hoewel vele handelaren vlak daarvoor het land hebben verlaten, zijn de gevolgen ernstig, doordat het embargo voor de Vlaamse kooplieden duurt tot 1274, met moeilijkheden tot 1278.
| |
| * Na het Engels-Vlaams handelsconflict van 1270-1274 wordt de "Londense Hanze" in [[Brugge]] uitgebreid met verschillende steden tot de "[[Londense Hanze|Vlaamse Hanze van Londen]]".
| |
| | |
| ===1275===
| |
| * [[Schiedam]] ([[Nederland]]) verkrijgt [[stadsrechten]]. Deze worden verleend door [[Aleid van Holland]], de zuster van graaf Willem II van Holland.
| |
| * [[Genemuiden]] ([[Nederland]]) verkrijgt [[stadsrechten]].
| |
| * [[Floris V van Holland|Graaf Floris V van Holland]] geeft de 'lieden aan de amstel' vrijheid van tol. Dit is het oudst bekende document waarin 'Amstelredamme' ([[Amsterdam]]) wordt genoemd.
| |
| * [[12 juli]] De [[Eerste Romeinse brug van Maastricht]] stort in, met 400 doden als gevolg.
| |
| | |
| ===1276===
| |
| * [[18 september]] - Bezegeling van het verdrag van [[Floris V van Holland]] met de kooplieden van [[Deventer]], [[Kampen (Overijssel)|Kampen]] en [[Zwolle]] om in Holland koophandel te drijven.
| |
| | |
| ===1277===
| |
| [[Bestand:Dollart.png|thumb|Dollard]]
| |
| * Bij [[watersnoodramp|overstromingen]] in het noorden breken de dijken bij Jansum en Wilgum, mede hierdoor ontstaat de [[Dollard]].
| |
| * Graaf [[Herman van Loon]] ontvoert Graaf [[Engelbert I van der Mark]], waardoor Engelbert komt te overlijden op [[Kasteel Bredevoort]] aan een hartaanval.
| |
| * De [[bisschop]] van [[Parijs]] veroordeelt 219 filosofische stellingen. Deze veroordeling is vooral gericht tegen de filosofische stroming van de volgelingen van [[Averroës]], die veel aanhangers heeft op de universiteit.
| |
| | |
| ===1278===
| |
| * [[29 december]] - [[Margaretha van Constantinopel|Gravin Margaretha]] van [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] doet afstand ten gunste van haar zoon [[Gwijde van Dampierre]]. Hierdoor gaat het [[graafschap Vlaanderen]] over van het “Huis Henegouwen” op het “Huis Dampierre”.
| |
| * Er volgt een [[Beleg van Bredevoort (1278)|beleg van Bredevoort]] door [[Everhard I van der Mark]] in het [[Gelderland|Gelderse]] [[Bredevoort]] uit wraak, nadat zijn vader [[Engelbert I van der Mark]] op het gelijknamige [[Kasteel Bredevoort]] is gestorven aan een hartaanval doordat hij het jaar daarvoor ontvoerd werd door [[Herman van Loon]].
| |
| | |
| ===1280===
| |
| [[Bestand:Gewelf Mariakerk Krewerd.jpg|thumb|Gewelf in de [[Mariakerk (Krewerd)|Mariakerk van Krewerd]].]]
| |
| * De [[Romanogotiek|romanogotische]] [[Mariakerk (Krewerd)|Mariakerk van Krewerd]] wordt gebouwd in Groningen.
| |
| * Grote overstromingen hebben plaats in Noord-Nederland en leiden tot het ontstaan van de [[Lauwerszee]].
| |
| * De [[Erfgooier|Gooise boeren]] krijgen van graaf [[Floris V]] de gebruiksrechten over de woeste (onontgonnen) Gooise gronden, bestaande uit heide, bos, en stuifduinen.
| |
| * [[Brugge]] kent als handelscentrum haar grootste bloei tussen 1280 en 1480. In deze periode verblijft er een bont gezelschap van vreemde kooplui met meestal een eigen natiehuis en pakhuizen. Als meest zuidelijke kantoor van de [[Duitse Hanze]] (zie [[Hanzekantoor van Brugge]]), wordt Brugge de belangrijkste en meest zuidelijke handelsvestiging in het buitenland. Het fungeert daardoor als draaischijf voor de handel tussen Zuid- en Noord-Europa.
| |
| | |
| ===1281===
| |
| * [[Persijn|Jan Persijn]] verkoopt dit jaar of twee jaar later [[Waterland (regio)|Waterland]] aan graaf [[Floris V van Holland|Floris V]]. [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]] wordt na een eeuwenlange strijd in [[1297]] definitief onderworpen.
| |
| * De [[Moerlemaaie]] opstand heeft plaats te [[Brugge]].
| |
| * Bisschop [[Jan van Nassau (elect)|Jan]] van Utrecht wendt de kruistochtbelastingen aan om de Hollandse hulp te vergoeden, maar de aartsbisschop van Keulen, [[Siegfried van Westerburg]], grijpt in en excommuniceert zowel hem als graaf [[Floris V van Holland]].
| |
| | |
| ===1282===
| |
| * Graaf [[Floris V van Holland]] vindt het stoffelijk overschot van zijn vader [[Willem II van Holland|graaf Willem II]] terug in [[Hoogwoud]]. Het dorp wordt uitgemoord en platgebrand.
| |
| | |
| ===1283===
| |
| [[Bestand:Spiegel Historiael.jpg|thumb|''[[Spiegel Historiael (kroniek)|Spieghel Historiael]]'' van [[Jacob van Maerlant]].]]
| |
| * Op verzoek van [[Floris V van Holland|Floris V]] bewerkt en vertaalt [[Jacob van Maerlant]] de ''Speculum maius'' van [[Vincent van Beauvais]], de eerste en meest omvangrijke [[encyclopedie]] van de [[Middeleeuwen]], tot de ''[[Spiegel Historiael (kroniek)|Spiegel Historiael]]''. Hij bezorgt in de periode 1284-1290 een Middelnederlandse berijmde bewerking van het Speculum.
| |
| * Bisschop [[Jan van Nassau (elect)|Jan van Nassau]] van Utrecht probeert zich met behulp van de IJsselsteden alsnog van de greep van het machtige gewest Holland te bevrijden.
| |
| | |
| ===1287===
| |
| * [[13 december]] - Als gevolg van een zware storm treden overstromingen op rond de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] en in [[Koninkrijk East Anglia|East Anglia]]. Deze ramp staat bekend als de [[Sint-Luciavloed]]. Er komen meer dan 50.000 mensen om.
| |
| * Gebruik makend van de watersnood verovert graaf [[Floris V van Holland|Floris V]] van het [[Graafschap Holland]] [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]].
| |
| | |
| ===1288===
| |
| * [[5 juni]] - Met de [[Slag bij Woeringen]] eindigt de [[Limburgse Successieoorlog]] in het voordeel van [[Jan I van Brabant]]. In plaats van een machtige [[personele unie]] van [[Graafschap Gelre|Gelre]] en [[Hertogdom Limburg|Limburg]], die de oostwaartse expansie van Brabant zou verhinderen, heeft Brabant nu de al lang gewilde landweg van de kust naar [[Keulen]].
| |
| * De eerste [[Graaf Jansdijk]], toen waarschijnlijk ''landsdijk'' genoemd, wordt afgewerkt.
| |
| | |
| ===1289===
| |
| * Limburg maakt voortaan deel uit van het [[Hertogdom Brabant]]. Een contingent van [[Keulen|Keulse]] burgers vecht mee aan de kant van de hertog van Brabant, de vijand van de prins-bisschop van Keulen. Dankzij de nederlaag van de aartsbisschop kan de stad zich van diens heerschappij bevrijden en in feite een onafhankelijke stadstaat worden middenin de rest van het [[keurvorst]]endom, dat onder het gezag van de aartsbisschop blijft. Die aartsbisschop zal voortaan zijn zetel hebben te [[Bonn]].
| |
| | |
| ===1294===
| |
| * Edward I wijst [[Dordrecht (Nederland)|Dordrecht]] aan als wol[[Stapelplaats|stapel]]. Alle export van Engels wol en laken moet daarheen gaan, zodat de koning controle heeft voor zijn belastingheffing.
| |
| | |
| ===1296===
| |
| * [[7 januari]] - Graaf [[Floris V van Holland]] loopt over van de Engelsen naar de Fransen.
| |
| * [[27 juni]] - [[Floris V van Holland|Graaf Floris V]], die aanspraak maakt op de Schotse troon wordt door ontevreden edelen vermoord. Tijdens een valkenjacht gearresteerd door de deelnemende edellieden [[Gijsbrecht IV van Amstel]] en [[Herman VI van Woerden|Herman van Woerden]], wordt hij bij een ontsnappingspoging uit het [[Muiderslot]] gedood door zijn schildknaap, [[Gerard van Velzen]]. Direct motief voor de overval was hem te dwingen af te treden ten gunste van zijn minderjarige zoon, maar daarachter gingen waarschijnlijk allerlei politieke en wellicht ook persoonlijke redenen schuil.
| |
| * Hierop volgt een politiek machtsspel waaruit [[Jan II van Avesnes]] als winnaar uitkomt, zodat de graafschappen [[Graafschap Holland|Holland]], [[Graafschap Zeeland|Zeeland]] en [[Graafschap Henegouwen|Henegouwen]] vanaf 1299 in een personele unie zijn verenigd.
| |
| * Het [[Sticht Utrecht]] staat een stuk land met het stadje [[Muiden]] af aan het [[graafschap Holland]].
| |
| | |
| ===1297===
| |
| [[Bestand:Meuble héraldique Fleur de lys.svg|thumb|[[Fleur-de-lys]].]]
| |
| * In [[Gent]] regeren tot [[1302]] in feite enkele gegoede burgerfamilies, de zogenaamde ''XXXIX'' ([[39 Gentse schepenen]]), omdat bestuur en rechtspraak in hun handen liggen. Deze [[patriciër]]s vormen een gesloten groep van [[vermogen (economie)|kapitalisten]], rijk geworden door de handel en industrie van [[lakenindustrie|laken]] en [[linnen]]. De patriciërs die hun eigen belangen trachten te beschermen, kiezen meestal de zijde van de [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Franse]] koning tegen de graaf van Vlaanderen en krijgen daardoor van het volk de scheldnaam ''[[Leliaerts]]''. In [[1297]] zet de [[Lijst van graven van Vlaanderen|Graaf van Vlaanderen]] [[Gwijde van Dampierre]] de ''Raad der XXXIX'' af.
| |
| * [[7 januari]] - [[Gwijde van Dampierre]] en [[Eduard I van Engeland]] plegen overleg in het [[kasteel van Wijnendale]]. Het [[Graafschap Vlaanderen]] bekrachtigt door een verdrag dat het de kant kiest van [[Engeland]]. Frankrijk valt hierop het graafschap binnen. [[Eduard I van Engeland]] zendt hulptroepen, maar trekt zich in maart [[1298]] uit Vlaanderen terug nadat hij, ondanks een verdrag met graaf [[Gwijde van Dampierre]], opnieuw vrede heeft gesloten met de Franse koning.
| |
| * Deze Franse bezetting duurt van 1297 tot 1302 en maakt een einde aan de "[[Vlaamse Hanze van Londen]]". Vanaf nu is de handel in handen van de Engelsen.
| |
| * In [[Brugge]] wordt gestart met de bouw van de [[Brugse stadspoorten#Tweede stadsomwalling|tweede stadsomwalling]]. Aanvankelijk bestaat deze uit een dubbele gracht, een aarden wal met houten palissade en negen stenen poorten.
| |
| * [[27 maart]] - Graaf [[Jan I van Holland]] verslaat de West-Friezen nabij het dorpje [[Vronen]] ([[Sint Pancras]]), [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]] wordt deel van het [[Graafschap Holland]].
| |
| * [[20 augustus]] - De [[Slag bij Bulskamp]]: de [[Fransen]] o.l.v. [[Robert II van Artesië]] verslaan een [[Vlaanderen|Vlaams]] leger o.l.v. [[Willem van Gulik de Jongere|Willem van Gulik]] de Oudere, eerste gevechten in de aanloop naar de [[Guldensporenslag]].
| |
| | |
| ===1298===
| |
| * Gwijde I wordt opgevolgd door Jan I als [[Lijst van graven en markgraven van Namen|Graaf van Namen]].
| |
| [[Bestand:Brugge - Waterhalle 1294 - 1787.jpg|thumb|Detail van een [[Brugge|Brugs]] stadsplan van [[Marcus Gerards]] (1562) met rechtsonder de Grote Markt met onder meer de Waterhalle en het belfort met stadshallen.]]
| |
| * Het Zwin verzandt geleidelijk. Rond de vaargeul worden daarom verschillende havens gesticht, zoals Muide (bij de monding van het Zwin, cf. [[Sint Anna ter Muiden]]), [[Hoeke (België)|Hoeke]] (dichter bij Damme), Monikerede en Lamminsvliet (vanaf 1303 bekend onder de naam [[Sluis (stad)|Sluis]]), om mogelijk te maken dat [[Brugge]] nog steeds handel kan drijven.
| |
| * [[Eduard I van Engeland]] trekt zijn hulptroepen uit Vlaanderen terug.
| |
| | |
| ===1299===
| |
| * [[1 augustus]] - De ruwaard (regent) van Holland [[Wolfert I van Borselen]] wordt door boze burgers van [[Dordrecht (Nederland)|Dordrecht]] vermoord.
| |
| * [[27 oktober]] - De minderjarige graaf [[Jan I van Holland]] benoemt op voordracht van de steden zijn neef [[Jan II van Avesnes]] voor vijf jaar tot ruwaard.
| |
| * [[10 november]] - [[Jan I van Holland]] sterft en wordt opgevolgd door zijn neef [[Jan II van Avesnes|Jan II]] (Huis van Henegouwen). hierdoor zijn [[Henegouwen]], [[Holland]] en [[Zeeland (provincie)|Zeeland]] nu verenigd.
| |
| * Voor het eerst in Europa wordt vanaf het einde van de 13e eeuw in de grotere [[Begijnhof|begijnhoven]] nu ook een [[schola cantorum]] opgericht, die bedoeld is om de meisjes die mogelijk als nieuwe begijnen zullen toetreden onderricht te geven, en vooral de liturgische gezangen, waaronder de [[litanie]]ën, over te leveren. Volgens de oudste statuten van het groot [[Groot Begijnhof Mechelen|begijnhof van Sint-Catharina in Mechelen]], die dateren van 1286-1300, moet ''die scoelmeesterse… met haren scolieren'', er ook voor zorgen de getijden te zingen indien de priester dat niet kan<ref>Mannaerts P. (2008): p. 21</ref>
| |
| | |
| <span id=1300 />
| |
| | |
| ===1300===
| |
| * In de [[Middeleeuwse muziek]] vind een wisseling plaats tussen de muziekstijlen: [[Ars Antiqua]] en [[Ars nova (polyfonie)|Ars Nova]].
| |
| * [[Brugge]] is tot de belangrijkste haven in Noordwest-Europa uitgegroeid en zal in de 14e en 15e eeuw een wereldmarkt zijn.
| |
| * [[Amstel (rivier)|Amsterdam]] krijgt stadsrechten vermoedelijk door Bisschop [[Gwijde van Avesnes|Guy van Avesnes]].
| |
| * [[6 januari]] - Tussen [[graafschap Vlaanderen]] en Frankrijk wordt een wapenstilstand ondertekend. Frankrijk heeft zijn gezag over Vlaanderen hersteld en zet een aantal belangrijke ridders, onder andere de graaf Gwijde van Dampierre en zijn zonen, gevangen.
| |
| * [[Mei]] - [[Robrecht III van Vlaanderen|Robrecht III van Bethune]], sinds kort regent van [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]], raakt samen met zijn vader en zijn broer Willem van Crèvecœur krijgsgevangen in [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frankrijk]]. Koning [[Filips IV van Frankrijk|Philips IV]] stuurt [[Jacques de Châtillon]] als [[landvoogd]] naar Vlaanderen.
| |
| | |
| ===1301===
| |
| * [[4 februari]] - [[Willem Berthout van Mechelen|Bisschop Willem II van Utrecht]] sneuvelt bij [[Montfoort]] tegen een coalitie van Hollandse en eigen opstandige onderdanen.
| |
| * [[Blijde intrede 1301]] van [[Filips IV van Frankrijk|Filips IV ''de Schone'']], koning van Frankrijk. Deze doet in heel Vlaanderen 'Blijde intredes' in mei en juni 1301 te Brugge, Gent, Douai, Rijsel, Doornik, Aardenburg, Kortrijk en Ieper. Een deel van de hoge belastingen wordt afgeschaft. De afschaffing is echter vooral in het voordeel van de [[patriciër]]s (vooral Fransgezinde [[Leliaards]]) en niet zozeer van de ambachten en volksklasse, de [[Liebaards]] (later ook ''Klauwaerts'' genoemd als aanhangers van de graaf).
| |
| * [[Pieter de Coninck]], een populaire [[weven|wever]] uit [[Brugge]], probeert voor de zaak van de ambachtslieden op te komen. Als gevaarlijke opjutter wordt hij door het Brugse stadsbestuur gevangengezet en later verbannen.
| |
| * Na 31 jaar strijd tussen [[Münsterland]] en [[Graafschap Gelre|Gelre]] komt het [[Kasteel Bredevoort]] uiteindelijk in handen van graaf [[Herman van Loon II]].
| |
| | |
| ===1302===
| |
| [[Bestand:Goedendag on chest of Kortrijk.jpg|thumb|Relief van de Guldensporenslag op de [[Kist van Oxford]].]]
| |
| [[Bestand:Nicaise de Keyser02.jpg|thumb|[[Willem van Saeftinge]] doodt [[Robert II van Artesië|Robert II van Artois]] <br /> <small> Voorstudie door [[Nicaise De Keyser]] </small>]]
| |
| * Maart - de [[Liebaards]] van [[Gent]] komen in [[Opstanden in Vlaanderen|opstand]] na het opnieuw verhogen van de belastingen. Daarbij worden de Fransgezinde [[Leliaards]] uit de stad Gent gezet. Ook in [[Brugge]] grijpen de Liebaards opnieuw de macht.
| |
| * De landvoogd organiseert zijn leger in [[Kortrijk]] om Gent en Brugge weer in zijn greep te krijgen. Uit vrees voor represailles geeft het Gentse stadsbestuur toe en zegt het toe zich verder afzijdig te houden.
| |
| * [[18 mei]] (Goede Vrijdag) - [[Brugse Metten]]: Als het kleine Franse garnizoen van de landvoogd Brugge bezet, worden zij in de nacht van [[18 mei|18]] op [[19 mei]] door de Liebaards massaal afgeslacht. De landvoogd zelf kan maar op het nippertje ontkomen. De [[Brugge]]lingen richten ook een slachting aan onder de [[Leliaards]], de Fransgezinde hoge burgerij. Leiders van de opstand zijn de wever [[Pieter de Coninck]] en [[Willem van Gulik de Jongere]], bijgestaan door de slager [[Jan Breydel]].
| |
| * Het wordt duidelijk voor alle aanhangers van de graaf dat een gewapend optreden van Frankrijk nu onvermijdelijk is geworden. [[Willem van Gulik de Jongere|Willem van Gulik]], een kleinzoon van Gwijde van Dampierre, en [[Gwijde van Namen]], een zoon, organiseren het verzet. Het verzetsleger bestaat vooral uit boeren, ambachtslieden en [[poorter]]s, samen met enkele stedelijke milities en ridders. Het wordt vooral door het stadsbestuur van Brugge gefinancierd.
| |
| * Woensdag [[11 juli]] - [[Guldensporenslag]]: op het Groeningheslagveld te [[Kortrijk]] tussen milities van het [[graafschap Vlaanderen]] en het leger van de [[Lijst van koningen van Frankrijk|koning van Frankrijk]]. De slag is in militair opzicht opmerkelijk, omdat piekeniers en boogschutters in staat blijken een ridderleger te bedwingen. De Franse adel verliest een zestigtal baronnen en heren, honderden ridders en meer dan duizend schildknapen. Ook de Franse tros valt in Vlaamse handen. Langs Vlaamse zijde onderscheiden zich, volgens Velthem, Boudewijn van Popperode (de burggraaf van Aalst) en de Zeeuws-Vlaming Willem van Boenhem. Vooraf was onder de Vlamingen afgesproken geen gevangenen te maken en ook geen oorlogsbuit te verzamelen. Dit is voor deze tijd een uitzonderlijke instelling. Volgens de regels van de toenmalige oorlogsvoering wordt een ridder, die van zijn paard geslagen is, gevangengenomen maar niet gedood. Gevangen ridders brengen immers heel wat losgeld op. Als de Fransen zien dat hun ridders worden afgeslacht, slaan zij op de vlucht. Slechts op het einde worden enkele Franse ridders, zoals Raoul de Grantcourt, gevangengenomen uit respect voor hun dapperheid en in bescherming genomen door een Vlaamse ridder. Ze worden door Willem van Gulik overgedragen aan de Gentenaar Jan Borluut, om dan het losgeld te innen.
| |
| * De stad [[Kassel (Frankrijk)|Kassel]] geeft zich aan [[Willem van Gulik de Jongere]] over en in november verovert hij het kasteel van [[Rupelmonde]].
| |
| * De Zwarte [[Welfen]] grijpen de macht in [[Florence (stad)|Florence]] en verbannen [[Dante Alighieri]] en zijn familie.
| |
| | |
| ===1303===
| |
| * [[28 maart]] - Onder leiding van [[Willem III van Holland|Willem]], zoon van graaf [[Jan II van Avesnes|Jan II van Holland]] wordt een plundertocht naar Walcheren gehouden.
| |
| * [[4 april]] - Tijdens de [[slag bij Arke]] verplicht [[Willem van Gulik de Jongere]] de Fransen het slagveld te ontruimen. Later dit jaar, op [[12 juli]], verleent hij steun bij de verovering van [[Terwaan]] (Terwagne).
| |
| * Na de [[Guldensporenslag]] tegen de Fransen het jaar daarvoor te hebben gewonnen, raakt [[Gwijde van Dampierre]], graaf van Vlaanderen in conflict met [[Willem III van Holland]] over wie zich graaf van Zeeland mag noemen. De Vlamingen trekken op naar Zeeland, dat in handen is van Jan van Avesnes, bondgenoot van Frankrijk en rivaal van de graven van Vlaanderen na de [[Vlaams-Henegouwse Successieoorlog]]. Er volgt een [[Slag bij Zierikzee]] en heel Schouwen-Duiveland wordt ingenomen door het Vlaamse leger.
| |
| * De Vlamingen veroveren bijna geheel Utrecht en Holland.
| |
| * Onder [[Witte van Haamstede]], een bastaard van Floris V, worden de Vlamingen teruggedreven bij de [[Slag bij Manpad|slag bij het Manpad]].
| |
| * Het [[Beleg van Amsterdam (1303)|Beleg van Amsterdam]] vindt plaats, de stad verdedigt zich tegen een opstandig en verdeeld Hollands leger.
| |
| * Een bolwerk wordt gebouwd in [[Blankeweer]], in opdracht van de Graaf van Oost-Friesland.
| |
| * [[Strijp (Eindhoven)|Strijp]], een dorpskern nabij Eindhoven wordt voor het eerst vermeld als ''Stripe'' in een oorkonde van Hertog [[Jan II van Brabant]].
| |
| * De [[Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk (Breda)|Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk]] in Breda wordt verheven tot [[Kapittelkerk]].
| |
| | |
| ===1304===
| |
| * [[8 mei]] - In de eerste Ghildebrief wordt in de [[stad]] [[Utrecht (stad)|Utrecht]] het stadsbestuur overgedragen aan de [[gilde (beroepsgroep)|gilden]]. Deze dag wordt gezien als de eerste formele vermelding van het thans nog bestaande [[St. Eloyen Gasthuis]] resp. het Smedengildt van [[St. Eloy]].
| |
| * [[10 augustus]] - Een Zeeuws-Franse vloot verslaat bij [[Zierikzee]] de [[Vlaanderen|Vlaamse]] zeemacht; [[Gwijde van Namen]] wordt gevangengenomen. Aan de Vlaams-Brabantse bedreiging van [[Henegouwen]] en [[Holland]] komt hiermee een einde.
| |
| * [[18 augustus]] - [[Willem van Gulik de Jongere]], die aan het hoofd staat van de [[Ieper]]se strijdmacht, sneuvelt tijdens de [[Slag bij Pevelenberg]], geleverd nabij [[Pevelenberg]] (een deel van [[Frans-Vlaanderen]] onder het bisdom [[Doornik]], nu het Noord-Franse ''Mons-en-Pévèle'') tussen een strijdmacht uit de Vlaamse gewesten en een [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|Frans]] leger onder koning [[Filips IV van Frankrijk|Filips IV]]. De slag eindigt onbeslist. Op de onderhandelingstafel zal Vlaanderen echter een deel van zijn [[soevereiniteit]] verliezen.
| |
| * Voorafgaand aan [[Beleg van Schoonhoven (1304)|de belegering van Schoonhoven]] vinden er diverse veldslagen plaats op het [[Utrecht (stad)|Utrecht]]se achterland tussen de [[Holland]]sgezinde partij onder Willem III van Holland en Witte van Haemstede en tussen de [[Vlaanderen|Vlaams]]gezinde partij onder [[Jan III van Renesse|Jan van Renesse]] en [[Jan II van der Lede]], beide Vlaamsgezinde heren moeten zich tactisch gezien terugtrekken, maar verdrinken door de chaos in de rivier de Lek.
| |
| | |
| ===1305===
| |
| * [[23 juni]] - [[Verdrag van Athis-sur-Orge]] gesloten tussen [[graafschap Vlaanderen]] en het [[Koninkrijk Frankrijk (987-1328)|koninkrijk Frankrijk]]. Er wordt een groot bedrag vastgesteld dat betaald dient te worden aan de Franse koning. Het voorziet in een algehele [[amnestie]], de vrijlating van alle gevangenen en het herstel van [[graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] als vorstendom met erkenning van de [[graaf (titel)|graaf]] als hoogste gezag; maar ook een boete van 20.000 pond en een herstelbetaling van 400.000 pond, te betalen door de Vlamingen, en het recht van de Franse koning om in geval van oorlog Vlaamse krijgers op te eisen. Als waarborg worden de [[kasselrij]]en van [[Dowaai]], [[Orchies]] en [[Rijsel]] naar Frankrijk overgeheveld. Na de ondertekening wordt [[Robrecht III van Vlaanderen|Robrecht III van Béthune]] na 5 jaar vrijgelaten uit Franse gevangenschap, waarna hij zich officieel met de Franse koning verzoent.
| |
| | |
| ===1308===
| |
| * [[25 januari]] - Koning [[Eduard II van Engeland]] huwt [[Isabella van Frankrijk (koningin)|Isabella van Frankrijk]], dochter van koning [[Filips IV van Frankrijk]] (“Filips de Schone”/"Philippe le Bel")
| |
| * [[Dante Alighieri|Dante]] schrijft ''[[De goddelijke komedie]]'' in ballingschap, waarschijnlijk tussen 1308 en zijn dood in 1321.
| |
| | |
| ===1310===
| |
| * Eén van de bekendste slachtoffers van de begijnenvervolging is [[Margareta Porete|Margarete Porete]]. Zij sterft op de brandstapel, met haar boek “Spiegel der eenvoudige zielen”, een werk dat later herontdekt wordt.
| |
| | |
| ===1311===
| |
| * Het [[Concilie van Vienne]] (1311-12) roept op tot maatregelen tegen ‘ketterse’ [[begijn]]en. Als gevolg worden veel [[Begijnhof|begijnenconvent]]en, vooral in het [[Duitse Rijk]], ofwel gesloten, of omgevormd tot kloostertjes van franciscaanse tertiarissen, wat ze afhankelijk en beter controleerbaar maakt voor de clerus.
| |
| | |
| ===1312===
| |
| [[Bestand:Grafrobrecht.jpg|thumb|[[Robrecht III van Vlaanderen]] ook wel '''Robrecht van Dampierre''', bijgenaamd '''''De Leeuw van Vlaanderen''''' was graaf van [[Nevers]] van [[1273]] tot [[1322]] en [[Graafschap Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]] van [[1305]] tot [[1322]].]]
| |
| * [[11 juli]] - [[Verdrag van Pontoise]] tussen [[Robrecht III van Vlaanderen|Robrecht III van Bethune]], graaf van Vlaanderen, en [[Filips IV van Frankrijk|Filips de Schone]]. De graaf van Vlaanderen doet hiermee afstand van [[Frans-Vlaanderen]] (de gebieden [[Orchies]], [[Rijsel]] en [[Dowaai]] met bijhorende [[kasselrij]]en). Aan het groot bedrag dat in [[1305]] was vastgesteld en aan de Franse koning betaald diende te worden wordt door de overdracht van bovenstaande bezittingen voor de helft voldaan. De andere helft wordt betaald door de Vlamingen door middel van ''annuïteiten''. Om in deze jaarlijkse betaling te voorzien, wordt het [[Transport van Vlaanderen]] opgesteld, een lijst met de bedragen die elk gebied dient te betalen.
| |
| * [[3 augustus|3]] en [[4 augustus]] - [[Sint-Maartensramp (1312)|Sint-Maartensramp]] of Mal-Saint-Martin te [[Luik (stad)|Luik]].
| |
| * [[27 september]] - Hertog [[Jan II van Brabant]] staat aan de standen het [[Charter van Kortenberg]] toe, dat voorziet in 10 afgevaardigden van de 5 steden: 1 uit [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], 3 uit [[Brussel (stad)|Brussel]], 1 uit [['s-Hertogenbosch]], 3 uit [[Leuven]], 1 uit [[Tienen]] en 1 uit [[Zoutleeuw]]. Die raad vergadert driewekelijks te [[Abdij van Kortenberg|Kortenberg in de abdij]].
| |
| * [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] bevrijdt zich van de heerschappij van de [[Lijst van graven van Brussel en hertogen van Brabant|hertog van Brabant]] en installeert op basis van het Charter van Kortenberg een vorm van democratische [[republiek]].
| |
| | |
| ===1314===
| |
| * [[april]] - In Parijs barst het schandaal los van de [[Tour de Nesle]] als de oude koning [[Filips IV van Frankrijk|Filips IV]] hoort, dat zijn drie schoondochters er een weinig deugdzame levenswijze op na houden. De drie prinsessen worden opgesloten.
| |
| * [[29 november]] - [[Lodewijk X van Frankrijk|Lodewijk X]] volgt zijn vader op als [[Lijst van koningen van Frankrijk|koning van Frankrijk]].
| |
| * Het eerste [[kartuizerklooster van Herne|kartuizerklooster]] van de [[Lage Landen]] wordt gesticht te [[Herne (België)|Herne]].
| |
| | |
| ===1315===
| |
| * Vanaf het begin van de veertiende eeuw wordt Europa getroffen door een aantal crisissen, waaronder de [[Grote hongersnood van 1315-1317]]. De bevolking is zo sterk gegroeid dat men kwetsbaar is geworden voor misoogsten.
| |
| * In vele delen van Europa begint een periode van slecht weer die een aantal jaar zal duren. Dit is het begin van de [[kleine ijstijd]]. Het regent onophoudelijk en overal mislukken de oogsten. De veranderende omstandigheden leiden tot een economische neergang en veel ellende.
| |
| | |
| ===1316===
| |
| * Prinsbisschop van Luik [[Adolf van der Mark]] wordt gedwongen de [[Vrede van Fexhe]] te ondertekenen, waarmee hij een deel van zijn macht moest inleveren.
| |
| * Einde voor het [[Graafschap Lohn]] nadat [[Herman van Loon II]] sterft zonder erfgenamen. [[Prinsbisdom Münster|Munsterse]] troepen bezetten onmiddellijk [[kasteel Bredevoort]]. [[Reinoud I van Gelre]] grijpt echter niet in. Wel sluit hij dat jaar een wapenstilstand voor een periode van drie jaar tussen Gelre en Münster.
| |
| * [[Filips V van Frankrijk|Filips V]] ("Filips de Lange/"Philippe le Long") volgt zijn broer [[Lodewijk X van Frankrijk]] ("Louis le Hutin"), die alleen nog een dochtertje ([[Johanna II van Navarra]]) nalaat, op als koning van Frankrijk. De voogd van deze dochter is zo gewillig in haar naam afstand te doen.
| |
| | |
| ===1317===
| |
| * [[9 januari]]: [[Filips V van Frankrijk]] besluit om vrouwen van troonopvolging uit te sluiten.
| |
| | |
| ===1318===
| |
| * De [[Illustere Lieve Vrouwenbroederschap]] in [['s-Hertogenbosch]] wordt opgericht.
| |
| | |
| ===1322===
| |
| * Uit een schrijven van graaf [[Willem III van Holland]] uit 1322 aan bisschop [[Lodewijk II van Münster]] blijkt dat hij de opvolger van Reinald I, graaf [[Reinoud II van Gelre|Reinald II]] van Gelre steunt in zijn aanspraken op [[Bredevoort]], dus er ontstaat een [[Strijd om Bredevoort (1322-1326)|strijd om Bredevoort]]. Reinald II verovert in de zomer van 1322 Bredevoort en onderneemt als schadevergoeding rooftochten met 700 ridders en infanterie in het Munsterse land.
| |
| | |
| ===1323===
| |
| * [[6 maart]] - [[Vrede van Parijs (1323)|Vrede van Parijs]] tussen Vlaanderen en Henegouwen/Holland. De graaf van Vlaanderen ziet af van aanspraken op Zeeland. Einde van de twisten tussen de Avesnes en de Dampierres.
| |
| * De eerste [[Brandaris]] vuurtoren wordt gebouwd op [[Terschelling]].
| |
| * [[Juni]] - Graaf [[Lodewijk II van Nevers]], de nieuwe [[lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]] schenkt de rechtsmacht over ''het water van Sluis en van het Zwin'' aan zijn oudoom [[Jan I van Namen|Jan van Namen]], heer van Sluis, en komt daarbij in botsing met [[Brugge]]. Brugge krijgt van graaf Lodewijk het [[stapelrecht]].
| |
| * [[November]] - [[Opstand van Kust-Vlaanderen]] (1323-1328): In het Vlaamse kustgebied breekt een opstand uit van [[kerel]]s (boeren) en stedelingen, geleid door [[Nicolaas Zannekin]], een welstellende herenboer uit [[Lampernisse]]. De opstand is een reactie op de verhoging van de belastingen in de nasleep van het [[Verdrag van Pontoise]], die door [[Lodewijk II van Nevers]], de [[lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]] wordt opgelegd en richt zich tegen zijn pro-Franse politiek. Achtereenvolgens worden [[Nieuwpoort (België)|Nieuwpoort]], [[Veurne]], [[Ieper]] en [[Kortrijk]] veroverd en tegen 1325 is het overgrote deel van Vlaanderen in handen van de opstandelingen en in Kortrijk is ook de graaf door hen opgepakt. Zij slagen er echter niet in [[Gent]] en [[Oudenaarde]] in te nemen en de bezetting zal op [[23 augustus]] [[1328]] met de [[Slag bij Kassel (1328)|Slag bij Kassel]] eindigen.
| |
| | |
| ===1324===
| |
| * [[25 februari]] - Huwelijk van [[Margaretha van Beieren (Holland en Henegouwen)|Margaretha van Holland]] met [[Lodewijk de Beier|Lodewijk van Beieren]]. Nakomelingen van dit bruidspaar zullen eeuwenlang Holland en Henegouwen besturen.
| |
| * Bij het beleg van [[Metz]] verschijnt de [[bombarde (wapen)|bombarde]] ten tonele.
| |
| * Bisschop [[Lodewijk II van Münster]] verovert [[Bredevoort]] en plundert het Gelderse land. [[Reinald II van Gelre]] komt daarop in actie. Met een leger van 7000 man trekt hij naar [[Coesfeld (stad)|Coesfeld]]. Onder druk daarvan wordt op [[1 september]] een verdrag getekend door bemiddeling van graven [[Willem III van Holland]] en koning [[Jan van Bohemen]]. De bisschop van Utrecht doet er uiteindelijk een bindende uitspraak over.
| |
| | |
| ===1325===
| |
| * Tussen 1325-1330 zijn er een aantal politieke showprocessen waarin vorsten hun tegenstanders ervan beschuldigen met hulp van de duivel samenzweringen tegen hen te smeden. Dit lijkt enigszins op de latere [[Europese heksenvervolging|heksenproces]]sen.
| |
| * De [[Prinsbisdom Luik|bisschop van Luik]] bepaalt dat [[begijn]]en van Saint-Christophe, op straf van excommunicatie, “''niet in het openbaar zullen dansen of onbehoorlijke liederen zingen''”. Gelijkaardige clausulen vindt men terug in de begijnenstatuten van St.Truiden en Antwerpen uit deze tijd. Enkele al te schaarse gegevens laten een [[Heidendom|niet-liturgische traditie]] van religieuze dans en zang onder begijnen vermoeden.
| |
| | |
| ===1326===
| |
| [[Bestand:Flandry1.jpg|thumb|150px|[[Lodewijk II van Nevers]], de problematische graaf van Vlaanderen.]]
| |
| * [[18 februari]] De Vlaamse opstandelingen laten [[Lodewijk II van Nevers|graaf Lodewijk]] vrij, die in [[Kortrijk]] was vastgehouden en hij moet noodgedwongen naar Frankrijk vluchten.
| |
| * [[19 april]] - De [[Vrede van Arques]] is bedoeld om de vrede in [[Graafschap Vlaanderen|Vlaanderen]] te herstellen.
| |
| * [[28 juni]] - Na de [[Strijd om Bredevoort (1322-1326)|strijd om Bredevoort]] geeft de bisschop van Münster de strijd op. Na jarenlang onderhandelen wordt de vrede getekend. Dit belangrijke verdrag wordt ook ondertekend door de steden [[Zutphen]], [[Groenlo]], [[Emmerik]] en [[Arnhem]].
| |
| | |
| ===1327===
| |
| * [[6 april]] - [[Paus Johannes XXII]] hernieuwt op verzoek van de koning van Frankrijk het [[interdict]] van de [[Opstand van Kust-Vlaanderen|opstandelingen in Kust-Vlaanderen]]. Aan hen mogen niet de [[sacramenten]] worden toegediend. De Vlaamse geestelijkheid wordt verscheurd tussen loyaliteit aan het volk of aan de Kerk, en tussen angst voor de opstandelingen en angst voor de Fransen.
| |
| | |
| ===1328===
| |
| * [[23 augustus]] - Met de [[Slag bij Kassel (1328)]] komt een einde aan de [[Opstand van Kust-Vlaanderen]] (1323-1328). Troepen van de Franse koning en de Vlaamse graaf [[Lodewijk II van Nevers|Lodewijk van Nevers]] hakken het opstandelingenleger onder leiding van [[Nicolaas Zannekin]] in de pan.
| |
| * [[Willem III van Holland]] weet zich door diplomatie en huwelijkspolitiek in het centrum van de Europese politiek te plaatsen. De man van zijn dochter [[Margaretha van Beieren (Holland en Henegouwen)|Margaretha]], [[Lodewijk IV van het Heilige Roomse Rijk|Lodewijk]], wordt gekozen tot keizer van het Heilige Roomse Rijk. Haar zus [[Filippa van Henegouwen|Filippa]] huwt met [[Eduard III van Engeland]]. Later dat jaar wordt [[Filips VI van Frankrijk|Filips]] - de broer van [[Johanna van Valois (1294-1352)|Johanna van Valois]], de vrouw van Willem - gekroond tot [[Lijst van koningen van Frankrijk|koning van Frankrijk]]. Hiermee komt een eind aan het [[Huis Capet]] en wordt de dynastieke grondslag gelegd voor de [[Honderdjarige Oorlog]].
| |
| | |
| ===1330===
| |
| * In de jaren tussen 1329 en 1331 vaardigt graaf van Vlaanderen [[Lodewijk II van Nevers|graaf Lodewijk]] ''de mauvais privilèges'' (de "nadelige privileges") uit voor de opstandige [[graafschap Vlaanderen|Vlaamse]] steden en [[kasselrij]]en.
| |
| * [[6 augustus]] - [[Jan van Boendale]] voltooit het werk "Der leken spiegel".
| |
| * Van [[Europese heksenvervolging|heksenproces]]sen tussen 1330 en 1375 zijn van slechts 25 gevallen in Europa de stukken bewaard gebleven. [[Heks (persoon)|Heksen]] worden alleen nog maar van maleficiën beschuldigd. De heks krijgt daarvoor een passende straf. Tussen 1300-1400 is 50-60% van de heksen vrouw.
| |
| | |
| ===1333===
| |
| * De graaf van Holland en de bisschop van Utrecht zijn in oorlog. [[Geyne]] wordt verwoest.
| |
| * In een document, bewaard in de archieven van het St-Janshospitaal wordt [[Het Leen]] beschreven.
| |
| | |
| ===1336===
| |
| * Hertog [[Jan III van Brabant]] en [[Lodewijk II van Nevers|Lodewijk van Nevers]] worden medeheren van [[Heerlijkheid Mechelen|Mechelen]].
| |
| * [[Oktober]] - Vlaamse graaf [[Lodewijk II van Nevers|Lodewijk van Nevers]] schaart zich openlijk aan de zijde van Frankrijk bij het begin van de [[Honderdjarige Oorlog]]. Als hij Engelse kooplieden gevangen zet, laten de Engelse represailles niet op zich wachten: er volgt een verbod op de uitvoer van wol. De Vlaamse steden nemen daarom onder leiding van [[Jacob van Artevelde]] later een meer Engelsgezinde houding aan.
| |
| | |
| ===1337===
| |
| * De tussen Frankrijk en Engeland bemiddelende Willem III overlijdt en kort daarna breekt de [[Honderdjarige Oorlog]] uit.
| |
| | |
| ===1338===
| |
| * [[3 januari]] - In [[Gent]] kiest de opstandige bevolking een bestuur van vijf hoofdmannen onder leiding van [[Jacob van Artevelde]].
| |
| * Gedurende de eerste fase van de [[Honderdjarige Oorlog]] ([[1338]]-[[1345]]) kiest [[Gent]], na eerst neutraal te zijn gebleven, de zijde van [[Engeland]], omdat dit land de invoer van grondstoffen voor de textielnijverheid heeft geblokkeerd. [[Jacob van Artevelde]], een rijk lakenhandelaar, plaatst zich aan het hoofd van een regering die tegen graaf [[Lodewijk I van Nevers|Lodewijk van Nevers]] opstaat, omdat deze de zijde van de [[Koninkrijk Frankrijk (1328-1589)|Franse]] koning heeft gekozen.
| |
| | |
| ===1339===
| |
| * Begin februari wordt de Vlaamse weerstand tegen Lodewijk, de graaf van Vlaanderen, zo groot dat hij moet vluchten naar [[Sint-Omaars]] en in december verlaat hij voorgoed zijn graafschap, waar [[Simon de Mirabello]] [[Ruwaard (titel)|ruwaard]] wordt.
| |
| | |
| ===1340===
| |
| [[Bestand:Getijdenboek Geert Grote Kasteel Huis Bergh 's Heerenberg.jpg|thumb|Middeleeuws [[getijdenboek]] (handschrift 1340 -1384)]]
| |
| * [[26 januari]] - [[Jacob van Artevelde]], de 'wijze man van Gent', ontvangt op de [[Vrijdagmarkt (Gent)|Vrijdagmarkt]] koning [[Eduard III van Engeland|Eduard III]] van [[Engeland]] en erkent deze in [[september]] als [[Lijst van koningen van Frankrijk|koning van Frankrijk]]. Midden op dit plein staat Artevelde's standbeeld.
| |
| * [[24 juni]] - [[Slag bij Sluis (1340)|Slag bij Sluis]]: Koning [[Eduard III van Engeland]] brengt op Sint-Jansavond de Franse vloot tot zinken ter hoogte van de monding van het [[Zwin (zeearm)|Zwin]] bij [[Sluis (stad)|Sluis]]. De Franse admiraals [[Hugues Quiéret]] en [[Nicolas Béhuchet]] worden onthoofd voor het bloedbad dat ze twee jaar eerder na de [[Slag bij Arnemuiden]] onder de Engelsen hebben aangericht.
| |
| * Ontstaan van de [[Anjou-Bijbel]] , momenteel bewaard in museum M te Leuven.
| |
| | |
| ===1345===
| |
| [[Bestand:Gedachtenistafel van de Heren van Montfoort.jpg|thumb|''Gedachtenistafel van de Heren van Montfoort'', ~1380. Tussen [[Maria (moeder van Jezus)|Maria]] met kind en [[Joris (heilige)|Sint Joris]] de vier heren van Montfoort, waarvan de eerste drie sneuvelen onder [[Willem IV van Holland|Willem van Henegouwen]] tijdens de [[Slag bij Warns]]. Het is het oudste overgebleven schilderij van de Lage Landen.]]
| |
| * [[8 juni]] - Graaf [[Willem IV van Holland]] slaat het [[Beleg van Utrecht (1345)|beleg voor Utrecht]]. Na 8 weken moet het bisdom het Hollands leengezag erkennen.
| |
| * De strijdlustige [[Willem IV van Holland|Willem IV]] komt om tijdens de [[Slag bij Warns]]. Hij laat geen kinderen na en de door zijn vader gevoerde politiek zorgt er nu voor dat de koningen van Engeland en Frankrijk en de keizer van Duitsland aanspraak kunnen maken op de opvolging. Als opperleenheer beleent keizer Lodewijk zijn vrouw Margaretha, de oudste zus van Willem IV, met de graafschappen.
| |
| * [[17 juli]] - Tijdens een opstand van de [[volder]]s, die het bewind van de wevers onder [[Jacob van Artevelde (historisch figuur)|Artevelde]] willen omvergooien, wordt Jacob van Artevelde in zijn woning op de Kalandeberg vermoord.
| |
| | |
| ===1346===
| |
| * [[12 juli]] - Onverwacht landen Engelse troepen in [[Normandië]]: militair begin van de [[Honderdjarige Oorlog]].
| |
| * Keizer [[Lodewijk IV de Beier|Lodewijk IV van het Heilige Roomse Rijk]] beleent als opperleenheer zijn vrouw [[Margaretha II van Henegouwen|Margaretha van Beieren (Holland en Henegouwen)]], de oudste zus van [[Willem IV van Holland]], met de graafschappen Holland en Henegouwen, die na de dood van de kinderloze Willem IV weer aan de kroon vervallen waren.
| |
| * Margaretha belast haar dertienjarige zoon [[Willem V van Holland|Willem]] met het bestuur in Holland en Zeeland. Gezien zijn leeftijd ligt de macht echter nog steeds in handen van Jan van Beaumont. Ondertussen is er nog steeds oorlog met Friesland en Utrecht.
| |
| * [[Jan van Ruusbroec]] schrijft ''Vanden seven sloten''.
| |
| | |
| ===1347===
| |
| * Halverwege de 14e eeuw wordt [[Brugge]] de voornaamste [[stapelplaats]] van de [[Hanze]] in de Nederlanden. Het huisvest het economisch belangrijkste van de vier [[Hanzekantoor van Brugge|Hanzekantoren]] van Europa.
| |
| * Een schip, waarvan de bemanning met de [[pest (ziekte)|pest]] besmet is, komt in [[Sicilië]] aan. Dit is het begin van de ''[[Zwarte Dood]]'' in Europa.
| |
| * De stad [[Calais]] valt in handen van [[Eduard III van Engeland]].
| |
| | |
| ===1348===
| |
| * De [[Zwarte Dood]] die [[Europa (continent)|Europa]] van 1347 tot 1351 in haar greep heeft, arriveert in de [[Lage Landen]]. De [[pandemie]] zorgt voor grote sterfte, hoewel minder dan in omliggende gebieden.
| |
| * In het noorden doet zich ook de enige [[Pogrom|jodenpogrom]] voor die men hier heeft gekend. Dankzij de joodse reinigingswetten worden joden minder snel ziek. Ook gebruiken de joden geen water uit de openbare putten. Mede daardoor worden ze ervan verdacht het water in de openbare putten te hebben vergiftigd. Als gevolg hiervan worden in het jaar daarop, in [[1349]], in diverse [[IJssel]]steden alsook in [[Arnhem]], [[Nijmegen]] en [[Utrecht (stad)|Utrecht]] alle daar woonachtige joden levend verbrand.
| |
| | |
| ===1349===
| |
| * [[5 januari]] - [[Margaretha van Beieren (Holland en Henegouwen)|Margaretha]] stelt haar zoon [[Willem V van Holland|Willem V]] aan als graaf en bedingt een uitkering van 15.000 gulden met een jaargeld van 6000 gulden. Gezien de financiële situatie wijzen de steden en edelen dit in maart in [[Geertruidenberg (plaats)|Geertruidenberg]] af, waardoor er niet veel overblijft van het gezag van Willem V.
| |
| * In dit begin van de [[Hoekse en Kabeljauwse twisten]], die tot [[1428]] zullen duren, overwegen opstandige edelen het jaar daarop een staatsgreep, maar dit wordt verhinderd door de terugkeer van Margaretha.
| |
| * Na de ''[[Goede Disendach]]'' ('Goede dinsdag') wordt in [[Gent]] het gezag van de nieuwe graaf, [[Lodewijk II van Male|Lodewijk van Male]], erkend. Maar het blijft woelig, het volk wil medezeggenschap en de sterk georganiseerde [[gilde (beroepsgroep)|gilden]] nemen deel aan de politieke strijd.
| |
| | |
| <span id=1350 />
| |
| | |
| ===1350===
| |
| [[Bestand:Political map of the Low Countries (1350)-NL.svg|thumb|De Lage Landen rond 1350]]
| |
| [[Bestand:Ruusbroecminiatuur.jpg|thumb|De Ruusbroec-miniatuur in het handschrift K.B. Brussel, 19.295-97.]]
| |
| * [[16 mei]] - [[Slag bij Naarden]]. De handelsplaats [[Naarden]] wordt door een leger onder [[Koenraad Cuser]] in brand gestoken en brandt geheel af.
| |
| * De edelen geven niet op en sluiten op [[23 mei]] de [[Kabeljauwse Verbondsakte]], waarmee zij aangeven dat Willem V landsheer moet worden zonder de betalingsverplichting aan zijn moeder. Hoewel enkele steden zoals [[Delft]] zich direct aansluiten, wordt op [[5 september]] een verbond gesloten door de Hoeken.
| |
| * [[Jan van Ruusbroec]] schrijft ''Chierheit der gheesteliker Brulocht''. De [[mysticus]] wordt gezien als de beste prozaschrijver van de Middeleeuwen en schrijft in het [[Middelnederlands]].
| |
| * Vanaf het midden van de veertiende eeuw zorgt de [[pest (ziekte)|pest]] of "[[zwarte dood]]" dat een derde van de bevolking sterft. Gedurende driehonderd jaar komt de pest elke 12-20 jaar terug. Toch hebben de toekomstige Belgische gewesten minder van de economische recessie te lijden dan andere streken. Zo verschijnen in [[Luik (stad)|Luik]] de eerste [[hoogoven]]s en wordt [[Brugge]] een voorname handelsstad. Deze stad is door haar strategische ligging (ze was via het [[Zwin (zeearm)|Zwin]] verbonden met de [[Noordzee]] en dus de rest van Europa) zo groot en rijk geworden dat ze 'het [[Venetië (stad)|Venetië]] van het Noorden' genoemd wordt. Het [[belfort (toren)|belfort]] en de [[lakenhalle]] getuigen van het belang ervan.
| |
| * Van de vele tienduizenden slachtoffers van [[Europese heksenvervolging|heksenvervolging]] tussen ca. 1350-1720 zijn ongeveer 80% vrouwen. Tussen 1300-1400 is dat nog 50-60%.
| |
| | |
| ===1351===
| |
| * In februari wordt [[Willem V van Holland|Willem V]] ontvoerd en vanuit [[Aat]] naar Delft overgebracht.
| |
| * [[4 juli]] - In de [[Slag bij Zwartewaal]] verslaat [[Willem V van Holland]] de vloot van zijn moeder, [[Margaretha II van Henegouwen|Margaretha van Beieren]], en verwerft definitief de macht in Holland na de belegering van een aantal Hoekse burchten.
| |
| * Willem laat [[donderbus]]sen van Jan Rose plaatsen in de muren van het [[Binnenhof (Den Haag)]]. De eerste vermelding van de inzet van donderbussen in het noorden was in 1348 in het [[Sticht Utrecht|Sticht]]. [[Pieter van Brugge]] had al eerder een kanon geconstrueerd dat in 1346 bij [[Doornik]] werd afgevuurd.
| |
| * Einde van de [[Zwarte Dood]] in Europa.
| |
| | |
| ===1352===
| |
| [[Bestand:P1010905GroenplaatsAntwerpen.JPG|thumb|220px|Zicht op [[Onze-Lieve-Vrouwekathedraal (Antwerpen)|Onze-Lieve-Vrouwekathedraal]] vanop de Groenplaats]]
| |
| * De bouw van de [[Onze-Lieve-Vrouwekathedraal (Antwerpen)|Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen]], een [[Gotiek|gotische]] [[kruiskerk]] wordt aangevat en zal duren tot 1521. Als eerste wordt het koor gebouwd, dat in 1415 wordt voltooid.
| |
| * [[18 augustus]] - Het [[Beleg van Geertruidenberg (1351-1352)]] wordt opgeheven, het is een van de laatste militaire acties geweest voordat Margaretha van Beieren haar zoon Willem (V) erkent als graaf van Holland.
| |
| | |
| ===1354===
| |
| * Willem en Margaretha sluiten vrede. Twee jaar later overlijdt Margaretha en erft Willem ook Henegouwen. Hij had de steden veel privileges moeten geven voor hun steun, maar met het traktaat ''De cura reipublicae et sorte principantis'' van [[Filips van Leiden]] als theoretische grondslag trekt hij een aantal van deze privileges in.
| |
| * [[Karel IV van het Heilige Roomse Rijk|Keizer Karel IV]] verheft [[Graafschap Luxemburg|Luxemburg]] tot hertogdom.
| |
| * De [[Maas]] gaat onder [[Ammerzoden]] door en daardoor wordt de [[Oude Maas]] de [[Meersloot]].
| |
| | |
| ===1355===
| |
| * Karel van Luxemburg wordt gekroond tot keizer [[Karel IV van het Heilige Roomse Rijk]].
| |
| * Hertog [[Jan III van Brabant]] overlijdt zonder mannelijke erfgenamen achter te laten. In zijn laatste testament heeft hij vastgelegd dat zijn oudste dochter [[Johanna van Brabant|Johanna]], die met [[Wenceslaus I van Luxemburg|Wenceslas I]] van [[Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]] getrouwd is, [[Hertogdom Brabant|Brabant]] en [[Hertogdom Limburg|Limburg]] zal erven op voorwaarde dat zij haar beide zusters een jaarrente uitbetaalt.
| |
| | |
| ===1356===
| |
| * [[3 januari]] - De [[Blijde Inkomst]] van hertog [[Wenceslaus I van Luxemburg]] in [[Hertogdom Brabant|Brabant]].
| |
| * De Brabantse steden stellen als voorwaarde voor de opvolging door [[Johanna van Brabant|Johanna]] (dochter van Jan III) dat zij de verworven privileges erkent. Dit wordt vastgelegd in de [[Blijde Inkomst]] waarin de macht van de vorst beperkt wordt. De opvolging wordt echter betwist, waardoor de Brabantse Successieoorlog uitbreekt.
| |
| * [[Brabantse Successieoorlog]]: [[Lodewijk van Male]], [[Lijst van graven van Vlaanderen|graaf van Vlaanderen]], getrouwd met Margaretha, een zuster van de jonge hertogin, heeft vruchteloos op de betaling van de rente aan zijn vrouw gewacht en komt zijn leger opstellen op de hoogte van Scheut (nu een wijk van [[Anderlecht]]), in het gezicht van Brussel. Na de [[Slag bij Scheut|Slag]] tussen Lodewijk en de Brabanders op het Scheutveld, planten de Vlamingen hun vlag in het centrum van de Grote Markt in Brussel ten teken van overwinning.
| |
| * [[Lodewijk van Male]] benoemt Jacob Buuc tot "admiraal van de vlote" met de opdracht om [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] te veroveren.
| |
| * Hertogin [[Johanna van Brabant]] laat Brabant driemaal schatten om de uitbreiding van het kasteel in [[Heusden (vestingstad)|Heusden]] te betalen.
| |
| | |
| ===1357===
| |
| [[Bestand:County of Flanders (topogaphy).png|thumb|Vlaanderen 2e helft 14e eeuw.]]
| |
| * [[4 juni]] - Bij de [[Vrede van Aat]] komt een einde aan de [[Brabantse Successieoorlog]]. De overeenkomst wordt bemiddeld door Willem V van Holland en Henegouwen. Graaf Lodewijk van Male van Vlaanderen en zijn vrouw Margaretha sluiten vrede met de Luxemburgse hertog Wenceslaus en diens vrouw Johanna. [[Markgraafschap Antwerpen|Antwerpen]] komt samen met [[Heerlijkheid Mechelen|Mechelen]] aan het [[Graafschap Vlaanderen]].
| |
| * De [[Edam]]mers graven een kortere verbinding tussen het [[Purmer]]meer en de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]]. Dit is het begin van [[Volendam]].
| |
| | |
| ===1358===
| |
| * De stad [[Gent]] groeit uit tot één van de vier grootste steden van [[Hertogdom Brabant|Brabant]], en wordt een grote handelsstad en grote concurrent van [[Brugge]]. De afzet van Engelse laken op de jaarmarkten zal kooplieden aantrekken uit heel Midden-Europa.
| |
| * [[Albrecht van Beieren (1336-1404)|Albrecht van Beieren]] neemt de macht van zijn broer [[Willem V van Holland]] over, nadat deze krankzinnig is geworden. De [[Hoekse en Kabeljauwse twisten]] over [[Graafschap Zeeland|Zeeland]] laaien weer op.
| |
| | |
| ===1360===
| |
| * Koning [[Eduard III van Engeland|Eduard III]] van [[Engeland]] moet zijn aanspraken opgeven.
| |
| * Sociale conflicten breken uit in de stad [[Gent]] ('den quaden maendach').
| |
| | |
| ===1361===
| |
| [[Bestand:Grafschaft Hennegau 1250.PNG|thumb|Duitstalige kaart van de zuidelijke Nederlanden in 1250. Loon (Looz) in het geel]]
| |
| * Heer [[Godfried van Dalenbroek]] eist als pretendent zijn rechten op het [[graafschap Loon]] op, maar voor [[prins-bisschop]] [[Engelbert III van der Mark (bisschop)|Engelbert van der Marck]] (zie [[prinsbisdom Luik]] en [[Luik (stad)|Luik]]) is de maat vol. Er volgt een lange strijd (tot 1366).
| |
| * Koning [[Jan II van Frankrijk]] erft het [[hertogdom Bourgondië]].
| |
| | |
| ===1362===
| |
| * [[16 januari]] - De tweede [[Sint-Marcellusvloed (1362)|Sint-Marcellusvloed]] treft alle landen rond de [[Noordzee]]. Grote delen van Nederland en Noord-Duitsland lopen onder, en er vallen duizenden slachtoffers.
| |
| | |
| ===1363===
| |
| * Hertogin [[Johanna van Brabant]] weigert haar steun te verlenen aan [[Arnold van Rummen]], gewezen [[graaf (titel)|graaf]] van [[Chiny]], en zijn echtgenote [[Elisabeth van Vlaanderen]].
| |
| * Hertogin [[Johanna van Brabant]] valt in ongenade bij haar tweede echtgenoot, hertog [[Wenceslas I van Luxemburg]].
| |
| | |
| ===1364===
| |
| * Het machtige prinsbisschoppelijke leger (zie [[prinsbisdom Luik]]) valt met 50.000 à 55.000 manschappen het [[graafschap Loon]] binnen.
| |
| * Karel de Slechte, koning van Navarra is woedend omdat Bourgondië door koning [[Jan II van Frankrijk]] aan diens jongste zoon [[Filips de Stoute]] als leen uitgegeven wordt als beloning voor Filips' steun aan zijn vader. Karel meent oudere rechten te hebben op het belangrijke hertogdom en komt in opstand.
| |
| * [[Karel V van Frankrijk|Karel V]] van Valois volgt zijn vader op als koning van [[Koninkrijk Frankrijk (1328-1589)|Frankrijk]].
| |
| | |
| ===1365===
| |
| * [[9 augustus]] - Na negen maanden strijden volgt de negen weken durende [[belegering]] van [[Rummen]]. De Rummense torenburcht wordt in zeven dagen met de grond gelijk gemaakt.
| |
| * Het [[Land van Valkenburg]], dat feitelijk is bezet door de [[Johanna van Brabant|Hertogin van Brabant]], wordt door de Keizer van het Heilige Roomse Rijk verheven tot [[Graaf (titel)|Graafschap]].
| |
| * Van de [[Europese heksenvervolging|heksenproces]]sen tussen 1365 en 1428 zijn van slechts 84 de stukken bewaard.
| |
| | |
| ===1366===
| |
| * Het [[graafschap Loon]] wordt, na een lange strijd, ingelijfd nadat pretendent heer [[Arnold van Rummen]] zijn aanspraak op de titel aan het [[prinsbisdom Luik]] verkoopt.
| |
| * Het [[prinsbisdom Luik]], of ''Luikerland'', wordt door keizer [[Karel IV van het Heilige Roomse Rijk|Karel IV]] verplicht om Arnold en zijn neef Hamal jaarlijks 3000 [[Nederlandse gulden|gulden]] te betalen.
| |
| | |
| ===1369===
| |
| * [[19 juni]] - [[Filips de Stoute]], hertog van [[Hertogdom Bourgondië|Bourgondië]], huwt met [[Margaretha van Male]], de enige erfgename van de graaf van Vlaanderen, [[Lodewijk van Male]].
| |
| * De verdeling van de [[schepen]]ambten wordt aangepast in [[Gent]]: er worden voortaan in de schepenraad 3 vertegenwoordigers van de [[poorter]]s, 5 van de 53 kleine 'neringen' en 5 van de grote '[[gilde (beroepsgroep)|gilde]]n' (of ambachten) opnieuw opgenomen.
| |
| | |
| ===1373===
| |
| [[Bestand:Beatrijs.jpg|thumb|''[[Beatrijs]]''.]]
| |
| * [[Beatrijs]] is een Middelnederlandse [[Marialegende]] uit de veertiende eeuw. Het enige handschrift waarin de legende overgeleverd is, dateert van kort voor 1374. Deze vrouw gaat gekweld door het leven. Zij voelt tegelijk berouw voor haar zonden en angst voor de [[biecht]]. In de Middeleeuwse opvatting kan vergeving enkel plaats vinden door de zonden te belijden en te boeten.
| |
| | |
| ===1375===
| |
| * Zowel in Engeland als in Frankrijk heerst oorlogsmoeheid. Alle Engelse aanwinsten in [[Aquitanië]] zijn verloren gegaan, en [[Karel V van Frankrijk]] ziet zijn gezondheid in gevaar. Beide zijden hebben al tot een wapenstilstand besloten. En nu de zaken er voor de Engelsen steeds slechter uit beginnen te zien komen de strijdende partijen van de [[Honderdjarige Oorlog]] overeen een vredesconferentie te houden in [[Brugge]].
| |
| * Na 1375 begint de [[Dominicanen|dominicaanse]] [[inquisitie]] zich met de [[Europese heksenvervolging|heksenvervolging]] te bemoeien. De geleerden ([[theoloog|theologen]], [[filosoof|filosofen]] en [[rechter]]s) geloven niet dat zwarte magie en maleficiën mogelijk zijn zonder de hulp van de [[Satan|duivel]]. Daarom beschuldigen zij de [[Heks (persoon)|heksen]] er nu ook nog eens van een [[ketter]]s pact met de duivel te hebben gesloten. De heksen zouden de duivel aanbidden en in ruil daarvoor grote krachten krijgen om kwaad te doen.
| |
| * [[Oostmanskerke]], voormalig dorp in [[West Zeeuws-Vlaanderen]] verdwijnt bij de [[Stormvloed van 1375]].
| |
| | |
| ===1377===
| |
| * [[21 juni]] - Na de dood van [[Eduard III van Engeland]] wordt zijn kleinzoon [[Richard II van Engeland|Richard II]] zijn opvolger. [[Karel V van Frankrijk]] roept de hele adel bijeen voor een plechtig Requiem en hervat de oorlog.
| |
| * De [[vredesconferentie van Brugge (1375)]] komt tot een eind. Hoewel de partijen over de kernvraag -wie is de rechtmatige koning van Frankrijk- niet tot overeenstemming gekomen zijn, is er wel een overeenkomst over een aantal territoriale aanspraken. De hertog van Bourgondië vindt dat best een feestje waard.
| |
| | |
| ===1378===
| |
| * De [[Nederlandse gulden|Hollandse gulden]] komt in omloop
| |
| | |
| ===1379===
| |
| * De [[Lodewijk van Male|graaf van Vlaanderen]] tracht steeds opnieuw de macht over [[Gent]] in handen te krijgen en dit leidt tot opstanden, zoals die van 1379-1385 onder leiding van [[Jan Hyoens]], [[Frans Ackerman]] en [[Filips van Artevelde]], zoon van [[Jacob van Artevelde|Jacob]]. De opstand begint door de moord op een grafelijke [[baljuw]], die de Gentse privileges onvoldoende heeft gerespecteerd. Enkele malen lukt het de opstandelingen, met steun van ambachtsgilden in andere steden, om bijna het hele [[graafschap Vlaanderen]] te beheersen.
| |
| * [[Lodewijk van Male|Lodewijk II van Male]], de schoonvader van hertog Filips van Bourgondië gaat de strijd aan met de wevers van [[Gent]].
| |
| * In de Lage Landen raakt het [[kaartspel]] bekend.
| |
| | |
| ===1382===
| |
| * [[24 april]] - [[Filips van Artevelde]] neemt de leiding op zich van Gent en de Gentenaren.
| |
| * [[3 mei]] - [[Slag op het Beverhoutsveld]] - De [[Gent]]enaren onder [[Filips van Artevelde]] verslaan [[Lodewijk van Male]] en hebben al snel het graafschap in handen.
| |
| * [[27 november]] - [[Slag bij Westrozebeke]]. Een Frans leger overweldigt de Vlaamse piekeniers. Lodewijk II van Male is weer de baas in Vlaanderen. De ''ruwaert'' [[Filips van Artevelde|Artevelde]], die de opstandige [[Gent]]enaars aanvoert tegen het Franse leger onder leiding van koning [[Karel VI van Frankrijk|Karel VI]] en graaf [[Lodewijk van Male|Lodewijk II van Male]], sneuvelt. Dan komt [[Frans Ackerman]], samen met [[Pieter van den Bossche]], aan het hoofd van de Gentse troepen. Frans wordt afgevaardigde bij de onderhandelingen, die in 1385 worden afgerond.
| |
| * De [[Dom van Utrecht|Domtoren]] in [[Utrecht (stad)|Utrecht]] is na een bouwtijd van eenenzestig jaar voltooid. In zijn traktaat ''Contra turrim Traiectensem'' protesteert [[Geert Grote]] tegen de bouw van de domtoren, die volgens hem enkel de ijdelheid streelt, en daarnaast in hoofdzaak bewondering van bezoekers trekt. Hij verzamelt een groep volgelingen om zich heen, de [[Moderne Devotie|moderne devoten]]. Hieruit ontstaan de [[Broeders van het Gemene Leven|Broeders des Gemenen Levens]] en de [[Congregatie van Windesheim]]. De [[bisschop]] van [[Sticht Utrecht|Utrecht]] kan hun rigoureuze opvattingen echter niet waarderen en vaardigt voor diakens een preekverbod uit.
| |
| | |
| ===1383===
| |
| * [[Beleg van Ieper]] (belegering door de Engelsen en Gentenaars).
| |
| | |
| ===1384===
| |
| * [[30 januari]] - [[Lodewijk van Male|Lodewijk II van Male]] (53), [[Lijst van graven van Vlaanderen|Graaf van Vlaanderen]], Nevers en Rethel overlijdt.
| |
| * Brabant komt door het eerdere huwelijk van Filips de Stoute met zijn dochter Margareta van Male als erfenis in handen van de Bourgondiërs (tot 1477). Vlaanderen wordt onderdeel van de [[Bourgondische tijd|Bourgondische landen]].
| |
| * [[Jan Knibbe]] schrijft ''Die clage van den grave van Vlaenderen''.
| |
| |-
| |
| |style="background-color:red; width:3px;"|
| |
| |style="width:12px;"|
| |
| |
| |
| | |
| ===1385===
| |
| * Tijdens het [[Dubbelhuwelijk van Kamerijk]] laat [[Filips de Stoute]] zijn kinderen [[Margaretha van Bourgondië (1374-1441)|Margaretha]] (10) en [[Jan zonder Vrees (hertog van Bourgondië)|Jan]] (13) trouwen met respectievelijk [[Willem VI van Holland|Willem]] (20) en [[Margaretha van Beieren-Straubing|Margaretha]] (22), de kinderen van [[Albrecht van Beieren (1336-1404)|Albrecht van Beieren]], graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen.
| |
| * [[18 december]] - [[Vrede van Doornik]]: [[Frans Ackerman]], samen met [[Pieter van den Bossche]], aan het hoofd van de Gentse troepen na de dood van Artevelde, is afgevaardigde bij de onderhandelingen. De eerste grote [[Gent]]se opstand eindigt onbeslist door dit verdrag met de nieuwe graaf [[Filips de Stoute]]. De privileges blijven hierdoor evenwel gehandhaafd, en er geldt zelfs [[amnestie]] voor elke vorm van verzet, maar de stad moet alsnog haar verbond met [[Engeland]] opgeven nu het verzoek aan de Engelse koning om een ''ruwaert'' van koninklijke bloede zo goed als afgewimpeld is, en de [[Huis Valois|koning van Frankrijk]] als zodanig erkennen. Gent aanvaardt de hertog van [[Hertogdom Bourgondië|Bourgondië]] als graaf.
| |
| | |
| ===1386===
| |
| * [[Juli]] - Hoewel De Fransen in de [[Brugge|Brugse]] voorhaven [[Sluis (stad)|Sluis]] een invasiemacht aan het samenstellen zijn en er in Engeland grote ongerustheid is over een ophanden zijnde wraaktocht op eigen bodem, vertrekt [[Jan van Gent]] met een expeditieleger naar [[Castilië]] om daar de kroon op te eisen.
| |
| | |
| ===1387===
| |
| * [[Maart]] - De Engelse Earl of [[Arundel]], de gehate voogd van [[Richard II van Engeland|Richard II]], kaapt een Vlaamse wijnvloot bij [[Cadzand]], die op weg was van La Rochelle naar Sluis. De wijn wordt voor een habbekrats op de Londense markt verkocht. Dit maakt de Earl -tijdelijk- een popluair man.
| |
| [[Bestand:HengwrtChaucerOpening.jpg|thumb|De eerste bladzijde van het [[Hengwrt Chaucer manuscript]] met het begin van de [[General Prologue]].]]
| |
| * [[Geoffrey Chaucer]] ontleent verhalen aan het klassieke ''[[Metamorfosen (Ovidius)|Metamorphosis]]'' van [[Ovidius]] en aan ''[[John Gower#Confessio Amantis|Confessio amantis]]'' van zijn tijdgenoot en vriend [[John Gower]], aan verzamelingen heiligenlevens en dierenfabels, maar plaatst ze in een totaal eigen schema in de ''[[The Canterbury Tales|Canterbury Tales]]''.
| |
| | |
| ===1388===
| |
| * [[3 november]] - De regenten van [[Karel VI van Frankrijk]] (de hertogen [[Lodewijk I van Anjou]], [[Jan van Berry]] en [[Filips de Stoute]], hertog van Bourgondië) doen een tot mislukking gedoemde aanval op [[Hertogdom Gelre|Gelre]]. De koning besluit een eind te maken aan het bewind van de zelfzuchtige regenten en zelf te gaan regeren.
| |
| | |
| ===1389===
| |
| * [[18 juni]] - Engeland en Frankrijk sluiten een wapenstilstand in Leulinghen bij [[Kales]]. Zowel Richard II, Karel VI als [[Filips de Stoute|Filips van Bourgondië]] willen vrede, maar in Engeland zien sommigen daar niets in omdat de plundertochten in Frankrijk jarenlang uitstekende gelegenheid tot verrijking en promotie geboden hebben.
| |
| | |
| ===1392===
| |
| * [[Aleid van Poelgeest]], de minnares van Albrecht van Beieren, en [[Willem Cuser]] worden tijdens een wandeling bij de [[Gevangenpoort (Den Haag)|Gevangenpoort]] vermoord door [[Hoekse en Kabeljauwse twisten|Hoeken]]. Als wraak laat Albrecht kastelen van edelen die partij hadden gekozen voor de Hoeken veroveren en afbreken. Albrecht vermoedt de hand van zijn zoon [[Willem VI van Holland|Willem]] die hij laat verbannen. Twee jaar later verzoenen vader en zoon zich.
| |
| | |
| ===1396===
| |
| * [[25 september]] - Tijdens de “Kruistocht van Nikópolis”, tegen de Osmaanse Turken die het koninkrijk Hongarije bedreigen, wordt [[Jan zonder Vrees (hertog van Bourgondië)|Jan zonder Vrees]], de troonopvolger van [[Hertogdom Bourgondië|Bourgondië]], ontvoerd. Zijn vader [[Filips de Stoute]] moet veel losgeld betalen. Tot de gevangengenomen ridders behoort o.a. [[Engelram VII van Coucy|Enguerand VII van Coucy]].
| |
| * In een nieuwe fase van de [[Fries-Hollandse oorlogen]] landt graaf Albrecht bij [[Kuinre]] en verslaat de [[Friezen]] bij [[Schoterzijl]].
| |
| * Het [[Waddeneilanden|waddeneiland]] [[Ameland]] komt aan de graaf van Holland. Het zal later (15e eeuw) ressorteren onder de heerlijkheden van de heren Cammingha te [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]].
| |
| | |
| ===1398===
| |
| * Tweede tocht van graaf Albrecht van Holland, die resulteert in de [[Vrede van Bolsward]] (1401). Geheel [[Friesland]] wordt onderworpen aan het grafelijk gezag. Na een opstand in 1399 is echter slechts nog [[Stavoren]] in Hollandse handen.
| |
| | |
| {{Zie ook|[[Tijdlijn van de geschiedenis van België#1830|Tijdlijn van de geschiedenis van België]] en [[Jaartallentabel België]]}} | | {{Zie ook|[[Tijdlijn van de geschiedenis van België#1830|Tijdlijn van de geschiedenis van België]] en [[Jaartallentabel België]]}} |
| {{Zie ook|[[Tijdlijn van de Nederlandse geschiedenis#1830|Tijdlijn van de geschiedenis van Nederland]]}} | | {{Zie ook|[[Tijdlijn van de Nederlandse geschiedenis#1830|Tijdlijn van de geschiedenis van Nederland]]}} |
Regel 2.167: |
Regel 999: |
| <div class="plainlinks"> | | <div class="plainlinks"> |
| ;Bronnen | | ;Bronnen |
| <small>De opzet van dit artikel is (gedeeltelijk) gebaseerd op het artikel [[Tijdlijn van de Nederlandse geschiedenis]] op de Nederlandse Wikipedia, die onder de licentie [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen] valt. Zie deze pagina voor de [http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tijdlijn_van_de_Nederlandse_geschiedenis&action=history bewerkingsgeschiedenis]</small> | | <small>De opzet van dit artikel is (gedeeltelijk) gebaseerd op het artikel [[Tijdlijn van de Nederlandse geschiedenis]] op de Nederlandse Wikipedia, die onder de licentie [https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen] valt. Zie deze pagina voor de [https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tijdlijn_van_de_Nederlandse_geschiedenis&action=history bewerkingsgeschiedenis]</small> |
| * {{aut|Aldhouse-Green, Miranda Jane}}, (1996): ''The Celtic Goddess as Healer'' in Sandra Billington (ed). [http://books.google.com/books?id=IoW9yhkrFJoC&printsec=frontcover&dq=The+Concept+of+the+Goddess&lr=#v=onepage&q=&f=false The Concept of the Goddess] | | * {{aut|Aldhouse-Green, Miranda Jane}}, (1996): ''The Celtic Goddess as Healer'' in Sandra Billington (ed). [https://books.google.com/books?id=IoW9yhkrFJoC&printsec=frontcover&dq=The+Concept+of+the+Goddess&lr=#v=onepage&q=&f=false The Concept of the Goddess] |
| * {{aut|Asaert, G., Bosscher, Ph.M., Bruijn, J.R., Hoboken, W.J., van ''et al''}} (1976-1978): ''Maritieme geschiedenis der Nederlanden'', De Boer Maritiem, Bussum | | * {{aut|Asaert, G., Bosscher, Ph.M., Bruijn, J.R., Hoboken, W.J., van ''et al''}} (1976-1978): ''Maritieme geschiedenis der Nederlanden'', De Boer Maritiem, Bussum |
| * {{aut|[[Henk Berendsen|Berendsen, H.J.A.]]}} (2004): ''De vorming van het land, Inleiding in de geologie en de geomorfologie'', Koninklijke Van Gorcum, Assen, ISBN 90-232-4075-8 | | * {{aut|[[Henk Berendsen|Berendsen, H.J.A.]]}} (2004): ''De vorming van het land, Inleiding in de geologie en de geomorfologie'', Koninklijke Van Gorcum, Assen, ISBN 90-232-4075-8 |
Regel 2.183: |
Regel 1.015: |
| * {{aut|van Driel-Murray, Carol}}, (2005): ''Those who wait at home'' in Ulrich Brandl, ''Frauen und Romisches Militar - Ten papers from a round-table session presented at a conference in Xante'', Duitsland, ISBN 978-1407301983 | | * {{aut|van Driel-Murray, Carol}}, (2005): ''Those who wait at home'' in Ulrich Brandl, ''Frauen und Romisches Militar - Ten papers from a round-table session presented at a conference in Xante'', Duitsland, ISBN 978-1407301983 |
| * {{aut|Mannaerts P. (ed.)}}, (2008): ''Beghinae in cantu instructae – Muzikaal erfgoed uit Vlaamse begijnhoven (Middeleeuwen-eind 18de eeuw)'', Brepols, Thurnout | | * {{aut|Mannaerts P. (ed.)}}, (2008): ''Beghinae in cantu instructae – Muzikaal erfgoed uit Vlaamse begijnhoven (Middeleeuwen-eind 18de eeuw)'', Brepols, Thurnout |
| * {{aut|ter Haar, Jaap}} (2005): ''Geschiedenis van de Lage Landen'' Ten Have, Kampen, ISBN 9025954693 [http://books.google.nl/books?id=sTNUiN7AzOYC&printsec=frontcover&dq=Geschiedenis+van+de+Lage+Landen&hl=nl&ei=eBiWTrPtGoGaOuKT9coH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDIQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false online] | | * {{aut|ter Haar, Jaap}} (2005): ''Geschiedenis van de Lage Landen'' Ten Have, Kampen, ISBN 9025954693 [https://books.google.com/books?id=sTNUiN7AzOYC&printsec=frontcover&dq=Geschiedenis+van+de+Lage+Landen& online] |
| * {{aut|ter Haar, Jaap}} (2006): ''Geschiedenis van de Lage Landen'' Uitgeverij Kok, Kampen, ISBN 9043506427 | | * {{aut|ter Haar, Jaap}} (2006): ''Geschiedenis van de Lage Landen'' Uitgeverij Kok, Kampen, ISBN 9043506427 |
| * {{aut|Nouwen, Robert}} (2009): ''Keizer Augustus en de Lage Landen'' Davidsfonds, Leuven, ISBN 9789058265890 | | * {{aut|Nouwen, Robert}} (2009): ''Keizer Augustus en de Lage Landen'' Davidsfonds, Leuven, ISBN 9789058265890 |
| * {{aut|[[Henri Pirenne|Pirenne, Henri]]}}, (1902): [http://dbnl.nl/tekst/pire002gesc00_01/ ''Geschiedenis van België''], [[Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren]], Samenwerkende Volksdrukkerij, Gent | | * {{aut|[[Henri Pirenne|Pirenne, Henri]]}}, (1902): [https://dbnl.nl/tekst/pire002gesc00_01/ ''Geschiedenis van België''], [[Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren]], Samenwerkende Volksdrukkerij, Gent |
| * {{aut|Roever, Jutta Paulina de}} (2004): ''Swifterbant-aardewerk : een analyse van de neolithische nederzettingen bij Swifterbant, 5e millennium voor Christus'', Dissertaties - Rijksuniversiteit Groningen [http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/arts/2004/j.p.de.roever/ online] | | * {{aut|Roever, Jutta Paulina de}} (2004): ''Swifterbant-aardewerk : een analyse van de neolithische nederzettingen bij Swifterbant, 5e millennium voor Christus'', Dissertaties - Rijksuniversiteit Groningen [https://dissertations.ub.rug.nl/faculties/arts/2004/j.p.de.roever/ online] |
| * {{aut|[[Jan Romein|Romein, J.]] en [[Annie Romein-Verschoor|A.]]}} (1977): ''De lage landen bij de zee. Een geschiedenis van het Nederlandse volk'', Den Haag-Antwerpen | | * {{aut|[[Jan Romein|Romein, J.]] en [[Annie Romein-Verschoor|A.]]}} (1977): ''De lage landen bij de zee. Een geschiedenis van het Nederlandse volk'', Den Haag-Antwerpen |
| * {{Aut|[[Frans Van Cauwelaert|van Cauwelaert, Frans]],Alfons De Cock, Jan Denucé, Max Rooses e.a.}} (1912-1913): ''Vlaanderen door de eeuwen heen'',. 2 dln. Elsevier, Amsterdam | | * {{Aut|[[Frans Van Cauwelaert|van Cauwelaert, Frans]],Alfons De Cock, Jan Denucé, Max Rooses e.a.}} (1912-1913): ''Vlaanderen door de eeuwen heen'',. 2 dln. Elsevier, Amsterdam |
| * [http://entoen.nu/canon De Canon van Nederland] | | * [https://entoen.nu/canon De Canon van Nederland] |
| * RoSa-factsheet Nr. 22 • feb 2003 ''Begijnen in de Lage Landen'' ([http://www.rosadoc.be/pdf/factsheets/nr22.pdf online]) | | * RoSa-factsheet Nr. 22 • feb 2003 ''Begijnen in de Lage Landen'' ([https://www.rosadoc.be/pdf/factsheets/nr22.pdf online]) |
| ---- | | ---- |
| ;Noten | | ;Noten |
| {{References|2}}</div> | | {{References|2}}</div> |
| }} | | }} |
| | {{Navigatie Tijdlijn van de Lage Landen}} |
|
| |
|
| [[Categorie:Geschiedenis van de Lage Landen]] | | [[Categorie:Geschiedenis van de Lage Landen]] |