Odoaker

Odoaker (435–493) was de eerste barbaarse koning van Italië, nadat hij daarvoor Romulus Augustulus de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk had onttroond. Hij was de aanvoerder van de Germaanse huurlingen in het Romeinse leger.

Opkomst

Odoaker was de zoon van Edeko, een oostgermaanse, want Skirische hertog die vazal was van de Hunnen. Hij groeide hoogst waarschijnlijk op aan het hof van Attila in Pannonia. Toen het rijk van de Hunnen na de dood van Atilla uitéén viel en de Skiren en Herulen verdreven werden uit Pannonia, arriveerden zij omstreeks 469 in Italië. Zij werden toegelaten in het Romeinse rijk en opgenomen in het leger. In het Romeinse leger klom Odoaker op tot een hoge officiersrang.

Toen Flavius Orestes, de magister militum van het Romeinse leger, in 475 de macht greep, stond Odoaker eerst aan diens kant. Keizer Iulius Nepos werd weggejaagd naar Dalmatia en de zoon van Orestes, Romulus Augustulus, werd als de nieuwe keizer op de troon gezet. Toen Orestes te maken kreeg met oppositie keerden de kansen en maakte Odoaker dankbaar gebruik van de situatie door een opstand te ontketenen in het leger. Orestes werd bij Ravenna door Odoaker verslagen, gevangen genomen en vermoord en de jonge keizer Romulus Augustulus werd op 4 september 476 afgezet.

Koning

Als niet-Romein kon Odoaker zelf geen keizer worden en in plaats van een 'marionettenkeizer' op de troon te plaatsen, zoals zijn voorgangers (zoals Ricimer) deden, benoemde hij zichzelf tot koning (dux) van Italië en besloot hij het West-Romeinse keizerschap formeel aan de Oost-Romeinse keizer Zeno te geven. Deze stemde daarmee in en benoemde Odoaker tot patriciër.

Dit feit wordt beschouwd als het einde van het West-Romeinse Rijk en het begin van de Middeleeuwen. Het Oost-Romeinse, later het Byzantijnse Rijk genoemd, bleef nog ongeveer duizend jaar bestaan.

Dood

Aanvankelijk had Odoaker een goede verstandhouding met Zeno maar later verslechterde deze. Op aandringen van Zeno vielen de Ostrogoten in 489 Italië binnen en versloegen Odoakers troepen. In 493 zou Odoaker vermoord worden door de Ostrogoten onder leiding van Theodorik die diens plaats als dux innam. Na een lange belegering van het strategische Ravenna bood Theodorik Odoaker aan om samen het overblijfsel van het Romeinse rijk (Italië) te besturen. Het was een valstrik en Odoaker werd vermoord.

Literatuur

• F. Lot, De Germaansche invasies. De versmelting van de Barbaarsche en Romeinsche wereld, Den Haag, 1939.
• Thompson, E. A., Romans and Barbarians: The Decline of the Western Empire., Madison: University of Wisconsin Press, 1982. ISBN 0 299 08700 X.