Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gallië
Gallië is de vernederlandste naam van de Latijnse benaming (Gallia) voor het westelijke gebied van Europa, dat overeenkomt met het moderne Frankrijk, België, het westen van Zwitserland, en delen van Nederland en Duitsland ten westen van de Rijn. Gallia is nog altijd de Griekse naam voor Frankrijk. Galliërs, ook bekend als Kelten waren de bewoners van Gallië en een groot deel van overig Europa.
Verspreiding
De Galliërs waren verspreid geraakt over een groot gedeelte van Europa in de eeuwen voor de Romeinse bezetting, en spraken verschillende Keltische dialecten. Er woonden ook Galliërs in de vlakten van Noord-Italië het zogenaamde Gallia Cisalpina (Gallië aan deze kant van de Alpen) en Venetië. Andere Kelten waren gemigreerd over de Pyreneeën, naar het noorden en westen van Spanje, waar zij zich met de Iberische oerbevolking vermengden en het volk der Keltiberiërs vormden, dat een met het Gallisch verwante taal sprak.
Romeinse tijd
Gallië werd geannexeerd door de Romeinen, toen Julius Caesar de Gallische stammen in het gebied overwon, in de periode tussen 58 v.Chr. - 51 v.Chr.. Hij beschreef zijn ervaringen in zijn boek Commentarii de bello Gallico (Verslagen over de Gallische Oorlog).[1] De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt.
Indeling
Het gebied werd vervolgens geregeerd als een aantal Romeinse provincies. De hoofdstad van de Galliërs was Lyon.
Het gebied werd als volgt onderverdeeld:
- Gallia Cisalpina (ten zuiden van de Alpen)
- Gallia Transpadana (ten noorden van de Po)
- Gallia Cispadana (ten zuiden van de Po)
- Gallia Transalpina (ten westen van de Alpen)
- Gallia Narbonensis provincia
- Gallia Comata (tussen Rijn en Pyreneeën)
Taal
In bijna al deze "Gallia's" werden verwante dialecten van dezelfde Keltische taal gesproken. In Aquitania, evenwel, werd een geheel andere taal gesproken, verwant aan het Baskisch en (waarschijnlijk) aan het thans uitgestorven Iberisch. In het door de Romeinen bezette Gallië ontwikkelde zich een mengvorm van Romeinse en Keltische gebruiken: de Gallo-Romaanse cultuur.
Geschiedenis
Al vanaf de 1ste eeuw bouwde men versterkte grenzen tegen de toenemende druk van invallende Germaanse stammen. Tijdens de Crisis van de derde eeuw, na de Slag bij Edessa (260), waarbij keizer Valerianus I werd gevangengenomen, braken overal opstanden uit. Het Romeinse Rijk stond op de rand van de afgrond. Generaal Postumus riep zichzelf uit als keizer van het Gallische keizerrijk.
Tijdens de vierde eeuw werd het Romeinse Rijk hervormd. De aanzet van de bestuurlijke hervormingen in het Romeinse Rijk begon met Diocletianus en zijn Tetrarchie, het opsplitsen van het rijk in vier delen. Constantijn de Grote zette die hervormingen verder in praefectura praetorio, die op hun beurt verdeeld werden in dĭœcēsĭs. Het Gallische keizerrijk werd omgedoopt tot praefectura praetorio Galliarum, Britannia en Hispania inclusief.
Op 31 december 406 staken verschillende Germaanse stammen, onder meer de Alemannen, Vandalen en Sueven de Rijn over om Gallië te plunderen. Het Romeinse leger bleek niet in staat adequaat op te treden. Een aantal legereenheden kwam bovendien in opstand en riepen hun eigen generaals uit tot keizer. In Britannia nam Flavius Claudius Constantinus het heft in eigen handen en stak Het Kanaal over. Het praefectura praetorio Galliarum maakte tussen 407 en 415 roerige tijden mee. Pas na 415 keerde de rust enigszins terug toen de Visigoten een bondgenootschap sloten met Constantius III. Ook met andere Germaanse stammen sloten de Romeinen vrede. De Alemannen kregen de status van foederati in de Elzas en Vandalen en Sueven trokken verder naar het Iberisch schiereiland.
Onder de Romeinse veldheer Aetius keerde het Romeinse gezag, behoudens noordelijk Gallië en de grensgebieden langs de Rijn, deels terug. In 451 hield Attila de Hun lelijk huis in de regio. Alhoewel Flavius Aetius, de 'Gesel Gods' kon stoppen op de Catalaunische velden, kon dit de verdere verbrokkeling van het West-Romeinse Rijk niet tegenhouden. Het Gallo-Romeinse Rijk werd in 457 door Aegidius gesticht. In 486 eindigde het Romeinse gezag in Gallië, toen de Romeinse gouverneur Syagrius overwonnen werd door de Salische Franken, die toen onder het gezag van Clovis stonden.
Kaarten
-
Gallië rond de 1e eeuw v.Chr.
-
Verdeling van Gallië rond 54 v.Chr.
.png){kind=link}
Zie ook
Referenties
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Maps of Roman Gaul op Wikimedia Commons.
| Romeinse provincies in Gallië |
|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •