Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Etrusken
De Etrusken waren een volk dat leefde in Italië tijdens de Klassieke Oudheid. Zij waren de eersten die steden gesticht hebben op het Italiaanse schiereiland. De Etrusken werden Tyrrhenoi of Tyrsenoi genoemd door de Grieken en door de Romeinen Etrusci of Tusci. De termen Tyrreense Zee en Toscane zijn afgeleid van deze benamingen. De Etrusken noemden zichzelf Rasenna, een term die vaak wordt afgekort tot Rasna of Raśna.
De materiële cultuur die aan de Etruskische beschaving in Toscane en Latium voorafging was de Villanovacultuur (ca 900 - ca 720 v. Chr.). Deze cultuur introduceerde de ijzerbewerking op het Italiaanse schiereiland. De mensen die er toe behoorden pasten crematie toe in plaats van het begraven van doden. Ze begroeven de as van hun doden in urnen van aardewerk of brons.
De Etrusken bewoonden Etrurië, het gebied tussen de rivieren Arno en Tiber en de bergketen van de Apennijnen. Geleidelijk aan breidden ze hun gebied noordwaarts uit naar de Povlakte, waar ze geavanceerde irrigatiesystemen ontwikkelden, maar later moesten ze wijken voor Keltische stammen die zich daar vestigden. Via hun schepen voerden de Etrusken handel met vele gebieden in de mediterrane wereld.
De Etrusken vormden niet één staat, maar leefden in stadstaten. Wel kenden ze een gemeenschappelijke taal en religie. Hun religie was een polytheïstische natuurgodsdienst, gekenmerkt door een grote aandacht voor voortekens en waarzeggerij. De Etrusken geloofden in een hiernamaals. Om die reden werden overledenen uit de leidende klasse begraven met rijke grafgiften.
Vrouwen hadden in Etrurië duidelijk meer rechten dan in Rome of in Griekenland. De Etruskische welvaart berustte vooral op de ontginning van mijnen, de export van metaal en op de landbouw. Ze waren tijdens de 7e eeuw v. Chr. in staat om luxe producten te kopen en te bestellen in het Oosten van de Middellandse Zee. In de 6e eeuw v. Chr. sloten ze een bondgenootschap met Carthago tegen de Grieken van Magna Graecia (Zuid-Italië en Sicilië). Ze exporteerden toen ook olijfolie en wijn. In 474 v. Chr. verloren de Etrusken een belangrijke zeeslag tegen de Grieken.
Hun beschaving verdween geleidelijk vanaf de derde eeuw voor Chr., toen de stadstaten hun politieke zelfstandigheid verloren en een deel van de Romeinse Republiek werden. In 273 v. Chr. werd bij Caere de eerste Romeinse kolonie gesticht in Etrurië, Later volgden meer Romeinse kolonies. Deze kolonisatie had een dubbel doel. Zo kon Rome opstanden verijdelen. Er waren immers soldaten in de nederzettingen aanwezig. Een ander doel was de romanisering van de Etrusken. Door deze politiek werd de Etruskische taal geleidelijk vervangen door het Latijn.
Archeologische ontdekkingen
Vermits geen lange Etruskische teksten bewaard bleven is de kennis van hun beschaving vooral gebaseerd op archeologische ontdekkingen. Daarbij spelen de graven een belangrijke rol.
De Necropoli della Banditaccia, bij Cerveteri werd door de UNESCO erkend als World Heritage Site samen met de necropool in Tarquinia.
Etruskische kunst
De Etruskische kunst is slechts fragmentarisch bewaard gebleven. Ze beoefenden de edelsmeedkunst en maakten beelden in terracotta en in brons. Een meesterwerk in terracotta is de Apollo van Veii. Vele bronzen sculpturen werden in latere eeuwen omgesmolten. In het Archeologisch Museum van Firenze staat de Chimaera van Arezzo. De zuidelijke steden Veii en Tarquinia stonden meer open voor externe invloeden, vooral uit Griekenland, dan de steden uit het noorden of oosten van Etrurië.
De Etruskische schilderkunst kennen we via beschilderde vazen en via de fresco's in de graven van de aristocratische families.
Musea met een Etruskische collectie
- Villa Giulia, Rome
- Musée du Louvre, Parijs
- Rijksmuseum van Oudheden, Leiden
Bibliografie
- De oude Etrusken, Donald Strong, W.J. Thieme & Cie -Zutphen, ISBN 90 03 91020 0
- Zo leefden de Etrusken, Jacques Heurgon
- Les Etrusques et la Méditerranée. La cité de Cerveteri, Somogy éditions d'art, ISBN 978-2-7572-0762-8
- Etrusken: Vrouwen van aanzien - Mannen met macht, Patricia Lulof, Iefke van Kampen, Uitgever : Wbooks; 1e editie (14 oktober 2011), ISBN-10 : 9040078068, ISBN-13 : 978-9040078064