Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Sovjetische kalender
De Sovjetkalender of Sovjet Revolutionaire Kalender was van 1929 tot 1940 in gebruik in de Sovjet-Unie. De kalender volgde de regels van de gregoriaanse kalender, met als verschil dat deze een vijf- of zesdaagse werkweek had.
Voorgeschiedenis
Door een besluit van Lenin ging de Sovjet-Unie in 1918, met een sprong van 13 dagen, van de juliaanse kalender over naar de gregoriaanse kalender. Op 31 januari 1918 volgde in de Sovjet-Unie 14 februari 1918. De gregoriaanse kalender bleef geldig tot 30 september 1929.
Sovjetkalender (eerste versie)
Invoering
Het regeringsdecreet van 24 september 1929 voerde de eerste versie van de Revolutionaire Sovjetkalender in. Deze trad in voege op 1 oktober dat jaar.
Doel
- Het beoogde doel was de efficiëntie van de industriële productie te verhogen door een einde te maken aan de regelmatige onderbreking door de traditionele zon- en feestdagen.
- Door mensen op zondag te laten werken, hoopte men de invloed van de kerk te bemoeilijken en de populariteit daarvan bij het volk te laten afnemen.
Maanden
De maanden behielden de gebruikelijke namen die zij in de juliaanse en gregoriaanse kalender hadden. Vaak wordt gesteld dat elke maand dezelfde lengte kreeg: 30 dagen. In februari 1930 werd door een regeringscommissie inderdaad voorgesteld om twaalf maanden van 30 dagen te gebruiken en vijf dagen die niet tot de maanden behoorden, maar dit voorstel werd verworpen, aangezien datumnotaties in deze kalender tot verwarring zouden leiden met de data volgens de gregoriaanse kalender die in vele delen van de wereld gebruikelijk was.
Elke maand had 6 vijfdagenweken. De vijf overige dagen waren algemene vrije dagen, die over het jaar werden verdeeld.
Werkweken
Als anti-religieuze maatregel werd de zevendaagse week vervangen door een onderbroken vijfdaagse werkweek, waardoor de zondag (evenals de sabbat) als rustdag werd afgeschaft.
Vrije dagen
De werknemers werden ingedeeld in vijf groepen, elk met hun eigen kleurcode (geel, pink, rood, paars, groen) en elke groep kreeg een van de dagen van de vijfdaagse werkweek als rustdag toegewezen. Op die manier was 80% van de arbeidskrachten dagelijks aan het werk, terwijl 20% van de werknemers een vrije dag had. De traditionele weken van zeven dagen verloren hiermee hun betekenis.
Volgende algemene feest- en gedenkdagen telden niet mee als werkdagen van de vijfdaagse werkweek:
- 22 januari: Lenin-Gedenkdag; Lenin overleed op 21 januari 1924, maar de gekozen datum moest herinneren aan de Sint-Petersburgse bloedige zondag.
- 1 en 2 mei: twee internationaal gebruikelijke feestdagen van de arbeider
- 7 en 8 november: twee herdenkingsdagen van de oktoberrevolutie
- in schrikkeljaren, de dag na ’30 februari’.
Schrikkeljaarregeling
De schrikkeljaarregeling van de gregoriaanse kalender werd bijbehouden. Theoretisch zou februari 30 dagen hebben gehad, maar dit voorstel werd afgewezen.
Moeilijkheid
De opsplitsing in groepen maakte de nieuwe werkweekregeling in twee opzichten problematisch: ten eerste verstoorde ze het gezinsleven en het sociale leven, en ten tweede zorgde de afwisselende afwezigheid van een vijfde van de werknemers ervoor dat de verwachte stijging van de productie niet optrad.
Hervormde Sovjetische kalender
Om de moeilijkheden van deze kalender op te lossen werd door Stalin een herziening van de revolutionaire Sovjetkalender uitgewerkt. Op 1 december 1931 trad deze in werking. De werkweek was vanaf nu zes dagen lang (de Russische term ’Sjestidnevka’ kon worden vertaald als ’zesdaags’, analoog aan ’tiendaags’ of ’decade’). Men keerde terug naar een gemeenschappelijke rustdag voor alle werknemers op de 6e, 12e, 18e, 24e en 30e van elke maand (en op 1 maart); de bovengenoemde feestdagen werden toegevoegd.
Moeilijkheden
De traditie van een zondag als rustdag bleek moeilijk onderdrukt te kunnen worden. Werkmensen bleven vaak thuis van het werk op de hun toegewezen rustdag en ook op zondag. In 1940 werd de revolutionaire kalender afgeschaft en werd de traditionele zevendaagse week weer ingevoerd. De gregoriaanse kalender werd hersteld in zijn gebruikelijke vorm. Zo werden ook de traditionele namen van de dagen van de week weer van belang.
Literatuur
- Clive Foss, Stalin’s topsy-turvy work week. In: History Today. jaargang 54, H. 9, september 2004, ISSN 0018-2753, p. 46–47.
- Bonnie Blackburn, Leofranc Holford-Strevens, The Oxford Companion to the Year. Oxford University Press, New York NY e.a. 1999, ISBN 0-19-214231-3, p. 688–.
- R. W. Davies, The Soviet economy in turmoil. 1929–1930. Macmillan, Basingstoke 1989, ISBN 0-333-31102-7, p. 84–86, 143–144, 252–256, 469, 544 (The industrialisation of Soviet Russia 3).
- Adolf Weniaminowitsch Butkewitsch, Moisei Samoilowitsch Selikson, Ewige Kalender. (Kleine naturwissenschaftliche Bibliothek 23), B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1989, ISBN 3-322-00393-0
- The Riga correspondent of the London Times, Russian experiments. In: Journal of Calendar Reform H. 6, 1936, ZDB-ID 344873-3, p. 69–71.
Weblinks
- Bernhard Peter, Kalender und Zeitrechnung: Der Sowjetische „Ewige“ Revolutionskalender, in: Kultur in Asien, 17 december 2017
- Elisabeth Achelis, Russia’s Difficulties, in: Journal of Calendar Reform, 1954, gearchiveerde versie 12 juli 2012
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |