Uitklappen
Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
rel=nofollow

IJslandse kalender

Uit Wikisage
Versie door Mendelo (overleg | bijdragen) op 29 mrt 2018 om 11:13
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Vandaag, vrijdag, 28 februari 2025 is het föstudagur, 6 Góa
volgens de oude IJslandse kalender
(gekoppeld aan de gregoriaanse kalender).

De IJslandse kalender was in IJsland in gebruik toen Noorse kolonisten daar aankwamen. De kalender was gebaseerd op de beide equinoxen en zonnewenden, die in deze noordelijke streken duidelijk merkbaar het jaar beheersen. De kalender telde slechts twee seizoenen: winter (vetur) en zomer (sumar), wat voldeed aan de behoeften op IJsland. Maanden waren in deze kalender oorspronkelijk niet van belang.

Een jaar werd geteld als 52 weken, wat een totaal maakte van 364 dagen per jaar. De winter bestond uit 25 weken en vijf dagen; de zomer uit 26 weken en twee dagen. Om de zes of zeven jaar werd een extra week toegevoegd aan de zomer, zodat het jaar niet verschoof ten opzichte van het zonnejaar.

Het begin van het jaar viel omstreeks de winterzonnewende, wanneer de dagen beginnen te lengen.

In de tiende eeuw werd de kalender gekoppeld aan de juliaanse kalender.

In de twaalfde eeuw werd deze kalender door de wetgeving vastgelegd en werden maanden geïntroduceerd. Seizoenen werden onderverdeeld in maanden van elk dertig dagen, met in de zomer tussen de derde en vierde zomermaand een zomersupplement of sumarauki van vier dagen. Om de zes à zeven jaar werd een schrikkelweek toegevoegd aan sumarauki, in jaren die (volgens de juliaanse kalender) op een maandag eindigden, en in jaren die op een zondag eindigden en gevolgd werden door een juliaans schrikkeljaar. In 1700 werd de gregoriaanse kalender in IJsland officieel in gebruik genomen, maar loste de IJslandse kalender nog niet af qua populariteit. De IJslandse kalender werd gekoppend aan de gregoriaanse kalender.

Hoewel de oude IJslandse kalender op zich niet meer in gebruik is, wordt de datum van sommige festiviteiten in IJsland nog volgens deze kalender berekend.

Maanden

De maanden, die later ingevoerd werden, hadden de volgende namen:

Náttleysi (nachtloze dagen)

  • Harpa (half april - half mei): eerste zomermaand
  • Skerpla (half mei - half juni)
  • Sólmánuður (half juni - half juli): zonmaand
  • Heyannir (half juli - half augustus): hooimaand
  • Tvímánuður (half augustus - half september)
  • Haustmánuður (half september - half oktober): herfstmaand

Skammdegi (korte dagen)

  • Gormánuður (half oktober - half november): slachtmaand
  • Ýlir (half november - half december): joelmaand
  • Mörsugur (half december - half januari)
  • Þorri (half januari - half februari): bevroren sneeuwmaand
  • Góa (half februari - half maart): godenmaand
  • Einmánuður (half maart - half april): eenzame maand

Omrekenen

Eenvoudig gezegd begon een IJslandse maand steeds op de eerste woensdag na de achttiende van de maand van de juliaanse kalender.

IJslandse kalender voor dit jaar

Skammdegi (donkere dagen); vetur (winter)
1 mörsugr = woensdag, 19 december 2024
1 Þorri = vrijdag, 17 februari 2025
1 góa = zondag, 16 januari 2025
1 einmánuður = dinsdag, 18 maart 2025
Náttleysi (nachtlozen); sumar (zomer)
1 harpa = donderdag, 17 april 2025
1 skerpla = zaterdag, 17 mei 2025
1 sólmánuður = maandag, 16 juni 2025
1 aukanætur(+ sumarauki) = woensdag, 16 juli 2025
1 heyannir = zondag, 27 juli 2025
1 tvímánuður = dinsdag, 26 augustus 2025
1 haustmánuður = donderdag, 25 september 2025
Skammdegi (donkere dagen)
1 gormánuðr = zaterdag, 25 oktober 2025
1 ýlir = maandag, 24 november 2025

Noten bij deze versie van de IJslandse kalender
  • Deze versie is gekoppeld aan de gregoriaanse kalender, zoals sinds de 17e eeuw in IJsland gebruikelijk werd.
  • Er is geen vast begin van het jaar. Hier worden de maanden weergegeven die voor het grootste deel samenvallen met het jaar 2025 (gregoriaans).

Bronnen

rel=nofollow