Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Romeinse kalender: verschil tussen versies
(verleden tijd enz.) |
(+onderkopjes; +maandnamen van Duitse wiki) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''Romeinse kalender''' of '''Latijnse kalender''' is gebaseerd op de [[schijngestalte|maanstanden]] en verdeelt het jaar onder in 12 [[maand]]en. De [[week]] was in [[Romeinse tijd]] niet bekend, deze werd in [[Europa (continent)|Europa]] pas rond [[400]] na Christus ingevoerd, samen met de namen van de week[[dag]]en. | De '''Romeinse kalender''' of '''Latijnse kalender''' is gebaseerd op de [[schijngestalte|maanstanden]] en verdeelt het jaar onder in 12 [[maand]]en. De [[week]] was in [[Romeinse tijd]] niet bekend, deze werd in [[Europa (continent)|Europa]] pas rond [[400]] na Christus ingevoerd, samen met de namen van de week[[dag]]en. | ||
===Data=== | |||
Een datum werd in de Romeinse tijd aangegeven door het aantal dagen te noemen die nog restten voor de Calendae, de Nonae of de Idus. | Een datum werd in de Romeinse tijd aangegeven door het aantal dagen te noemen die nog restten voor de Calendae, de Nonae of de Idus. | ||
* de [[Calendae]] was de eerste dag van de maand | * de [[Calendae]] was de eerste dag van de maand | ||
| Regel 8: | Regel 9: | ||
Vanaf deze punten telde men de dagen terug waarbij de begin- en einddagen van de maand ook meegeteld werden. Zo wordt bijvoorbeeld [[13 oktober]] „ante diem III Id. Oct.” en [[30 oktober]] „a.d. III Cal. Nov.” Maar de dag net voor een Calendae, Nonae of Idus werd niet a.d. II genoemd: hiervoor gebruikte men het woord „pridie” (''voordag''). [[31 oktober]] werd bijvoorbeeld „pridie Cal. Nov.” (i.e. de dag voor de Calendae van [[november]]). | Vanaf deze punten telde men de dagen terug waarbij de begin- en einddagen van de maand ook meegeteld werden. Zo wordt bijvoorbeeld [[13 oktober]] „ante diem III Id. Oct.” en [[30 oktober]] „a.d. III Cal. Nov.” Maar de dag net voor een Calendae, Nonae of Idus werd niet a.d. II genoemd: hiervoor gebruikte men het woord „pridie” (''voordag''). [[31 oktober]] werd bijvoorbeeld „pridie Cal. Nov.” (i.e. de dag voor de Calendae van [[november]]). | ||
===Maandnamen=== | |||
Het oude Romeinse jaar begon niet in [[januari]], maar in maart (gewijd aan [[Mars (god)|Mars]]), een feit dat nog steeds in de namen „[[september]]” (zevende maand), „oktober” (achtste maand), „november” (negende maand) en „[[december]]” (tiende maand) voortbestaat. ''Juli'' en ''[[augustus (maand)|augustus]]'' heetten eerst ''Quintilis'' (vijfde maand) en ''Sextilis'' (zesde maand), maar werden later naar [[Julius Caesar]] en [[Gaius Julius Caesar Octavianus (Augustus)|Augustus]] genoemd. | Het oude Romeinse jaar begon niet in [[januari]], maar in maart (gewijd aan [[Mars (god)|Mars]]), een feit dat nog steeds in de namen „[[september]]” (zevende maand), „oktober” (achtste maand), „november” (negende maand) en „[[december]]” (tiende maand) voortbestaat. ''Juli'' en ''[[augustus (maand)|augustus]]'' heetten eerst ''Quintilis'' (vijfde maand) en ''Sextilis'' (zesde maand), maar werden later naar [[Julius Caesar]] en [[Gaius Julius Caesar Octavianus (Augustus)|Augustus]] genoemd. | ||
De Romeinse kalender bevatte dus voor [[Julius Caesar]] de volgende maanden: | |||
*[[Martius]] | |||
*[[Aprilis]] | |||
*[[Maius]] | |||
*[[Iunius]] | |||
*[[Iulius|Quintilis]] | |||
*[[Sextilis]] | |||
*[[September]] | |||
*[[October]] | |||
*[[November]] | |||
*[[December]] | |||
*[[Ianuarius]] | |||
*[[Februarius]] | |||
*[[Mensis intercalaris]] | |||
===Jaren=== | |||
Jaren werden aangegeven door te vermelden wie dat jaar [[consul (Rome)|consul]] waren. | Jaren werden aangegeven door te vermelden wie dat jaar [[consul (Rome)|consul]] waren. | ||
===''Fasti'' en ''nefasti''=== | |||
De Romeinse kalender bevatte een opsomming van ''fasti'' en ''nefasti'', geluksdagen en ongeluksdagen. Ondernemingen werden bij voorkeur op een geluksdag begonnen en het gold als een stommiteit of zelfs een affront om een belangrijke onderneming op een ''nefastus'' te beginnen. Zo roept [[Aulus Vitellius (princeps)|Aulus Vitellius]] bijvoorbeeld de toorn van [[Publius Cornelius Tacitus]] over zich af door op de dag van de nederlaag in [[Slag aan de Allia|Allia]] tegen de [[Kelten|Galliërs]] zichzelf tot [[Pontifex Maximus]] uit te roepen. | De Romeinse kalender bevatte een opsomming van ''fasti'' en ''nefasti'', geluksdagen en ongeluksdagen. Ondernemingen werden bij voorkeur op een geluksdag begonnen en het gold als een stommiteit of zelfs een affront om een belangrijke onderneming op een ''nefastus'' te beginnen. Zo roept [[Aulus Vitellius (princeps)|Aulus Vitellius]] bijvoorbeeld de toorn van [[Publius Cornelius Tacitus]] over zich af door op de dag van de nederlaag in [[Slag aan de Allia|Allia]] tegen de [[Kelten|Galliërs]] zichzelf tot [[Pontifex Maximus]] uit te roepen. | ||
===Juliaanse kalenderhervorming=== | |||
In de tijd van [[Julius Caesar|Gaius Julius Caesar]] was de discrepantie tussen de maankalender en de [[seizoen]]en zo groot geworden dat Caesar de [[kalender]] hervormde en het op de [[zon]] laat baseren. Op een correctie door [[Paus Gregorius XIII]] na, (bekend als de [[Gregoriaanse kalender]]), is deze kalender, de [[Juliaanse kalender]], in principe tot op heden in gebruik. | In de tijd van [[Julius Caesar|Gaius Julius Caesar]] was de discrepantie tussen de maankalender en de [[seizoen]]en zo groot geworden dat Caesar de [[kalender]] hervormde en het op de [[zon]] laat baseren. Op een correctie door [[Paus Gregorius XIII]] na, (bekend als de [[Gregoriaanse kalender]]), is deze kalender, de [[Juliaanse kalender]], in principe tot op heden in gebruik. | ||
{{Navigatie kalendersystemen}} | {{Navigatie kalendersystemen}} | ||
Versie van 2 jan 2012 10:18
De Romeinse kalender of Latijnse kalender is gebaseerd op de maanstanden en verdeelt het jaar onder in 12 maanden. De week was in Romeinse tijd niet bekend, deze werd in Europa pas rond 400 na Christus ingevoerd, samen met de namen van de weekdagen.
Data
Een datum werd in de Romeinse tijd aangegeven door het aantal dagen te noemen die nog restten voor de Calendae, de Nonae of de Idus.
- de Calendae was de eerste dag van de maand
- de Nonae was de vijfde dag van de maand of de zevende in de maanden maart, mei, juli en oktober)
- de Idus was de 13e dag van de maand of de 15e in de maanden maart, mei, juli en oktober
Vanaf deze punten telde men de dagen terug waarbij de begin- en einddagen van de maand ook meegeteld werden. Zo wordt bijvoorbeeld 13 oktober „ante diem III Id. Oct.” en 30 oktober „a.d. III Cal. Nov.” Maar de dag net voor een Calendae, Nonae of Idus werd niet a.d. II genoemd: hiervoor gebruikte men het woord „pridie” (voordag). 31 oktober werd bijvoorbeeld „pridie Cal. Nov.” (i.e. de dag voor de Calendae van november).
Maandnamen
Het oude Romeinse jaar begon niet in januari, maar in maart (gewijd aan Mars), een feit dat nog steeds in de namen „september” (zevende maand), „oktober” (achtste maand), „november” (negende maand) en „december” (tiende maand) voortbestaat. Juli en augustus heetten eerst Quintilis (vijfde maand) en Sextilis (zesde maand), maar werden later naar Julius Caesar en Augustus genoemd.
De Romeinse kalender bevatte dus voor Julius Caesar de volgende maanden:
- Martius
- Aprilis
- Maius
- Iunius
- Quintilis
- Sextilis
- September
- October
- November
- December
- Ianuarius
- Februarius
- Mensis intercalaris
Jaren
Jaren werden aangegeven door te vermelden wie dat jaar consul waren.
Fasti en nefasti
De Romeinse kalender bevatte een opsomming van fasti en nefasti, geluksdagen en ongeluksdagen. Ondernemingen werden bij voorkeur op een geluksdag begonnen en het gold als een stommiteit of zelfs een affront om een belangrijke onderneming op een nefastus te beginnen. Zo roept Aulus Vitellius bijvoorbeeld de toorn van Publius Cornelius Tacitus over zich af door op de dag van de nederlaag in Allia tegen de Galliërs zichzelf tot Pontifex Maximus uit te roepen.
Juliaanse kalenderhervorming
In de tijd van Gaius Julius Caesar was de discrepantie tussen de maankalender en de seizoenen zo groot geworden dat Caesar de kalender hervormde en het op de zon laat baseren. Op een correctie door Paus Gregorius XIII na, (bekend als de Gregoriaanse kalender), is deze kalender, de Juliaanse kalender, in principe tot op heden in gebruik.
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |