Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Juliaanse dag: verschil tussen versies
(Onderkopje "Geschichte" van Duitse Wikipedia : http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Julianisches_Datum&oldid=97670962) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (9 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''juliaanse dag''' is het dagnummer in het wetenschappelijke ''Julian Day''-systeem (afgekort: JD) dat gebruikt wordt in de [[sterrenkunde]] en aanbevolen wordt door de [[Internationale Astronomische Unie]]. Als | De '''juliaanse dag''' is het dagnummer in het wetenschappelijke ''Julian Day''-systeem (afgekort: JD) dat gebruikt wordt in de [[sterrenkunde]] (bijvoorbeeld bij satellietwaarnemingen) en aanbevolen wordt door de [[Internationale Astronomische Unie]]. Het gebruik van de juliaanse dag is praktisch om het tijdsverschil tussen twee afzonderlijke gebeurtenissen te berekenen: het aantal dagen tussen twee tijdstippen wordt berekend door een eenvoudige [[Aftrekken (wiskunde)|aftrekking]]. Als beginpunt voor de ''juliaanse dag''-telling, werd [[1 januari]] [[4713 v.Chr.]] volgens de [[juliaanse kalender]] gekozen, vanaf 12 uur Greenwichtijd. Dit komt overeen met [[24 november]] [[4714 v.Chr.]] volgens de [[gregoriaanse kalender]]. Hoewel de startdatum op 1 januari volgens de juliaanse kalender werd gelegd, heeft de juliaanse dag verder weinig te maken met de [[juliaanse kalender]] en dient er niet mee te worden verward. | ||
Het ''juliaanse dag''-nummer voor | Het ''juliaanse dag''-nummer voor {{#timel:l, j F Y H:i:s}} [[Coordinated Universal Time|UT]] is JD {{CURRENTJULIANDAY}}. | ||
==Geschiedenis== | ==Geschiedenis== | ||
De juliaanse dag werd in 1583 voorgesteld door de [[Frankrijk|Franse]] [[Filologie|filoloog]] en historicus [[Joseph Justus Scaliger]]. Hoewel het lijkt alsof de naam „juliaanse” dag afgeleid zou zijn van de [[juliaanse kalender]], die toen nog in gebruik was, noemde Scaliger dit systeem volgens andere bronnen naar zijn vader [[Julius Caesar Scaliger]]. | |||
Scaliger berekende dat de tijdsperiode die overeenkwam met het [[kleinste gemene veelvoud]] van de cycli van de [[Indictie]] (15 jaar), het [[Gulden getal (kalender)|gulden getal]] (19 jaar) en de Zonnecyclus ([[Zonnecirkel]]) (28 jaar, namelijk: de [[schrikkeljaar]]cyclus van vier jaar, vermenigvuldigd met het aantal weekdagen, namelijk zeven), 7980 jaar duurde. Deze periode van 7980 jaar wordt een ''[[juliaanse periode]]'' genoemd. De vorige keer dat deze drie cycli samenvielen (en dus alle drie deze cycli op jaar „1” stonden), was in het jaar 4713 v. Chr. Daarom werd het jaar 4713 v. Chr. bewust gekozen als beginjaar voor de ''juliaanse dag''-telling. Een verder voordeel van deze vroege startdatum was, dat er voor dat betreffende jaar voor zover bekend was nog geen [[geschreven geschiedenis]] was. | |||
De Britse astronoom [[John Herschel]] stelde in 1849 in zijn boek ''Outlines of Astronomy'' voor om Scaligers schema voor het meten van de tijd in de astronomie te gebruiken. Dit maakte komaf met allerlei complicaties, die het gebruik van verschillende [[kalender]]systemen met zich meebracht. Herschel voerde ook het getal na de komma in voor de uurtijd. De wisseling naar de volgende juliaanse dag werd op de middag gezet, zodat de astronomen, die ’s nachts hun observaties deden, er geen last van hadden. | |||
==Universele tijd== | ==Universele tijd== | ||
De juliaanse | De juliaanse dag wordt niet berekend aan de hand van de plaatselijke tijdzone maar aan de hand van de [[UTC|universele tijd]]. Op die manier is de juliaanse dag voor iedereen op aarde hetzelfde en geschikt voor wetenschappelijk gebruik. | ||
==Onderverdeling== | ==Onderverdeling== | ||
| Regel 25: | Regel 24: | ||
Sinds het begintijdstip zijn er bijna 2,5 miljoen juliaanse dagen verstreken. JDN 2.400.000 viel op [[16 november]] [[1858]]. JD 2.500.000,0 zal op [[31 augustus]] [[2132]] om twaalf uur ’s middags vallen. | Sinds het begintijdstip zijn er bijna 2,5 miljoen juliaanse dagen verstreken. JDN 2.400.000 viel op [[16 november]] [[1858]]. JD 2.500.000,0 zal op [[31 augustus]] [[2132]] om twaalf uur ’s middags vallen. | ||
==Modified Julian Date== | ==Berekeningen== | ||
===Weekdag=== | |||
De [[weekdag]] kan van de juliaanse dag worden afgeleid door het te berekenen [[modulo]] 7, waarbij 0 maandag betekent. | |||
{|border="1" class="wikitable" | |||
|- style="text-align:center;" | |||
!'''''JDN'' mod 7''' | |||
|style="width:11%"| 0 ||style="width:11%"| 1 ||style="width:11%"| 2 ||style="width:11%"| 3 ||style="width:11%"| 4 ||style="width:11%"| 5 ||style="width:11%"| 6 | |||
|-style="text-align:center" | |||
!'''Dag van de week''' | |||
|maandag||dinsdag||woensdag||donderdag||vrijdag||zaterdag||zondag | |||
|} | |||
==Alternatieven== | |||
Een aantal varianten en alternatieven werden uit de juliaanse dag ontwikkeld. | |||
===Modified Julian Date=== | |||
De Modified Julian Day (MJD) gebruikt minder grote dagnummers en begint om middernacht (00.00 uur) op woensdag 17 november 1858. Er geldt MJD = JD − 2400000,5. De MJD werd in 1957 ingevoerd door het Amerikaanse Smithsonian Astrophysical Observatory te [[Cambridge, Massachusetts]]. | |||
== Weblinks == | == Weblinks == | ||
* [http://aa.usno.navy.mil/data/docs/JulianDate.php Berekening van het juliaanse dagnummer] | * [http://aa.usno.navy.mil/data/docs/JulianDate.php Berekening van het juliaanse dagnummer] | ||
* [http://quasar.as.utexas.edu/BillInfo/JulianDateCalc.html Idem] | * [http://quasar.as.utexas.edu/BillInfo/JulianDateCalc.html Idem] | ||
{{navigatie kalendersystemen}} | |||
[[Categorie:Tijd]] | [[Categorie:Tijd]] | ||
[[Categorie:Kalender]] | [[Categorie:Kalender]] | ||
Huidige versie van 25 okt 2014 om 14:01
De juliaanse dag is het dagnummer in het wetenschappelijke Julian Day-systeem (afgekort: JD) dat gebruikt wordt in de sterrenkunde (bijvoorbeeld bij satellietwaarnemingen) en aanbevolen wordt door de Internationale Astronomische Unie. Het gebruik van de juliaanse dag is praktisch om het tijdsverschil tussen twee afzonderlijke gebeurtenissen te berekenen: het aantal dagen tussen twee tijdstippen wordt berekend door een eenvoudige aftrekking. Als beginpunt voor de juliaanse dag-telling, werd 1 januari 4713 v.Chr. volgens de juliaanse kalender gekozen, vanaf 12 uur Greenwichtijd. Dit komt overeen met 24 november 4714 v.Chr. volgens de gregoriaanse kalender. Hoewel de startdatum op 1 januari volgens de juliaanse kalender werd gelegd, heeft de juliaanse dag verder weinig te maken met de juliaanse kalender en dient er niet mee te worden verward.
Het juliaanse dag-nummer voor woensdag, 18 december 2024 10:23:04 UT is JD 2460662.9326852.
Geschiedenis
De juliaanse dag werd in 1583 voorgesteld door de Franse filoloog en historicus Joseph Justus Scaliger. Hoewel het lijkt alsof de naam „juliaanse” dag afgeleid zou zijn van de juliaanse kalender, die toen nog in gebruik was, noemde Scaliger dit systeem volgens andere bronnen naar zijn vader Julius Caesar Scaliger.
Scaliger berekende dat de tijdsperiode die overeenkwam met het kleinste gemene veelvoud van de cycli van de Indictie (15 jaar), het gulden getal (19 jaar) en de Zonnecyclus (Zonnecirkel) (28 jaar, namelijk: de schrikkeljaarcyclus van vier jaar, vermenigvuldigd met het aantal weekdagen, namelijk zeven), 7980 jaar duurde. Deze periode van 7980 jaar wordt een juliaanse periode genoemd. De vorige keer dat deze drie cycli samenvielen (en dus alle drie deze cycli op jaar „1” stonden), was in het jaar 4713 v. Chr. Daarom werd het jaar 4713 v. Chr. bewust gekozen als beginjaar voor de juliaanse dag-telling. Een verder voordeel van deze vroege startdatum was, dat er voor dat betreffende jaar voor zover bekend was nog geen geschreven geschiedenis was.
De Britse astronoom John Herschel stelde in 1849 in zijn boek Outlines of Astronomy voor om Scaligers schema voor het meten van de tijd in de astronomie te gebruiken. Dit maakte komaf met allerlei complicaties, die het gebruik van verschillende kalendersystemen met zich meebracht. Herschel voerde ook het getal na de komma in voor de uurtijd. De wisseling naar de volgende juliaanse dag werd op de middag gezet, zodat de astronomen, die ’s nachts hun observaties deden, er geen last van hadden.
Universele tijd
De juliaanse dag wordt niet berekend aan de hand van de plaatselijke tijdzone maar aan de hand van de universele tijd. Op die manier is de juliaanse dag voor iedereen op aarde hetzelfde en geschikt voor wetenschappelijk gebruik.
Onderverdeling
De juliaanse dag wordt als volgt verder onderverdeeld:
- 0,1 = 2,4 uur of 144 minuten of 8640 seconden
- 0,01 = 0,24 uur of 14,4 minuten of 864 seconden
- 0,001 = 0,024 uur of 1,44 minuten of 86,4 seconden
- 0,0001 = 0,0024 uur of 0,144 minuten of 8,64 seconden
- 0,00001 = 0,00024 uur of 0,0144 minuten of 0,864 seconden
Verstreken dagen
Sinds het begintijdstip zijn er bijna 2,5 miljoen juliaanse dagen verstreken. JDN 2.400.000 viel op 16 november 1858. JD 2.500.000,0 zal op 31 augustus 2132 om twaalf uur ’s middags vallen.
Berekeningen
Weekdag
De weekdag kan van de juliaanse dag worden afgeleid door het te berekenen modulo 7, waarbij 0 maandag betekent.
| JDN mod 7 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dag van de week | maandag | dinsdag | woensdag | donderdag | vrijdag | zaterdag | zondag |
Alternatieven
Een aantal varianten en alternatieven werden uit de juliaanse dag ontwikkeld.
Modified Julian Date
De Modified Julian Day (MJD) gebruikt minder grote dagnummers en begint om middernacht (00.00 uur) op woensdag 17 november 1858. Er geldt MJD = JD − 2400000,5. De MJD werd in 1957 ingevoerd door het Amerikaanse Smithsonian Astrophysical Observatory te Cambridge, Massachusetts.
Weblinks
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |