Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Berberkalender: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(nieuw, begin)
 
Geen bewerkingssamenvatting
 
(9 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
De '''kalender''' die door de '''[[Berbers]]''' wordt gebruikt, is een variant van de [[juliaanse kalender]]. Deze kalender wordt gebruikt in Noord-Afrika om de landbouw te kunnen plannen, in de plaats van de [[islamitische kalender]], een [[maankalender]], die niet zo geschikt is voor de landbouw, omdat hij niet gebonden is aan de cyclus van de [[seizoen]]en.
De '''[[kalender]]''' die door de '''[[Berbers]]''' wordt gebruikt, is een variant van de [[juliaanse kalender]]. Deze kalender wordt gebruikt in Noord-Afrika om de landbouw te kunnen plannen, in de plaats van de [[islamitische kalender]], een [[maankalender]], die niet zo geschikt is voor de landbouw, omdat hij niet gebonden is aan de cyclus van de [[seizoen]]en.


Sinds de jaren 1960 begonnen sommige Berbers, op initiatief van de Académie Berbère de Paris, hun jaartelling vanaf het jaar 950 v.Chr., de vermoedelijke datum waarop [[Sjosjenq I]], een Berber uit [[Libië]], [[Farao]] van [[Egypte]] werd. Hij wordt gezien als de eerste prominente Berber in de geschiedenis.
De kalender wordt ook gebruikt onder de naam <big>فلاحي</big> ''fellāḥī'' „landbouw”[&#8209;kalender] of <big>عجمي</big> ''adjamī'' „vreemd, niet Arabisch”.


Sinds de jaren 1960 begonnen sommige Berbers, op initiatief van de Académie Berbère de Paris, hun jaartelling vanaf het jaar 950 v.Chr., de vermoedelijke datum waarop [[Sjosjenq I]] (Sisak), een Berber uit [[Libië]], [[Farao]] van [[Egypte]] werd. Hij wordt gezien als de eerste prominente Berber in de geschiedenis. Het jaar {{#timel:Y}} van de gregoriaans/juliaanse kalender komt bijvoorbeeld (voor het grootste deel) overeen met het jaar {{#expr:{{#timel:Y}}+950}} volgens de berberse jaartelling.
=== Maanden en seizoenen ===
'''De namen van de maanden in verschillenden talen van Noord-Afrika (Berbertalen en [[Arabisch]])'''
{|class="prettytable" style="border: 2px solid gray; background:#FFE39B"
|Maand
|Chleuh<br/>(Zuid-Marokko)
|Kabyle<br/>(Algerije)
|Chaoui<br/>(Algerije)
|Berbers uit Djerba<br/>(Tunesië)
|Marokkaans Arabisch
|-bgcolor="#f5f5f5"
| width="15%"| [[januari]]
| width="15%"|''innayr''
| width="15%"|''(ye)nnayer''
| width="15%"|''yennar''
| width="15%"|''yennár''
| width="15%"|''yennayer''
|-bgcolor="#fffaf0"
| [[februari]]||''xubrayr''||''furar''||''furar''||''furár''||''febrayer''
|-bgcolor="#f5f5f5"
| [[maart]]||''mars''||''meγres''||''meγres''||''mars ''||''mars''
|-bgcolor="#fffaf0"
| [[april]]||''ibrir''||''(ye)brir''||''brir''||''ibrír ''||''abril''
|-bgcolor="#f5f5f5"
| [[mei]]||''mayyuh''||''maggu''||''mayu''||''mayu''||''mayou''
|-bgcolor="#fffaf0"
| [[juni]]||''yunyu''||''yunyu''||''yunyu''||''yunyu''||''younyou''
|-bgcolor="#f5f5f5"
| [[juli]]||''yulyu''||''yulyu(z)''||''yulyu''||''yulyu''||''youlyouz''
|-bgcolor="#fffaf0"
| [[augustus]]||''γuct''||''γuct''||''γuct''||''γuct''||''ghoucht''
|-bgcolor="#f5f5f5"
| [[september]]||''cutanbir''||''ctember''||''ctember''||''ctamber''||''choutanbir''
|-bgcolor="#fffaf0"
| [[oktober]]||''kṭuber''||''(k)tuber''||''ktober''||''ktúber''||''ouktoubr''
|-bgcolor="#f5f5f5"
| [[november]]||''duwanbir''||''nu(ne)mber''||''wanber''||''numbír''||''nuwanbir''
|-bgcolor="#fffaf0"
| [[december]]||''dujanbir''||''bu- (du-)jember''||''jamber''||''dujámber''||''dujanbir''
|}
De transcriptie van de Berberse namen komt overeen met de norm van de [[Académie berbère]] en [[INALCO]].
===Seizoenen===
De maanden zijn ingedeeld in vier seizoenen:
{|class="prettytable"  width="50%" style="border: 2px solid gray; background:#FFE39B"
|-bgcolor="#f5f5f5"
| bgcolor="#FFE39B"  width="33%"| '''Tagrest'''
| width="33%"| winter
| width="33%"| december tot februari
|-bgcolor="#fffaf0"
| bgcolor="#FFE39B" |'''Tafsut'''
| lente  || maart tot juni
|-bgcolor="#f5f5f5"
| bgcolor="#FFE39B" |'''Iwilen/Anebdu'''
| zomer  || juni tot augustus
|-bgcolor="#fffaf0"
| bgcolor="#FFE39B" |'''Amewan/Iweğğiben'''
| herfst || september tot november
|}
===Week===
{|class="prettytable" style="width: 50%; border: 2px solid gray; background:#FFE39B"
|+'''Dagen van de week'''
|-
| width="33%"|
| width="33%"| Académie Berbère
| width="33%"| samenstelling<br/>met telwoord
|-bgcolor="#f5f5f5"
| maandag || aram || aynas
|-bgcolor="#fffaf0"
| dinsdag || arim || asinas
|-bgcolor="#f5f5f5"
| woensdag || ahad || akras
|-bgcolor="#fffaf0"
| donderdag || amhad || akwas
|-bgcolor="#f5f5f5"
| vrijdag || sem || asemwas
|-bgcolor="#fffaf0"
| zaterdag || sed || asedyas
|-bgcolor="#f5f5f5"
| zondag || acer || asamas
|}
===Oude berberkalender===
Er is niet veel bekend over de tijdsindeling bij de Berbers in de oudheid. Een aantal elementen van een pre-islamitische en met grote zekerheid pre-Romeinse kalender kunnen worden afgeleid uit [[middeleeuwen|middeleeuwse]] geschriften. Deze werden geanalyseerd door Nico van den Boogert. Overeenkomsten met de traditionele Toeareg-kalender suggereren dat er in de oudheid een Berberse tijdsindeling bestond.
{|class="prettytable" style="width: 50%; border: 2px solid gray; background:#FFE39B"
|+ Gereconstrueerd uit [[middeleeuwen|middeleeuwse]] werken<ref>{{Aut|Nico van den Boogert}}, ''The Names of the Months in Medieval Berber'', in: K. Naït-Zerrad (ed.), ''Articles de linguistique berbère''. Mémorial Vycichl, Parijs 2002, pp. 137–152 - ISBN 2-7475-2706-9</ref>
|-
| width="33%"|
| width="33%"|Naam van de maand
| width="33%"|Betekenis
|-bgcolor="#f5f5f5"
| 1 || tayyuret tezwaret || kleine maan, eerste
|-bgcolor="#fffaf0"
| 2 || tayyuret teggwerat || kleine maan, tweede
|-bgcolor="#f5f5f5"
| 3 || yardut || ?
|-bgcolor="#fffaf0"
| 4 || sinwa || ?
|-bgcolor="#f5f5f5"
| 5 || tasra tezwaret || de kudde, eerste
|-bgcolor="#fffaf0"
| 6 || tasra teggwerat || de kudde, tweede
|-bgcolor="#f5f5f5"
| 7 || awdayeɣet yezwaren || het [[antilope]]njong, eerste
|-bgcolor="#fffaf0"
| 8 || awdayeɣet yeggweran || het antilopenjong, tweede
|-bgcolor="#f5f5f5"
| 9 || awzimet yezwareysndersn || het [[gazelle]]njong, eerste
|-bgcolor="#fffaf0"
| 10 || awzimet yeggweran || het gazellenjong, tweede
|-bgcolor="#f5f5f5"
| 11 || ayssi|| ?
|-bgcolor="#fffaf0"
| 12 || nim || ?
|}
==Verwijzingen==
<references/>
{{navigatie kalendersystemen}}
[[Categorie: Kalender]]
[[Categorie: Kalender]]

Huidige versie van 3 dec 2019 om 15:31

De kalender die door de Berbers wordt gebruikt, is een variant van de juliaanse kalender. Deze kalender wordt gebruikt in Noord-Afrika om de landbouw te kunnen plannen, in de plaats van de islamitische kalender, een maankalender, die niet zo geschikt is voor de landbouw, omdat hij niet gebonden is aan de cyclus van de seizoenen.

De kalender wordt ook gebruikt onder de naam فلاحي fellāḥī „landbouw”[‑kalender] of عجمي adjamī „vreemd, niet Arabisch”.

Sinds de jaren 1960 begonnen sommige Berbers, op initiatief van de Académie Berbère de Paris, hun jaartelling vanaf het jaar 950 v.Chr., de vermoedelijke datum waarop Sjosjenq I (Sisak), een Berber uit Libië, Farao van Egypte werd. Hij wordt gezien als de eerste prominente Berber in de geschiedenis. Het jaar 2024 van de gregoriaans/juliaanse kalender komt bijvoorbeeld (voor het grootste deel) overeen met het jaar 2974 volgens de berberse jaartelling.

Maanden en seizoenen

De namen van de maanden in verschillenden talen van Noord-Afrika (Berbertalen en Arabisch)

Maand Chleuh
(Zuid-Marokko) 		Kabyle
(Algerije) 		Chaoui
(Algerije) 		Berbers uit Djerba
(Tunesië) 		Marokkaans Arabisch
januari innayr (ye)nnayer yennar yennár yennayer
februari xubrayr furar furar furár febrayer
maart mars meγres meγres mars mars
april ibrir (ye)brir brir ibrír abril
mei mayyuh maggu mayu mayu mayou
juni yunyu yunyu yunyu yunyu younyou
juli yulyu yulyu(z) yulyu yulyu youlyouz
augustus γuct γuct γuct γuct ghoucht
september cutanbir ctember ctember ctamber choutanbir
oktober kṭuber (k)tuber ktober ktúber ouktoubr
november duwanbir nu(ne)mber wanber numbír nuwanbir
december dujanbir bu- (du-)jember jamber dujámber dujanbir

De transcriptie van de Berberse namen komt overeen met de norm van de Académie berbère en INALCO.

Seizoenen

De maanden zijn ingedeeld in vier seizoenen:

Tagrest winter december tot februari
Tafsut lente maart tot juni
Iwilen/Anebdu zomer juni tot augustus
Amewan/Iweğğiben herfst september tot november

Week

Dagen van de week
Académie Berbère samenstelling
met telwoord
maandag aram aynas
dinsdag arim asinas
woensdag ahad akras
donderdag amhad akwas
vrijdag sem asemwas
zaterdag sed asedyas
zondag acer asamas

Oude berberkalender

Er is niet veel bekend over de tijdsindeling bij de Berbers in de oudheid. Een aantal elementen van een pre-islamitische en met grote zekerheid pre-Romeinse kalender kunnen worden afgeleid uit middeleeuwse geschriften. Deze werden geanalyseerd door Nico van den Boogert. Overeenkomsten met de traditionele Toeareg-kalender suggereren dat er in de oudheid een Berberse tijdsindeling bestond.

Gereconstrueerd uit middeleeuwse werken[1]
Naam van de maand Betekenis
1 tayyuret tezwaret kleine maan, eerste
2 tayyuret teggwerat kleine maan, tweede
3 yardut ?
4 sinwa ?
5 tasra tezwaret de kudde, eerste
6 tasra teggwerat de kudde, tweede
7 awdayeɣet yezwaren het antilopenjong, eerste
8 awdayeɣet yeggweran het antilopenjong, tweede
9 awzimet yezwareysndersn het gazellenjong, eerste
10 awzimet yeggweran het gazellenjong, tweede
11 ayssi ?
12 nim ?

Verwijzingen

  1. º Nico van den Boogert, The Names of the Months in Medieval Berber, in: K. Naït-Zerrad (ed.), Articles de linguistique berbère. Mémorial Vycichl, Parijs 2002, pp. 137–152 - ISBN 2-7475-2706-9
Kalendersystemen

In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans

Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta)

Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch

Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel

Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling

Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Berberkalender&oldid=302654"