Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Berberkalender: verschil tussen versies
(kleur zoals joodse kalender) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''[[kalender]]''' die door de '''[[Berbers]]''' wordt gebruikt, is een variant van de [[juliaanse kalender]]. Deze kalender wordt gebruikt in Noord-Afrika om de landbouw te kunnen plannen, in de plaats van de [[islamitische kalender]], een [[maankalender]], die niet zo geschikt is voor de landbouw, omdat hij niet gebonden is aan de cyclus van de [[seizoen]]en. | De '''[[kalender]]''' die door de '''[[Berbers]]''' wordt gebruikt, is een variant van de [[juliaanse kalender]]. Deze kalender wordt gebruikt in Noord-Afrika om de landbouw te kunnen plannen, in de plaats van de [[islamitische kalender]], een [[maankalender]], die niet zo geschikt is voor de landbouw, omdat hij niet gebonden is aan de cyclus van de [[seizoen]]en. | ||
De kalender wordt ook gebruikt onder de naam <big>فلاحي</big> ''fellāḥī'' „landbouw”[ | De kalender wordt ook gebruikt onder de naam <big>فلاحي</big> ''fellāḥī'' „landbouw”[‑kalender] of <big>عجمي</big> ''adjamī'' „vreemd, niet Arabisch”. | ||
Sinds de jaren 1960 begonnen sommige Berbers, op initiatief van de Académie Berbère de Paris, hun jaartelling vanaf het jaar 950 v.Chr., de vermoedelijke datum waarop [[Sjosjenq I]] (Sisak), een Berber uit [[Libië]], [[Farao]] van [[Egypte]] werd. Hij wordt gezien als de eerste prominente Berber in de geschiedenis. Het jaar {{#timel:Y}} van de gregoriaans/juliaanse kalender komt bijvoorbeeld (voor het grootste deel) overeen met het jaar {{#expr:{{#timel:Y}}+950}} volgens de berberse jaartelling. | Sinds de jaren 1960 begonnen sommige Berbers, op initiatief van de Académie Berbère de Paris, hun jaartelling vanaf het jaar 950 v.Chr., de vermoedelijke datum waarop [[Sjosjenq I]] (Sisak), een Berber uit [[Libië]], [[Farao]] van [[Egypte]] werd. Hij wordt gezien als de eerste prominente Berber in de geschiedenis. Het jaar {{#timel:Y}} van de gregoriaans/juliaanse kalender komt bijvoorbeeld (voor het grootste deel) overeen met het jaar {{#expr:{{#timel:Y}}+950}} volgens de berberse jaartelling. | ||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
'''De namen van de maanden in verschillenden talen van Noord-Afrika (Berbertalen en [[Arabisch]])''' | '''De namen van de maanden in verschillenden talen van Noord-Afrika (Berbertalen en [[Arabisch]])''' | ||
{|class="prettytable" style=" | {|class="prettytable" style="border: 2px solid gray; background:#FFE39B" | ||
|Maand | |Maand | ||
|Chleuh<br/>(Zuid-Marokko) | |||
|Kabyle<br/>(Algerije) | |||
|Chaoui<br/>(Algerije) | |||
|Berbers uit Djerba<br/>(Tunesië) | |||
|Marokkaans Arabisch | |||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
| [[januari]]||''innayr''||''(ye)nnayer''||''yennar''||''yennár''||''yennayer'' | | width="15%"| [[januari]] | ||
| width="15%"|''innayr'' | |||
| width="15%"|''(ye)nnayer'' | |||
| width="15%"|''yennar'' | |||
| width="15%"|''yennár'' | |||
| width="15%"|''yennayer'' | |||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
| [[februari]]||''xubrayr''||''furar''||''furar''||''furár''||''febrayer'' | | [[februari]]||''xubrayr''||''furar''||''furar''||''furár''||''febrayer'' | ||
| Regel 39: | Regel 49: | ||
===Seizoenen=== | ===Seizoenen=== | ||
De maanden zijn ingedeeld in vier seizoenen: | De maanden zijn ingedeeld in vier seizoenen: | ||
{|class="prettytable" | {|class="prettytable" width="50%" style="border: 2px solid gray; background:#FFE39B" | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
| bgcolor="#FFE39B" | '''Tagrest''' | | bgcolor="#FFE39B" width="33%"| '''Tagrest''' | ||
| winter || december tot februari | | width="33%"| winter | ||
| width="33%"| december tot februari | |||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
| bgcolor="#FFE39B" |'''Tafsut''' | | bgcolor="#FFE39B" |'''Tafsut''' | ||
| Regel 55: | Regel 66: | ||
===Week=== | ===Week=== | ||
{|class="prettytable" style="width: 50%; border: 2px solid gray; background:#FFE39B" | {|class="prettytable" style="width: 50%; border: 2px solid gray; background:#FFE39B" | ||
| | |+'''Dagen van de week''' | ||
|- | |- | ||
| | | width="33%"| | ||
| Académie Berbère | | width="33%"| Académie Berbère | ||
| samenstelling<br/>met telwoord | | width="33%"| samenstelling<br/>met telwoord | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
| maandag || aram || aynas | | maandag || aram || aynas | ||
| Regel 79: | Regel 90: | ||
Er is niet veel bekend over de tijdsindeling bij de Berbers in de oudheid. Een aantal elementen van een pre-islamitische en met grote zekerheid pre-Romeinse kalender kunnen worden afgeleid uit [[middeleeuwen|middeleeuwse]] geschriften. Deze werden geanalyseerd door Nico van den Boogert. Overeenkomsten met de traditionele Toeareg-kalender suggereren dat er in de oudheid een Berberse tijdsindeling bestond. | Er is niet veel bekend over de tijdsindeling bij de Berbers in de oudheid. Een aantal elementen van een pre-islamitische en met grote zekerheid pre-Romeinse kalender kunnen worden afgeleid uit [[middeleeuwen|middeleeuwse]] geschriften. Deze werden geanalyseerd door Nico van den Boogert. Overeenkomsten met de traditionele Toeareg-kalender suggereren dat er in de oudheid een Berberse tijdsindeling bestond. | ||
{|class="prettytable" style="width: 50%; border: 2px solid gray; background:#FFE39B" | {|class="prettytable" style="width: 50%; border: 2px solid gray; background:#FFE39B" | ||
| | |+ Gereconstrueerd uit [[middeleeuwen|middeleeuwse]] werken<ref>{{Aut|Nico van den Boogert}}, ''The Names of the Months in Medieval Berber'', in: K. Naït-Zerrad (ed.), ''Articles de linguistique berbère''. Mémorial Vycichl, Parijs 2002, pp. 137–152 - ISBN 2-7475-2706-9</ref> | ||
|- | |- | ||
| | | width="33%"| | ||
| Naam van de maand | | width="33%"|Naam van de maand | ||
| Betekenis | | width="33%"|Betekenis | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
| 1 || tayyuret tezwaret || kleine maan, eerste | | 1 || tayyuret tezwaret || kleine maan, eerste | ||
| Regel 101: | Regel 112: | ||
| 8 || awdayeɣet yeggweran || het antilopenjong, tweede | | 8 || awdayeɣet yeggweran || het antilopenjong, tweede | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
| 9 || awzimet | | 9 || awzimet yezwareysndersn || het [[gazelle]]njong, eerste | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
| 10 || awzimet yeggweran || het gazellenjong, tweede | | 10 || awzimet yeggweran || het gazellenjong, tweede | ||
| Regel 112: | Regel 123: | ||
==Verwijzingen== | ==Verwijzingen== | ||
<references/> | <references/> | ||
{{navigatie kalendersystemen}} | |||
[[Categorie: Kalender]] | [[Categorie: Kalender]] | ||
Huidige versie van 3 dec 2019 om 15:31
De kalender die door de Berbers wordt gebruikt, is een variant van de juliaanse kalender. Deze kalender wordt gebruikt in Noord-Afrika om de landbouw te kunnen plannen, in de plaats van de islamitische kalender, een maankalender, die niet zo geschikt is voor de landbouw, omdat hij niet gebonden is aan de cyclus van de seizoenen.
De kalender wordt ook gebruikt onder de naam فلاحي fellāḥī „landbouw”[‑kalender] of عجمي adjamī „vreemd, niet Arabisch”.
Sinds de jaren 1960 begonnen sommige Berbers, op initiatief van de Académie Berbère de Paris, hun jaartelling vanaf het jaar 950 v.Chr., de vermoedelijke datum waarop Sjosjenq I (Sisak), een Berber uit Libië, Farao van Egypte werd. Hij wordt gezien als de eerste prominente Berber in de geschiedenis. Het jaar 2024 van de gregoriaans/juliaanse kalender komt bijvoorbeeld (voor het grootste deel) overeen met het jaar 2974 volgens de berberse jaartelling.
Maanden en seizoenen
De namen van de maanden in verschillenden talen van Noord-Afrika (Berbertalen en Arabisch)
| Maand | Chleuh (Zuid-Marokko) |
Kabyle (Algerije) |
Chaoui (Algerije) |
Berbers uit Djerba (Tunesië) |
Marokkaans Arabisch |
| januari | innayr | (ye)nnayer | yennar | yennár | yennayer |
| februari | xubrayr | furar | furar | furár | febrayer |
| maart | mars | meγres | meγres | mars | mars |
| april | ibrir | (ye)brir | brir | ibrír | abril |
| mei | mayyuh | maggu | mayu | mayu | mayou |
| juni | yunyu | yunyu | yunyu | yunyu | younyou |
| juli | yulyu | yulyu(z) | yulyu | yulyu | youlyouz |
| augustus | γuct | γuct | γuct | γuct | ghoucht |
| september | cutanbir | ctember | ctember | ctamber | choutanbir |
| oktober | kṭuber | (k)tuber | ktober | ktúber | ouktoubr |
| november | duwanbir | nu(ne)mber | wanber | numbír | nuwanbir |
| december | dujanbir | bu- (du-)jember | jamber | dujámber | dujanbir |
De transcriptie van de Berberse namen komt overeen met de norm van de Académie berbère en INALCO.
Seizoenen
De maanden zijn ingedeeld in vier seizoenen:
| Tagrest | winter | december tot februari |
| Tafsut | lente | maart tot juni |
| Iwilen/Anebdu | zomer | juni tot augustus |
| Amewan/Iweğğiben | herfst | september tot november |
Week
| Académie Berbère | samenstelling met telwoord | |
| maandag | aram | aynas |
| dinsdag | arim | asinas |
| woensdag | ahad | akras |
| donderdag | amhad | akwas |
| vrijdag | sem | asemwas |
| zaterdag | sed | asedyas |
| zondag | acer | asamas |
Oude berberkalender
Er is niet veel bekend over de tijdsindeling bij de Berbers in de oudheid. Een aantal elementen van een pre-islamitische en met grote zekerheid pre-Romeinse kalender kunnen worden afgeleid uit middeleeuwse geschriften. Deze werden geanalyseerd door Nico van den Boogert. Overeenkomsten met de traditionele Toeareg-kalender suggereren dat er in de oudheid een Berberse tijdsindeling bestond.
| Naam van de maand | Betekenis | |
| 1 | tayyuret tezwaret | kleine maan, eerste |
| 2 | tayyuret teggwerat | kleine maan, tweede |
| 3 | yardut | ? |
| 4 | sinwa | ? |
| 5 | tasra tezwaret | de kudde, eerste |
| 6 | tasra teggwerat | de kudde, tweede |
| 7 | awdayeɣet yezwaren | het antilopenjong, eerste |
| 8 | awdayeɣet yeggweran | het antilopenjong, tweede |
| 9 | awzimet yezwareysndersn | het gazellenjong, eerste |
| 10 | awzimet yeggweran | het gazellenjong, tweede |
| 11 | ayssi | ? |
| 12 | nim | ? |
Verwijzingen
- º Nico van den Boogert, The Names of the Months in Medieval Berber, in: K. Naït-Zerrad (ed.), Articles de linguistique berbère. Mémorial Vycichl, Parijs 2002, pp. 137–152 - ISBN 2-7475-2706-9
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |