Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Gemeentelijke herindeling in Nederland

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Voormalige Nederlandse
gemeenten
Op alfabet
A - B - C - D - E - F
G - H - I - J - K - L
M - N - O - P - R - S
T - U - V - W - X Y Z
Per Provincie
Flevoland

Friesland (Fryslân)
Gelderland
Groningen
Limburg
Noord-Brabant
Noord-Holland
Overijssel
Utrecht
Zeeland
Zuid-Holland

In Nederland zijn er in de negentiende, en vooral in de twintigste eeuw veel gemeentelijke herindelingen doorgevoerd, waarbij het aantal gemeenten sterk is teruggelopen.

Achtergronden

De Nederlandse overheid wil graag bepaalde taken en bevoegdheden aan de gemeenten overdragen. Deze decentralisatie, die is ingezet door Lubbers I, moet gemeenten meer armslag en verantwoordelijkheden geven. Omdat men denkt dat veel kleine gemeenten deze verantwoordelijkheden niet of niet voldoende aankunnen, worden deze heringedeeld tot grotere gemeenten. Verwacht wordt dat grotere gemeenten een professioneler en zakelijker bestuur opleveren. Een ander motief tot gemeentelijke herindeling kan zijn dat een grote plaats meer ruimte nodig heeft, bijvoorbeeld voor woningbouw, en daarom grond krijgt van of samengevoegd wordt met kleinere gemeenten in de buurt. De effecten van herindelingen zijn tot nu toe omstreden.

Hoewel er al vanaf de negentiende eeuw, aanvankelijk zeer weinig en op zeer kleine schaal, herindelingen plaatsvinden, is vooral vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw het aantal en de schaal van de herindelingen geleidelijk toegenomen. Dit hangt samen met de toename van het aantal bevoegdheden dat werd overgedragen en het veranderde ideaalbeeld dat de overheid had van de gemeente. Was begin jaren tachtig een inwoneraantal van minstens 5000 nog de richtlijn bij herindelingen, Paars II streefde eind jaren negentig naar gemeenten met 25.000 inwoners of meer.

Inmiddels hebben in heel Nederland al herindelingen plaatsgevonden. Sommige plaatsen hebben zelfs al meerdere herindelingen meegemaakt, andere wisten de dans te ontspringen. Bij het trekken van de nieuwe grenzen hangt veel af van politieke keuzes op nationaal of regionaal niveau.

Het verzet vanuit de bevolking tegen herindelingen is altijd vrij groot geweest, vooral als kleine gemeenten bij grote gemeenten gevoegd werden. De mening van de bevolking werd in het verleden echter vaak genegeerd, zelfs bij referenda. Een goed voorbeeld is de herindeling van Vleuten-De Meern bij Utrecht. In 1996 werd daar een volksraadpleging gehouden, waarin bij een opkomst van 83% maar liefst 98% van de bevolking zich tegen herindeling uitsprak. Toch vond per 1 januari 2001 de herindeling plaats.

Pim Fortuyn maakte in 2002 van het afschaffen van gemeentelijke herindelingen een verkiezingsthema. Onder invloed van de LPF besloot het kabinet-Balkenende I om herindelingen niet meer van bovenaf op te leggen. Geplande herindelingen rond Eindhoven en in het noorden van Noord-Holland werden afgelast. Alleen de herindeling in de Achterhoek mocht nog wel doorgaan, welke op 1 januari 2005 plaatsvond. Hoewel het huidige beleid erop gericht is dat herindelingen alleen plaatsvinden met goedkeuring van de gemeenten zelf, kan het toch nog voorkomen dat een gemeente tegen haar zin wordt heringedeeld, bijv. als de zogenoemde 'bestuurskracht' van een kleine gemeente onvoldoende blijkt te zijn. Ook gaan er nog geregeld stemmen op voorstedelijke gemeenten in met name de Randstad (bijvoorbeeld Diemen, Rijswijk of Schiedam) desnoods gedwongen in te lijven bij grote steden. Recent (2008) wordt met name in de noordelijke provincies weer gesproken over een nieuwe ronde gemeentelijke herindelingen. Het ligt echter niet in de verwachting dat Den Haag nog zo gemakkelijk als in het verleden met dit soort grootschalige herindelingen akkoord zal gaan. Tegenwoordig denkt men dat gemeenten op zich als belangrijke maatschappelijke waarden en als belangrijke ordeningskaders voor burgers dienen te worden beschouwd.

Geschiedenis van gemeentelijke herindelingen

Overzicht van grootschalige herindelingen

Meest recente herindelingen


Door deze herindelingen daalt het aantal gemeenten in Nederland per 2010 van 441 naar 430.

Herindelingen

In de provincies Drenthe, Overijssel, Flevoland en Zeeland vallen in ieder geval geen herindelingen (meer) te verwachten, in Gelderland en Noord-Brabant misschien hooguit op enkele plaatsen nog. De laatste herindelingen concentrerden zich in Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland Friesland en Limburg. Gezien de geringe grootte van bepaalde gemeenten in Groningen en wordt in de komende jaren ook daar over herindelingen gesproken.

2010

2011

Hoewel onderstaande fusies nog niet bij wet waren vastgelegd, hadden de betrokken gemeenten niet deelgenomen aan de Gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart 2010. Inmiddels had de Tweede Kamer alle fusies waar niet alle betrokken gemeenten mee instemmen "controversieel" verklaard[1], waardoor deze fusies mogelijk vertraging zullen oplopen.

  • Provincie Friesland: de gemeenten Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradeel hebben besloten tot een fusie in 2011 onder de werknaam Súdwest Fryslân. [2][3].
  • Provincie Utrecht: de provincie wilde aanvankelijk de gemeenten De Ronde Venen, Abcoude, Breukelen, Loenen samenvoegen tot een nieuwe gemeente Vecht en Venen. Met name de gemeenten Breukelen en Loenen kantten zich tegen deze fusie. De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel terugverwezen om een breder draagvlak voor deze fusie te verkrijgen. De staatssecretaris heeft nu twee fusies voorgesteld: enerzijds Abcoude en De Ronde Venen, anderzijds Breukelen, Loenen en Maarssen. De bewoners van laatstgenoemde gemeenten hebben gekozen voor de naam Stichtse Vecht.
  • Provincie Utrecht (controversieel): de gemeenten Woudenberg, Renswoude en Scherpenzeel gaan fuseren tot een nieuwe gemeente Woudenberg [4]. De gemeente Scherpenzeel ligt nu nog in de provincie Gelderland en zal bij de provincie Utrecht gevoegd worden. De Provinciale Staten van Utrecht en van Gelderland hebben ingestemd met het fusieplan, evenals de Ministerraad. De Eerste en Tweede Kamer moeten er nog mee instemmen.
  • Provincie Noord-Holland: de gemeenten Andijk, Medemblik en Wervershoof hebben besloten tot een vrijwillige samenvoeging. Opmerkelijk is, dat de huidige gemeente Medemblik pas sinds 1 januari 2007 bestaat na een eerdere herindeling.
  • Provincie Noord-Holland (controversieel): de gemeenten Bussum, Naarden, Muiden en Weesp; het voorstel van de Provinciale Staten is om daar op 1 januari 2010 één gemeente van te maken. De gemeente Bussum is echter hier unaniem tegen, ook na een bewonerspeiling waar 96,4% stemde voor een fusie met enkel Naarden. Bussum kwam qua bestuurskracht als beste uit de bus bij het gedane onderzoek binnen het Gooi en zal indien nodig tot de eerste kamer gaan ter voorkoming van de plannen van de provincie. Dit zou de eerste meervoudige fusie worden zonder enig draagvlak van onderop en zonder gebrek aan bestuurskracht bij de grootste gemeente. Inmiddels heeft de Ministerraad een wetsvoorstel ingediend voor een fusie van deze 4 gemeenten per 1 januari 2011 tot een nieuwe gemeente Naardermeer. (zie: Gemeentelijke herindeling Bussum, Naarden, Muiden en Weesp)
  • Provincie Zuid-Holland: de gemeenten Reeuwijk en Bodegraven hebben een herindelingsontwerp vastgesteld om in 2011 samen te gaan. Reeds op 1 januari 2010 zullen de ambtelijke organisaties fuseren. [5]
  • Provincie Noord-Brabant: de gemeenten Lith en Oss worden vrijwillig samengevoegd tot de nieuwe gemeente Oss.[6].
  • Provincie Limburg (controversieel): de gemeenten Bergen, Gennep en Mook en Middelaar worden onder druk van de provincie samengevoegd tot een nieuwe gemeente Maasduinen. De laatste twee gemeenten zijn voorstander, Bergen verzet zich.[7].
  • Provincie Limburg: de gemeenten Eijsden en Margraten worden vrijwillig samengevoegd. De nieuwe naam wordt Eijsden-Margraten.[8]
  • Provincie Friesland: Gaasterlân-Sleat [9] was aanvankelijk ook betrokken bij de plannen voor de fusie tot Súdwest Fryslân in 2011, maar deze gemeente kiest voor een fusie met Lemsterland en Skarsterlân, alhoewel die gemeenten zich daar nog niet definitief over hebben uitgesproken.
  • Provincie Friesland: Het college van burgemeester en wethouders heeft opdracht gegeven voor een onderzoek naar de toekomst van Boarnsterhim. Er ligt een rapportage van bureau BügelHajema dat zich heeft gericht op de sociaal geografische samenhang van de gemeente. Bureau WagenaarHoes heeft, met gebruikmaking van rapport BügelHajema, een rapport geschreven met de titel: ‘Onderzoek naar samenwerking of herindeling’. Het onderzoek richt zich op de noodzakelijke bestuurskracht van de gemeente in relatie tot de ontwikkelingen, waarmee de Nederlandse gemeenten in de komende tijd worden geconfronteerd. Als belangrijkste conclusies uit de rapportages komt naar voren dat de onderzoeksbureaus het geen realistisch alternatief achten dat de gemeente Boarnsterhim zelfstandig verder kan. Herindelen met één of meer gemeenten is het alternatief. Het college van burgemeester en wethouders onderschrijft dit advies. De gemeenteraad van Boarnsterhim wordt op 22 september gevraagd zich uit te spreken over het proces om tot besluitvorming te komen. Het proces houdt in dat er in een uitgebreid aantal gesprekken met inwoners en belangenvertegenwoordigers wordt gepeild wat de mening van de bevolking in deze kwestie is. Op 15 december 2009 neemt de gemeenteraad een besluit. [10]
  • Provincie Gelderland: de gemeenten Millingen, Groesbeek en Ubbergen. De herindeling is in overweging en het initiatief is door inwoners van de drie gemeenten genomen om te voorkomen dat het wordt opgelegd. [11]
  • Provincie Noord-Holland: naar aanleiding van de voorgenomen samenvoeging van Andijk, Medemblik en Wervershoof is in heel West-Friesland discussie ontstaan over mogelijke herindelingen. Begin 2009 is de provinciale visie op de bestuurlijke toekomst van West-Friesland in concept vastgesteld. Gedeputeerde Staten onderscheiden daarin stedelijke en landelijke gemeenten. Streven is om in de toekomst maximaal 2 landelijke gemeenten en 2 stedelijke gemeenten te vormen. Naast de 3 genoemde gemeenten zijn de gemeenten Enkhuizen, Stede Broec, Drechterland, Hoorn, Koggenland en Opmeer onderwerp van de regiovisie.
  • Provincie Noord-Holland: de gemeenten Graft-De Rijp en Schermer hebben besloten tot een vrijwillige fusie. In december 2008 heeft de gemeente Zeevang besloten zich bij deze nieuwe gemeente aan te sluiten. De gemeente Beemster die tussen Schermer en Zeevang in is gelegen wil voorlopig echter zelfstandig blijven.
  • Provincie Noord-Holland: Voor de kop van Noord-Holland is een informateur aangesteld om te onderzoeken wat de beste opties zijn om te komen tot grotere bestuurlijke draagkracht. Deze heeft geadviseerd tot een fusie van enerzijds Anna Paulowna, Niedorp, Wieringen en Wieringermeer, en anderzijds Harenkarspel, Schagen en Zijpe. Den Helder en Texel zouden zelfstandig kunnen blijven. Inmiddels werken de vier eerstgenoemde gemeenten aan een fusie per 1-1-2012 tot een nieuwe gemeente Amstelmeer. [12]. In een referendum op 4-4-2009 in Zijpe heeft 63% van de stemmers gekozen voor zelfstandigheid.
  • Provincie Zuid-Holland: de gemeenten Rijnwoude en Boskoop hebben vrijwillige fusie onderzocht, maar deze is inmiddels afgeketst.[13] De fusiewebsite is opgeheven.
  • Provincie Zuid-Holland: de gemeenten Gouda en Waddinxveen onderzoeken een mogelijke toekomstige samenvoeging.
  • Provincie Zuid-Holland: de gemeenten Bergambacht, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist - samenvoeging tot een gemeente Krimpenerwaard. In een op 13 mei 2009 vrijgegeven advies van de adviescommissie bestuurlijke toekomst Krimpenerwaard wordt geadviseerd naast deze 5 gemeenten ook de gemeente Krimpen aan de IJssel bij deze nieuwe gemeente te voegen. [14]
  • Provincie Zuid-Holland: de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland - samenvoeging tot een gemeente Kinderdijk per 1-1-2013.
  • Provincie Zuid-Holland: de gemeenten Dirksland, Goedereede, Middelharnis en Oostflakkee - samenvoeging tot een gemeente Goeree-Overflakkee. Goedereede is tegen fusie, de andere drie gemeenten zijn akkoord.[15] De provincie werkt toe naar een fusie per 1-1-2013.

Lijsten van alle herindelingen en voormalige gemeenten

Externe links

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º Metatopos
  2. º Nederlands Dagblad 18 juli 2008
  3. º Gemeente Sneek
  4. º Gemeenten in Vallei fuseren - Regio - Reformatorisch Dagblad
  5. º Herindelingsontwerp Reeuwijk Bodegraven ter inzage
  6. º Gemeente Lith
  7. º Gemeente Gennep
  8. º de Limburger 10 maart 2009
  9. º gemeente Gaasterlân-Seat
  10. º Gemeente Boarnsterhim
  11. º http://www.gelderlander.nl/voorpagina/nijmegen/5503919/Worden-Millingen-Ubbergen-en-Groesbeek-een-gemeente.ece
  12. º http://www.fusieamstelmeer.nl/19-46/de-nieuwe-gemeente.html
  13. º Gemeente Rijnwoude
  14. º http://www.telegraaf.nl/binnenland/3916943/___Een_gemeente_Krimpenerwaard___.html
  15. º http://www.zuid-holland.nl/overzicht_regios/content_gemeenten/c_e_provincie-gemeenten_gemeentelijke_herindelingen/c_herindeling_goeree_overflakkee.htm
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Gemeentelijke_herindeling_in_Nederland&oldid=145790"