Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Betuwe
| ||||||||||||
De Betuwe is een streek in de Nederlandse provincie Gelderland, gelegen tussen de rivieren de Waal in het zuiden en de Nederrijn en de Lek in het noorden.
De landstreek Betuwe bestaat uit drie delen: de Over-Betuwe; de Neder-Betuwe en de Tielerwaard. De Betuwe bestaat uit zeven gemeenten: Buren, Culemborg, Lingewaard, Neder-Betuwe, Overbetuwe, Tiel en West Betuwe, alsmede de tussen de Rijn en de Waal gelegen delen van de gemeenten Arnhem en Nijmegen. Historisch gezien behoort ook het Gelders Eiland met de gemeente Rijnwaarden (nu gemeente Zevenaar) tot de Betuwe, maar sinds de aanleg van het Pannerdensch Kanaal, voltooid in 1709, is dit gebied om praktische redenen meer op Zevenaar en de Liemers georiënteerd, alhoewel er duidelijke verschillen zijn/waren wat het dialect aangaat.
Het kanaal en rivier de Linge stroomt van oost naar west door de Betuwe. De stad Tiel heeft de belangrijkste regiofunctie in Rivierenland. Andere grotere plaatsen zijn Culemborg, Elst, Huissen en Geldermalsen. De Betuwe staat vooral bekend om zijn grootschalige tuinbouw, waaronder de fruitteelt (appels, peren en kersen). De oorzaak van dat landgebruik ligt in de geologie en bodemgesteldheid van het gebied. De Betuwe bestaat uit een afwisseling van oude stroomgeulen, de stroomruggen aan weerszijden daarvan en de komgronden verder van de rivier vandaan. Deze oude rivierlopen zijn op verscheidene plekken in het landschap, ook binnendijks, herkenbaar. Met name de stroomruggen met wat zandig materiaal, waren geschikt voor tuinbouw en fruitteelt en vormen de beste landbouwgronden van Nederland.
Over de herkomst van de naam Betuwe bestaat discussie. Zo wordt gesteld dat het woord Betuwe oorspronkelijk 'goede grond' betekent. Dat staat tegenover de Veluwe: 'slechte grond'. Die verklaring is door wetenschappers verworpen. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat de naam afgeleid is van de Bataven, die in dit gebied hun kernland zouden hebben gehad.
In de Romeinse tijd liep de Limes, de Romeinse rijksgrens, langs de Oude Rijn en Nederrijn. In verschillende Betuwse plaatsen zijn Romeinse vondsten gedaan. In Elst werden drie tempels opgegraven: één in het gebied Westeraam (Tempel van Westeraam) en twee onder de huidige kerk (de Tempels van Elst). De streek behoorde in de middeleeuwen en in de vroegmoderne tijd grotendeels tot het Kwartier van Nijmegen, een van de vier kwartieren (gewesten) van het oude Hertogdom Gelre. Uitzonderingen waren het graafschap Buren, het graafschap Culemborg en de Kleefse enclave Huissen.
Tijdens de tweede evacuatie van de Betuwe was de waterstand van Rijn, Maas en Waal volgens sommige bestuurders zo gevaarlijk hoog, dat 140.000 mensen uit de Betuwe en aangrenzende polders, na 31 januari 1995 verplicht voor vijf dagen tot drie weken geëvacueerd moesten worden. Een groot deel van de Betuwe was al eerder geëvacueerd, van november 1944 tot juni 1945, in de nasleep van de geallieerde operatie Market Garden, najaar 1944.
Infrastructuur
Zowel het tracé van de Spoorlijn Elst - Dordrecht (bekend als Betuwelijn) als dat van de Betuweroute, een goederenspoorlijn van de Maasvlakte bij Rotterdam naar de grens met Duitsland, loopt door de Betuwe. Ook loopt de Rijksweg 15 voor een deel door de Betuwe.
Topografie
Sjabloon:Navigatie landstreken Gelderland
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Betuwe op Wikimedia Commons.