Overijssel

**Overijssel**
	Provincie van Nederland
	Provinciewapen
(Details)	(Details)
	<imagemap> Image:Overijssel-Position.png
	Geografie
Hoofdstad	Zwolle
Oppervlakte ; - Land; - Water	3.420,86 km²; 3.325,62 km²; 95,24 km²
Geografische ligging	{{{GPS}}}
	Bevolking
Inwoners (30 september 2011)	1.137.057
– Bevolkingsdichtheid	342 inw./km²
– Aantal gemeenten	25
	Politiek
Commissaris van; de Koningin (lijst)	{{{Commissaris van Koningin}}}
	Overige informatie
Volkslied	{{{Volkslied}}}
Religie (2006)	{{{Religie}}}
ISO 3166	NL-OV
	Detailkaart
	Bestand:Prov-Overijssel-OpenTopo.jpg
Portaal	Nederland

Overijssel ( uitspraak ) (Nedersaksisch: Oaveriessel) is een provincie in het oosten van Nederland. De rivier de IJssel vormt in het zuidwesten grotendeels de natuurlijke grens met Gelderland. Overijssel grenst in het noorden aan Drenthe, in het noordoosten aan Nedersaksen, in het zuidoosten aan Noordrijn-Westfalen, in het zuiden en zuidwesten aan de provincie Gelderland, in het uiterste westen aan Flevoland en in het noordwesten aan Friesland. De stad met de meeste inwoners is Enschede. De hoofdstad van Overijssel is Zwolle. De dialecten die in deze provincie worden gesproken, vallen onder het Nedersaksisch.

Geografie

De provincie bestaat uit een met riviertjes en beken doorsneden zandgrondgebied, behalve in het noordwesten, waar polders en meertjes overheersen. Overijssel bestaat uit vijf landstreken: de Kop van Overijssel, Vechtdal, IJsseldelta, Salland en Twente.

In Overijssel liggen onder andere de volgende grotere steden: Almelo, Deventer, Enschede, Hengelo, Kampen, Oldenzaal en Zwolle.

Overijssel wordt gekenmerkt door een sterke concentratie van Hanzesteden. Zwolle, Kampen, Hasselt, Deventer, Ommen en Oldenzaal worden als Hanzestad vernoemd in het Hanzeverbond.

Zwolle is de hoofdstad van Overijssel. Enschede is de grootste stad. Hengelo is de enige stad die vroeger geen stadsrechten had.

Belangrijke rivieren: IJssel, Zwarte Water, Overijsselse Vecht, Dinkel, Regge en Reest.

Belangrijke kanalen: Twentekanaal (Zutphen-Enschede en zijtak naar Almelo), Overijssels Kanaal, Kanaal Almelo-De Haandrik, Kanaal Almelo-Nordhorn (buiten gebruik) en de Dedemsvaart (grotendeels gedempt).

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Overijssel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1528 werd de naam Overijssel voor het eerst gebruikt voor het gebied van de huidige provincie Overijssel. Voor die tijd sprak men van Oversticht, dat echter al in 1233 in het Latijn met Transysla/Transisalania (letterlijk: Over-IJssel) werd aangeduid. Dit gebied werd bestuurd door de bisschop van Utrecht.

Het Oversticht bestond uit het land van Vollenhove, Salland, Twente en Drenthe. Verscheidene plaatsen verwierven in de middeleeuwen stadsrechten: Almelo, Delden, Deventer, Diepenheim, Enschede, Genemuiden, Goor, Gramsbergen, Hardenberg, Hasselt, Kampen, Oldenzaal, Ommen, Ootmarsum, Rijssen, Steenwijk, Vollenhove, Wilsum en Zwolle.

De bisschop van Utrecht stond in 1528 het Sticht (Utrecht) en het Oversticht af aan keizer Karel V. De keizer werd, naast keizer, ook heer van Overijssel. Zo kwam de naam heerlijkheid Overijssel in gebruik.
De staten van Overijssel werden gevormd door de Hanzesteden Deventer, Kampen en Zwolle en de ridderschappen van Salland, Twente en Vollenhove.

Het gewest, dat sinds de opstand tegen Filips II deel uitmaakte van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, werd bestuurd door de burgemeesters van de grote steden en de leden van de ridderschappen. De stadhouders kregen meer macht na de korte bezetting (1672-1674) door de bisschop van Münster. Bij de oprichting van de Bataafse Republiek in 1795 werd Overijssel samen met delen van Gelderland, Drenthe en Friesland het Departement van de Oude IJssel. De oude provinciegrenzen werden in 1801 na de oprichting van het Bataafs Gemenebest hersteld.

Politiek

Zetelverdeling 2015-2019

5

2

1

4

5

1

11

2

6

5

5 5 2 1 4 5 1 11 2 6 5

De 47 zetels zijn bij de verkiezingen als volgt verdeeld:

██ SP: 5

██ PvdA: 5

██ GL: 2

██ PvdD: 1

██ CU: 4

██ D66: 5

██ 50Plus: 1

██ CDA: 11

██ SGP: 2

██ VVD: 6

██ PVV: 5

Zie Politiek in Overijssel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Provinciale Staten, het algemeen bestuur van de provincie, bestaat uit 47 leden^[1] die om de vier jaar worden gekozen. Tot aan de Statenverkiezingen van maart 2007 telde Overijssel 63 Statenleden. Een wijziging van de Provinciewet leidde ertoe dat het totale aantal Statenleden in Nederland is verlaagd van 764 naar de huidige 564.

Het dagelijks bestuur is het college van Gedeputeerde Staten (GS). De coalitie wordt gevormd door CDA, VVD, CU en D66. De coalitiepartijen hebben samen 26 van de 47 zetels. De provincie Overijssel heeft anno 2015 vijf gedeputeerden: twee van het CDA (Eddy van Hijum en Hester Maij), een van de VVD (Monique van Haaf), een van D66 (Annemieke Traag) en een van de CU (Bert Boerman). Het college wordt bijgestaan door een Provinciesecretaris.

Zie ook

Lijst van gouverneurs en Commissarissen van de Koning(in) van Overijssel

Gemeenten

Overijssel telt 25 gemeenten. Tot 1 januari 2001 waren dit er nog 44, maar nadat een gemeentelijke herindeling van kracht werd, daalde het aantal naar 26. Op 1 januari 2005 werden de gemeenten Deventer en Bathmen samengevoegd (onder de naam Deventer), waardoor het aantal gemeenten daalde naar 25.

Bestand:Almelo flag outline.svg Almelo Bestand:Flag of Borne (Overijssel).svg Borne Bestand:Flag of Dalfsen.svg Dalfsen Bestand:Deventer vlag.svg Deventer Bestand:Flag of Dinkelland.svg Dinkelland Bestand:Flag of Enschede.svg Enschede Bestand:Flag of Haaksbergen.svg Haaksbergen Bestand:Flag of Hardenberg.svg Hardenberg Bestand:Hellendoorn vlag.svg Hellendoorn Bestand:Flag of Hengelo, Overijssel.svg Hengelo Hof van Twente Bestand:Flag of Kampen.svg Kampen Bestand:Flag of Losser.svg Losser	Bestand:Flag of Oldenzaal.svg Oldenzaal Bestand:Olst-Wijhe vlag.svg Olst-Wijhe Bestand:Flag of Ommen.svg Ommen Bestand:Raalte vlag.svg Raalte Bestand:Vlag van Rijssen-Holten.jpg Rijssen-Holten Bestand:Staphorst vlag.svg Staphorst Bestand:Steenwijkerland vlag.svg Steenwijkerland Bestand:Tubbergen vlag.svg Tubbergen Bestand:Flag of Twenterand.svg Twenterand Bestand:Wierden vlag.svg Wierden Bestand:Flag of Zwartewaterland.svg Zwartewaterland Bestand:Flag of Zwolle.svg Zwolle	Provincie Overijssel, gemeenten (2016). Provincie Overijssel, gemeenten (2016). Overzicht van de gemeenten (2016)

Zie ook

Lijst van voormalige gemeenten in Overijssel

Naar oppervlakte en inwoneraantal

Gemeente	Oppervlakte	Land	Water	Inwoners	Bevolkingsdichtheid
Almelo	69,41	67,31	2,1	72.693	1.044
Borne	26,16	26,00	0,16	21.555	871
Dalfsen	166,52	165,1	1,4	27.335	169
Deventer	134,33	131,25	3,08	98.887	739
Dinkelland	176,83	175,78	1,03	26.067	148
Enschede	142,75	141,09	1,66	157.587	1.096
Haaksbergen	105,48	104,95	0,56	24.413	232
Hardenberg	317,24	312,87	4,37	59.342	186
Hellendoorn	139,03	138,15	0,88	35.761	261
Hengelo	61,78	61,06	0,72	80.884	1.334
Hof van Twente	215,44	213,18	2,26	35.596	165
Kampen	161,84	141,34	20,50	50.477	349
Losser	99,64	98,95	0,69	22.700	227
Oldenzaal	21,98	21,59	0,39	32.231	1.466
Olst-Wijhe	118,38	114,16	4,22	17.479	152
Ommen	181,98	179,99	1,99	17.330	96
Raalte	172,31	171,28	1,03	36.730	218
Rijssen-Holten	97,40	94,18	0,22	37.467	388
Staphorst	135,70	134,29	1,41	16.203	118
Steenwijkerland	321,69	291,12	30,57	43.317	148
Tubbergen	147,40	146,98	0,42	21.157	141
Twenterand	108,17	106,31	1,86	33.795	315
Wierden	95,24	94,68	0,56	23.696	247
Zwartewaterland	87,91	82,76	5,15	22.029	265
Zwolle	119,28	112,11	8,17	120.661	1.045

Transport

Wegverkeer

Overijssel is een belangrijke doorvoerprovincie naar Duitsland en Noordoost Nederland. De belangrijkste doorvoerwegen zijn de A1, A28 en N35.

De A1 komt bij Deventer de provincie binnen en loopt via Hengelo en Oldenzaal naar de Duitse grens, waar hij aansluit op de Duitse A30.

De A28 loopt voor ongeveer 20 kilometer in de provincie, maar is wel de drukste weg in Overijssel, met 130.000 voertuigen dagelijks over de IJsselbrug. De A28 was zeer filegevoelig, echter in 2010/2011 is de A28 vanaf knooppunt Hattemerbroek tot aan knooppunt Lankhorst (excl. tracé door Zwolle) verbreed van 2x2 naar 2x3 rijstroken.

De A32 loopt van Meppel tot Leeuwarden, wel loopt deze rijksweg voor een gedeelte door de Kop van Overijssel langs o.a Steenwijk. De A32 komt bij Staphorst samen met de A28. De A32 is dus een belangrijke verkeersader voor het noordwesten van de provincie.

De N35 is de belangrijkste transportas door Midden-Overijssel. De weg loopt vanaf de A28 in Zwolle via Raalte en Nijverdal naar Wierden, waar de weg overgaat in de A35 langs Almelo, Hengelo en Enschede naar de Duitse grens. De N35 is de belangrijkste verbinding tussen de Twentse steden en het Ruhrgebied en Münster.

De N50 is een belangrijke verbinding vanuit Zwolle richting Kampen en verder naar Flevoland, naar Emmeloord-Heerenveen en door Groningen of naar Lelystad via de N307 vanaf Kampen.

Scheepvaart

De belangrijkste rivier is de IJssel, die grotendeels de grens vormt met Gelderland. Hier vindt veel scheepvaartverkeer plaats. Een andere bevaarbare rivier is het Zwarte Water tussen Zwolle en Genemuiden. Verder zijn er drie belangrijke kanalen;

het Twentekanaal, dat van Zutphen in Gelderland via Hengelo naar Enschede loopt.
het Kanaal Almelo-De Haandrik; een kanaal in Oost-Overijssel, met name tussen Hardenberg en Almelo.
het Zwolle-IJsselkanaal; een kort kanaal tussen het Zwarte Water en de IJssel.

Verder zijn er nog enkele kanalen zoals het Overijssels Kanaal, Almelo-Nordhornkanaal en de Soestwetering, maar deze hebben geen transportfunctie (meer).

Treinverkeer

Vier intercityverbindingen (Enschede-Randstad, Zwolle - Roosendaal en Groningen/Leeuwarden-Amersfoort-Randstad en Groningen/Leeuwarden-Lelystad-Randstad) lopen door Overijssel. Station Zwolle heeft een knooppuntfunctie. Het station van Deventer heeft een overstapfunctie. Onder meer de internationale trein naar Berlijn stopt in Deventer.

In Overijssel liggen de volgende spoorlijnen.

Vanuit Zwolle

Zwolle - Steenwijk (- Leeuwarden)
Zwolle - Hardenberg (- Emmen)
Zwolle - Raalte - Almelo
Zwolle - Deventer (- Roosendaal)
Zwolle - Utrecht
Zwolle - Kampen Zuid (- Lelystad)
Zwolle - Kampen

Overige lijnen

Almelo - Hardenberg (via Mariënberg)
(Apeldoorn -) Deventer - Almelo - Hengelo - Enschede
(Zutphen -) Goor - Hengelo - Oldenzaal (- Bad Bentheim (D))
Enschede - Glanerbrug (- Gronau (D))

Vliegverkeer

Overijssel kende tot 2008 een luchthaven: Enschede Airport Twente welke gebruikt maakte van de faciliteiten die de vliegbasis Twenthe bood. Sinds de sluiting van de vliegbasis door Defensie zijn meerdere initiatieven geweest om het vliegveld weer te openen. In april 2017 resulteerde dit in de heropening van het vliegveld voor recreatief en klein zakelijk luchtverkeer.

Oeververbindingen

Zie ook: Lijst van oeververbindingen over de (Gelderse) IJssel

Vanwege de ligging aan de IJssel kent Overijssel een aantal grote bruggen. De belangrijkste is de IJsselbrug bij Zwolle, maar ook de IJsselbrug bij Deventer is belangrijk. Dit zijn tevens de drukste wegen in de provincie. Bij Kampen gaat de N50 over de IJssel. Verder kent Kampen nog twee bruggen over de IJssel. Andere bruggen over de IJssel zijn bij Zwolle de Oude IJsselbrug en de spoorbrug over de IJssel, en bij Deventer een spoor- en verkeersbrug. De rivier de IJssel kan naast deze bruggen ook op een aantal plekken overgestoken worden door middel van een aantal veerponten.