Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Tijdlijn van de Lage Landen (tot 999): verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(→‎998: +)
(geen verschil)

Versie van 4 apr 2012 23:44

De tijdlijn van de geschiedenis der Lage Landen geeft een chronologie van feiten, gebeurtenissen en randevenementen die hebben bijgedragen tot de ontwikkelingen in de Lage Landen. Deze vormen een wisselend historisch en staatkundig conglomeraat van gewesten gelegen in het lager gebied rond de grote rivieren van Noordwest-Europa die in de Noordzee en het Nauw van Kales uitmonden. Reeds in de bronstijd en de ijzertijd (van het 3e tot het 1e millennium v.Chr.) zou het "Noordwestblok" zich cultureel hebben onderscheiden in deze gebieden. Daarna vormen zich variërende eenheden onder resp. Keltisch-Germaanse, en Romeinse invloeden. Vervolgens evolueren zij onder impuls van de kerstening mee in grotere imperiums met een toenemend feodale structuur. Uiteindelijk zorgt de opkomst van de steden voor toenemende rijkdom, maar ook verschuiving van de macht en versplintering. Pogingen tot centralisatie wisselen af in een evenwichtsspel met lokale tendensen tot autonomie.

Klik op een jaartal hieronder om het scrollen te beperken

-2000 -1000 -500 0 250 500 750 1000 1100 1200 1300 1350 1400 1450
1500 1520 1550 1575 1600 1625 1650 1675 1700 1725 1750 1775 1800 1825
Geschiedenis van Nederland

Tijdlijn
Bibliografie

..Naar overzeese gebiedsdelen
..Naar voormalige koloniën

Geschiedenis van België

Tijdlijn - Bibliografie



Winterlandschap met schaatsers en vogelknip, Pieter Bruegel de Oude, 1565

..Naar voormalige koloniën


Cenozoïcum

Bestand:20070617 Hoegaarden versteende boomstam.JPG
Versteende boomstam op de Geosite Goudberg

Paleolithicum

~500.000 v.Chr.

Bestand:Spy Skull.jpg
Schedel gevonden in Spy.
Bestand:Doggerland 10,000 BP.jpg
Nog tot 6500 v.Chr. zijn de Lage Landen verbonden met Engeland door Doggerland
  • Heel Noordwest-Europa wordt schaars bevolkt door de zogenaamde neanderthalers.

~250.000 v.Chr.

~200.000 v.Chr.

~150.000 v.Chr.

~128.000 v.Chr. - ~116.000 v.C

~57.000 v.Chr.

~12.000 v.Chr.

  • De temperatuur begint te stijgen, waardoor bewoning in het Holoceen weer mogelijk wordt. Sporen van jagerscultuur (de Hamburgcultuur) zijn gevonden in Friesland en Drenthe.
  • De Noordzee ontstaat, daarbij vormen zich de kuststrook met haar duinen, de moerassige veengebieden van Holland en het zeekleilandschap van Noord-Nederland.

Mesolithicum

~10.000 v.Chr.

~9500 v.Chr.

  • De zeespiegel staat in het begin van het Holoceen nog zo laag dat een groot deel van het Noordzeebekken droog ligt, waarbij de kustlijn noordelijk ligt van de huidige Doggersbank. Daar wordt nog op mammoeten gejaagd. België grenst nog niet aan de zee, maar is verbonden met Engeland.

~9000 v.Chr.

~7900 v.Chr.

~7500 v.Chr.

  • De Maglemosecultuur heerst (tot ca. 6000 v.Chr.) als eerste Mesolithische cultuur in de noordelijke helft van Europa, van Denemarken tot in Noord-Frankrijk. Ze is voortgekomen uit het Sauveterrien. Het lijkt erop dat ze de hond gedomesticeerd hebben.

~7000 v.Chr.

~5500 v.Chr.

Bestand:5500vc ex leg.jpg
Nederland rond 5500 v.Chr. Het pleistocene oppervlak erodeert langzaam, terwijl strandwallen ontstaan waarachter veenvorming (donkerbruin) toeneemt.
  • Trijntje is de naam die gegeven werd aan het oudste menselijke skelet dat in de Lage Landen (in Zuid-Holland) is aangetroffen.

Neolithicum

~5300 v.Chr.

  • Het "neolithisch pakket" (een cultureel erfgoed van landbouw, kleinveeteelt, gepolijste stenen bijlen, houten langhuizen en pottenbakken) verspreidt zich over Europa. Daarmee geraakt de Mesolithische levenswijze stilaan in onbruik. Kenmerkend zijn nu de nederzettingen, de opkomst van grotere stammen en het gebruik van plantaardig voedsel.[2]
  • De bandkeramische cultuur (ook Omalien) vestigt zich op de hogere, vruchtbare lössgronden van o.a. Zuid-Limburg. Dit zijn de eerste landbouwers in de Lage Landen, waarmee in België het Neolithicum begint. In de typische potten bewaart men voedsel en zaaigranen.(Na zo'n 700 jaar verdwijnt deze cultuur weer om nog onbekende redenen.)

~4900 v.Chr.

  • Boven de rivieren blijft het een cultuur van jager-verzamelaars, die zich tot de Swifterbantcultuur ontwikkelt. Naar uit onderzoek[3] blijkt hebben deze twee culturen ongeveer 1000 jaar naast elkaar bestaan, waarbij de bewoners van de uitgebreide moerassen in de Rijndelta langzamerhand sommige gewoonten van de landbouwers in het zuiden hebben overgenomen. In toenemende mate treft men tussen resten van wild ook resten van gedomesticeerde dieren aan, waarbij een duidelijke progressie valt waar te nemen.

~4450 v.Chr.

Bestand:Tulpenbecher-Michelsberg.jpg
Tulpbeker van de Michelsbergcultuur
  • De Michelsbergcultuur is de neolithische cultuur, die rond 4400 tot 3500 v. Chr. voorkomt in het zuiden van de Lage Landen (Zuid-Nederland, West-Duitsland en België) is verantwoordelijk voor enkele van de oudste soorten aardewerk in Europa.
  • In 1968 wordt bij de aanleg van de Deltawerken in een veenlaag op 8 meter diepte het Mannetje van Willemstad gevonden.

~4250 v.Chr.

  • In het neolithicum verschijnen de eerste landbouwdorpen met ongeveer 100 inwoners. Door het warmer klimaat en het smelten van de ijskap vestigen rondtrekkende groepen zich in gemeenschappen. Zo vestigt de "Omaliengroep", bekend voor zijn bandkeramiek, zich in Haspengouw. Bij het ontstaan van de eerste "dorpen" ontstaat een landbouweconomie. Anderen specialiseren zich in bijvoorbeeld handwerknijverheid (de Michelsberggroep) en steenindustrie (Spiennes).

~4000 v.Chr.

  • Tijdens het Subboreaal sluit de westkust zich steeds meer, met als gevolg dat de achterliggende lagune verzoet, wat grootschalige veenvorming in de hand werkt.

~3800 v.Chr.

Bestand:Préforme de hache 223.1 (5).jpg
Bijl van vuursteen uit het Neolithicum, 19.1 cm lang
  • De Neolithische vuursteenmijnen in Spiennes, ten zuidoosten van Bergen aan de Frans-Belgische grens, zijn meer dan 100 hectare groot. Het is het grootste en oudste complex van vuursteenmijnen in Europa en behoort tot de werelderfgoedlijst van de UNESCO.
  • Bij Rijckholt op de Belgisch-Nederlandse grens wordt eveneens een voorsteenmijn in gebruik genomen. Uit zo'n 5000 kleine mijnen wordt in de duizend jaar daarna 40.000 ton vuursteen gewonnen.

Midden-Neolithicum

Bestand:European Middle Neolithic.gif
Aan de potten herkent men de neolithische culturen

~3500 v.Chr.

Het in de Lage Landen oudste gevonden wiel dateert van ongeveer 2400 v.Chr. en werd dus, voor zover men weet, nog niet gebruikt door deze cultuur.

Bestand:Old Europe.png
Het leefgebied van het trechterbekervolk (TRB in het groen) in Europa

~3250 v.Chr.

Bestand:Urnenfelder panoply.png
Wapens uit de urnenveldencultuur

~2600 v.Chr.

Bestand:Pierre Brunehaut 01.JPG
De Pierre de Brunehaut, de grootste menhir van België staat nabij Doornik.
  • Naast en uit de standvoetbekercultuur ontstaat de klokbekercultuur. Hiermee begint een tijd van intensieve contacten overzee, wat verklaart waarom de prehistorische culturen van de Lage Landen en Engeland aan weerszijden van de Noordzee altijd zoveel met elkaar gemeen hebben. Ze bereiken zelfs Noord-Afrika.

Bronstijd

~2100 v.Chr.

  • De Bronstijd zorgt in de Lage Landen niet direct voor nieuwe culturen, maar leidt wel tot meer specialisatie. De handel wordt in deze tijd belangrijker. Bij Wageningen zijn uit deze tijd een hellebaard, bijl, mes en armband gevonden.

~1900 v.Chr.

~1800 v.Chr.

Bestand:Nordwestblock.png
Noordwestblok - tussen 1800 en 800 v.Chr., de Elp- en de Hilversum-cultuur.
  • De Hilversumcultuur spreidt zich uit van het midden der Lage Landen tot Calais en duurt tot ca. 1200 v.Chr.
  • Het Noordwestblok zou van de bronstijd en de ijzertijd (van het 3e tot het 1e millennium v.Chr.) hebben bestaan, ongeveer tot de tijd dat er in de 1e eeuw na Chr. voor het eerst geleidelijk aan sprake is van historische bronnen. Het grondgebied ervan wordt beschouwd als dat van het geheel van de Elp- en de Hilversum-cultuur samen en beslaat een area in noordwest Europa die ruwweg wordt begrensd door de rivieren de Maas, de Elbe, de Somme en de Oise (het huidige noorden van Frankrijk, heel België, Nederland, en het westen van Duitsland, en mogelijk ook het oostelijk deel van Engeland).
  • Het bronzen zwaard van Jutphaas, gevonden bij Utrecht, is een van de vijf bijna identieke zwaarden die in Bretagne, Bourgondië, Zuid-Engeland en de Lage Landen zijn gevonden. Deze dienen niet voor de strijd, maar om de status van de eigenaar te benadrukken.

~1500 v.Chr.

Bestand:Régions naturelles de Belgique.jpg
De geografische streken van België

██ Condroz

██ Fagne-Fammene

  • In de middenbronstijd van ca. 1500 tot 1100 v.Chr. is onder andere in Vlaanderen en de Kempen onder meer de Famennegroep gevestigd. Aan de hand van verschillende grafvormen worden de verschillende andere groepen onderscheiden.

~1300 v.Chr.

  • In heel Europa ontstaat vrij plotseling de urnenveldencultuur doordat men overstapt op crematie, mogelijk door nieuwe religieuze inzichten. Op de Boshoverheide bevindt zich het grootste teruggevonden urnenveld uit de Lage Landen, maar dat zou tussen 1100 en 700 v.Chr. zijn gebruikt.
  • In het skelet van de Krabbeplasman is het oudste menselijke DNA aangetroffen dat ooit in de Lage Landen is gevonden.

~1250 v.Chr.

Bestand:Tempeltje van Barger-Oosterveld.JPG
Replica van het tempeltje van Barger-Oosterveld in het Drents Museum.

~1200 v.Chr.

~1150 v.Chr.

  • In 1961 wordt bij Barger-Oosterveld een ijzeren pennetje van vier centimeter gevonden. Het zal echter nog lang duren voordat ijzer op grote schaal gebruikt wordt.

IJzertijd

~1000 v.Chr.

  • Rituele activiteit manifesteert zich in heiligdommen bij thermische bronnen. Bewijsmateriaal voor gezondheidscultussen in Keltisch Europa toont een nauwe band tussen genezing, herstel en vruchtbaarheid. Veel Keltische genezers zijn vrouwen en er is ook een sterke associatie van deze cultussen met de moedergodin.[4]
  • De functie van priester en dokter is bij de Kelten vaak gecombineerd in één persoon. Uit Romeinse getuigenissen weten we dat ook in hun tijd bij de Galliërs priesteressen nog een belangrijke sociale plaats bekleedden. Ze werden Veleta genoemd, verwant aan het Noordse Völva en met een gelijkaardige functie in de samenleving.
  • Genezende en moedergodinnen komen vaak in hun onderscheiden vormen in een godinnentriade bij bronheiligdommen voor.[5]

~800 v.Chr.

Bestand:Tonnenarmbaender.JPG
Hallstatt-armbanden.

~750 v.Chr.

~700 v.Chr.

Bestand:Les Francs en Belgique romaine.svg
Het Kolenwoud (groen gekleurd)
  • In deze tijd ontstaan enkele versterkte markt- en handelsplaatsen en heuvelforten. Bovendien onderscheiden krijgers zich van de gewone bevolking.
  • In Friesland en Groningen worden de eerste wierden aangelegd, in Friesland terpen genoemd. Bewoners zijn waarschijnlijk de stam der Friezen.
  • Tussen de Rijn en de Seine, een streek tussen Germanië en Gallië (Kelten), wonen de Belgen.
  • Het Kolenwoud overdekt het grootste deel van Midden-België. De Oude Belgen jagen in dit woud, oogsten er kruiden, paddenstoelen en vruchten, en starten er geleidelijk ook een primitieve vorm van akkerbouw en veeteelt. (De naam slaagt op het algemeen gebruik van de winning van houtskool voor het smelten van de ijzerhoudende zandsteen (limoniet) die er wordt gegraven.)

~650 v.Chr.

Bestand:Celtes-carte.PNG
Verspreiding Kelten over Europa
1: Oorsprongsgebied ten noorden van de Alpen
L: La Tène
H: Hallstatt
2: Grootste verspreiding in ongeveer 400 v.Chr.
B: Britse eilanden
G: Galatië in Klein-Azië
I: Iberisch schiereiland
Bestand:500vc ex leg copy.jpg
Het Flevomeer wordt groter, terwijl de westkust zich vrijwel geheel sluit

~500 v.Chr.

~450 v.Chr.

  • De munt doet zijn intrede.

~390 v.Chr.

  • De Keltische aanvoerder Brennus van de Senones (het volk bij de Seine) voert op 18 juli, 390 v.Chr. of 387 v.Chr. een aanval op Rome uit. De Romeinen vormen blijkbaar geen partij voor de geoefende Keltische soldaten en worden verslagen. Rome wordt voor een groot deel geplunderd en pas na het betalen van een hoge losprijs vertrekken Brennus en de meeste van zijn mannen uit Rome.

~350 v.Chr.

~150 v.Chr.

  • De Germanen dringen op naar het westen en zuiden en verdrijven in het noorden van de Lage Landen langzaam de Kelten tot beneden de Rijn. De Cananefaten hebben het gebied van de delta aan de Noordzeekust bevolkt. De Bataven hebben zich gevestigd op eilanden en broeken aan de monding van de Rijn, terwijl, meer naar het Oosten, andere Germaanse volksstammen naar de linkeroever afzakken. Ten Zuiden van die nederzettingen zijn de bekkens van Maas en Schelde ingenomen door volksstammen van Keltisch ras: Morienen (Vlaanderen), Menapiërs en Nerviërs (Brabant en Henegouwen), Eburonen (Limburg), Aduatieken, Condruzen, Cerezen, Pemanen en Trevieren (Ardennen).
  • Veel van die volksstammen zijn betrekkelijk recent in de streek gevestigd. Als Julius Caesar naar hun oorsprong laat onderzoeken (57 v.Chr.), draagt de overlevering nog de herinnering aan een tijdvak, waarin hun voorouders ten oosten van de Rijn woonden.

~100 v.Chr.

~55 v.Chr.

Verdeling van Gallië rond 54 v.Chr.
Bestand:Ambiorix.jpg
Standbeeld van Ambiorix in Tongeren.
  • De Belgae worden van 57 tot 51 v.Chr. onderworpen door Julius Caesar. Wel vinden er nog opstanden tegen de Romeinse overheersing plaats tot de eerste eeuw na Chr.
  • Het gebied van de Lage Landen tussen de Rijn en de Seine wordt nu Gallia Belgica, een Romeinse provincie. Daar ontstaan Romeinse nederzettingen.
  • Julius Caesar komt min of meer door toeval in het gebied boven de Rijn terecht tijdens de Gallische Oorlog, waarbij hij de Germaanse Usipeti en Tencteren vrijwel uitroeit. Met zijn Commentarii Rerum in Gallia Gestarum maakt hij een einde aan de prehistorie in de Lage Landen, al zijn geschreven bronnen na de Romeinen in België en in Nederland schaars en zou een deel van de Middeleeuwen er in die zin als prehistorie opgevat kunnen worden.

53 v.Chr.

  • Een volledig Romeins legioen en 5 cohorten (alles tezamen zo'n 7200 soldaten) worden door de Eburonen onder leiding van Ambiorix volledig vernietigd. Ambiorix vormt terzelfder tijd een alliantie van alle andere Belgische stammen om zich collectief tegen de Romeinen te verzetten. Na zijn overwinning voegt zijn leger zich bij de Nervische strijdmacht en belegert Quintus Cicero's winterkamp [6].
  • De Romeinse strijd duurt een aantal jaren, maar tegen de negen legioenen van ongeveer 50.000 getrainde soldaten die Caesar naar Belgica stuurde zijn de Belgen uiteindelijk niet opgewassen. De stammen worden geleidelijk afgeslacht of verdreven en hun akkers systematisch platgebrand. De Eburonen verdwijnen vanaf dat moment volledig uit de geschiedenis. Ambiorix weet echter samen met enkele manschappen de Rijn over te steken naar Germania, waarna hij spoorloos is.
  • "...Horum omnium fortissimi sunt Belgae..." ("van al dezen zijn de Belgen de sterksten"), schrijft Caesar naar aanleiding van zijn ervaringen in zijn De Bello Gallico.

27 v.Chr.

Bestand:Continental.coast.150AD.Germanic.peoples.jpg
Stammen langs de kustlijn, 150 na Chr.
  • Octavianus wordt princeps van het Romeinse Rijk.
  • De Germaanse stam van de Tungri wordt het vruchtbare gebied in Gallia Belgica toegewezen van de door Caesar uitgeroeide Eburonen.
  • De Bataven wonen in het rivierengebied, terwijl de Cananefaten zich westelijk van hen hebben gevestigd. In Overijssel bevinden zich de Chamaven, in het noorden de Friezen. Deze eveneens Germaanse stammen worden door Tacitus beschreven in zijn Germania.

17 v.Chr.

15 v.Chr.

Bestand:Nehalennia.jpg
Domburgs Nehalennia-altaar volgens Plaat 7 No. 15a van L.J.F. Janssen, De Romeinsche Beelden en Gedenksteenen van Zeeland, Leiden, 1845
  • Er ontstaan veel nieuwe plaatsen, waaronder Trier, Keulen, Tongeren en Doornik. Vaak hebben deze het achtervoegsel '(i)acum' of 'domein' (vb. in Cortoriacum), 'castra' of 'kamp' (vb. in Kester), of 'castellum' of 'kasteel' (vb. in Kassel). Deze plaatsen maar ook kleinere gemeenschappen (vici) worden een afzetgebied voor de producten van de Noord-Gallische landbouw en de inheemse ambachten. Zo ontstaat er een bloeiende handel met Italië en ook met de rest van Gallia wordt die steeds intensiever.
  • Er zijn aanwijzingen van toenemende handel met Brittania, ook vanuit de Rijndelta. Votiefaltaren voor de vruchtbaarheidsgodin Nehalennia, verwant met de moedergodin Aveta van de Treveren, wijzen op de wens van schippers voor een behouden overvaart. Het gaat vaak om zoutleveringen, een lekkernij voor de Romeinen die er doorlopend ettelijke tonnen van verbruiken.
  • Aan de kust groeien de vissersdorpen en worden de oude zoutwinningsbedrijven van de Menapiërs gemoderniseerd. In Haspengouw ontstaan grote landbouwbedrijven (villae) en ook de textielnijverheid komt sterk opzetten en er worden grote kuddes schapen gehouden voor de wol. Paarden worden gefokt en verkocht door de Trevieren. Andere economische activiteiten zijn houthakken, kolenbranden, ijzer-, zink-, en kalksteenwinning.

12 v.Chr.

10 v.Chr.

  • De oude Keltische baan Boulogne-Keulen (Chaussée Brunehaut), ook bekend als deVia Belgica is, naast de rivieren, een belangrijke economische ader in de Lage Landen. Hij bestaat nog vooral uit sintels, en wordt ook voor de Romeinen belangrijk. De soldaten leggen op delen ervan een heerweg aan. Tegelijk maken zij een aftakking noordoostwaarts via de nieuw gestichte stad Tongeren, de oudste stad van de Lage Landen.

9 v.Chr.

  • Drusus overlijdt na een val van zijn paard ergens langs de Lippe, zij het na een zeer succesvolle veldtocht enkele jaren daarvoor. De Friezen kozen toen volgens de latere Romeinse senator en geschiedschrijver Cassius Dio eieren voor hun geld, en met hun hulp versloeg hij vervolgens de Chauken bij de Eemsmonding. Hij liet de Drususgracht en Drususdam aanleggen. Hij had zijn hoofdkwartier op het Kops Plateau ten oosten van het huidige Nijmegen.

~1

  • Het is niet duidelijk of veenlijken, zoals het meisje van Yde en het paar van Weerdinge, het gevolg zijn van mensenoffers of van de Germaanse rechtspraak.
  • Het Romeinse leger heet in de provincia Germania inferior "Exercitus Germaniae Inferioris" ("strijdkrachten van Neder-Germanië") op inscripties afgekort als EXGERINF. Het bestaat uit meerdere (tot vier) legioenen en Auxilia of hulptroepen. Van de Bataven en de Cananefaten samen zijn constant 5000 tot 6500 mannen in dienst. Daarvoor leveren de Cananefaten jaarlijks 24 nieuwe rekruten, de Bataven meer dan het tienvoud. Daarvan komen amper de helft terug als veteranen.[7]
  • Dat de meeste vrouwen niet met hun mannen mee op zending gaan, resulteert de facto in een sociaal gedomineerd Germanina Inferior van vrouwen, kinderen en ouderen.

4

  • Princeps Augustus zegt toe dat Tiberius, de oudere broer van Drusus, zijn opvolger is. Deze heeft de veldtochten van zijn broer voortgezet, waardoor het gebied tussen de Rijn en de Elbe nu in handen is van de Romeinen.
  • In 1996 wordt bij Vlaardingen een boemerang gevonden, waarschijnlijk van een Cananefaat.

9

  • De Friezen, Bataven en Cananefaten komen niet in opstand na de Romeinse nederlaag in de Slag bij het Teutoburgerwoud tegen Arminius. De eerste vermelding van de Cananefatenstam heeft betrekking op een ala Caninefas, een Cananefaatse ruitereenheid in Romeinse dienst.

14

Bestand:Limes1.png
De limes aan de Rijn
  • Nadat Augustus overlijdt, breken er onlusten uit onder de Romeinse troepen. Germanicus weet deze te bezweren en de twee jaar daarna besteedt hij aan veldtochten tegen Arminius, geholpen door zijn Bataafse cohorten. Keizer Tiberius geeft Germanicus uiteindelijk in 16 opdracht de strijd in Germanië op te geven.
  • De Rijn vormt nu de definitieve grens tussen het Gallische Rijk en Germanië.
  • De Bataven dienen ook als de lijfwacht (corporis custos) van onder andere Tiberius en de latere Nero.

28

  • Nadat Olennius onredelijke belastingen eist, komen de Friezen in opstand. De ala Caninefas, de Cananefaatse ruitereenheid in Romeinse dienst, vecht tegen de Friezen tijdens de Slag van Baduhenna. Daar lijden de Romeinen een nederlaag, waarna Olennius zich terugtrekt in het castellum Flevum. De opstand veroorzaakt paniek tot in Noviomagus. Dat weten we omdat iemand zijn geld in allerijl begroef en het nooit weer heeft gevonden. Uit het verslag van Tacitus van de gevechtshandelingen kunnen we opmaken dat ook de Cananefaten een gevoelig verlies lijden. Veel mannen sterven in de omgeving van castellum Flevum en het bos van Baduhenna.

29

  • De Tolsumer Akte, gevonden in Friesland, is de oudste bewaarde geschreven tekst van de Lage Landen
Bestand:50nc ex leg copy.jpg
Het Flevomeer krijgt in het noorden via het Vlie een verbinding met zee.

47

  • Corbulo brengt de vloot van de Chauken tot zinken. Dezen plunderen onder de oud-legionair Gannascus de kust van Gallia Belgica. De Rijn wordt door Claudius als limes vastgesteld, hoewel de Friezen onder Romeins bestuur blijven. De rivier geldt zowel als scheidingslijn tussen de gebieden, als bindend element, doordat deze transport en communicatie vereenvoudigt.
  • Claudius verbiedt verdere veldtochten tegen de Germanen, omdat hij de prioriteit geeft aan de invasie van Brittannië. Corbulo laat dan maar het kanaal van Corbulo graven, een verbinding tussen de Maas en de Oude Rijn.

58

  • De Friese aanvoerders Malorix en Verritus worden Romeins staatsburger, maar moeten het stuk grond ten zuiden van de Rijn dat zij bezet hebben verlaten.

60

69

  • De legendarische priesteres-koningin Veleda moedigt een Bataafse Opstand aan waarvan zij de gunstige afloop voorspelt.
  • Tijdens het machtsvacuüm van het Vierkeizerjaar na de dood van Nero wordt die Bataafse Opstand onder leiding van Julius Civilis uitgevoerd. Alle Romeinse vestingen en vestigingen in Germania Inferior en Gallia Belgica gaan in de vlammen op, inclusief Oppidum Batavorum en Tongeren. Ook vrouwen nemen deel aan de strijd.[8] Het jaar daarop wordt de opstand neergeslagen.

78

~89

Bestand:Germania inferior roads towns.png
Wegen en plaatsen bij de limes

121

~160

  • Ook Forum Hadriani wordt een municipium.

~167

  • De Friese ruiters van het Cuneus Frisionum worden ingezet in Britannia
  • De Chauken trekken plunderend rond, wat de reden is dat uit deze tijd veel muntschatten gevonden worden die om die reden begraven worden.

~175 v.Chr.~250

Bestand:Leiden-sarcofaag-Simpelveld2.JPG
Binnenzijde van de sarcofaag van Simpelveld met afbeelding van de rustende dame
  • De Sarcofaag van Simpelveld is aan de binnenkant in reliëf gebeeldhouwd, tonend een liggende vrouw op een 'houten' rustbed uit de Gallo-Romeinse periode. Naast haar is het interieur van haar huis weergegeven met meubels en ander huisraad. De kist bevatte nog een aantal typisch vrouwelijke grafgiften zoals enkele gouden sieraden, een zilveren spiegeltje, een glazen flesje, een flacon van aardewerk. De stijl komt overeen met die van de Etrusken.

212

235

240

  • De Franken worden voor het eerst genoemd als zij zich in het Rijk willen vestigen en de Rijn oversteken, waarna hun krijgers plunderend door Gallië trekken. Ze worden echter bij Mainz verslagen, waarna ze zich aan de oostoever vestigen.
  • Een steeds groter wordend aantal Germanen steekt de Rijn over om dienst te nemen in de grenslegioenen of zich als landbouwers in de provinciën te vestigen.

~250

Bestand:NasaBenelux.jpg
De lage landen, vanuit de ruimte, zoals vandaag.
  • Kusterosie zorgt ervoor dat het water komt tot aan het castellum van Oudenburg (waarschijnlijk Portus Epiatici). Ook Brittenburg, de meest westelijke Romeinse fortificatie aan de Oude Rijn, komt onder water te staan. De Romeinen kunnen de strijd tegen het water niet winnen en verlaten het gebied.

256

  • Vanaf 256 steken Frankische krijgers de Rijn over en wordt geheel Gallia geplunderd en worden vele steden en dorpen verwoest.

260

  • Een nieuwe inval van de Franken markeert het begin van het einde van Germania Inferior als welvarende Romeinse provincie.
  • Door het heersende machtsvacuüm kan onder Postumus het Gallische keizerrijk ontstaan naast het echte Romeinse Rijk. Het Gallische keizerrijk (260-274) (Imperium Galliarum) omvat de drie Gallische provincies, Germania Inferior, Germania Superior, Britannia, Hispania en korte tijd ook Raetia.
  • Postumus weet de tot in Spanje doorgedrongen Franken daar te verslaan en bestrijdt de Frankische zeerovers bij de Nederlandse kust.

~270

Bestand:Map of Ancient Rome 271 AD.svg
Het verdeelde Romeinse Rijk in 271 n.Chr. na de crisis.
  • Na de dood van Postumus weten de Franken zich toch over de Rijn te vestigen, waarmee een einde komt aan de romanisering.
  • Zo tussen 270 en 300 n.Chr verdwijnt een groot deel van de bevolking in het westen en zuidwesten van Nederland. Grote delen van het gebied raken zo goed als ontvolkt.

~280

  • In het kielzog van de opstand van Carausius (286-293), een vooraanstaand Menapiër die met de bewaking van de zeekust belast was, hebben de Salische Franken zich meester gemaakt van het eiland der Bataven en bedreigen zij de Lage Landen langs het noorden, terwijl de Ripuariërs ze langs het oosten bedreigen.

~295

  • Keizer Constantius I Chlorus onderwerpt de Franken, van wie hij een deel naar Noord-Frankrijk overbrengt, maar uiteindelijk wordt rond 296 een verbond gesloten met de Saliërs. Deze Salische Franken beschermen nu de grens tussen Nijmegen en de zee tegen andere Germanen.

~297

  • Vanaf ca. 297 wordt Belgica door keizer Diocletianus gesplitst in Belgica Prima (letterlijk : Eerste België) met hoofdstad Trier in het zuidoosten en Belgica Secunda met als hoofdstad Reims in het westen. Het in het noordoosten gelegen Germania Inferior (met hoofdstad Keulen) was al op het einde van de eerste eeuw van Belgica losgemaakt.
  • Belgica Prima wordt nu de Romeinse provincie die de Ardennen in de meest ruime betekenis omvat, met als civitates :
    • Civitas Treverorum, hoofdstad Augusta Trevorum, nu Trier in Duitsland
    • Civitas Leucorum, hoofdstad Tullum , nu Toul in Frankrijk
    • Civitas Mediomatricorum, hoofdstad Diuodurum, nu Metz in Frankrijk
    • Civitas Verodunensium, nieuwe stad uit de 4e eeuw, Verdunum, nu Verdun in Frankrijk.
  • Belgica Secunda omvatte als civitates :
    • Ciuitas Remorum, hoofdstad Durocortorum, nu Reims (Riemen), waarvan later werd afgesplitst de Ciuitas Catalaunorum, hoofdstad Catalaunum, nu Châlons-en-Champagne
    • Ciuitas Siluanectum, hoofdstad Augustomagus, nu Senlis
    • Ciuitas Suessionum, hoofdstad Augusta Suessionum, nu Soissons
    • Ciuitas Ambianorum of Ambianensium, hoofdstad Samarobriua, nu Amiens
    • Ciuitas Viromanduorum of Veromanduorum, hoofdstad Augusta Viromanduorum, nu Saint-Quentin (Sint-Kwintens), later Vermand
    • Ciuitas Atrebatium, hoofdstad Nemetacum, nu Arras (Atrecht)
    • Ciuitas Bellouacorum, hoofdstad Caesaromagus, nu Beauvais
    • Ciuitas Neruiorum, hoofdstad Bagacum, nu Bavay (Bavik); dit werd later de Ciuitas Camaracensium, hoofdstad Camaracum, nu Cambrai (Kamerijk)
    • Civitas Morinorum, waarvan later werd afgesplitst de Ciuitas Bononensium, hoofdstad Bononia, nu Boulogne-sur-Mer (Bonen).
Bestand:TabulaPeutingeriana2.jpg
Tabula Peutingeriana, kopie van een Romeinse reiskaart uit de 3e tot 4e eeuw.

~299

  • In de 3e eeuw blijven de Germaanse stammen binnentrekken. Daarom beginnen de Romeinen de bouw van nieuwe limes, namelijk de Litus Saxonicum[9] langs de kust en de fortengordel langs de belangrijkste wegen tussen de kust en de Rijn. Zo was er een fort in Oudenburg. Toen het gebied ten noorden van deze laatste linie opgegeven moest worden, kon deze limes nog enige tijd weerstand bieden en het gebied ten zuiden ervan bezet blijven. Daaraan zou de taalgrens haar ontstaan te danken hebben.[bron?]

~300

  • Bij de aanvang van de 4e eeuw is de streek, die begrensd is door de Rijnbocht, tussen Keulen en de Noordzee, het terrein van onophoudelijke grensoorlogen tussen Franken en Romeinen. Hoewel de overweldigers teruggedreven worden door Constantius Chlorus, door Constantinus, en door Julianus, hernieuwen zij onvermoeibaar de aanval, die steeds moeilijker af te slaan is. De streek ten noorden van de Ardense heuvels en van Henegouwen wordt door de heirscharen doorkruist en door de barbaren verwoest, ontvolkt en in een woestenij herschapen. De Rijn volstaat niet meer om de vijand af te houden.
  • Oude cultusplaatsen blijven in gebruik, zoals die van Chartres,"Lieux Forts" ('Sterke Locaties') en vervolgens "Saints Forts" ('Sterke Heiligen') genoemd, waar later rond de Keltische waterput de eerste kathedraal in Romaanse stijl zal komen. De ronde waterput van meer dan 33 meter diepte steunt op een vierkante voet, waarvan de hoeken naar de vier windstreken wijzen.
  • Voor het eerst wordt de bisschoppelijke inrichting gesticht te Trier. De bisschop breidt in de loop van de 3e eeuw zijn invloed over gans Neder-Germanië uit.

~310

Bestand:Xanten - APX 09 ies.jpg
Gallische Matres (Xanten)
  • Reeds ten tijde van Maternus (313) maakt Keulen een onderscheiden bisdom uit, dat wellicht de civitas Tungrorum omvat. De kerstening loopt echter met zulke rasse schreden, dat een afzonderlijk bisdom Tongeren wordt opgericht.

~350

  • Nadat Constantijn de Grote in 312 bekeerd is tot het christendom dagen in de Lage Landen de eerste christenen op.
  • Servaas van Maastricht, wiens aanwezigheid bij de kerkvergaderingen te Sardika (347) en te Rimini (359) met oorkonden bevestigd is, was de eerste authentieke bisschop van wie in de geschiedenis der Lage Landen gewag wordt gemaakt.
  • In Chartres wordt de eerste kathedraal gebouwd rond de oude Keltische waterput. Deze kerk in Romaanse stijl wordt "cathédrale d'Aventin", (kathedraal van Aventin) genoemd naar de eerste bisschop van de stad.

358

383

Bestand:Hope-coventina01a.jpg
Een Keltische godinnentriade
  • Rond het einde van de 4de eeuw zijn de Morienen nog heidenen, en het feit dat hun apostel Victricius (tussen 383 en 407) uit de ver verwijderde stad Rouans komt, laat vermoeden dat de bisdommen van Noord-België in die tijd nog maar weinig structuur hebben.[10]

402

  • Stilicho roept de Romeinse troepen terug van de grensgebieden om Italië te verdedigen tegen de Goten.
  • De villa's in de Lage Landen vervallen. De bewoners beginnen zich van de Romeinse gewoonten af te wenden en deels terug te keren tot hun oude cultuur.

406

451

Bestand:Voelkerwanderungkarte.png
Grote Volksverhuizing: Belangrijkste verhuizingstromen
  • 20 juni - De Slag op de Catalaunische velden (het gebied van de Catalauni bij Troyes in de zuidoostelijke uithoek van de Lage Landen) eindigt in een onbeslist bloedbad. Attila verlegt zijn veroveringsplannen van Gallië naar Italië. Het gevaar van de Hunnen is geweken.

454

  • Moord op de Romeinse opperbevelhebber Flavius Aëtius. De verzwakking van het West-Romeinse Rijk, die volgt, heeft tot gevolg dat meerdere Germaanse volken hun macht in Gallië proberen te vergroten. Het antwoord van de Romeinen hierop is een veldtocht in de zomer van 457, onder leiding van Aegidius, tegen de Ripuarische Franken (Rijnfranken) aan de Rijn, waarbij Keulen ontruimd moet worden.

461

Bestand:Reame di Siagrio (486).png
Het Gallische koninkrijk (461-486)

463

476

481

Bestand:Verovering Gallie door de Franken v2.gif
Uitbreiding Frankische heerschappij onder Clovis
  • Clovis I wordt na de dood van Childerik I koning van het gebied beneden de Rijn, dat door de Salische (zuidwesten) en Ripuarische Franken (oosten) wordt bewoond (latere West-Francië)
  • Het graf van Childerik I in Doornik wordt in 1653 ontdekt, en geldt als het rijkste Frankische koningsgraf dat ooit is gevonden. Hij vecht enkele malen aan de zijde van de Romeinen, onder meer met Aegidius tegen de Visigoten bij Orléans in 463 en met comes Paulus tegen de Angelsaksen in Angers in 464.

493

494

Bestand:Chlodwigs taufe.jpg
Clovis I laat zich dopen door Remigius.

496

  • Clovis I laat zich dopen als hij overgaat naar het christelijke geloof, dat daarmee de officiële godsdienst in zijn rijk wordt. Dit maakt hem tot de held van de katholieke Gallo-Romeinse bevolking. De bekering van Clovis leidt de kerstening van West-Europa in, in de Lage Landen door voornamelijk de missionarissen Willibrord en Amandus. Dorpen krijgen als centrum een kerk.

~500

Bestand:Lex Salica Vandalgarius.jpg
Handschrift van de Salische Wet

511

~525

  • Een Friese koning van wie de naam niet is overgeleverd, verslaat tijdens de Slag aan de Rijn met zijn leger de Deense of Zweedse indringers, die worden aangevoerd door koning Hygelac.

~560

  • Chlotarius I verovert een deel van Friesland. Volgens de Frankische gewoonte is zijn rijk echter een persoonlijk gebied en wordt als zodanig bij zijn dood onder zijn zonen verdeeld. Vaak ontstaan door de rivaliteit onderlinge oorlogen, wat zorgt voor een machtsvacuüm in de randgebieden. Hierdoor kunnen de Friezen meermalen gebieden heroveren.

~570

Bestand:Austrasie752.jpg
Austrasië (in 752)
  • Sigebert I van Austrasië huwt in 567 de Visigotische prinses Brunhilde, wat de afgunst opwekt van vooral zijn broer Chilperik, die daarop Brunhilde's zuster Galswintha uit Spanje ontbiedt en met haar huwt.
  • Galswintha wordt in een hofintrige vermoord en Brunhilde wijst Fredegonde, een vooraanstaande courtisane van haar zwager, aan als oorzaak. Wanneer Chilperic ook nog met deze Fredegonde huwt betrekt de rivaliteit tussen beide koninginnen de twee koningen in een oorlog tegen elkaar.
  • Aartsbisschop van Parijs Germanus weet een tijdelijke vrede te regelen, waarbij de morgengavebezittingen van Galswintha aan Brunhilde toekomen.
  • Chilperic verbreekt de vrede door een inval van Autsrasië, maar wordt verslagen en vlucht naar Doornik. Een bede van Germanus aan Brunhilde om haar gemaal te overtuigen zijn broer te sparen wordt door haar genegeerd. Daarop wordt Doornik onder beleg geplaatst.
  • Fredegonde heeft twee huurmoordenaars geronseld, die Sigebert om het leven brengen in Vitry-en-Artois. Brunhilde wordt in gevangenschap meegevoerd naar Rouen. Daar huwt zij met een zoon van Chilperic en diens eerste vrouw, Childebert II, en eist in zijn naam het regentschap over Austrasië weer op. In de 33 jaar van haar bewind zorgt zij voor herstelling van de oude Romeinse wegen, bouwt veel kerken en abdijen, ook de nodige verdedigingsforten, herorganiseert de koninklijke financiën, en herstructureert het leger.
  • Na een opstand van adellijken, die Neustrië aanhangen, laat haar leger haar in de steek. Zij zal op gruwelijke wijze vermoord worden.
Bestand:Supplice de Brunehaut.jpg
"Doodstraf van koningin Brunhilde". Grandes Chroniques de France van Karel V van Frankrijk, 14e eeuw. Parijs, Bibliothèque nationale de France.

~600

  • In de 7e eeuw ontstaan veel dorpen, vaak strategisch gelegen aan een abdij, klooster, versterking, weg of rivier. De achtervoegsels 'heim' (thuis) (in vb. 'Stockheim' en 'Reckheim'), 'zele' (nederzetting) (in vb. 'Dudzele en 'Londerzeel') en 'gem' (plaats) (in vb. 'Waregem' en 'Zedelgem') wijzen daarop.
  • Dorestad komt tot bloei door de handel tussen de Chamaven van Hamaland, de Friezen en de Franken en met Scandinavië en Engeland.

614

630

  • Na een periode van interne strijd in Frankrijk, waardoor de Frankische invloed in de Lage Landen vrijwel verdwijnt, komt Dagobert I met een klein leger naar het noorden. In Utrecht wordt een kerkje gesticht. Na het overlijden van Dagobert volgt weer een periode van neergang van de Frankische macht en vervalt het kerkje.

~633

Bestand:Sint-Baafsabdij Gent, uitsnede uit kaart van Gent, 1534.jpg
Sint-Baafsabdij in Gent op een kaart van 1534, niet lang voor de afbraak.

639

~645

  • De heilige Eligius bezoekt de Andouerpii, de Antwerpenaren, die links en rechts van de beneden Schelde wonen. Hij richt zich op de kerstening van de Vlamingen, de inwoners van Antwerpen, de Friezen en de stammen langs de kust.
  • De hoofdgeul van de Schelde stroomt nog onder Zwijndrecht door, dus veel meer naar het Westen. In de 5de-6de eeuw groeien de oude afwaartse beddingen van de Schijnriviertjes en de rivierarm voor Antwerpen uit tot hoofdarm, en verzandt de geul voor Zwijndrecht.[13]
  • Amandus zou er op vraag van de Merovingische koning Dagobert I een kerk hebben gesticht, gewijd aan Sint-Pieter en Paulus.

~650

  • De Romeinse keerploeg keert weer terug om langzaam de haakploeg te vervangen, waardoor het land beter bewerkt kan worden en opbrengsten groter worden.

656

675

678

687

Bestand:St Hubert of Liège offers his services to Pepin of Heristal.jpg
Bisschop Hubertus van Luik biedt Pepijn van Heristal zijn diensten aan.
* Pepijn van Herstal, hofmeier van Austrasië, verslaat Bercharius, de hofmeier van Neustrië en Bourgondië, in de Slag bij Tertry, en neemt ook diens plaats in.

689

Bestand:Willibrord van Utrecht.jpg
Willibrord zet zich in voor de kerstening van de Friezen.

695

  • Willibrord wordt te Rome door paus Sergius I tot aartsbisschop der Friezen gewijd, dat wil zeggen van de Nederlanders boven de grote rivieren, met Utrecht als zijn zetel.
  • De Sint-Pieter en Pauluskerk van Antwerpen is in de 7de eeuw in handen van adel (Rauchingus) uit de omgeving van de Pepinieden, het geslacht van Karel de Grote, die deze kerk rond 695 wegschenken aan de heilige Willibrordus ter ondersteuning van de bekering van het gebied dat nu Nederland is.

714

  • Pepijn van Herstal overlijdt, waarna een opvolgingsstrijd uitbarst.

716

717

718

Bestand:Francia at the death of Pepin of Heristal, 714.jpg
Frankische rijk aan het begin van de burgeroorlog in 715

719

  • Radboud maakt plannen om andermaal het Frankenrijk binnen te vallen en trekt daartoe een groot leger samen [14]. Hij krijgt evenwel daartoe niet meer de gelegenheid, want door een ernstige ziekte getroffen sterft de Friese koning in de nazomer of vroege herfst van 719[15]. Radboud laat Friesland ontredderd achter zonder geschikte opvolgingskandidaat.

720-724

  • Door hofmeier Karel Martel wordt kort na de dood van Radboud een deel van de Friezen onderworpen. Vanaf 720 is het Friese gebied ten westen van de Vlie (Zeeland, Holland en Utrecht) in Frankische handen.
  • Karel Martel stelt Willibrord in staat om de zending onder de Friezen vanuit Utrecht te hervatten.
  • Karel voert campagnes tegen Beieren waarbij hij wordt gesteund door de Alemannen. De Beierse hertog Hugbert erkent het gezag van Karel.
  • Bonifatius wordt in 722 benoemd tot bisschop van de Germaanse gebieden die hij onder het gezag zou brengen van de Kerk van Rome.
  • Terwijl Karel langere tijd in Beieren verblijft, komt Ragenfried (nog altijd graaf van Anjou) in opstand. In 724 wordt deze opstand door Karel onderdrukt.

730

Bestand:Maaseik.Catharinakerk.kerkschat017.jpg
Relieken van Harlindis en Relindis, dochters van de stichters van het klooster, bewaard in de St. Catharinakerk, Maaseik
  • Karel Martel verslaat de Alemannen en doodt hun hertog Lantfrid. Hij benoemt geen opvolger, wat betekent dat hij zelf het feitelijke gezag over de Alemannen heeft.
  • Het klooster van Aldeneik bij Maaseik wort gesticht. (jaartal bij benadering).

732

734

  • Karel Martel verslaat in de Slag aan de Boorne de Friezen en doodt hun aanvoerder Poppo. De Franken plunderen Friesland en vernietigen heidense heiligdommen. Het Friese Rijk houdt op te bestaan, waarbij het gebied ten westen van de Lauwers in Frankische handen komt. Met deze Frankische overwinning is de macht van de Friese koningen gebroken.
  • De in dit jaar[bron?] gestichte kloosterschool bloeit later onder Gregorius van Utrecht op en wordt door de studie van Latijnse en christelijke literatuur één van de centra van de Karolingische renaissance.
  • Karel financiert zijn leger door kerkelijke bezittingen in beslag te nemen. De bisschoppen dreigen daarop om Karel te excommuniceren, wat alleen wordt voorkomen doordat Bonifatius krachtige steun aan Karel geeft.

740

Bestand:Charles Martel Saint Denis.jpg
De graftombe van Karel Martel, in de Kathedraal van Saint-Denis, het beeld dateert uit de Gotiek.
  • De gebieden van Karel Martel worden onder zijn volwassen zonen verdeeld: Carloman krijgt Austrasië en Alemannië (met Beieren als een vazalstaat), Pepijn de Korte Neustrië en Bourgondië (met Aquitainië als vazalstaat) en Grifo krijgt niets, hoewel sommige bronnen aangeven dat er over gesproken was hem een strook land tussen Neustrië en Austrasië te geven.
  • Pepijn III de Korte huwt Bertrada van Laon.

741

742

743

Bestand:20050921CathChartresB.jpg
Kathedraal van Chartres
  • Childerik III wordt na een interregnum van zeven jaar koning in naam van de Franken. Werkelijke heersers blijven de hofmeiers Pepijn en Carloman. Deze laatste trekt zich na vier jaar echter terug in een klooster.
  • In 743 of 748 wordt de eerste (Romaanse) Kathedraal van Chartres afgebrand door de Wisigoten van de Aquitaanse hertog Hunold bij de plundering van de stad. Een tweede kathedraal wordt dan gebouwd.

~750

751

  • Pepijn de Korte laat zich tot koning van de Franken zalven te Soissons.
  • Hij vervangt de referendaris, de beheerder van de koninklijke administratie -een leek- door een geestelijke kanselier. Het bestuur verbetert, maar topambtenaren zullen tot het eind van de 13e eeuw geestelijken zijn.

752

Bestand:Chrodegang.jpg
Bisschop Chrodegang, (Glas-in-lood in de Sainte Glossinde-kapel in Metz).

754

756

  • Pepijn verslaat Aistulf, de koning van de Longobarden en legt hem het verdrag van Pavia op. Hiermee verkrijgt de paus veel gebied, hoewel dat zonder keizerlijke toestemming op basis van een vervalst document gebeurt.

768

Bestand:Frankenrijk.jpg
De expansie van het Rijk der Franken onder Karel de Grote.
  • Pepijn dringt diep tot aan de Garonne door. Aquitanië ligt nu aan zijn voeten en de Basken geven zich gewonnen. Aquitaine is wel volledig verwoest na jaren oorlog en zal zich niet snel herstellen.
  • Karel de Grote wordt koning van het Frankische rijk, samen met zijn broer Carloman I, waarbij ze ieder de helft van het rijk besturen.
  • De Engelse missionaris Lebuïnus trekt de IJssel over. Hij is waarschijnlijk de stichter van Deventer.

771

Bestand:Hildegard Vinzgouw.jpg
Hildegard, Koningin-gemaal van Frankrijk
  • In 771 wordt Karel verliefd op Hildegard, de 13-jarige dochter van de machtige graaf Gerold van de Vinzgau uit Alemannië (dus een onderdaan van Carloman). Hij verstoot zijn vrouw, Desiderata, dochter van Desiderius, de koning van de Longobarden. Begin van het conflict tussen Karel en de Longobarden. Volgens de normen van die tijd is Hildegard echter nog niet huwbaar, en pas drie jaar later, als de paus verlegen zit om Karels hulp, zal het huwelijk erkend worden.
  • Carloman sterft op 5 december 771, waarna Karel koning wordt van het gehele Frankische rijk. Hij weet dit tijdens zijn heerschappij enorm uit te breiden. Alle vrije inwoners moeten een eed van trouw aan hem zweren, waardoor hij meer macht heeft dan zijn voorgangers.

772

773

  • Karel de Grote trekt, na een expeditie tegen de Saksen, de Alpen over en valt het Longobardenijk binnen.

774

775

  • De Franken vallen het land van de Saksen binnen. Zij weten tot aan de Wezer door te dringen en stationeren garnizoen in hun gebied.

776

Bestand:View on the waal janvangoyen.jpg
Gezicht op de Waal en de Valkhofburcht door Jan van Goyen, 1641. Een van de stukken uit de collectie van het Valkhofmuseum.

777

782

Bestand:Raban-Maur Alcuin Otgar.jpg
Hrabanus Maurus (links), gesteund door Alcuinus (midden), draagt zijn werk op aan aartsbisschop Otgar van Mainz (rechts)
  • Alcuinus wordt leraar aan het hof van Karel de Grote. Hij krijgt het beheer over verschillende abdijen.
  • Alcuinus is de meest prominente figuur van de Karolingische renaissance. Hij brengt de Franken in contact met de Latijnse cultuur die in Engeland nog bestond. Zijn grootste betekenis ligt in de rol die hij vervulde voor de verbreiding van wat in zijn dagen restte van de literatuur uit vroeger eeuwen. Oorspronkelijk zijn zijn eigen werken niet, maar ze hebben juist tot doel gehad de verbreiding van kennis te bevorderen. Als Karel de Grote's "minister van Onderwijs" zorgt Alcuinus voor het behoud van de literaire bronnen, voor de organisatie van de scholen, en voor het peil van het gegeven onderricht.
  • Karel de Grote vaardigt de Capitulatio de partibus Saxoniae uit. Het is een drakonische maatregel die de Saksen met strenge straffen (waaronder de doodstraf) bedreigt indien ze weerstand bieden aan de gedwongen kerstening.

785

788

789

  • Karel de Grote vertrouwt het bestuur van de grensgebieden met Bretagne aan zijn oudste zoon Karel toe, nu de oorlog tegen de Kelten op vrijwel niets is uitgelopen.
  • Met hulp van troepen van de Friezen, Saksen, Abodriten en Sorben valt Karel de Grote het land van de Slaven binnen. Hij dringt door in de richting van de Oostzee tot aan de rivier de Havel.

~790

Bestand:Liudger.jpg
Liudger geneest Bernlef
Bestand:800nc ex leg.jpg
Het Flevomeer groeit door afslag uit tot het Almere, in Zeeland erodeert het veen vrijwel volledig.

792

793

799

  • De rooftochten van de Vikingen strekken zich voor het eerst uit tot het grondgebied van de Franken.

800

~802

  • De Ewa quae se ad Amorem habet is de eerste wettekst die het heeft over een waterkering (sclusam, sluis) in het gebied van de de Lage Landen.

810

  • Godfried van Denemarken valt met 200 schepen Friesland aan als vergelding voor de pogingen van Karel de Grote om Denemarken bij zijn rijk te voegen, na daarvoor al de Danevirke versterkt te hebben. Hij wordt dat jaar vermoord door één van zijn Huskarls. Als verdediging tegen de aanvallen van de Vikingen laat Karel de Grote vlooteenheden plaatsen in Boulogne en Gent en maakt Friesland - wat in deze tijd strekt van Sincfala (het Zwin) tot de Wezer - een mark met de verplichting tot permanente paraatheid.
Bestand:Talisman de Charlemagne Tau.jpg
De talisman van Karel de Grote (thans in Reims)
  • Omstreeks deze tijd verrijst te Ingelheim (Duitsland) een paleis voor Karel de Grote. Het wordt ook in Karel ende Elegast vermeld.
  • Onder het bewind van Karel de Grote en zijn opvolger heerst er rust en vrede en bloeit de (landbouw)economie hoog op.

803

804

Bestand:Aachener Dom.jpg
Dom van Aken tussen 796 en 804 gebouwd.
  • De Dom van Aken wordt opgebouwd uit de hofkerk van Karel de Grote. Ze is gemaakt naar Byzantijnse voorbeelden. Bouwmeester is Odo van Metz.

805

  • De Saksen zijn eindelijk voorgoed verslagen. Karel de Grote zal nu iets anders aan zijn mannen moeten gaan bieden dan buit verworven door verovering.
  • De wijding tot het christendom van keizer Karel vindt plaats in de paltskapel van Karel de Grote in Aken.

806

Bestand:Germigny des Pres.jpg
Kerk van Germigny (806)

809

  • Karel de Grote stuurt zijn zoon Karel naar de Deense grens om zijn belaagde bondgenoten de Abodriten bij te staan. De Frankische prins trekt echter liever in het Baltische gebied op tegen minder geduchte tegenstanders.
  • Een Frankisch-Deense vredesconferentie in Beidenfleth aan de Stör leidt tot betere betrekkingen. De Abodritenvorst Drosuk zou door de Denen vrijgelaten worden, maar wordt uiteindelijk vermoord.
  • 26 maart - Liudger, Nederlands bisschop en missionaris overlijdt.

810

Bestand:Viking ship museum Roskilde Denmark 201172962.jpg
Nagebouwde Vikingschepen bij het Vikingschipmuseum in Roskilde, Denemarken
  • Koning Godfred van Denemarken vertoont opnieuw zijn overmacht ter zee. Hij houdt een strafexpeditie langs de Friese kust waar hij in een aantal schermutselingen rijke buit behaalt. Hij dwingt de Friezen schatting te betalen. Het Frankische leger en vloot komen te laat, als de Denen alweer vertrokken zijn.
  • Karel de Grote beveelt de bouw van vloten op alle bevaarbare rivieren om zich te weren tegen invallen van de Vikingen.
  • De ambitieuze Deense koning Godfred wordt in Friesland door zijn eigen lijfwacht vermoord. Zijn neefje Hemming volgt hem op.

811

812

Bestand:Charlemagne denier Mayence 812 814.jpg
Een munt van Karel de Grote met als opschrift: KAROLVS IMP AVG
("Carolus Imperator Augustus").
  • In Aken erkennen de Byzantijnse gezanten van Michael I Karel de Grote als βασιλευς ('basileus' keizer).

813

814

Bestand:AachenerDomSarg.jpg
Persephonesarcofaag van Karel de Grote in de Dom van Aken
  • Karel overlijdt aan een longontsteking en wordt opgevolgd door zijn enige nog levende zoon, Lodewijk de Vrome, waardoor het wederopgestane "West-Romeinse Rijk" nog een generatie lang ongedeeld blijft. Dit is een vrij zeldzame situatie, aangezien het Frankisch recht vereist dat het rijk verdeeld wordt onder de nog levende zonen, wat vaak voor onderlinge strijd en verdeeldheid zorgt.

815

  • Lodewijk de Vrome zet de uitbouw van een kustverdediging tegen de Noormannen verder.
  • Lodewijk de Vrome valt Jutland binnen. Hoewel de Danevirke geen hindernis blijkt, weten de Denen zich op het eiland Funen te verschansen, beschermd door een overmacht ter zee. De Franken trekken zich na enige tijd onverrichter zake terug.

816

Bestand:Louis Ier le Pieux ou le Débonnaire.jpg
Lodewijk de Vrome

818

  • Bisschop Theodulf van Orléans wordt afgezet en gevangengezet, nadat hij betrokken geraakt was bij een samenzwering van de koning van Italië, Bernard tegen Lodewijk de Vrome.

819

  • Lodewijk de Vrome treedt in het huwelijk met Judith Welf.
  • de Nederzetting Hat-Heim wordt voor het eerst vermeld. Deze nederzetting staat nu bekend als het historische stadje Hattem in Gelderland.

820

Bestand:Aerial View of the Monastry of Sankt Gallen 14.02.2008 14-48-17.JPG
Abdij van Sankt Gallen

826

830

  • Bij de Franken ontstaat een burgeroorlog die tot 834 zal duren tussen keizer Lodewijk de Vrome en zijn zoons over de verdeling van zijn rijk na zijn dood.
    • April - Lodewijk de Vrome bereidt een veldtocht tegen de Bretons voor, maar zijn oudere zoons komen tegen hem in opstand. De keizer wordt onder huisarrest geplaatst.
    • Lodewijk de Vrome weet door geheim overleg met zijn jongere zoons een wig te drijven in het bondgenootschap dat Lotharius steunt. Hij belooft Lodewijk de Duitser en Pepijn van Aquitanië gebiedsuitbreiding.
    • Oktober - Op de vergadering van Nijmegen weet Lodewijk de Vrome zijn vrijheid te herkrijgen en terug te keren op de troon. Lotharius keert vernederd naar Italië weer.

833

  • De Franksiche koning Lodewijk de Vrome wordt bij Colmar door zijn eigen zoons verslagen en moet voorlopig aftreden. Lotharius volgt zijn vader op.

834

Bestand:Frisia 716-la.svg
Dorestad in vroegmiddeleeuws Nederland
Bestand:Leiden-dorestad.jpg
Fibula van Dorestad uit circa 775-800 gevonden in een put, thans in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden
  • Vikingen plunderen Dorestad en Quentovic tot 837. Dorestad, dat nu één van de belangrijkste en succesvolste handelssteden in Noordwest-Europa is, weet zich steeds te herstellen, maar vervalt uiteindelijk, waarschijnlijk door verzanding van de Kromme Rijn.

836

  • De Annales Fuldenses vermelden dat Antwerpen in 836 door de Noormannen wordt gebrandschat. Deze raid past in een reeks aanvallen waarbij ook het Frankische garnizoen in de koninklijke villa op Walcheren wordt verslagen en de Vikingen van Harald en Rorik de Schelde onder controle krijgen (tot 876).
  • De Zak- en Mattestraat zijn de eerste straten van het dorp Antverpia, ten tijde van de Noormannen.

837

  • Denen bestormen een fort op Walcheren en doden een groot aantal verdedigers.

838

  • Lodewijk de Vrome belegt een bijeenkomst in Nijmegen om maatregelen tegen de aanvallen van de Vikingen te bespreken.
  • Een Deense aanval in Frisia blijft uit doordat de Deense vloot in een storm vergaat.
  • Gezanten van de Deense leider Hárekr bereiken de keizer en verzekeren dat zij onruststokers zelf ter dood gebracht hebben. Op hun verzoek het gebied van de Friezen en Obodriten over te dragen wordt niet ingegaan.
  • Het dorp Duiven wordt voor het eerst genoemd in een document als het dorp Thuvine. Dit is het dorp in Gelderland waar de laatste zondag in augustus de jaarlijkse sacramentsprocessie nog in het openbaar trekt.
  • Door tegenstanders van de kerstening uit Walcheren wordt bisschop Frederik van Utrecht vermoord.
  • Bij de stormvloed van 838 op 26 december raakt een groot deel van Noordwest-Nederland onder water. De Lek breekt door ten koste van de Kromme Rijn.

839

840

  • Door de ramp, maar ook door de twisten tussen Lodewijk en zijn zoons neemt de Karolingische macht in de Lage Landen verder af. Een twist over de opvolging zal tot deling van het rijk leiden.
  • 20 juni: Lodewijk de Vrome, koning der Franken en keizer overlijdt.
  • In een poging de aanvallen van de Vikingen te weren, beleent Lotharius I de Deense broers Rorik en Harald met Friesland.

841

843

Bestand:Partage de l'Empire carolingien au Traité de Verdun en 843.JPG
Verdeling van het Frankische Rijk bij het Verdrag van Verdun (843):

██ Karel de Kale (West-Francië)

██ Lotharius I (Midden-Francië)

██ Lodewijk de Duitser (Oost-Francië)

844

850

  • Oudste stadskerk Sint-Salvator, oorspronkelijk een Romaans kerkje, wordt gebouwd in Brugge.
  • Brugge, gelegen op of bij het punt waar de pagus Flandrensis (Vlaanderengouw), de pagus Rodanensis (Rodenburg- of Aardenburggouw) en de pagus Mempiscus (Mepsegouw) elkaar raken, staat nog rechtstreeks in verbinding met de Noordzee en oefent de functie uit van handelsnederzetting.
  • De stad Brugge is een uitgelezen doelwit voor de Noormannen omwille van de strategische ligging en haar functie als gouwhoofdplaats, waar de vertegenwoordiger van het centrale gezag zetelt. Daarom wordt in de loop van de eerste helft van de 9e eeuw, dus nog vóór het aantreden van de eerste met naam bekende graaf van Vlaanderen, Boudewijn I (862-879), ter hoogte van het huidige Burgplein een versterkte burcht met aarden wallen en paalwerk gebouwd. De versterkte burcht ligt op het knooppunt van de mogelijk Romeinse weg Oudenburg-Aardenburg en de Reie en met een oppervlakte van circa 1 ha.

854

  • Er wordt opnieuw een bijeenkomst van de drie koningen van het Frankische Rijk georganiseerd, maar Lodewijk de Duitser weigert deze bij te wonen.

855

Bestand:Deling Prüm 855.png
  • Met het Verdrag van Prüm wordt na de dood van keizer Lotharius het Middenrijk onder zijn drie zoons verdeeld, waarbij Lotharius II het noordelijke deel krijgt, het koninkrijk Lotharingen. Het Rijk der Franken heeft nu vier koningen en een keizer van twee verschillende generaties. De broederlijke samenwerking komt hiermee aardig op de tocht te staan.
  • Volgens de legende zou Pausin Johanna in dit jaar verkozen zijn.
  • Er wordt vermeld dat Wichman de graaf van Hamaland is, een gouwe die in verband met de Chamaven wordt gebracht.
  • Na het overlijden van de kinderloze Karel van Provence in 863 worden diens bezittingen verdeeld onder zijn twee broers.

857

858

Bestand:Francia occidentalis es.svg
West-Francië

864

  • In de Lage Landen heerst watersnood. De loop van de rivier bij Dorestad verschuift, waardoor de stad nog meer in de problemen komt.

870

  • Na het overlijden van de volgens de wet kinderloze Lotharius II in 869 wordt zijn rijk verdeeld in het Verdrag van Meerssen. Zijn ooms, Karel de Kale en Lodewijk de Duitser, respectievelijk de koningen van West- en Oost-Francië, verdelen de nalatenschap van Lotharius II. In Lotharingen wordt de grens tussen het Franse en Duitse koninkrijk gevormd door de loop van de rivieren de Maas, de Ourthe en de Moezel. Italië en Bourgondië worden bij het Duitse Rijk gevoegd.

875

Bestand:OLVBrugge.jpg
De OLV-kerk van Brugge gezien vanaf de Rozenhoedkaai.
  • De Noormannen onder leiding van Rollo vallen Walcheren binnen. Ze plunderen en brandschatten het eiland. De bewoners roepen de Friese koning Radboud en de Henegouwse graaf Reinier te hulp. Deze laatste komt inderdaad maar wordt verslagen en de Noormannen achtervolgen hem over de Schelde, onderwijl de oevers plunderend.
  • De Onze-Lieve-Vrouwkerk in Brugge wordt gebouwd.De oudste tastbare bron waarop voor het eerst de naam van de stad wordt gebruikt zijn enkele munten van voor 875. Ze vermelden Bruggia en Bruccia.

878

880

Bestand:Viking Expansion.svg
Scandinavische vestigingen in de achtste (donker rood), negende (rood), tiende (oranje) en elfde (geel) eeuw. Groen duidt de gebieden aan die frequent door Viking raids werden geteisterd.

881

882

884

  • Karel de Dikke betaalt Godfridus en Sigifridus 2412 pond goud en zilver om deze Vikingen af te kopen van plundering en tevens hun bekering tot het christendom te bekostigen. Sigifridus krijgt Friesland als "leen" en Godfried vestigt zich in de Rijndelta vanwaaruit hij het Frankenrijk desondanks toch verder plundert.
  • Ook de Westfrankische koning Carloman is gedwongen schatting te betalen.
  • De Westfrankische edelen nodigen keizer Karel de Dikke, koning van het Oost-Frankische Rijk en Italië, uit ook het westen over te nemen. Hiermee is het Karolingische Rijk ' herenigd '.

885

  • Godfried wordt opgepakt door Hendrik van Babenberg en te Herispich om het leven gebracht vanwege zijn aandeel in het complot met Hugo, de broer van Gisela, tegen Karel de Dikke. Zijn zwager Hugo worden de ogen uitgestoken.
  • De Fries Gerolf is bij de terechtstelling betrokken en wordt in 889 beleend met Kennemerland en het gebied rond Tiel. Gerolf wordt wel gezien als de stamvader van het Hollandse huis, al worden tot ± 1100 de bewoners van zijn gebied nog Friezen genoemd.

886

  • Oktober. Keizer Karel de Dikke komt in persoon met een leger naar Parijs en legert op de heuvel van Montmartre buiten de stad. Hij weet echter niet beter dan de Noormannen af te kopen en ze toe te staan in Bourgondië te 'overwinteren' (lees: plunderen). De doodzieke keizer trekt zich terug op zijn landgoed. Dit is echter een grote klap voor de geloofwaardigheid van de Karolingische koningen.

888

  • Na de dood van Karel de Dikke begint de lokale adel steeds meer het heft in handen te nemen. De zwakte van het Karolingisch gezag en het onvermogen om de burgerbevolking tegen de Noormannen te beschermen speelt daar een belangrijke rol in.
  • In Francia zorgt de dood van Karel de Dikke voor een machtsvacuüm. De wettige opvolger Karel de Simpele is te jong en te zwak en zo wordt graaf Odo van Parijs, zelf geen Karolinger, tot koning gezalfd.
  • Boudewijn II, zelf een kleinzoon van Karel de Kale en dus wel een Karolinger doet geen poging Odo het koningschap te betwisten, maar erkent hem ook niet. In plaats daarvan tracht hij als graaf van Vlaanderen zijn gebied verder uit te breiden.

889

891-892

  • Slag bij de Dijle: Arnulf van Karinthië verslaat de Vikingen die al 13 jaar het land onveilig maken bij Leuven, waarmee hij een einde maakt aan hun overheersing. De meeste Noormannen trekken zich nu terug tot Boulogne. Een deel van hen probeert naar Engeland terug te keren maar koning Alfred weert hen af. Anderen blijven echter en vermengen zich met de autochtone bevolking.
  • Boudewijn II maakt van de verwarde toestand gebruik om zijn eigen macht uit te breiden. Hij richt houten versterkingen op in Sint-Omaars, Brugge en Gent.

896

898

  • Everhard Saxo, de graaf van Hamaland wordt vermoord door de Fries Waldger.
  • Koning Odo uit het Robertingische Huis (de voorouders van het Huis Capet) wordt door de Karolingische partij gedwongen Karel de Eenvoudige aan te wijzen als zijn opvolger. Daarmee wordt het Karolingische Huis hersteld op de troon van Francia. Odo's broer Robert krijgt echter een flink gebied tussen Seine en Loire in bezit.

~899

  • De historische bronnen bevestigen het bestaan van Antwerpen als vroege stad aan het einde van de 9de eeuw. Ze wordt als vicus of handelswijk omschreven.

~900

Bestand:Hanswijk madonna.JPG
Hanswijkprocessie (Mechelen, België)
  • De vroegste handschriften van het ‘processionale’ type dateren uit de 10e eeuw. Deze processies brachten al veel vroeger (christelijke) verenigingen en lokale volkspraktijken met betrekking tot de oogst tezamen. Oude geliefde gezangen, vaak van heidense origine zoals de processie zelf, en litanieën worden mits enige aanpassing in leven gehouden en opgetekend in responsoriums. De rituele processie of 'ommegang' blijft tot op vandaag vooral in de zuidelijke Nederlanden voortbestaan. Sommige zijn uitgegroeid tot grote culturele evenementen.

907

  • Boudewijn II van Vlaanderen laat Herbert I van Vermandois uit de weg ruimen, die zijn pogingen op machtsuitbreiding aan de bovenloop van de Somme in de weg stond.

910

  • De Noormannenhoofdman Rollo wordt verslagen bij Auxerre en trekt zich terug richting Chartres. De bisschop van deze stad vraagt om hulp, en koning Karel de Eenvoudige stelt voor om Rollo het gebied rond Rouen aan te bieden om zich te vestigen.
Bestand:Dehio 212 Cluny.jpg
Reconstructieschets van de Abdij van Cluny
Bestand:Clocher abbaye cluny 3.JPG
De twee overgebleven torens van de kloosterkerk van Cluny.

911

  • Koning Karel de Eenvoudige, ook de Simpele, bereikt bij Saint-Clair-sur-Epte een overeenkomst met Noormannenhoofdman Rollo. Deze wordt graaf van de Noormannen, laat zich dopen en zweert de eed als leenman van de koning. Hij krijgt daarvoor het gebied tussen het Kanaal en de rivieren Epte, Eure en Dives. Dit is de kern van het latere hertogdom Normandië.
  • Lodewijk het Kind overlijdt. Hij is de laatste Karolinger in Oost-Francië, maar er is geen sprake van dat de Karolingse West-Frankische koning Karel de Eenvoudige de macht overneemt, de rijkseenheid is voorbij. Hoewel Oost-Francië ook uiteen had kunnen vallen in de vier stamhertogdommen Franken, Saksen, Beieren en Zwaben, kiezen de rijksgroten Koenraad, de hertog van Franken, die echter alleen over zijn eigen gebied reële macht heeft. In Lotharingen kiest men er echter wel voor om zich onder Karel de Eenvoudige te scharen.

918

  • Met zijn harde en gewelddadige politiek en zijn strijd tegen de Vikingen heeft Boudewijn II van Vlaanderen in de jaren na 900 zijn positie en die van zijn graafschap veilig gesteld. De laatste periode van zijn bewind tot aan zijn dood in 918 is rustig verlopen. Boudewijn wordt begraven in de abdij van Sint-Bertinus (maar wordt na de dood van zijn vrouw (929) bijgezet in de Sint-Pietersabdij van Gent.)
  • De Vikingen vallen Bretagne binnen.

920

922

  • Karel de Eenvoudige laat op 15 juni een akte opmaken in Pladella Villa, waarin hij graaf Dirk I "Hollant ende die kerck t'Egmonde met haren toebehoren" schenkt, als dank voor zijn steun bij een opstand van zijn vazallen. Egmond ligt ten noorden van de bezittingen die hij van Gerolf heeft gekregen en sluit daar dus uitstekend op aan. Kort hierna sticht hij er de Abdij van Egmond. Pladella Villa was gelegen op het grondgebied van Bladel en Netersel, zodat hier de wieg van het gewest Holland heeft gestaan.
Bestand:Central Europe 919-1125.jpg
Historische kaart 919-1125.

923

925

  • Na in 922 Karel de Eenvoudige al uit Lotharingen te hebben verdreven, lijft Hendrik de Vogelaar ook Holland, Kennemerland en Texel als onderdeel van Lotharingen in. De band van dit deel van de Lage Landen met het Duitse rijk zal officieel tot 1648 blijven bestaan.
  • Antwerpen wordt tussen 923 en 927 bij Oost-Francië ingedeeld en is tegelijkertijd hoofdplaats van de pagus Rien. De Schelde fungeert als grensrivier tussen West-Francië, (Frankrijk) (linkeroever) en Oost-Francië (Duitsland) (rechteroever).
  • Koning Giselbert II van Maasgouw, lekenabt van een aantal grote abdijen, moet zijn soevereiniteit overdragen aan de Duitse vorst Hendrik de Vogelaar. Hij ontvangt het in leen terug als Hertogdom Lotharingen.
  • Na de dood van aartsbisschop Seulfus van Reims weet koning Rudolf I zijn vijfjarig zoontje op de aartsbisschoppelijke troon te zetten. Hij breidt daarmee zijn macht aanzienlijk uit.

927

932

Bestand:Arms of Flanders.svg
Wapen van Vlaanderen

936

938

939

942

944

  • Otto I stelt zijn broer Bruno de Grote aan als hertog van Lotharingen. Deze is ook aartsbisschop van Keulen en kan als geestelijke niet trouwen, waardoor Otto niet hoeft te vrezen dat Bruno een eigen dynastie zal vestigen, zoals in andere delen van zijn rijk. Deze benoeming legde de basis van het Ottoonse stelsel, waardoor de Duitse koning in vergelijking met de koningen van omringende landen - die vaak slechts werkelijke macht bezitten in een klein gebied, terwijl hun vazallen dynastieën stichten - veel invloed kunnen uitoefenen
  • Eerste vermelding van het Drentse esdorp Amen
Bestand:St Servaas Maastricht.jpg
Sint-Servaasbasiliek Maastricht.

~950

  • Er wordt tol op het handelsverkeer op de Schelde geheven, hetgeen aantoont dat de stad Antwerpen onder controle is van het hoogste gezag, dat van Keizer Otto I (de Grote). Door hem en zijn opvolgers wordt de versterking van Antwerpen verder omgevormd tot burcht, met een prestigieuze Walburgakapel en een indrukwekkende stenen muur die aangelegd wordt rond het jaar 1000.
  • De Wachtendonckse Psalmen zijn een vertaling uit het Latijn naar het Oud-Oostnederfrankisch.
  • Aanvankelijk op kleine schaal beginnen ontginningen in de enorme veengebieden in Holland en rond Utrecht.

956

962

963

964

966

  • Stichting van het Benedictijnse klooster op de Mont-Saint-Michel in Frankrijk. Burgers komen er op het rotseiland wonen.
  • In een schenkingsacte van keizer Otto I aan het Sint-Pantaleonsklooster te Keulen wordt het eiland Urk voor het eerst vernoemd.

967

968

  • Het Gooi wordt overgedragen aan de Abdij te Elten.
  • Otto I wordt bij Bari verslagen door de Byzantijnen.
  • juni - Het gezantschap van Liutprand van Cremona aan het Byzantijnse hof wordt een mislukking. Nicephorus II Phocas weigert de zoon van Otto met een Byzantijnse prinses te laten trouwen.
  • Otto I organiseert de evangelisatie onder de Saksen en sticht het aartsbisdom van Maagdenburg en de bijbehorende bisdommen Meissen, Merseburg en Zeitz met het oogmerk de Slaven van het Elbe-gebied te bekeren.

970

Bestand:Lotharingen-959.svg
Groen: Neder-Lotharingen na 977

~975

Bestand:Evangeliarum van Egmond.jpg
Evangeliarum van Egmond.
Bestand:Codex egberti - egbert.jpg
Egbert van Trier in de Codex Egberti.

978

979

  • Otto II opent een politieke tegenaanval door Karel, de broer van de Roomse koning Lotharius III, tot tegenkoning van West-Frankenland uit te roepen. Deze aanval mislukt, omdat Karel niet door de adel en de kerkvaders in West-Francië wordt gesteund. Otto II en Lotharius III sluiten daarop vrede.

983

987

993

996

998

  • Volgens sommige bronnen wordt het Keltische Samhain-feest door de abt van Cluny gekerstend.

Tijdlijn van de geschiedenis van België en Jaartallentabel België
Tijdlijn van de geschiedenis van Nederland

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

rel=nofollow