1 en 2 Samuël

1 en 2 Samuel
Auteur	toegescheven aan Samuel en Gad
Tijd	1000-500 v.Chr.
Taal	Hebreeuws
Categorie	Geschiedenis
Hoofdstukken	31, 24
Vorige boek	Ruth (in de Tenach Richteren)
Volgende boek	1 en 2 Koningen

De boeken 1 en 2 Samuël (Hebreeuws: שמואל) zijn onderdelen van de Hebreeuwse Bijbel.

Naamgeving

De vertalers van de Septuaginta beschouwden de boeken van Samuël en Koningen als een geheel en noemden dit „de boeken van het koninkrijk”. Deze indeling werd door de vertalers van de Vulgata overgenomen, maar onder de titel „De boeken van de koningen”, maar zij erkenden ook de indeling van Samuël (Liber Primus Samuelis, quem nos Primum Regum dicimus). De twee boeken van Samuël noemde men dan de eerste twee boeken van Koningen, en niet, zoals in de protestantse versies, het eerste en tweede boek van Samuël. Het is onder Rooms-katholieke schrijvers gebruikelijk om met 1 en 2 Samuël de Hebreeuwse tekst aan te duiden, in andere gevallen gebruiken zij 1 en 2 Koningen.

Vermoedelijk vormden de twee boeken oorspronkelijk één boek Samuël.

De benaming van de boeken lijkt ongelukkig gekozen, want Samuël overlijdt reeds halverwege het eerste boek.

Auteurschap

In de klassieke rabbinale opvatting werden de eerste 24 hoofdstukken door Samuël geschreven. Als auteurs van de overige hoofdstukken worden de profeten Gad en Nathan gezien. Dit wordt ook ondersteund door 1 Kronieken 29:29: „De geschiedenissen van de koning David, de eerste en de laatste, zie, zijn die niet geschreven in de geschiedenissen van Samuël, de ziener, en in de geschiedenissen van Nathan, en in de geschiedenissen van Gad, de ziener”. Gad zou dan ook degene zijn die het geheel gecompleteerd heeft in de huidige vorm.

Volgens de moderne tekstkritische benadering zijn deze twee boeken een compilatie van een aantal verschillende oudere bronnen. Davids hofschrijver zou één daarvan geweest kunnen zijn. Hoewel de bronnen volgens verschillende critici zeer eenvoudig te onderscheiden zouden zijn, kunnen zij het moeilijk eens worden over de exacte bronteksten. De meeste critici aanvaarden in hoofdlijnen de theorie van Wellhausen en Budde, waarin de bronnen E (Elohist), J (Jahwist) en RD (deuteronomische school) worden onderscheiden.

1 Samuël

Inhoud

Het eerste boek beslaat een periode van ongeveer honderd jaar, en begint met de geboorte van Samuël. Het valt uiteen in:

1. Het richterschap van de hogepriester Eli (hoofdstuk 1-4)
2. Het richterschap van Samuël (hoofdstuk 5-12)
3. Het koningschap van Saul, onbetwist (hoofdstuk 10-15)
4. De opkomst van David - zijn periode als rebel / vluchteling (hoofdstuk 16-30)
5. De dood van Saul (hoofdstuk 31)

Thema/boodschap

Het boek toont Eli en Samuël als laatste van de richters. Vooral Samuël speelt een belangrijke rol. Hoewel hij grote gevaren ziet in een monarchie, gaat hij daar onder druk toch mee akkoord. Op Gods aanwijzing zalft hij Saul tot koning. Saul wijkt echter af van God, en Samuël krijgt opdracht David tot koning te zalven. Hiermee is het tijdperk van de richters ten einde, en het tijdperk van de koningen begonnen.

David is eerst Sauls protegé, maar verliest diens gunst wanneer hij grotere successen boekt dan Saul zelf. David wordt, ondanks een grote vriendschap voor prins Jonathan, vluchteling. Steeds meer mensen sluiten zich bij hem aan, en David zoekt met zijn kleine strijdmacht toevlucht bij Sauls tegenstanders, de Filistijnen.

2 Samuël

Inhoud

Het tweede boek bevat de periode van Davids regering, en beslaat ongeveer 50 jaar.

1. De regering van David over Juda (hoofdstuk 1-2)
2. Burgeroorlog tussen Juda en de rest van Israël (hoofdstuk 3-4)
3. David regeert over heel Israël, in diverse oorlogen worden de buurlanden verslagen (hoofdstuk 5-12)
4. Diverse opstanden, vooral door zijn eigen kinderen (hoofdstuk 13-24)

Thema/boodschap

Na Sauls dood wordt David door de stamoudsten van de stam Juda tot koning over Juda gekozen. In de slepende, passieve burgeroorlog die nu volgt, wint David aan invloed ten koste van Sauls familie. Sauls generaal Abner, een neef van Saul, is ten slotte bereid de macht aan David over te dragen. Joab, Davids generaal, vermoordt hem echter.

Ook de andere stammen erkennen David nu als koning. De zo ontstane nieuwe staat wordt direct belaagd door oude en nieuwe vijanden: Filistijnen, Moabieten, Ammonieten, Syriërs. Naar buiten toe is Davids macht nu stevig gevestigd, de grens loopt tot aan de „grote rivier”, de Eufraat.

In Davids gezin rijzen echter grote problemen. David pleegt overspel met Batseba, de vrouw van een van zijn moedigste soldaten. Een zoon (Amnon) randt zijn halfzus Tamar aan, en wordt hiervoor door zijn halfbroer Absalom vermoord. David verbant Absalom naar het buitenland, maar laat zich door zijn generaal Joab overhalen hem terug te laten komen. Absalom komt in opstand, en David moet uit Jeruzalem vluchten. Joab weet Absalom te verslaan, en doodt Absalom bij zijn gevangenname. Hierna volgen nog verscheidene kleinere opstanden.

Zowel 1 als 2 Samuël verschaffen veel achtergrondinformatie over zijn liederen in het Bijbelboek Psalmen.

Relatie met andere boeken

Het boek volgt op Ruth in de christelijke canon en op Richteren in de Hebreeuwse.

Doordat de auteurs gedeeltelijk dezelfde bronnen gebruikten, bestaan er overlappingen tussen 2 Samuël en 1 Kronieken. Het is opmerkelijk dat het gedeelte over Davids zonde met Batseba ontbreekt in het corresponderende gedeelte in 1 Kronieken 20.

Weblinks

•   (en) Samuel, Books of, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )

•   (en) First and Second Samuel, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )

•   (en) Samuel, Books of, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

Bijbelboeken