Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Volksrepubliek China
| Volksrepubliek China 中华人民共和国 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó | ||||||
| ||||||
| Volksrepubliek China | ||||||
| Basisgegevens | ||||||
| Officiële landstaal | Mandarijn, Kantonees en andere Chinese talen | |||||
| Hoofdstad | Peking | |||||
| Regeringsvorm | Volksrepubliek Presidentiële republiek met een eenpartijstelsel | |||||
| Staatshoofd | President Xi Jinping | |||||
| Regeringsleider | Premier Li Qiang | |||||
| Religie | Chinese volksreligie, boeddhisme, taoïsme, confucianisme / voorouderverering, christendom, islam | |||||
| Oppervlakte | 9.596.961 km² [1] (2,8% water) | |||||
| Inwoners | 1.412.360.000 (2021) | |||||
| Bijv. naamwoord | Chinees | |||||
| Inwoneraanduiding | Chinees (m./v.) Chinese (v.) | |||||
| Overige | ||||||
| Volkslied | Mars van de vrijwilligers | |||||
| Munteenheid | Renminbi (CNY)
| |||||
| UTC | +8 | |||||
| Nationale feestdag | Verjaardag van het ontstaan van de Volksrepubliek China, 1 oktober (1949) | |||||
| Web | Code | Tel. | .cn | CHN | 86 | |||||
| Voorgaande staten | ||||||
| ||||||
| Volksrepubliek China | ||||||||||||||||
| Naam (taalvarianten) | ||||||||||||||||
| Traditioneel | 中華人民共和國 | |||||||||||||||
| Vereenvoudigd | 中华人民共和国 | |||||||||||||||
| Hanyu pinyin | Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó | |||||||||||||||
| Jyutping (Standaardkantonees) | zung1 waa4 jan4 man4 gung6 wo4 gwok3 | |||||||||||||||
| ||||||||||||||||
China (uitspraak: [ˈʃina]; Vereenvoudigde Chinese karakters: 中国; Traditionele Chinese karakters: 中國; Hanyu pinyin: Zhōngguó), voluit Volksrepubliek China (Vereenvoudigde Chinese karakters: 中华人民共和国; Traditionele Chinese karakters: 中華人民共和國; Hanyu pinyin: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó), is een land in Oost-Azië. De Volksrepubliek China heeft een sterk gecentraliseerd en autoritair bestuur met een communistische staatsinrichting en een eenpartijstelsel, maar een semi-vrije markt en sterk geïndustrialiseerde en snel groeiende economie. De hoofdstad is Peking (Beijing) en de grootste stad is Shanghai. Daarnaast liggen in China tientallen andere miljoenensteden. Bestuurlijk is de volksrepubliek verdeeld in 23[2] provincies, vijf autonome regio's, vier stadsprovincies en twee speciale bestuurlijke regio's.
Met een bevolking van 1,4 miljard is China qua inwoners het tweede grootste land ter wereld (na India). Met een oppervlakte van is het land vierde qua oppervlakte (na Rusland, Canada en de Verenigde Staten[3]).
China kent diverse landschappen, met hoge gebergtes als de Tian Shan en de Himalaya en de Taklamakan- en de Gobi-woestijnen in het westen, en vruchtbare vlaktes en plateauland in het oosten. Deze laatste kennen in het noorden een landklimaat met zeer koude winters, maar in het zuiden subtropische regenwouden aan de grens met Vietnam en Laos. Het grondgebied wordt in het noorden begrensd door Mongolië en Rusland, in het oosten door Noord-Korea, en in het westen door Afghanistan, Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan en Pakistan. In het zuiden zijn India, Nepal, Bhutan, Myanmar, Laos en Vietnam de buren. Daarnaast heeft China een kustlijn van 6400 km aan het oosten en zuiden die grenst aan de Gele Zee, de Oost-Chinese Zee en de Zuid-Chinese Zee.
China is een van de vroegste centra van beschaving en werd vrij vroeg in de wereldgeschiedenis een groot verenigd land met een geavanceerde cultuur op het vlak van kunst en wetenschap. Door de millennia heen verenigden keizerlijke dynastieën China tijdens stabiele perioden, die werden afgewisseld met perioden van politieke onrust en verandering. De Volksrepubliek ziet deze dynastieën als haar directe voorgangers. De eerste keizer, Qin Shi Huangdi, kwam in 221 v.Chr. aan de macht door het land voor het eerst te verenigen. Hij liet het Terracottaleger en de eerste Chinese Muur achter. De laatste keizerlijke dynastie, de Qing, kwam in 1911 ten einde toen de Republiek China werd uitgeroepen. Het midden van de 20e eeuw was echter een periode van chaos en rampspoed, met de militaire inval van Japan, de Chinese Burgeroorlog, en economisch wanbeleid en hongersnoden onder Mao Zedong, onder wiens leiding de communisten in 1949 de burgeroorlog wonnen. De Volksrepubliek wordt internationaal erkend sinds 1971, toen het de plaats van de Republiek China, Taiwan, innam als Chinese vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties. De traditionele cultuur van het land, die vooral wordt gekenmerkt door taoïsme, confucianisme en boeddhisme, is na meer dan een halve eeuw communistisch bestuur grotendeels uit het dagelijks leven verdwenen. Sinds het begin van economische hervormingen in 1978 heeft China een spectaculaire economische groei doorgemaakt. De tiende president van de Volksrepubliek, Xi Jinping, leidt het land sinds 2013 op een toenemend nationalistische en autoritaire wijze. Xi heeft de politieke vrijheden verder beperkt en de macht van de president vergroot.
Etymologie
De Nederlandse woorden China en Sino- stammen vermoedelijk af van 'Qin' (秦, Qín), de naam van de eerste keizerlijke dynastie. Deze naam is vanaf die dynastie via verschillende talen langs de Zijderoute naar Europa overgedragen. De niet-verwante Chinese naam voor China is 'Zhōngguó' (中国), hetgeen betekent: 'Het Rijk van het Midden'.
Tijdens de Chinees-Japanse oorlogen (1894-1895 en 1937-1945), werd China door de Japanners "Shina" (支那) genoemd; sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog spreken de Japanners officieel eveneens van 中国 (in het Japans uitgesproken als Chūgoku). In het Chinees wordt 支那 thans nog gebruikt om te verwijzen naar gebieden zoals Indochina (Chinees: 印度支那; Hanyu pinyin: Yìndù-Zhīnà).
Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
China is een van de vroegste centra van beschaving en werd vrij vroeg in de wereldgeschiedenis een groot verenigd land met een geavanceerde cultuur op het vlak van kunst en wetenschap.
De eerste dynastie zou al rond 2200 v.Chr. ontstaan zijn, in het huidige Henan. Onder het regime van de Zhou-dynastie (1122 v.Chr. – 256 v.Chr.) ontwikkelde zich de basis voor de latere Chinese cultuur, literatuur en filosofie. Pas in 221 v.Chr kwam de eerste keizer, Qin Shi Huangdi, aan de macht, die het land verenigde na eeuwen van onrust. Hij liet onder andere het Terracottaleger en de Chinese Muur achter toen hij in 210 v.Chr. stierf. De naam China is overigens ook afgeleid van Qin.
Het laatste keizerrijk
Onder de laatste, door de Mantsjoes geleide, dynastie (de Qing-dynastie) nam de invloed van Russen en de Westerse koloniale machten toe. In de 19e eeuw leidden beperkingen op de handel door de Chinezen en de smokkel van opium door de Britten tot de Opiumoorlogen. Na de overwinning van de Britten in 1860 werd de Conventie van Peking (1860) opgesteld. Onder druk van de Britse en Franse troepen werd de Qing-dynastie in het ongelijke verdrag gedwongen afstand te doen van o.a. Kowloon (Hongkong) aan het Britse rijk, en delen van het oorspronkelijke leefgebied van de Mantsjoes, het huidige Kraj Amoer, aan het Russische rijk. Kort erna werd een verdrag gesloten met Portugal, dat het recht kreeg op bestuur van Macau. Intussen vond de door de protestantse Hong Xiuquan geleide Taiping-opstand plaats. Deze opstand kostte aan twintig tot dertig miljoen mensen het leven.
Republiek China
| Zie Republiek China (1912-1949) voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Rond 1900 vond de anti-Westerse Bokseropstand plaats, die mislukte. Hervormingen door het keizerrijk mislukten. Uiteindelijk werd in 1911 de laatste keizer afgezet en de Republiek China uitgeroepen, daarbij werd Toeva ingenomen door Rusland en verklaarden Mongolië en Tibet zich onafhankelijk. De grondlegger voor de republiek, Sun Yat-sen, werd de eerste republikeinse president. Het bleef echter onrustig in de republiek, doordat generaals en krijgsheren macht naar zich toe wilden trekken. In 1928 werden de krijgsheren onder leiding van Chiang Kai-shek verslagen. Daarop volgde een lange burgeroorlog tussen de nationalisten en de communisten, die door de Tweede Chinees-Japanse Oorlog werd onderbroken. Japan wist een groot deel van Oost-China in te nemen en richtte de marionettenstaat Japans-China op. Na 1941 kregen de Chinezen echter hulp van de Verenigde Staten, onder meer in de vorm van wapenleveringen.
Communistisch China
| Zie Geschiedenis van Volksrepubliek China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 1945 werd de burgeroorlog hervat en in 1949 gewonnen door de communisten onder leiding van Mao Zedong. Het Kwomintang-regime vluchtte naar Taiwan, waar het zich handhaafde. Op 1 oktober 1949 werd de Volksrepubliek China uitgeroepen.
Al kort daarna raakte de Volksrepubliek betrokken in de Koreaanse Oorlog, toen de westerse VN-troepen na enkele maanden oorlog de overhand kregen en richting het noorden trokken. Men vreesde voor een vijandig buurland en uitbreiding van de oorlog tot het eigen territorium. Ook werden gebieden, die tijdens het keizerrijk onder China's macht vielen en de onafhankelijkheid hadden uitgeroepen, door Japan waren ingenomen of onder invloed van de Sovjet-Unie ook het communisme hadden ingevoerd, weer onder het centrale gezag van Peking geplaatst.
Met hulp van de Sovjet-Unie begon Mao de Chinese economie, met name de zware industrie, te ontwikkelen. Mao initieerde in 1958 een economisch en sociaal plan, de Grote Sprong Voorwaarts. Dit mislukte en misoogsten leidden tot een geschat aantal doden van tussen de 20 en 40 miljoen. Hierna besloot Mao tot de Culturele Revolutie, waarin hij brak met oude tradities en cultuur en waarin hij zichzelf ophemelde. Het beleid tijdens de Culturele Revolutie bleek desastreus en leidde tot chaos in het hele land. Rond die tijd verslechterden de betrekkingen met de Sovjet-Unie, zowel om ideologische redenen als uit traditionele geopolitieke motieven. In 1972 zocht premier Zhou Enlai daarom toenadering tot de Verenigde Staten, met als gevolg dat de Volksrepubliek een zetel in de VN-Veiligheidsraad kreeg, ten koste van Taiwan.
Marktsocialisme
Pas toen Mao in 1976 stierf werd de Culturele Revolutie beëindigd. Na een machtsstrijd en de gevangenschap van de Bende van Vier, die volgde op Mao's dood, werd de in economisch opzicht pragmatische Deng Xiaoping de onbetwiste leider, die de economie liberaliseerde (marktsocialisme). Hierdoor begon China zich op te werken tot een grote economische mogendheid. China stelde zich weer open voor handel met het buitenland, via de nieuw opgerichte Speciale Economische Zones. De absolute macht van de communistische partij werd echter gehandhaafd, desnoods met zware repressie zoals bleek bij het neerslaan van het Tiananmenprotest in juni 1989.
In de jaren 90 kwam de macht in handen van Zhu Rongji en Jiang Zemin, beiden oud-burgemeesters van Shanghai. Onder hun bewind werd grote economische vooruitgang geboekt, met als resultaat dat 150 miljoen Chinezen niet meer in armoede leefden.[4] Tegelijkertijd werd het district Pudong in Shanghai ontwikkeld tot het nieuwe financiële en commerciële centrum van China, zoals Shanghai dat tot de jaren 30 van de 20e eeuw ook was. In 2001 trad China ook toe tot de Wereldhandelsorganisatie.
De economische vooruitgang die onder Deng werd ingezet leidde tot grote vooruitgang in de levensstandaard van velen, voornamelijk in het meer ontwikkelde oosten. Daarnaast heeft de bevolking onder het huidige regime meer persoonlijke vrijheden en mogelijkheden gekregen. Er zijn echter ook mensen, waaronder boeren, die hebben moeten plaatsmaken om ruimte te creëren voor deze groei en daar ook hun onvrede over hebben geuit. Ook is er nog vrij veel nostalgie voor de periode onder Mao.[5]
<timeline> ImageSize = width:700 height:100 PlotArea = left:40 right:30 top:30 bottom:30 TimeAxis = orientation:horizontal DateFormat = yyyy Period = from:1811 till:2017 AlignBars = early ScaleMajor = unit:year increment:20 start:1850 Colors =
id:gray value:gray(0.7)
Define $dx=-3
PlotData =
bar:events width:25 color:red shift:($dx,-20)
from:1811 till:1911 color:yellow from:1911 till:1928 color:green from:1928 till:1949 color:white from:1949 till:2017 color:red
at:1820 text:" Chinese keizerrijk" shift:($dx,-5) at: 1908 text:" Rep. China" shift:($dx,-5) at: 1930 text:" Kwomintang" shift:($dx,-5) at: 1955 text:" Volksrepubliek China" shift:($dx,-5)
</timeline>
Geografie
Geografisch overzicht
Met een landoppervlakte van 9,5 miljoen km² is China het op drie na grootste land ter wereld. Het beslaat zo'n 6,5% van de totale landmassa van de wereld. Van oost naar west meet het land 5200 km en de maximale afstand van noord naar zuid is 5500 km. Het grenst in het westen aan het Himalayagebergte en in het oosten aan de Grote Oceaan.
De kustlijn is 6400 km die grenst aan de Gele Zee, de Oost-Chinese Zee en de Zuid-Chinese Zee. De Bohaizee is een grote baai van de Gele Zee in het noordoosten van het land. Het is in het oosten verder begrensd door Rusland en Noord-Korea, in het noorden door Rusland en Mongolië, in het westen door Tadzjikistan, Kirgizië, Kazachstan, Pakistan en Afghanistan, en in het zuiden door India, Nepal, Bhutan, Myanmar, Laos en Vietnam. Ongeveer een derde van het Chinese land is met bergen bedekt en deze nemen in hoogte af van west naar oost. Ongeveer een kwart van het land ligt lager dan 500 meter boven zeeniveau vooral geconcentreerd in de centrale kustprovincies. Ongeveer 15% van het land is geschikt voor de landbouw. Verder is een kwart van het land met bossen bedekt en ongeveer een even groot deel is grasland.
China kan in de volgende geografische gebieden worden onderverdeeld:
- het Tibetaans Hoogland (gemiddeld 3660 m hoog), beslaat ongeveer een kwart van het land en is begrensd in het noorden door het Kunlun-bergsysteem. Hier ontspringen twee grote rivieren, de Jangtsekiang en de Mekong;
- de Tarim- en Dzungariaanse bassins van Xinjiang met bergen tot 7000 meter hoog. Hier ligt ook de Taklamakanwoestijn;
- het Binnen-Mongoolse land;
- de oostelijke hooglanden en de centrale vlakte van Mantsjoerije; en
- hetgeen traditioneel China wordt genoemd. Dit laatste gebied, waar bijna vier vijfde van de bevolking van het land woont, valt uiteen in drie subgebieden:
- Noord-China, dat in het zuiden begrensd is door het Qinling-gebergte;
- Centraal-China, dat door de Jangtsekiang van water wordt voorzien;
- Zuid-China, dat het plateau van Yunnan en Guizhou en de valleien van Xi omvat.
Het centraal gelegen Qinling-gebergte speelt een belangrijke rol. Het houdt in de winter de koude wind uit het noorden tegen en in de zomer de regen die aangevoerd wordt door de zuidoostelijke en zuidwestelijke moesson. Ten noorden van het gebergte is graanteelt normaal en ten zuiden hiervan wordt rijst verbouwd.
Bestand:China administrative claimed included.svg|center
poly 238 62 219 74 211 97 181 87 158 114 126 115 126 152 115 166 83 171 61 173 53 181 42 179 42 173 16 177 3 200 17 207 14 230 3 230 39 276 59 277 73 291 98 298 113 294 126 305 165 304 200 300 231 314 246 297 232 277 265 267 281 243 315 220 336 220 338 205 329 178 305 159 270 147 279 120 271 95 254 88 247 65 Xinjiang poly 75 292 90 299 110 296 130 310 167 307 202 305 216 314 210 352 219 372 294 402 294 414 316 418 333 408 344 426 347 467 335 484 318 482 303 478 307 471 301 457 287 461 276 452 248 464 220 474 189 462 172 458 116 440 73 386 59 389 33 352 33 333 35 340 50 340 46 313 56 312 Tibetaanse Autonome Regio poly 238 274 252 302 240 307 243 322 219 318 214 354 224 372 234 369 243 380 275 393 285 391 299 410 315 414 332 386 336 374 350 377 365 399 389 403 395 393 386 377 401 377 407 375 402 366 421 341 416 320 382 300 365 282 355 287 340 276 335 299 300 289 273 270 Qinghai poly 337 212 339 221 322 228 295 245 285 245 282 269 297 279 302 287 331 292 337 275 355 282 365 280 384 294 419 318 426 342 405 367 410 374 403 381 388 375 401 395 410 391 407 384 417 374 426 386 435 389 443 408 454 410 463 404 467 392 474 393 475 378 475 364 487 370 497 368 495 362 509 362 509 341 480 327 476 341 484 344 483 352 473 359 458 352 458 330 449 319 432 311 444 288 441 280 413 287 408 295 378 269 389 253 362 248 353 234 358 230 350 209 339 209 Gansu poly 335 377 333 398 342 404 351 425 349 488 357 477 372 495 388 531 410 527 407 510 420 500 427 486 435 485 435 501 447 497 450 504 468 504 457 492 465 484 452 472 459 455 473 456 481 460 490 445 504 429 482 410 454 411 439 407 436 391 421 387 418 377 412 391 402 397 392 396 392 405 377 411 368 403 348 380 Sichuan poly 347 473 333 492 339 499 335 531 314 549 312 566 337 564 335 584 345 586 334 603 348 607 356 619 369 612 371 625 379 626 379 601 390 603 397 596 405 604 413 597 430 599 457 587 457 575 433 567 438 553 430 545 437 530 422 526 421 515 448 509 448 497 436 501 431 486 411 508 412 528 388 532 373 498 365 498 364 489 359 479 350 487 Yunnan poly 451 320 460 329 461 348 475 360 476 351 481 352 481 343 475 342 478 328 487 327 492 313 477 305 484 292 478 286 470 304 470 313 Ningxia poly 354 212 360 232 354 236 364 249 390 249 383 266 408 293 410 284 441 280 446 288 432 308 449 317 466 313 469 293 481 284 485 289 482 303 510 316 532 286 560 282 564 268 591 259 586 243 599 230 601 240 628 229 628 221 641 217 652 239 664 239 664 224 667 220 675 231 720 199 707 176 701 182 689 151 702 153 702 133 692 122 718 92 728 47 717 35 712 43 692 45 682 26 676 28 666 21 671 13 667 7 653 23 657 22 663 33 647 74 628 87 617 82 603 114 606 120 627 121 632 116 643 115 665 137 646 139 614 151 616 161 575 181 561 176 551 187 559 200 524 226 493 226 457 241 419 228 414 220 Binnen-Mongolië poly 534 286 513 317 495 316 490 331 511 341 508 362 496 363 498 368 485 370 478 365 474 374 479 378 475 394 465 395 464 409 505 420 522 430 523 414 531 412 522 401 547 400 533 372 540 355 535 327 543 318 537 307 548 284 Shaanxi poly 506 422 503 428 506 429 495 449 490 448 484 462 475 462 459 454 461 463 452 469 467 483 467 488 474 490 480 484 486 485 486 478 493 479 493 483 502 481 513 497 517 481 506 467 507 454 520 452 532 443 533 437 Chongqing poly 459 489 469 504 453 505 450 512 425 513 426 526 435 524 438 528 431 542 440 552 434 562 446 557 457 562 476 553 480 547 487 553 496 553 520 541 520 520 511 521 520 508 517 496 513 499 500 484 490 481 476 492 Guizhou poly 437 565 459 573 462 586 450 592 472 599 470 614 500 626 502 621 525 626 555 601 554 588 566 574 563 564 557 565 549 556 555 543 548 532 536 540 491 556 480 548 477 555 461 565 447 557 Guangxi poly 549 285 538 307 543 317 539 358 534 374 585 357 587 343 583 337 592 316 583 305 588 290 596 286 595 274 587 271 596 266 592 260 566 267 561 280 Shanxi poly 588 341 590 356 538 374 548 396 557 413 590 415 594 428 616 432 626 424 626 413 620 414 614 411 610 403 616 393 620 391 619 383 625 384 628 388 636 384 629 372 617 372 607 365 616 351 613 345 Henan poly 522 401 534 412 524 415 525 431 533 435 532 447 520 453 505 454 506 464 517 476 530 467 541 467 541 462 574 471 578 465 582 472 590 463 594 468 596 477 623 463 632 463 626 446 629 440 621 439 617 431 610 433 594 427 591 416 567 417 553 411 548 401 Hubei poly 520 475 523 511 512 519 522 519 524 539 541 534 553 535 557 543 548 557 564 563 568 556 580 556 588 550 599 551 597 515 591 513 593 502 602 492 601 486 592 477 590 467 582 473 570 471 540 462 541 468 537 470 528 469 Hunan poly 570 557 565 581 556 589 555 599 530 621 523 638 531 652 540 650 535 639 539 630 580 621 595 608 592 601 600 604 629 600 648 595 657 581 650 563 633 558 632 564 626 561 607 566 613 555 611 550 600 552 587 549 583 559 Guangdong poly 518 658 466 657 462 686 505 685 524 694 527 687 531 687 540 682 548 664 545 656 Hainan poly 598 230 590 241 587 251 596 262 589 270 594 272 596 286 588 289 587 295 583 303 586 305 592 315 584 336 608 345 615 344 612 337 635 310 643 309 648 303 643 294 630 291 633 286 631 277 627 279 613 280 609 271 616 265 614 260 625 249 638 254 638 262 644 266 647 276 654 284 667 279 666 272 674 264 670 255 658 250 665 240 650 241 647 233 650 232 641 218 630 221 628 230 616 234 602 242 Hebei Province poly 668 8 673 14 667 22 676 28 676 25 684 28 690 45 712 41 716 35 730 47 722 66 725 82 718 98 694 122 707 141 716 141 722 154 741 152 750 157 760 155 762 164 768 164 777 173 779 163 793 180 793 176 809 168 821 175 815 149 824 140 840 140 845 94 849 84 847 82 845 73 815 94 803 96 797 89 793 76 778 69 754 68 723 11 707 6 692 1 Heilongjiang poly 706 142 702 152 689 151 695 158 700 181 711 174 721 194 730 197 733 202 737 198 748 216 747 220 756 237 769 218 789 221 785 209 796 207 806 198 806 188 813 190 823 185 821 175 813 173 809 169 796 174 793 181 780 164 777 172 772 173 768 165 763 164 761 156 754 155 748 157 741 152 725 155 715 141 Jilin poly 721 193 721 201 680 224 676 231 665 221 666 237 659 251 669 255 674 264 683 260 691 245 708 250 696 271 703 278 696 283 697 286 708 280 719 267 737 260 756 239 748 222 747 214 738 197 733 203 Liaoning poly 626 248 614 259 618 264 610 271 612 279 625 281 631 276 638 264 639 254 631 253 Peking poly 639 264 631 277 633 285 630 291 643 295 649 282 646 280 647 277 643 276 642 267 643 267 Tianjin poly 664 303 645 304 633 311 612 337 616 353 605 365 613 367 615 371 629 374 631 367 640 366 646 373 656 368 660 373 675 359 695 337 696 327 719 320 721 310 704 311 690 306 678 320 665 318 Shandong poly 639 366 630 372 640 376 650 382 659 386 659 397 664 405 670 404 673 399 679 408 669 408 670 413 666 418 675 426 673 432 693 432 703 438 710 431 714 423 724 419 719 411 706 403 693 372 676 366 674 360 667 367 664 372 657 369 647 373 Jiangsu poly 628 373 636 384 628 389 620 384 620 392 609 403 616 411 625 413 627 425 619 434 630 440 627 446 634 463 645 459 643 467 650 459 668 467 678 456 676 451 685 449 683 445 688 434 675 433 676 427 666 421 669 413 669 410 677 408 678 404 673 400 671 404 665 405 662 398 658 397 659 387 653 386 Anhui poly 713 422 709 432 717 438 725 434 721 426 Shanghai poly 690 432 684 449 678 449 678 457 666 472 675 489 679 490 683 504 689 504 693 500 697 504 710 507 715 493 720 493 727 483 734 456 717 446 708 450 705 446 711 444 715 439 708 433 702 437 Zhejiang poly 595 480 602 493 593 512 597 513 601 552 611 549 614 555 606 565 627 561 632 566 637 540 643 535 642 531 645 527 643 521 653 512 651 504 660 498 674 490 666 475 668 468 655 465 650 460 642 467 645 459 640 457 630 465 623 463 621 466 Jiangxi poly 679 490 673 492 658 498 651 504 654 512 643 519 646 526 642 534 633 558 650 562 658 582 679 563 702 541 709 507 698 505 694 500 688 505 681 504 Fujian poly 600 605 602 615 669 616 668 604 Hongkong poly 595 609 589 616 589 630 623 630 623 619 602 618 Macau poly 738 542 728 547 711 574 710 584 714 594 721 600 723 608 727 596 733 589 742 559 742 553 744 548 Taiwan
desc bottom-right default China administrative alt.svg
</imagemap>In het noorden van China komen veel aardbevingen voor. In 1976 werd de stad Tangshan getroffen door een beving met een kracht van 8,2 op de schaal van Richter met ruim een half miljoen dodelijke slachtoffers.
De meeste rivieren van China[6] stromen van west naar oost. De Jangtsekiang is veruit de langste rivier van China met het hoogste debiet. Per jaar voert deze rivier bijna 1000 miljard m³ water af. De Huanghe, of Gele Rivier, is met 5500 kilometer, zo'n 1000 kilometer korter dan de Jangtsekiang, en voert 600 miljoen m³ af. Aan de monding van de Parelrivier ligt de Parelrivierdelta, het economische hart van China. Het zuiden van China heeft een wateroverschot en in het noorden is er juist een tekort. De Grote Westelijke Linie is een project om water van zes rivieren in het zuidwesten om te leiden naar droge gebieden in het noorden, door middel van kanalen, reservoirs, tunnels en rivieren.
Steden
| Zie Verstedelijking in China en Lijst van steden in China voor de hoofdartikelen over dit onderwerp. |
In 1950 woonde circa 11%, zo'n 60 miljoen personen, van de bevolking in steden. De verstedelijking is heel snel gegaan en in 2011 waren er meer Chinezen die in steden woonden dan op het platteland, de urbanisatiegraad kwam daarmee voor het eerst boven de 50% uit. In 2013 woonden 730 miljoen mensen in steden. De gemiddelde groeivoet van de stadsbevolking was 4% per jaar over deze periode.
Shanghai is met 23 miljoen inwoners de grootste stad van het land, de 3e metropool van Azië, en de 3e van de wereld. Andere grote steden zijn Peking, Chongqing, Tianjin, Hongkong, Wuhan, Guangzhou, Shenyang, Chengdu, Xi'an, Nanjing en Shenzhen.
Klimaat
China is een groot land en ligt tussen 18° en 53° noorderbreedte en 73° en 134° oosterlengte. Het heeft daarom een divers klimaat, gaande van warm gematigde klimaten, zoals het chinaklimaat in het zuiden tot specifieke gebergte- en woestijnklimaten in het westen en noorden.
In het algemeen is het er nat in de zomer en droog in de winter. In de winter dringt een droge koude lucht uit Siberië ver in het zuiden van China door. In de zomer wordt het weer sterk beïnvloed door de (sub)tropen. Door de vorming van hoge druk gebieden waait een warme en natte wind vooral vanuit de Grote Oceaan het land binnen, maar ook vanuit de Indische Oceaan. De zuidoost moesson bereikt in maart zuidoost China en dringt verder naar het noordwesten het land binnen en bereikt in juli het noordoosten van het land. In augustus en uiterlijk begin september verdwijnt de moesson snel uit beeld. In zuidwest China is de zuidwest moesson van belang, in mei begint het regenseizoen in Yunnan en west Sichuan en stopt pas ergens in oktober. Tussen mei en september komen in het zuidoosten van het land tropische cyclonen voor.
Er zijn grote regionale verschillen tussen de hooglanden van Tibet waar zich eeuwige sneeuw (E-klimaat) bevindt, de woestijn en de steppen van Xinjiang en Binnen-Mongolië (B-klimaten), en in het vasteland van China. Het noorden van China is algemeen droger dan het midden en het zuiden van het land. De meeste neerslag valt aan de kust in het zuidoosten en in de bergen. Het droogste gebied ligt in het uiterste westen van het land, in het Tarimbekken valt jaarlijks minder dan 50 mm. De isohyeet van 750 mm ligt ter hoogte van het Qingling-gebergte en de Huai He rivier. Hier ligt de scheiding van graanteelt in het noorden en rijst in het zuiden.
Grootschalige herbebossingsprojecten
In 1978 werd een groot herbebossingsproject uitgerold. Hiermee wil China een groter percentage van het landoppervlakte bedekken met bossen. Toen het project werd opgestart was maar 9% van het Chinese grondoppervlakte bedekt met bos. Dat aantal is anno 2017, na bijna 40 jaar bebossingsprojecten, uitgegroeid tot 21% van het totale grondoppervlakte. Het grootste bebossingsproject ooit dat in 1978 door de Chinese regering werd opgestart loopt nog vele tientallen jaren door tot 2070. Het is ondertussen een begrotingspost geworden. Vooral na de jaren 90 toen China veel meer geld te besteden kreeg worden hier miljarden dollars voor vrijgemaakt. Daarvoor moest het vooral van vrijwilligers komen. In 2020 is al bijna 23% van China bedekt met bos.[7] De Chinese president Xi Jinping riep afgelopen jaar nog op om de mouwen op te rollen en mee te helpen met het planten van bomen, jaar na jaar, generatie na generatie om een gezond landschap na te laten voor de toekomstige generaties. Hij heeft een wet uitgevaardigd dat elke middelbare scholier minimaal twee bomen moet planten. Het grootste bedrijf dat zorgt voor het bebossen van delen van China is het in 1988 opgerichte Elion Resources Group. De Verenigde Naties heeft zich lovend uitgelaten over het bedrijf. Vooral in de autonome provincie Binnen-Mongolië wordt actief bos aangeplant. De regering doet vaak een beroep op het nationalisme om Chinezen massaal in beweging te krijgen. Hiermee geholpen door het feit dat al vanaf jongs aan het nationalisme op scholen wordt onderwezen. Ook bij bebossingsprojecten worden nationalistische slogans gebruikt zoals 'voor het moederland'.
Milieu
In 2015 werd een nationaal proefparksysteem aangekondigd. Sindsdien zijn tien nieuwe nationale proefparken gecreëerd, variërend van Hainan, Heilongjiang en Fujian tot het Tibetaanse plateau.[8] Bijna een derde van het land is nu verboden terrein voor ontwikkeling in het kader van een plan dat bekend staat als de "rode lijn voor ecologische bescherming", zei Zhuang Shaoqin, Chinese onderminister van natuurlijke hulpbronnen in september 2022 tijdens een nieuwsbriefing.[9] De oprichting van nationale parken en het herstel van ecosystemen hebben er nu toe bijgedragen dat het totale gebied onder bescherming meer dan 30% van het Chinese grondgebied beslaat, aldus de onderminister.
In China hebben 'lokale autoriteiten huizen en werkplaatsen gesloopt om aan de lokale ‘rode lijn’-doelstellingen te voldoen, waarbij sommigen ook hardhandig optreden tegen boeren die illegaal plantages uitbreiden naar beschermd land. In de beleidsrichtlijnen die in augustus 2022 zijn gepubliceerd, staat dat bepaalde menselijke activiteiten binnen de rode lijnzones nog steeds zijn toegestaan, waaronder de teelt en houtkap van commerciële bossen en de exploratie van minerale hulpbronnen. China erkende in 2022 dat de nationale mariene ecosystemen in een slechte gezondheid verkeren, terwijl de vervuiling en de vernietiging van habitats nog steeds niet volledig onder controle zijn.[9] Volgens critici vereiste de oprichting van nationale parken de effectieve verdrijving van de Tibetaanse nomaden uit hun thuisland.[10][11]
Volgens de Global Energy Monitor bedroeg in juni 2023 de Chinese zonnecapaciteit 228 gigawatt (GW), meer dan de rest van de wereld samen. En de windcapaciteit is met maar liefst 310 GW ook toonaangevend in de wereld. Met nog eens 750 GW aan nieuwe wind- en zonne-energieprojecten in de pijplijn anno 2023 zal China de doelstelling van 1.200 GW voor 2030 volgens de Global Energy Monitor vijf jaar eerder halen. Volgens een opiniestuk in de Britse krant Guardian indrukwekkende prestaties op het gebied van hernieuwbare energie, maar blijft het land ook een van de grootste vervuilers ter wereld met de helft van alle wereldwijde operende kolencentrales in gebruik.[12] Geen van beide zal op korte termijn veranderen.[13][14]
Naast een enorme import van steenkool, was in de eerste 10 maanden van 2023 ook sprake van een recordgroei aan installaties voor schone energie. Het Centrum voor Onderzoek naar Energie en Schone Lucht (CREA), een in Helsinki gevestigde denktank, voorspelde dat de nieuw geïnstalleerde capaciteit voor hernieuwbare energie in China in 2023 “een nieuw record” zal bereiken. Het Internationaal Energieagentschap voorspelt dat de CO2-uitstoot van China rond 2025 een piek zal bereiken.[15] Alle 22 provinciale overheden hadden plannen gepubliceerd in het najaar van 2023 om hun CO2-uitstoot te pieken. De centrale overheid had in oktober 2021 alle provincies opgedragen dergelijke routekaarten op te stellen.[15] De State Grid Corporation of China was van plan om in 2023 een bedrag van 77 miljard dollar te investeren in de uitbreiding en vernieuwing van het nationale elektriciteitsnet middels nieuwe transmissie-infrastructuur en energieopslagsystemen.[16]
Bevolking
| Zie Bevolking van China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Bij het begin van de 20e eeuw telde China 400 miljoen inwoners; nu 1.338.612.968 (2009);[17] daarmee ligt de bevolkingsgroei een klein beetje onder het wereldgemiddelde. China was lange tijd de natie met de grootste bevolking van de wereld: ongeveer een vijfde van de wereldbevolking woont in China. Rond 2022 werd het land ingehaald door India, dat een hoger geboortecijfer kent.
Samenstelling
| Zie Officiële etnische groepen van de Volksrepubliek China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De bevolking van de Volksrepubliek China bestaat voor circa 92% uit Han-Chinezen, genoemd naar de Han-dynastie. De niet-Hangroepen vertegenwoordigen ongeveer 8% van de bevolking, maar de binnenlandse gebieden waarin zij leven vormen meer dan de helft van het totale gebied van het land. De overheid heeft 56 officiële etnische groepen van de Volksrepubliek China onderscheiden, met ieder een eigen cultuur en levenswijze.
De grootste minderheden zijn:
- Zhuang, een Tai-sprekende bevolkingsgroep, vooral in de provincie Guangxi;
- Hui (Han-moslims), die voornamelijk in Ningxia wonen;
- Oeigoeren, die hoofdzakelijk in Xinjiang wonen;
- Yi (Lolo), die op de grenzen van Sichuan en Yunnan leven;
- Tibetanen, die zich in Tibet en Qinghai hebben geconcentreerd;
- Miao (Hmong), die verspreid in de bergachtige gebieden van Zuid-China wonen;
- Mongolen, voornamelijk wonend in de Mongoolse steppen;
- Koreanen, die in Mantsjoerije wonen.
Taal
| Zie Talen in China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In China worden vele talen en dialecten gesproken, waarvan de meeste tot de Chinese talen behoren. Alleen al in de provincie Fujian worden 108 dialecten gesproken. Mandarijn-Chinees (de basis van de nationale taal van China) wordt het meest gesproken door de Han-Chinezen, een taalkundig homogene groep in het noorden. In het zuiden worden Kantonees, Wu, Hakka, Min, Xiang, Gan en veel andere talen/dialecten gesproken. In het dunbevolkte en hooggelegen westen wordt het Tibetaans gesproken, in de Tibetaanse Autonome Regio, Sichuan en Qinghai. In het noordwesten, in Xinjiang, worden Turkse talen zoals het Oeigoers, het Kazachs en het Kirgizisch gesproken.
De geschreven taal is universeel; het Chinese schrift is gemeenschappelijk voor alle Chinese talen, de uitspraak is echter verschillend.
Religie
De grondwet van de Volksrepubliek China voorziet in godsdienstvrijheid, maar in de praktijk worden in de publieke ruimte alle vormen van godsdienst streng door de communistische partij beperkt en gecontroleerd. De communistische partij erkent vijf officiële religies: boeddhisme, taoïsme, islam, katholicisme en protestantisme.[18]
Traditionele religies
Traditioneel werden het confucianisme, boeddhisme, taoïsme en de voorouderverering uitgeoefend. Deze godsdiensten werden na de dood van Mao Zedong weer toegestaan en hebben sindsdien een beperkte heropleving ervaren.
Christendom
| Zie Christendom in China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Er is een groeiende christelijke minderheid. De belangrijkste groepen zijn de katholieke kerk en verschillende protestantse groepen, die in de 19e eeuw door Amerikaanse zendelingen werden overgebracht.
China maakte in de 7e eeuw voor het eerst kennis met het christendom onder de vorm van het nestorianisme. Eind 13e eeuw verkondigden franciscanen het katholieke geloof (zie Christendom in China tijdens de Yuan-dynastie).
Sinds de machtsovername in 1949 tracht het communistische regime contact tussen de katholieke moederkerk en de Chinese katholieken onmogelijk te maken. Voor de grote minderheid van katholieke Chinezen werd in 1957 de staatskerk 'Chinese Katholieke Patriottische Vereniging' opgericht als een door de partij gecontroleerd alternatief voor Rome. Tijdens de Culturele Revolutie (begonnen in 1966) werd ook deze organisatie verboden (tot het eind van de jaren 1970) en werden vele kerkgebouwen geplunderd en vernield.
Confrontaties tussen de Chinese overheid en christelijke groepen komen nog steeds voor. Enkele niet-geregistreerde christelijke kerken (Ondergrondse Katholieke Kerk in China) en traditionele sekten zijn verboden, sommige leiders van dergelijke groepen zijn veroordeeld tot de dood.
Islam
| Zie Islam in China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De islam wordt van oudsher voornamelijk in het westen van China beleden. Tot de islam bekeerde etnische Chinezen worden door de regering "Hui" genoemd en zijn officieel als etnische minderheid erkend. Daarnaast zijn de oorspronkelijke bevolkingsgroepen van Sinkiang moslims. De grootste groep onder hen zijn de Oeigoeren.
Orthodox-islamitische praktijken worden onderdrukt, uit vrees dat zij een voedingsbodem voor terroristen of separatisten kunnen zijn. Het dragen van baarden, 'extremistische namen' zoals Jihad, Mohammed en Saddam en boerka's is verboden. 'Project schoonheid' spoort Oeigoerse vrouwen aan om geen hoofdbedekking te dragen. Op het laten staan van een baard of het door vrouwen dragen van hoofdbedekking kan een waarschuwing, jarenlange celstraf, of opsluiting in een heropvoedingskamp volgen. Religieus onderwijs aan kinderen onder 18 jaar is verboden.
Sinds 2014 heeft de communistische partij in Sinkiang op grote schaal "heropvoedingskampen" aangelegd, waar in 2019 tot ongeveer 1,5 miljoen Oeigoeren onvrijwillig zijn opgesloten om hersenspoeling te ondergaan. Volgens critici is de partij bewust bezig met de totale assimilatie van de Oeigoerse minderheid.
Falun Gong
In 1999 verbood de overheid de Falun Gong. Vele Falun Gong aanhangers worden zonder enig pardon vervolgd. Het Chinese boeddhisme, taoïsme en confucianisme worden redelijk ongemoeid gelaten omdat het inheemse religieën en filosofieën zijn.
Huisaltaren
Uit een onderzoek in veertig Chinese steden in 2008 blijkt dat 12% van de huishoudens een altaar met voorouderplanken heeft, 11,5% een altaar van Mao Zedong heeft, 9,9% een boeddhistisch altaar heeft, 9,3% een altaar van Caishen heeft en 8,8% een altaar van Tudigong heeft.[19]
Chinees nieuwjaar
Het bekendste feest in China is het Chinees nieuwjaar. Tijdens dit feest dragen dansers een lange draak door de straten, met veel vuurwerk, bedoeld om boze geesten te verjagen. De Chinese feesten zijn meestal verbonden met de landbouw en jaargetijden. Het Nieuwjaar wordt gevierd op de eerste dag van de "maanmaand" daarom is de datum steeds anders, maar wel tussen 21 januari en 20 februari.
Politiek
Staatsinrichting
| Zie Bestuur en staatsinrichting van de Volksrepubliek China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
| Zie tevens Communistische Partij van China en Socialisme met Chinese karakteristieken. |
China is een volksrepubliek, en het politieke klimaat heeft zeer sterke trekken van het communisme. De staatsmacht is verdeeld in drieën: de partij, de staat en het leger. De grondslagen van de Chinese staatsinrichting zijn vastgelegd in de grondwet van 1982. Belangrijke wijzigingen in die grondwet vonden in 1993 plaats toen de zinsnede "dictatuur van het proletariaat" werd vervangen door "dictatuur van het volk" en het begrip "socialistische markteconomie" werd geïntroduceerd. De Volksrepubliek China kent algemeen stemrecht (sinds 1949), maar de facto zijn vrije verkiezingen onmogelijk en is het land een eenpartijstaat, waarbij de absolute macht bij de Communistische Partij van China (CPC) ligt en het zevenkoppig Permanent Comité van het Politbureau. Er zijn acht kleinere partijen, maar deze staan alle onder de controle van de CPC. China heeft een premier, die regeringshoofd is, en een president, die staatshoofd is. China is in de jaren 1970 begonnen een modern rechtssysteem in werking te stellen.
Het zevenkoppig team dat over China heerst:
Het nationale parlement van China draagt de naam Nationaal Volkscongres. De ca. 3000 leden worden om de vijf jaar gekozen en het congres komt ten minste eenmaal per jaar bijeen. Het congres beslist over de nationale economische strategie en kan de grondwet van China veranderen. Het volgt normaal gesproken de richtlijnen van de CPC. De afgevaardigden worden gekozen door de provincies, de zelfbesturende gebieden ("Autonome Regio's") en andere besturen. Het Nationaal Volkscongres ziet toe op de naleving van de grondwet, het kan de oorlog verklaren, maar ook een vredesverdrag bekrachtigen, het moet zijn goedkeuring geven aan het economisch beleid van de regering en moet de jaarlijkse staatsbegroting goedkeuren. Het Volkscongres kiest een uit 150 personen bestaand Permanente Comité van het Nationaal Volkscongres, dat tussen de zittingen van het Nationaal Volkscongres in, de taken van dit Nationaal Volkscongres waarneemt. Het Permanente Comité kent uitgebreide bevoegdheden en kan o.a. het kabinet (Staatsraad) ontbinden, buitenlandse verdragen ontbinden en onjuiste beslissingen van provinciale raden terugdraaien. De voorzitter van het Permanente Comité van het Nationale Volkscongres is een vrij machtig persoon en in sommige opzichten lijkt zijn functie op die van een plaatsvervangend staatshoofd. (Bron: Encarta '98)
Het staatshoofd van China is de president (zhǔxí) (vroeger "voorzitter (zhǔxí) van de Volksrepubliek China" genaamd, verg. Mao Zedong). Tijdens de tweede helft van de jaren zeventig, na de Culturele Revolutie en de dood van Mao, was het ambt van president vacant. Nadien werd het in 1978 hersteld. Het presidentsambt op zich is niet echt machtig, maar nadat het in 1993 door Jiang Zemin werd gecombineerd met het partijleiderschap van de CPC, steeg het aanzien van het ambt. Ook de huidige president, Xi Jinping, opvolger van Hu Jintao, combineert het presidentschap van de volksrepubliek met dat van secretaris-generaal van de CPC. De president wordt door het Nationaal Volkscongres gekozen.
De Staatsraad is het kabinet van de Volksrepubliek China. De voorzitter van het kabinet is de premier. De huidige premier is Li Qiang. Zitting in de staatsraad hebben: de premier, de vicepremiers, de ministers en de ministers die aan het hoofd van commissies staan (zoals de Staatsplanningcommissie). De Staatsraad wordt door het Nationaal Volkscongres gekozen, dat ook bevoegd is om het kabinet te ontbinden.
De hoogste rechterlijke macht van het Chinese vasteland is het Volkshooggerechtshof.
Bestuursstructuur
| Zie ook: provincies van China. |
De Volksrepubliek China bestaat officieel uit 23 provincies, waarvan er 22 liggen op het vasteland. De status van Taiwan, de 23e provincie, blijft internationaal omstreden. De hoofdstad Peking heeft, evenals de steden Chongqing, Shanghai en Tianjin, de status van direct bestuurde stad en staat daarmee bestuurlijk op hetzelfde niveau als de provincies.
Verder bestaat de Volksrepubliek uit vijf autonome regio's: Tibet (bezet in 1950, autonome regio sinds 1965), Binnen-Mongolië, Ningxia Hui, Guangxi Zhuang en Xinjiang. De autonomie van deze gebieden is betrekkelijk en heeft vooral betrekking op gelijkberechtiging van het gebruik van de taal van de betreffende minderheid. Besluiten genomen door de autonome regeringen kunnen worden gecorrigeerd of worden teruggedraaid door het Permanente Comité van het Nationaal Volkscongres. Bestuurlijk gezien staan de autonome gebieden op hetzelfde niveau als de provincies.
Hongkong is sinds 1997 een Speciale Bestuurlijke Regio van China, nadat het tussen 1842 en 1997 onderdeel was van Groot-Brittannië. Door deze status heeft de voormalige kolonie veel van haar zelfstandige karakter behouden. Ook Macau is, sinds de Portugees-Chinese overdracht in 1999, een Speciale Bestuurlijke Regio. Eenzelfde status wordt ook Taiwan (in de ogen van de Chinese overheid een afvallige provincie) aangeboden door de Chinese overheid mocht het zich vrijwillig weer bij China aansluiten.[20] Ook de Speciale Bestuurlijke regio's staan bestuurlijk gezien op hetzelfde niveau als de provincies.
Politieke partijen
De enige partij met macht is de Chinese Communistische Partij (CPC). De partij telde 89 miljoen leden in 2017. De partij domineert en controleert de Chinese maatschappij. De macht van de CPC is vastgelegd in de Chinese grondwet.[21] Kritiek op de partij wordt niet getolereerd. Kranten, boeken, het internet, de economie en de gehele maatschappij zijn onderworpen aan zelfcensuur.[22]
De organen van de CPC:
- Het partijcongres (meer dan 2000 afgevaardigden; komt eenmaal om de 5 jaar bijeen);
- Het door het partijcongres bekrachtigde Centraal Comité (205 leden) dat zelden bijeenkomt en het Politbureau (25 leden) dat eveneens zelden vergadert;
- Het Secretariaat dat bestaat uit de secretarissen van het Centraal Comité en dat o.a. over de promoties en degradaties van partijleden en de partijorganen controleert;
- Het machtige, zevenkoppige Permanent Comité van het Politbureau. Dit orgaan is hét machtsorgaan van China en komt wekelijks bijeen;
- De Centrale Militaire Commissie. Omdat de militairen zo'n belangrijke rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van de volksrepubliek in 1949, hebben zij een eigen invloedrijke commissie in de partij. De Centrale Militaire Commissie is naast het Permanent Comité het machtigste orgaan van de CPC.
Naast de CPC telt de Volksrepubliek China nog acht partijen:
- Revolutionair Comité van de Chinese Kwomintang（民革）
- China Democratische Unie（民盟）
- China Democratische Nationale Opbouworganisatie（民建）
- China Associatie voor het Bekendmaken van Democratie（民进）
- Chinese Democratische Partij van Boeren en Arbeiders（农工党）
- China Zhi Gongpartij（致公党）
- Jiusan Sociëteit
- Taiwan Minzhu Zizhi Tongmeng（台盟）
De Chinese Democratische Partij is illegaal, maar wel actief.
In Hongkong zijn nog tal van andere partijen actief. Deze partijen zijn erkend door de Chinese overheid en als zodanig legaal.
Media
| Zie tevens Chinees sociaalkredietsysteem. |
Na de economische opening van het land in 1978 is het aantal publicaties en radio en televisiestations sterk uitgebreid. Naast de staatsmedia zijn er veel commerciële uitgevers bij gekomen.
De Chinese grondwet voorziet in vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. In de praktijk worden alle soorten media, inclusief internet, streng gecontroleerd en gecensureerd door de autoriteiten. De staatsmedia worden gebruikt om de officiële opvattingen en de CPC-ideologie te propageren. Voor verslaggeving over politiek gevoelige onderwerpen, waaronder Tibet, Taiwan, Xinjiang en de CPC, geldt al lange tijd een ban. Deze onderwerpen zijn alleen voor het officiële persbureau Xinhua bespreekbaar. Verder zijn seks, geweld en drugs ook onbespreekbare onderwerpen.
De regering schendt nationale en internationale wettelijke garanties voor vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. Op de persvrijheidsindex van Verslaggevers Zonder Grenzen van 2018 neemt China plaats 176 in van de 180.[23] Alleen Syrië, Turkmenistan, Eritrea en Noord-Korea komen nog lager uit.[23]
Het staatstoezicht op de media, met name het internet, is toegenomen onder Xi Jinping.[24] De overheid bepaalde welke internetsites toegankelijk zijn en de rest verdwijnt achter The Great Firewall. Gebruikers van socialemedia-apps, bijvoorbeeld het zeer veel gebruikte WeChat (de Chinese variant van een combinatie van Twitter, Facebook en WhatsApp) kunnen worden bestraft voor het leveren van kritiek op de Partij. De bedrijven zijn verplicht ieder gebruiker te registreren, zodat ieder bericht naar de zender traceerbaar is. In het jaarlijkse overzicht van de niet-gouvernementele organisatie (ngo) Freedom House inzake internetvrijheid stond China in 2018 op de laatste positie.[24] Door gebruik te maken van een Virtueel Particulier Netwerk is het mogelijk de internetcontrole nog enigszins te vermijden. Veel in het land verblijvende buitenlanders maken hiervan gebruik, maar voor meeste Chinezen is deze optie niet te benutten.
Economie
| Zie Economie van de Volksrepubliek China voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Hoewel China nog een land in ontwikkeling is met een vrij laag inkomen per hoofd van de bevolking, heeft het een enorme economische groei ervaren sinds de jaren zeventig. Dit is voor een groot deel het resultaat van een economisch liberaliseringsbeleid. Het BBP is tussen 1978 en 1998 met 400% gestegen en de buitenlandse investeringen groeiden enorm tijdens de jaren negentig. In 2001 werd China, na 15 jaar onderhandelen, lid van de WTO. De uitdaging van China in de 21e eeuw zal zijn het hoogst gecentraliseerd politiek systeem met een steeds gedecentraliseerder economisch systeem in evenwicht te brengen.
De landbouw is veruit de belangrijkste sector: meer dan de helft van de Chinezen werkt in deze sector. Toch beperkt de landbouwgrond zich tot circa 10% van het totale Chinese landoppervlak, mede als gevolg van het ruwe, hoge terrein en grote dorre gebieden, vooral in het westen en noorden. Sinds de jaren zeventig heeft China de landbouw gedecollectiviseerd, hetgeen een enorme productiegroei heeft opgeleverd. Zelfs met deze verbeteringen vertegenwoordigt de landbouw slechts 20% van het bruto nationaal product van de natie. Ondanks aanvankelijke stijging van de inkomens van landbouwers in de vroege jaren tachtig hebben de belastingen en de prijzen het landbouwberoep minder aantrekkelijk gemaakt.
China is de grootste rijst- en tarweteler van de wereld en een belangrijke producent van sorghum, gierst, gerst, pinda's, graan, sojabonen en aardappels. China is verder de grootste producent van katoen en tabak en is een belangrijke producent van oliezaad, zijde, thee, ramee, jute, hennep, suikerriet en suikerbieten. De wijnbouw neemt enorm toe. Anno 2009 staat het land nummer 7 op de wereldranglijst van wijnproducenten.
China startte in 2021 een proefprogramma voor de commerciële aanplant van genetisch gemodificeerde maïs- en sojabonengewassen en heeft de proef in 2023 uitgebreid naar twintig counties in vijf provincies, waaronder de grote graanproducenten Hebei en Jilin, zo meldden staatsmedia, onder verwijzing naar een functionaris van het ministerie van landbouw.[25]
Op 26 november 2022 werd publiek commentaar gevraagd over de vereisten voor herbicideregistratiegegevens voor genetisch gemodificeerde gewassen met herbicidetolerantie (concept). De nieuwe verordening vraagt om het veiligheidscertificaat voor genetisch gemodificeerde doelgewassen wanneer herbiciden zullen worden geregistreerd bij de toepassing van genetisch gemodificeerde gewassen. En de rastransformant zal ook worden vermeld in het herbicideregistratieproces. Hieruit bleek dat China bereid is het niveau van de regelgeving met betrekking tot genetisch gemodificeerde gewassen te verbeteren. De Chinese regering wil met de hoge toelatingseisen voor GMO's ervoor zorgen dat de Chinese zaadindustrie de middelen concentreert in toonaangevende zaadbedrijven.[26]
Een nationale commissie, opgericht door het ministerie van landbouw, heeft na een voorlopig onderzoek 37 genetisch gemodificeerde maïszaad- en 14 sojabonenzaadvariëteiten goedgekeurd, zei het ministerie op 17 oktober 2023. De goedgekeurde lijst, inclusief vier maïsvariëteiten ontwikkeld door China National Seed Group Co. Ltd. en vijf sojabonenvariëteiten van Peking Dabeinong Technology Group Co. Ltd., is tot november 2023 beschikbaar voor publieke reacties.[25] De GMO zaadvariëteiten mogen niet van buitenlandse origine zijn in het kader van de nationale veiligheid.[27]
In 2009 is China de grootste verbruiker van energie geworden. In dat jaar werd 2.252 miljoen ton olie equivalent aan energie verbruikt in de vorm van steenkool, aardolie, aardgas, kernenergie en overige energiebronnen. De Verenigde Staten verbruikte in datzelfde jaar 2.170 miljoen ton. De enorme bevolking en snelle economische groei heeft het Chinese energieverbruik sterk doen stijgen.[28] Het energieverbruik per hoofd van de Chinese bevolking is ongeveer 1,7 ton olie equivalent op jaarbasis, wat nog relatief laag is: voor de Verenigde Staten ligt ditzelfde getal namelijk op 6,9 ton.
China is een van de belangrijkste mineraalproducerende landen van de wereld. De steenkool is het overvloedigste mineraal, waardoor China ook de grootste steenkoolproducent van de wereld is. Daar tegenover staat dat China ook het land is dat de grootste investeringen doet op het gebied van groene energie met 35 miljard dollar per jaar, op nummer twee staat de VS, die op ruime afstand volgt.[29] Belangrijke uitvoermineralen van China zijn wolframiet, antimonium, tin, magnesium, molybdeen, kwik, mangaan, bariet en zout. Tevens ziet China kernenergie als belangrijk instrument in de strijd tegen klimaatverandering (Kernenergie in China).
In China zijn Speciale Economische Zones sinds de jaren 70 opgericht, waar meer vrijheid van handel is, om zo buitenlandse investeerders te trekken.
Volgens de Financial Times Global 500 behoren drie Chinese bedrijven tot de tien meest waardevolle ondernemingen (naar marktkapitalisatie) ter wereld, dit zijn PetroChina, de Industrial and Commercial Bank of China en de China Construction Bank.
Inkomensongelijkheid
Op basis van gegevens uit 2012 heeft China een Gini-coëfficiënt van 0,49 aldus onderzoekers van de Universiteit van Peking.[30] De Wereldbank vindt bij een uitkomst meer dan 0,4 dat er sprake is van significante inkomensongelijkheid. Alleen Zuid-Afrika en Brazilië komen nog hoger uit met Gini-waarden van 0,63 en 0,53 respectievelijk.[30] Het vergelijkbare cijfer voor de Verenigde Staten is 0,41 en voor Duitsland 0,3. De armste 25% van alle Chinese huishoudens hebben slechts een aandeel van 1% in het totale vermogen in het land.[30] Volgens de officiële statistieken van het land was de Gini-coëfficiënt 0,47 in 2014 komende van 0,48 in 2011.[30]
Ondanks de grote economische vooruitgang leeft nog steeds een deel van de bevolking in grote armoede. Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leefde in 2014 in de Volksrepubliek China 5,2% van de bevolking onder de armoedegrens, vergelijkbaar met ruim 71 miljoen mensen.[31] Deze armoede concentreert zich hoofdzakelijk op het platteland. Zo'n 20% van de werkenden heeft een inkomen van minder dan twee dollar per dag.[31]
De overheid tracht met het China Western Development-programma meer werkgelegenheid vanuit het oosten naar het binnenland te verplaatsen. Hiertoe worden grote investeringen gedaan in de infrastructuur, onder meer in het opzetten van luchthavens, snelwegen en elektriciteitscentrales. Daarnaast worden ook investeringen door (buitenlandse) bedrijven aangemoedigd, die tegenwoordig ook fabrieken in steden als Chongqing en Chengdu opzetten. De Chinese regering is de laatste tijd bezig om het ‘dibao’ programma te versterken. ‘Dibao’ staat voor ‘lage zekerheid’ en deze term wordt al sinds de Mao-jaren gebruikt om mensen te ondersteunen die financieel zwak staan. In 2013 werden rond de 12 miljoen mensen boven de armoede grens ‘geholpen’. En volgens de Wereldbank lag het percentage mensen dat onder de armoedegrens leeft in 1981 nog rond de 88%, in 2007 was dat spectaculair gedaald naar 6,5%. Armoedebestrijding is nog steeds een belangrijk beleidspunt van de regering. Naar verwachting zullen in 2020 ook de resterende 71 miljoen plattelanders boven de armoedegrens komen.[32] De Chinese regering heeft beloofd de taak te zullen voltooien, met als doel de ergste armoede op het platteland in 2020 tot nul te hebben teruggebracht.
Niet-gouvernementele organisaties
De niet-gouvernementele organisaties worden als lange arm van buitenlandse overheden beschouwd en onder de Chinese president Xi Jinping harder dan ooit aangepakt. Volgens het bewind worden ngo's gebruikt om westerse normen en waarden te exporteren naar China. De wet, de “Administrative Law on Activities of Overseas Non-government Organizations within the Territory of the People’s Republic of China”, lijkt een volgende stap in het beleid van president Xi Jinping om buitenlandse invloeden op de Chinese maatschappij te beperken. Activiteiten op het gebied van politiek, religie en winstgevende activiteiten worden in de wet uitdrukkelijk verboden voor buitenlandse ngo's. Buitenlanders die zich schuldig maken aan overtredingen van de regelgeving kunnen worden gedetineerd en lopen het risico op deportatie en verdere vervolging. De wet wordt gezien als een nieuwe stap in een reeks van pogingen om de invloed van 'vijandelijke krachten', die vaak uit het buitenland komen, aan te pakken. In een recente video die het ministerie van openbare veiligheid, dat over de politie gaat, op internet zette, worden buitenlandse ngo's en diplomaten ervan beschuldigd een 'kleurenrevolutie' te willen ontketenen: burgers inzetten ter promotie van westerse democratie.
Volgens de wet, die komend jaar in werking treedt, mogen buitenlandse ngo's de staatsveiligheid en 'etnische eenheid' van China niet in gevaar brengen. Ze moeten een Chinese sponsor hebben en zich laten registreren bij de politie. Die krijgt ruime bevoegdheden om ngo-medewerkers te ondervragen, huiszoeking te doen, financiën in kaart te brengen en activiteiten aan banden te leggen. De wet bevat ook een bepaling dat de politie ongewenste organisaties op een zwarte lijst kan zetten en het werken in China kan verbieden. Dit geldt voor groepen die over de schreef zijn gegaan, 'van het openbaren van staatsgeheimen tot het verspreiden van geruchten of laster dan wel het anderszins in omloop brengen van schadelijke informatie die de staatsveiligheid kan bedreigen'. De nieuwe wet, is onderdeel van een groot pakket wetgeving (met onder meer een antiterrorisme- en een cyberveiligheidswet) waarmee president Xi Jinping westerse invloeden op de Chinese maatschappij en daardoor geïnspireerde binnenlandse kritiek wil gaan inperken.
China volgt met de wet het voorbeeld van onder meer Rusland, dat enkele jaren geleden al een wet afkondigde op buitenlandse ngo's. Die moeten zich daar laten registreren als 'buitenlandse agenten' en worden ook aan strenge controles onderworpen.
Transport
Sinds de jaren negentig wordt in het kader van de economische ontwikkeling enorm veel geïnvesteerd in de infrastructuur. Zo is het Chinese autosnelwegennet het grootste ter wereld en is het Chinese hogesnelheidstreinennetwerk ook het grootste ter wereld. In China worden sinds 2009 ook de meeste auto's verkocht.
Het binnenlandse netwerk van luchthavens bestaat in 2015 uit 210 geregistreerde vliegvelden. Vanwege verscheidene ongelukken met vliegtuigen in de jaren negentig zag de overheid zich genoodzaakt om luchtvaart veiliger te maken. Veel vliegtuigen van Westerse makelij zijn aangeschaft. Sinds 2002 is het aantal vliegincidenten en -ongelukken drastisch naar beneden gegaan.[33] Air China, China Southern Airlines en China Eastern Airlines namen in 2015 driekwart van het passagiersvervoer in het land voor hun rekening.
De Chinese vliegtuigenfabrikant Comac werd in 2009 opgericht om passagiersvliegtuigen van eigen makelij te gaan ontwikkelen. De Comac C919 voerde haar eerste testvlucht uit in mei 2017. De C919 is vergelijkbaar met de Europese Airbus A320 en de Amerikaanse Boeing 737.[34] Volgens Comac heeft de C919 een bereik van 4075 kilometer. Een speciale versie voor langere vluchten kan 5555 kilometer ver vliegen. China en Rusland maakten bekend samen een widebodyvliegtuig te ontwikkelen, die moet gaan concurreren met toestellen van Airbus en Boeing. De Chinese vliegtuigbouwer Comac en de Russische tegenhanger UAC hebben een joint venture opgericht voor de ontwikkeling en de bouw van het nieuwe toestel. Het tweemotorige vliegtuig van de China-Russia Commercial Aircraft Corporation (CRAIC) zou 280 passagiers over een afstand van 12.000 kilometer moeten kunnen vervoeren, meldt Bloomberg. Met de ontwikkeling zou een bedrag van minimaal dertien miljard dollar gemoeid zijn. Beide landen dragen 50% van de ontwikkelingskosten.[35]
Voor het vervoer binnen de steden wordt veel gebruikgemaakt van de metro, die momenteel aanwezig is in Changchun, Chongqing, Dalian, Guangzhou, Hongkong, Nanjing, Peking, Shanghai, Shenyang, Shenzhen, Tianjin en Wuhan. De metro van Shanghai is met een lengte van 420 kilometer de langste ter wereld. Op korte termijn zullen er nog ongeveer tien steden aan het lijstje toegevoegd kunnen worden, op de lange termijn streeft men naar metro's in 87 steden. Shanghai heeft tevens als eerste stad ter wereld een magneetzweeftrein in dienst, die tussen de internationale luchthaven en het stadscentrum rijdt.
Havens spelen een belangrijke rol bij het binnenlands en internationaal handelsverkeer. In totaal werd in 2013 ruim 7000 miljoen ton in de diverse zeehavens overgeslagen. De haven van Ningbo-Zhoushan is met 800 miljoen ton de grootste van China gevolgd door de haven van Shanghai met ruim 680 miljoen ton.
Eten en drinken
| Zie Chinese keuken en Lijst van gerechten uit Nederlandse Chinees-Indische restaurants voor de hoofdartikelen over dit onderwerp. |
Thee speelt in heel China een belangrijke rol. Thee heeft veel positieve eigenschappen voor de gezondheid. In Peking bevinden zich veel theehuizen, waar verschillende soorten thee kunnen worden gedronken, op de traditionele manier bereid.
In Peking worden de gerechten bereid volgens de Mandarijnse keuken. Pekingeend is een lokaal beroemd gerecht, dat inmiddels over de gehele wereld in Chinese restaurants kan worden gegeten. Een ander bekend gerecht is het Manhan Quanxi ("Mantsjoe-Han-chinees banket"), wat een traditioneel banket is van de Mantsjoekeizers van de Qing-dynastie; ook tegenwoordig blijft het copieus (en zeer prijzig).
In China spreekt men vaak van de 'acht keukens' of 'acht culinaire tradities' (八大菜系), waarin elke keuken haar eigen karakteristieke smaak en kenmerken kent.
Zie ook
- China (doorverwijspagina)
- Chinese muziek
- Monumenten op de Werelderfgoedlijst
Externe link
- (en) Officiële nieuwsbron van de Chinese overheid
Bronnen, noten en/of referenties
|
|
Zie ook de Atlas van Volksrepubliek China op Wikimedia Commons. |
Vrije mediabestanden over China op Wikimedia Commons
|
Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: China. |
| Landen in Azië |
|---|
|
Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Taiwan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea |
.svg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
