Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Eenpartijstelsel
Een eenpartijstelsel is een stelsel waarbij er in een land maar één politieke partij is toegestaan, de eenheidspartij, dit in tegenstelling tot een meerpartijenstelsel. Oppositiepartijen zijn dus verboden (of minstens uitgesloten van verkiezingen). In een variant zijn er wel één of meer bevriende oppositiepartijen toegestaan, maar kunnen die nooit de absolute meerderheid van de quasi-eenheidspartij bedreigen, zoals in communistisch Polen het geval was met een boerenpartij. Het systeem komt neer op een brede oligarchie van partijleden als mandatarissen op alle politieke niveaus.
Een eenpartijstelsel mag niet worden verward met een stelsel waarin één partij feitelijk dominant is, maar niet op basis van een constitutioneel voorrecht. Dit stabiel stelsel komt nog steeds vrij veel voor, ook in landen die als democratisch worden beschouwd.
Staten met een eenpartijstelsel worden eenpartijstaten genoemd. In het verleden waren er vrij veel eenpartijstaten, thans zijn zij in de minderheid. Fascistische staten, communistische staten, dictaturen, maar soms ook democratieën hadden in het verleden een eenpartijstelsel. Het meest gebruikte argument voor de invoer van een eenpartijstelsel is dat meerpartijenstelsels zouden zorgen voor partijschappen en verdeeldheid, terwijl het eenpartijstelsel zou zorgen voor harmonie, eenstemmigheid en de besluitvorming zou bevorderen.
Vergeleken met andere dictaturen houden eenpartijstaten het vaak opvallend lang uit. Dit komt vooral doordat niet alle macht is geconcentreerd bij een persoon, waarmee de dictatuur valt of staat. De partij die het langste aan de macht is gebleven was de True Whig Party in Liberia, die 103 jaar ononderbroken aan het roer heeft gestaan, van 1877 tot 1980, gevolgd door de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, die het 74 jaar heeft uitgehouden. De Institutioneel Revolutionaire Partij in Mexico heeft 71 jaar geregeerd en de Mongoolse Revolutionaire Volkspartij 68.
Staten met een eenpartijstelsel
Onderstaande tabel somt de landen op met een eenpartijstelsel.
Staten met een dominerende partij
Een onderstaande tabel van landen met een dominerende partij.
Landen met eenpartijstelsels in het verleden
Onvolledige tabel met historische en huidige landen die een eenpartijstelsel kenden.
| Naam land | Periode | Partij |
|---|---|---|
| Albanië | 1946 - 1991 | Albanese Arbeiderspartij |
| Hongarije | 1948 - 1990 | Hongaarse Socialistische Arbeiderspartij |
| Sao Tomé en Principe | 1975 - 1990 | Beweging voor de Bevrijding van Sao Tomé en Principe |
| Sovjet-Unie | 1917 - 1991 | Communistische Partij van de Sovjet-Unie |
| Spanje | 1939 - 1976 | Falange Española |
Landen met een dominerende partij in het verleden
Onvolledige tabel met historische en huidige landen die een dominerende partij kenden.
| Naam land | Periode | Partij |
|---|---|---|
| Japan | 1954 - 1993 | Liberaal-Democratische Partij van Japan (LDP) |
| Bulgarije | 1948 - 1989 | Bulgaarse Communistische Partij (lid van het Vaderlands Front) |
| Duitse Democratische Republiek | 1949 - 1989 | Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (lid van het Nationaal Front) |
| nazi-Duitsland | 1933 - 1945 | Nationaal Socialistische Arbeiderspartij (NSDAP) |
| Joegoslavië | 1946 - 1990 | Joegoslavische Communistenbond |
| Mexico | 1929 - 2000 | Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI) |
| Polen | 1948 - 1989 | Poolse Verenigde Arbeiderspartij |
| Portugal | 1933 - 1974 | Nationale Unie |
| Togo | 1969 - 1991 | Vereniging van het Togolese Volk |
| Tsjecho-Slowakije | 1948 - 1989 | Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije |
| Zimbabwe | 1987 - 2008 | Zimbabwaanse Afrikaanse Nationale Unie – Patriottisch Front (ZANU-PF) |
Zie ook
| Staats- en regeringsvormen |
|---|