Liesveltbijbel

De Liesveltbijbel is een Nederlandstalige Bijbelvertaling uit 1526. Het is de eerste bijbel die ten tijde van de reformatie in het Nederlands werd uitgegeven. De tekst is vertaald door de Antwerpenaar Jacob van Liesvelt.

De vertaling werd niet rechtstreeks gemaakt aan de hand van de oorspronkelijke Hebreeuwse en Griekse tekst, maar was voornamelijk gebaseerd op de Duitstalige Bijbelvertaling van Maarten Luther voor zover deze reeds voltooid was. Luther had in september 1522 zijn vertaling van het Nieuwe Testament uitgegeven, waarvan in december reeds een tweede oplage volgde. Vanaf 1523 vertaalde Luther het Oude Testament, maar zijn vertaling was nog niet voltooid toen de Liesveltbijbel in 1526 verscheen.

De Liesveltbijbel verscheen vier jaar vóór de eerste volledige gedrukte bijbelvertaling in het Frans, en negen jaar vóór de eerste volledige gedrukte bijbel in het Engels.

Van Liesvelt produceerde wel achttien Nederlandstalige bijbeledities en was de productiefste bijbeldrukker van zijn tijd. Zijn laatste Nederlandse bijbeluitgave verscheen in 1542. Deze editie bevatte houtsneden en nieuwe kanttekeningen. De houtsneden werden verzorgd door Jan Swart, die hiervoor de afbeeldingen uit de Lutherbijbel kopieerde. Naast Mattheüs 4:3 (SV) stond een houtsnede waarop de Duivel stond afgebeeld als een gebaarde monnik met een rozenkrans en bokkenpoten. Maar volgens de procesdocumenten waren het de kanttekeningen die hem een aanklacht door de inquisitie bezorgden. Met name de kanttekening „dat de salicheyt der menschen alleen compt door Jesum Christum” was de basis voor de aanklacht. Van Liesvelt verdedigde zich dat zijn bijbel gedrukt was met het imprimatur Cum gratia et privilegio, een officiële vergunning die door het Antwerpse stadsbestuur werd toegekend. De inquisitie erkende deze vergunning niet en veroordeelde Van Liesvelt op 27 november 1545 ter dood. De volgende dag werd hij in Antwerpen onthoofd.

Weblinks en verwijzingen

• Liesveltbijbel, uitgave 1542 online
• Anne Jaap van den Berg, De bijbel van Jacob van Liesvelt in: Met Andere Woorden, Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem, 2006. Nummer 25 (2/2006). Online op bijbelgenootschap.nl]

Tekstuitgaven en vertalingen van de Bijbel

Hebreeuws/Aramese tekstuitgaven: Biblia Hebraica • Biblia Hebraica Stuttgartensia Griekse tekstuitgaven: The New Testament in the Original Greek • Nestle-Aland Klassieke Bijbelvertalingen: Septuaginta • Pesjitta • Vulgaat • King James Version • Luthervertaling • Wycliffe New Testament Nederlandstalige Bijbelvertalingen: Rijmbijbel (1271) • Hernse Bijbel (1361) • Delftse Bijbel (1477) • Liesveltbijbel (1526-1542) • Deux-Aesbijbel (1561-1568) • Statenvertaling (1637) • Visscherbijbel (1648) • De Bijbel vertaald, omschreven en door aanmerkingen opgehelderd (1789-1796) • Palmbijbel (1818-1830) • Pentateuch met Haftaroth‎‎ • Nieuwe Testament van Visschering (1854; 1859) • Voorhoevevertaling (1877) • Synodale vertaling (1868) • (Nederlandse) Professorenbijbel (eind 19e eeuw) • (Belgische) Professorenbijbel (eind 19e eeuw) • Leidse Vertaling (1912; 1994-2004) • Theodorus van Tichelen (1926) • Utrechtse Vertaling (1924; 1927) • Petrus Canisiusvertaling (1939) • NBG-vertaling (1951) • Nieuwewereldvertaling (1969; 2004. 2017) • Willibrordvertaling (1975; 1995) • Herziene Statenvertaling (1977) • Groot Nieuws Bijbel (1983; 1996) • Telosvertaling (1985) • Het Boek (1992) • Nieuwe Bijbelvertaling (2004) • Naardense Bijbel (2004) • Nieuwe herziene Statenvertaling (2010) • Straatbijbel (2011) • Bijbel in Gewone Taal (2013) Engelstalige Bijbelvertalingen: Geneva Bible • King James Version • New King James Version • The Scriptures '98 Version • The Emphatic Diaglott • The Bible in Living English • American Standard Version • Kingdom Interlinear • Concordant Version • Tyndales vertaling Soorten bijbels: Historiebijbel • Jongerenbijbel • Kinderbijbel Bijbelvertalingen in andere talen: Biblia Polyglotta • Ferrara Bijbel • Hexapla • Lutherbijbel • Pesjitta • Reina-Valera • Historia Scholastica • Septuaginta • Tetrapla • Vetus Latina • Vulgaat