Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Alkmaar: verschil tussen versies
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alkmaar&oldid=29181333) |
k (Alkmaar (Nederland) hernoemd naar Alkmaar) |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 16: | Regel 16: | ||
| website = [http://www.alkmaar.nl www.alkmaar.nl] | | website = [http://www.alkmaar.nl www.alkmaar.nl] | ||
}} | }} | ||
[[Bestand:Nordholland Alkmaar 2004 055.jpg|{{Largethumb}}|Een gracht in Alkmaar]] | [[Bestand:Nordholland Alkmaar 2004 055.jpg|{{Largethumb}}|Een gracht in Alkmaar]] | ||
'''Alkmaar''' is een [[Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten|stad]] en een gemeente in de provincie [[Noord-Holland]] in [[Nederland]]. | '''Alkmaar''' is een [[Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten|stad]] en een gemeente in de provincie [[Noord-Holland]] in [[Nederland]]. | ||
__TOC__ | |||
De gemeente Alkmaar telt {{Statistiek gemeente Nederland inwoners|0361}} inwoners ({{Statistiek gemeente Nederland inwoners|TXT=Year}}, bron: CBS) op een grondgebied van circa 30 km². Alkmaar is daarmee na Amsterdam en Haarlem de derde stad van Noord-Holland in inwoneraantal. De gemeente ligt in de samenwerkingsregio [[Kennemerland]], en deels in [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]] en beschikt over twee [[spoorwegstation]]s: [[Station Alkmaar]] en [[Station Alkmaar Noord]]. Een inwoner van Alkmaar heet een Alkmaarder, maar wordt in het Bargoens ook wel [[Kaaskop]] genoemd.<ref>[http://vrttaal.net/taaldatabanken_master/taalkwesties/a-az/tk-a0218.shtml VRTtaal.net - Alkmaar<!-- Automatisch gegenereerde titel -->]</ref> | De gemeente Alkmaar telt {{Statistiek gemeente Nederland inwoners|0361}} inwoners ({{Statistiek gemeente Nederland inwoners|TXT=Year}}, bron: CBS) op een grondgebied van circa 30 km². Alkmaar is daarmee na Amsterdam en Haarlem de derde stad van Noord-Holland in inwoneraantal. De gemeente ligt in de samenwerkingsregio [[Kennemerland]], en deels in [[West-Friesland (regio)|West-Friesland]] en beschikt over twee [[spoorwegstation]]s: [[Station Alkmaar]] en [[Station Alkmaar Noord]]. Een inwoner van Alkmaar heet een Alkmaarder, maar wordt in het Bargoens ook wel [[Kaaskop]] genoemd.<ref>[http://vrttaal.net/taaldatabanken_master/taalkwesties/a-az/tk-a0218.shtml VRTtaal.net - Alkmaar<!-- Automatisch gegenereerde titel -->]</ref> | ||
| Regel 26: | Regel 26: | ||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
{{Zie | {{Zie ook|Zie [[Geschiedenis van Alkmaar]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp.}} | ||
[[Bestand:Blaeu 1652 - Alkmaar.jpg|thumb|left|240px|Kaart van Alkmaar in 1652]] | [[Bestand:Blaeu 1652 - Alkmaar.jpg|thumb|left|240px|Kaart van Alkmaar in 1652]] | ||
In 2004 werd gevierd dat Alkmaar 750 jaar [[stadsrechten]] bezit. De stadsrechten werden op [[11 juni]] [[1254]] verleend door [[Willem II van Holland]]. De stad deed toen voornamelijk dienst als grensvesting en uitvalsbasis in de strijd tegen de [[West-Friese Oorlogen|West-Friezen]]. | In 2004 werd gevierd dat Alkmaar 750 jaar [[stadsrechten]] bezit. De stadsrechten werden op [[11 juni]] [[1254]] verleend door [[Willem II van Holland]]. De stad deed toen voornamelijk dienst als grensvesting en uitvalsbasis in de strijd tegen de [[West-Friese Oorlogen|West-Friezen]]. | ||
Huidige versie van 26 jan 2012 om 23:33
Gemeente in Nederland 
| |||
| |||
| Locatie van de gemeente Alkmaar | |||
| Provincie | Noord-Holland | ||
| Oppervlakte | 31,22 km² | ||
| - land | 29,41 km² | ||
| - water | 1,81 km² | ||
| Inwoners (1 april 2011) | 93.984? (3196 inw/km²) | ||
| Hoofdplaats | Alkmaar | ||
| Belangrijke verkeersaders | A9 N9 N203 N242 N243 N244 N245 N508 N510 N512 | ||
| Burgemeester (lijst) | Piet Bruinooge (CDA) | ||
| Gemiddeld inkomen (2006) | € 13.200 per inw. | ||
| Gem. WOZ-waarde (2008) | € 196.000 | ||
| WW-uitkeringen (2007) | 14 per 1000 inw. | ||
| Autobezit (2007) | 405 per 1000 inw. | ||
| Postcode(s) | 1800-1831 | ||
| Netnummer(s) | 072 | ||
| CBS-code | 0361 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Website | www.alkmaar.nl | ||
| |||
Alkmaar is een stad en een gemeente in de provincie Noord-Holland in Nederland.
De gemeente Alkmaar telt 93.984 inwoners (1 april 2011, bron: CBS) op een grondgebied van circa 30 km². Alkmaar is daarmee na Amsterdam en Haarlem de derde stad van Noord-Holland in inwoneraantal. De gemeente ligt in de samenwerkingsregio Kennemerland, en deels in West-Friesland en beschikt over twee spoorwegstations: Station Alkmaar en Station Alkmaar Noord. Een inwoner van Alkmaar heet een Alkmaarder, maar wordt in het Bargoens ook wel Kaaskop genoemd.[1]
Alkmaar heeft een historisch centrum met 399 rijks- en 700 gemeentelijke monumenten.[2] De stad staat bekend als kaasstad. Van begin april tot begin september wordt nog steeds wekelijks een traditionele kaasmarkt gehouden.
Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Alkmaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 2004 werd gevierd dat Alkmaar 750 jaar stadsrechten bezit. De stadsrechten werden op 11 juni 1254 verleend door Willem II van Holland. De stad deed toen voornamelijk dienst als grensvesting en uitvalsbasis in de strijd tegen de West-Friezen.
In 1429 zou in Alkmaar het Bloedmirakel hebben plaatsgevonden, waarbij op wonderbaarlijke wijze bloedvlekken verschenen in een stuk textiel. In 1492 vond de Opstand van het Kaas- en Broodvolk plaats in Alkmaar. In de zomer van 1517 hadden stad en omgeving te lijden van plunderingen door de Arumer Zwarte Hoop. In juni 1572 werden door de calvinistische Geuzen onder Diederik Sonoy de Alkmaarse franciscaner priesters en broeders opgepakt en in Enkhuizen op 25 juni 1572 omwille van hun trouw aan het katholieke geloof, na gruwelijke marteling, vermoord. De vermoorde geestelijken staan thans bekend als de martelaren van Alkmaar.
In 1573 werd Alkmaar belegerd door de Spanjaarden, die in Oudorp hun kamp hadden opgeslagen. De Alkmaarders hielden hen echter met kokend teer en brandende takkenbossen op afstand; zie ook Tachtigjarige Oorlog. Deze gebeurtenis, die leidde tot de bekende uitdrukking Bij Alkmaar begint de victorie, wordt nog elk jaar gevierd op 8 oktober tijdens het Alkmaars Ontzet. In de Franse tijd werd Noord-Holland omgevormd tot het 'Departement van Texel', waarvan Alkmaar de hoofdstad werd
Het Noordhollandsch Kanaal, dat in 1824 geopend werd, liep bij de aanleg precies om Alkmaar heen. Door de groei van Alkmaar loopt het er tegenwoordig dwars doorheen. In 1865 en 1867 werd de infrastructuur nog verder verbeterd door de opening van de spoorlijnen tussen respectievelijk Alkmaar-Den Helder en Alkmaar-Uitgeest-Haarlem.
In de 20e eeuw ontstonden nieuwe woonwijken rond Alkmaar, en in 1972 werden Oudorp, Koedijk-Zuid en Sint Pancras-Zuid aan het grondgebied van Alkmaar toegevoegd. De stad begon ook een steeds grotere rol te spelen bij de opvang van het bevolkingsoverschot in de Randstad en de bevolking die een huis zocht door de renovatie van oude stadswijken, vooral Amsterdam. Alkmaar verkreeg de groeikernstatus en werd derhalve toentertijd als een van de eerste "overloopsteden" aangemerkt. Een gevolg hiervan is de ontwikkeling van het stadsdeel Huiswaard. Momenteel is Alkmaar de 3e stad (gebaseerd op inwoneraantal) van de provincie Noord-Holland.
Geografie
Alkmaar is onderverdeeld in de volgende wijken en buurten:
| ||||||||||||
Dorpen/Gehuchten binnen de gemeente:
Buurtschappen in de gemeente Alkmaar:
- Beverkoog
- Bergermeer
- Bergerhof
- Boekelermeer
- De Nollen
- De Weijdt
- Huigendijk (gedeeltelijk)
- Nieuwpoort
Cultuur
Bezienswaardigheden
Alkmaar beschikt over voor deze stad karakteristieke oude grachten, cafés, restaurants en winkels. Alkmaar is alom bekend om zijn vele hofjes, onder andere het 16e-eeuwse hofje van Sonoy en het Wildemanshofje. De stad kent vele grachten met huizen uit de 16e tot de 19e eeuw. Alkmaar telt 399 inschrijvingen in het rijksmonumentenregister.
De bekendste bezienswaardigheden van Alkmaar worden hieronder opgesomd. Monumenten en opmerkelijke plaatsen kunnen worden verkend via een kaart van de Alkmaarse binnenstad.
- Accijnstoren
- Grote of Sint-Laurenskerk
- Hooge Huys
- Huis met de Kogel
- Huize Egmont
- Kaasfabriek Eyssen
- Moriaanshoofd
- Nieuwe of Sint Sebastiaan Doelen
- Stadhuis
- Vismarkt
- De Vigilantie
- De Waag
- Watertoren
Hofjes
Alkmaar heeft nog acht hofjes, waarvan de meeste nog steeds bewoond zijn. Het oudste nog bestaande hofje is het Huis van Zessen, dat werd gesticht in 1510 en haar naam dankt aan de functie die het gedurende bijna vijf eeuwen heeft vervuld: een hofje voor zes oude rooms-katholieke mannen. De naam van het Huis van Achten is op dezelfde wijze ontstaan. Dit hofje stamt uit 1657.
Vlakbij het Huis van Achten ligt het Hof van Sonoy, dat zich bevindt op de plaats van een voormalig klooster. Het hof kwam in 1572 in handen van het stadsbestuur en werd destijds gebruikt om stedelingen onder te brengen die dakloos waren geworden omdat hun huizen waren gesloopt voor de aanleg van de nieuwe stadsverdediging. Het Wildemanshofje werd gesticht door Gerrit Florisz. Wildeman. Het in 1714 gebouwde hofje bood aanvankelijk plaats aan 24 bejaarde vrouwen van verschillende geloofsrichtingen. Het Hofje van Splinter is gesticht in 1646, uit een erfenis van Margaretha Splinter. Na haar dood werd het complex verbouwd tot een hofje voor acht ongehuwde dames, die in armoede leefden maar wel uit een (ge)goede familie stamden.
Aan de Koningsweg bevindt zich het Provenhuis Bijlevelt, dat stamt uit de zeventiende eeuw. Het Provenhuis Paling en Van Foreest bevindt zich aan de Zevenhuizen, vlakbij de stadssingels. Het werd gesticht in 1540 met geld uit het testament dat het echtpaar Pieter Claeszoon Paling en Joost van Foreest Willem Dircksdochter. Tussen de Kanaalkade en de Koningsweg ligt nog het Doopsgezinde hofje.
Musea
- Het Beatles Museum. In Alkmaar is een museum over The Beatles te vinden.
- Het Hollands Kaasmuseum. Op het Waagplein vindt men het Het Hollands Kaasmuseum, dat is gevestigd in het monumentale Waaggebouw. Het museum toont de bereiding van zuivelproducten door de eeuwen heen, evenals de handel en het leven op het platteland.
- Nationaal Biermuseum "De Boom". Het Nationaal Biermuseum "De Boom" ligt op loopafstand van parkeergarage Karperton en is dus goed bereikbaar. Het museum is gevestigd in een 17e-eeuws pand waarin zich vroeger een grote brouwerij bevond. Het biermuseum toont de geschiedenis van het bierbrouwen en -drinken. In het proeflokaal zijn vele tientallen soorten Nederlands bier verkrijgbaar.
- Nederlands Kachelmuseum. Het Nederlands Kachelmuseum biedt een overzicht van de geschiedenis van de kachel en het fornuis vanaf ca. 1825. Ongeveer 100 historische kachels en fornuizen staan chronologisch opgesteld. Wie het museum bezoekt krijgt een goede indruk van de ontwikkeling in stook- en kooktechniek en de daarmee samenhangende veranderingen in de vormgeving van kachels en fornuizen.
- Stedelijk Museum Alkmaar. Het Stedelijk Museum Alkmaar is gevestigd aan het Canadaplein. Er zijn diverse tijdelijke tentoonstellingen te bezichtigen, en er kunnen rondleidingen voor groepen worden verzorgd. Het Stedelijk Museum was voorheen gevestigd aan de Doelenstraat.
Kaasmarkt
De Alkmaarse kaasmarkt is al meer dan vier eeuwen een traditie, die tegenwoordig jaarlijks door 100.000 mensen wordt bezocht. De ‘markt’ vindt plaats op het Waagplein, voor het monumentale Waaggebouw. In de 18e eeuw werd maar liefst vier dagen per week kaasmarkt gehouden, en deze duurde tot 1 uur 's nachts. Gemiddeld werd per marktdag 300 ton kaas omgezet. Sinds 1939 is Alkmaar de enige stad die nog kaas verhandelt op deze traditionele wijze. Vandaag de dag zijn de kaasmarkten elke vrijdag (van april tot september) te bezichtigen.
Op de kaasmarkt lopen de kaasdragers van het Alkmaarse Kaasdragersgilde in vier verschillende kleuren: Geel, rood, blauw en groen. Zo vormen zij groepen die vemen worden genoemd. Alle kaasdragers dragen een wit pak met strooien hoed. De kaasdragers hebben verschillende benamingen.
- Een vastman is een ervaren kaasdrager.
- De tasman is de oudste kaasdrager, en draagt een zwart leren tas op zijn buik. Hij zet bij het wegen van de kaas de gewichten op de weegschaal.
- De overman is de voorman van het veem, en is herkenbaar aan een zilveren schildje met lintje in de kleur van zijn veem. De overman wordt voor een periode van twee jaar benoemd.
- De kaasvader is opzichter over alle vier de vemen. Hij draagt een zwarte stok met zilveren knop.
- De provoost wordt door de kaasdragers de ‘beul’ genoemd, omdat hij voor het gildebestuur de laatkomende kaasdragers noteert en de boete daarvoor int. Hij draagt een zilveren kaasberrie.
- De knecht wordt, net als de provoost, door het gildebestuur benoemd en heeft de functie van klusjesman.
Om 10:00 uur luidt de aanvangsbel en begint de kaasmarkt. De zetters beladen de karakteristieke berries, die door de kaasdragers naar de weegschaal worden gedragen. Aldaar wordt de kaas gewogen. Op het plein bepalen keurmeesters de kwaliteit van de kaas en onderhandelen handelaren over de prijs. Dit gaat traditioneel gepaard met het handje klap. Omstreeks 12:30 is de kaasmarkt afgelopen.
Sport
Bekend uit Alkmaar is de voetbalclub AZ. In de gemeente zijn vele andere sportieve voorzieningen te vinden. Verder vindt men in Alkmaar meerdere dansscholen, sportscholen en zwembaden. IJsbaan de Meent is een sportcentrum waar ook andere sportverenigingen gevestigd zijn. Sportpaleis Alkmaar is een overdekte multifunctionele wielerbaan van 250 meter waar jaarlijks Nederlandse kampioenschappen plaatsvinden.
Op het Drafcentrum Alkmaar aan de Sportlaan 4 vinden wekelijks op iedere maandagavond draverijen plaats. Drafsport wordt gehouden op draf- en renbanen met een grind/zand toplaag, er zijn in Nederland vier banen, die banen zijn te vinden in Groningen, Wolvega, Den Haag (Duindigt) en Alkmaar. In Alkmaar wordt ook eens per jaar een bijzondere koers verreden: De 4 1/2 kilometer van Alkmaar. De koers wordt verreden over zes en een halve ronde, waarbij het uithoudingsvermogen van de paarden danig op de proef worden gesteld.
Kerken
Alkmaar kent maar liefst dertien kerken, waarvan zes tot het Rooms-katholicisme behoren.
Grote kerk of Sint-Laurenskerk
De bouw van de Grote kerk aan de Koorstraat werd begonnen in 1470 en in 1520 voltooid. De kerk is ook nu nog het grootste middeleeuwse kerkgebouw in de Alkmaarse binnenstad. Vanwege de grote omvang noemt men het gebouw ook wel de Grote Kerk. Het werd waarschijnlijk ontworpen door de architect Antoon I Keldermans. Aan het begin van de Langestraat, vlakbij de Sint Laurenskerk, is in de bestrating het hoogste natuurlijke punt aangegeven van de oude zandrug waarop de kerk is gebouwd. Hier ziet men een kleine halve maan van grijze kinderkopjes. In de St. Laurenskerk bevindt zich de tombe van Graaf Floris V. In de tombe bevinden zich alleen zijn ingewanden die bij het balsemen zijn verwijderd. Floris zelf is later herbegraven in Rijnsburg.
Sint-Laurentiuskerk
De roomskatholieke Sint-Laurentiuskerk werd in 1859-1861 in neogotische stijl gebouwd. Het is één van de vroegste werken in Noord-Holland van de beroemde architect Pierre Cuypers. De St. Laurentiuskerk is een kerk op de plattegrond van een Latijns kruis. Tot de bijzonderheden behoren de luchtbogen aan de buitenkant van het gebouw en de toepassing van Limburgse mergelsteen (onder andere bij het rijk versierde roosventer boven de toegangsdeur in de westgevel).
Het interieur heeft een neogotische detaillering, bijvoorbeeld bij het houten tongewelf met de kleurige rozetten, of bij de reliëfs van mergelsteen langs de wanden. In de transepten bevinden zich kleurige wandschilderingen met de uitbeelding van het Bloedmirakel van Alkmaar, gemaakt door J.A. Kläsener tussen 1874 en 1880. Eerder al schilderde hij de reeks kruiswegstaties (1866-1868)
Er is ook een neogotische inventaris met onder andere de oorspronkelijke door Cuypers ontworpen kerkbanken, een groot triomfkruis bij het begin van het koor, een Heilig Hartbeeld, een Maria-altaar (links van het koor) en een H.Bloedaltaar (rechts van het koor). Opmerkelijk zijn ook de gebrandschilderde ramen. De oudste hangen in het koor. Ze zijn vervaardigd door het atelier van Nicolas in Roermond (1862 en 1895), de andere zijn gemaakt door het atelier van J. Dobbelaere uit Brugge (1895-1907).
Don Bosco-kerk (1961-2007)
De Don Bosco-kerk, gebouwd in 1961, was een stolpkerk. De kerk werd in augustus 2007 gesloopt door de gemeente, ondanks groeiend verzet van burgers. De mogelijkheden voor herbestemming zijn niet onderzocht.
Doopsgezinde Kerk
De doopsgezinde kerk, gebouwd in 1617 op initiatief van de beroemde voorganger Hans de Ries, is een van de oudste stenen doopsgezinde kerken in Nederland. Het was aanvankelijk een schuilkerk.
Evenals de andere Alkmaarse schuilkerken kreeg ook deze kerk een houten tongewelf. In de 19de eeuw werden het gebouw en de inrichting van de kerk sterk gewijzigd. Zo tekende C.W. Bruinvis, de latere stadsarchivaris, in 1854 een nieuwe voorgevel in neoclassicistische stijl met rondboogvensters. Het voorplein met bloemperk stamt uit 1856. In 1876 werd het gehele interieur veranderd naar ontwerp van stadsarchitect W.F. du Croix. Uit die tijd stammen de banken met hun neogotische detaillering.
Tot de oudste inventarisstukken behoort het neoclassicistische orgelfront uit 1819 van orgelbouwer J.C. Deytenbach. Het orgel zelf is een Flaes-orgel uit 1866.
Evangelisch-lutherse Kerk
De Lutherse kerk werd gebouwd in 1692, en begon haar bestaan als een schuilkerk. Het eenvoudige exterieur herinnert eraan, dat de Lutherse kerk als schuilkerk begonnen is. Het inwendige is echter, zoals bij Lutherse kerken gebruikelijk, veel rijker. Zo wordt de ruimte overdekt door een houten tongewelf met een verhoogd middenveld. Voorts zijn er een preekstoel met bijbehorende banken en een rijk bewerkt tochtportaal uit de bouwtijd. Tot de bijzonderheden behoort het orgel uit 1754, voorzien van rococo snijwerk en bovenop de afbeelding van een zwaan: symbool van Luther en de Lutheranen. Het orgel werd vermoedelijk gebouwd door de Pieter Müller, zoon van de bekende orgelbouwer Christian Müller.
Kapelkerk
De Kapelkerk dateert volgens sommigen uit ca. 1325, maar meer algemeen wordt aangenomen dat men met de bouw begonnen is omstreeks 1520, dus direct na het voltooien van de Grote Kerk. Ten tijde van de bouw van de Kapelkerk was de Laat nog niet gedempt, daarom zit de ingang in de korte gevel aan de Kapelsteeg.
Opvallend aan de Kapelkerk zijn de zeer talrijke natuurstenen banden in de bakstenen muren. In 1707 werd de kerk uitgebreid met een hoge dwarsbeuk in Hollands classicistische stijl aan de noordzijde. Hierin kwam een bankenblok te staan, waarin de leden van het stadsbestuur konden plaatsnemen. Het bankenblok werd uitgevoerd in de moderne Lodewijk XIV-stijl. Kenmerkend voor die stijl zijn de krullende acanthusbladeren aan de opzetstukken van de deurtjes.
In 1760 werd het gebouw getroffen door een brand. Daarbij ging het middeleeuwse houten tongewelf verloren. Daarvoor in de plaats kwam het huidige stucgewelf met zijn verhoogde velden, voorzien van versieringen in rococostijl. Ook de houten preekstoel en de orgelkast met de bijbehorende houten omlijsting is in rococostijl uitgevoerd. Beide interieurstukken stammen uit 1762. Bij de vervaardiging waren Asmus Frauen uit Amsterdam en Willem Straatman uit Alkmaar betrokken. Het orgel is van de beroemde orgelbouwer Christian Müller. Tot de opmerkelijke interieurstukken behoren ook de grote koperen kaarsenkronen.
Bezienswaardig zijn de kleurige glas-in-loodramen, vervaardigd in de jaren 1920-1940 door de bekende glazenier Willem Bogtman uit Haarlem.
Remonstrantse Kerk
De Remonstrantse kerk is een schuilkerk, gelegen op een binnenterrein. Het gebouw werd in 1658 op de plaats van een houten gorterij gebouwd. In de gorterij kwam men eerst in het geheim bijeen. De monumentale entree tussen de twee klokgevelhuisjes stamt uit 1728. In het sierlijke ijzerwerk boven de deuren zijn de letters RK (Remonstrantse Kerk) verwerkt. Binnen heeft het kerkgebouw, dat afgedekt wordt door een houten tongewelf, aan drie zijden galerijen die rusten op houten zuilen. Het kerkinterieur is zeer fraai, met een 17de-eeuwse preekstoel en rondom een 18de-eeuws doophek met rijk versierde koperen doopbogen. Zowel op de preekstoel, als op het doophek staat een koperen lezenaar. Voor de verlichting beschikt men over diverse mooie koperen kronen, kaarsenarmen en blakers (17de en 18de eeuw). Het orgel (1792) is van de Amsterdamse orgelbouwer Johannes Stephanus Strümphler. De grenen vloer wordt nog steeds zoals vroeger met fijn zand bestrooid.
Sint-Dominicuskerk (1863-1985)
De St. Dominicuskerk werd gebouwd in de jaren 1863-1866 door de bekende architect Pierre Cuypers, die ook het Rijksmuseum en het stationsgebouw van Station Amsterdam Centraal ontwierp. Het was een zogenaamde kruisbasiliek met als meest kenmerkend onderdeel de forse toren die duidelijk de bedoeling had de Grote Kerk naar de kroon te steken. De toren vormde meer dan een eeuw lang een markant onderdeel van het silhouet van Alkmaar. De kerk was kunsthistorisch gezien van groot belang omdat het een van de weinige bewaard gebleven bouwwerken was uit de vroege periode van Cuypers’ optreden als architect. Bovendien was ook het interieur nog redelijk compleet. Het kerkbestuur besloot in 1972 om de St. Dominicuskerk te sluiten. Het aantal kerkgangers in de binnenstad liep terug. Het onderhoud van de toenmalige twee binnenstadskerken (de St. Dominicus aan de Laat en de St. Laurentius aan het Verdronkenoord) werd te duur. Het kerkbestuur koos voor het behoud van de St. Laurentius, die er bouwkundig gezien het best aan toe was. Op kunsthistorische waarde werd minder gelet. In 1974 werd de St. Dominicuskerk gesloten voor de eredienst. Jarenlang bleef het lot van de St. Dominicuskerk ongewis, maar in 1985 werd de kerk gesloopt, slechts een traptoren bleef bespaard. Thans kan men er winkelcentrum Domus vinden.
Sint-Josephkerk
De St. Josephkerk is geheel in neogotische stijl gebouwd, de kerk is op 1 januari 1910 in gebruik genomen. Het ontwerp is van de beroemde kerkenbouwers en leerlingen van P.J.H. Cuypers, Albert Margry, Jos Margry en J.M. Snickers. De kerk is geheel in neogotische stijl gebouwd, wat te zien is aan de plaatsing van de torens en de gewelven.
De kerk is gesitueerd en bezit gebrandschilderde ramen. Het beeld van Christus is in 1948 geplaatst ter herinnering aan in de oorlog omgekomen Alkmaarders. Hun namen staan vermeld op een gedenkplaat aan de muur van de kerk.
Synagoge
De vroedschap van Alkmaar stond op 10 mei 1604 als eerste stad van de Nederlanden de Joden toe zich hier te vestigen. Op 5 juni 1802 kocht de Joodse Gemeente het gebouw. In 1842 werd op het achtererf een school gesticht voor godsdienstig en burgerlijk onderwijs. Dit werd door de rabbi gegeven, deze woonde naast de synagoge op nummer 13.
Twee steentjes in de voorgevel geven (in de Hebreeuwse tijdrekening) de data aan waarop het pand werd gerenoveerd: in 1826 en 1844. De renovatie in 1844 betrof volgens de Waterstaat-tekening een nieuwe voorgevel, een galerij voor vrouwen en een tongewelf met daarin de Davidster.
Na de oorlog kon de zwaar getroffen Joodse gemeenschap van Alkmaar de synagoge niet meer bekostigen en viel het gebouw toe aan de baptisten. Die verlieten het pand weer in 2008. De inmiddels weer groeiende Joodse gemeenschap in Alkmaar neemt het gebouw na een grondige restauratie medio 2011 weer in gebruik.
Verlosserskerk
De Verlosserskerk is opgetrokken in een expressionistische stijl verwant aan die van de Amsterdamse School, en werd in 1933 gebouwd naar een ontwerp van B.W. Plooij. Het gebouw heeft een kruisvorm als plattegrond, met op de kruising van de daken een zogenaamde dakruiter (torentje). In 1991 sloot de kerk zijn deuren, waarna het gebouw is verbouwd tot appartementencomplex.
De Christengemeenschap
Het kerkgebouw van de Christengemeenschap is gebouwd in organische stijl. De kerk is in 1994 in gebruik genomen.
Mormonen
Het kerkgebouw van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen is een kerk die gebouwd is volgens een typische Amerikaanse stijl. De kerk is in 1997 in gebruik genomen.
Molens
Molens behoren tot de cultuurhistorisch waardevolle streekeigen bebouwing met een voor de gehele regio bijzondere betekenis. Zeker de robuuste binnenkruiers komen vrijwel uitsluitend alleen voor in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. Molens vormen belangrijke elementen in het landschap en hebben vaak te maken met de ontstaansgeschiedenis van dat landschap. Omdat een molen wind moet vangen, staan ze in een open landschap of staken ze in ieder geval uit boven hun omgeving. Die voor molens kenmerkende situatie moet zoveel mogelijk worden bewaard, willen de molens volledig tot hun recht komen. Met andere woorden: molens horen in het zicht te staan. Als dat het geval is blijken molens ook waardevolle herkenningspunten in een gebied te zijn.
Molens worden over het algemeen goed beheerd en onderhouden. Ook bij kleine wijzigingen, restauratie en onderhoud is en wordt rekening gehouden met de oorspronkelijke verschijningsvorm. Ontwikkelingen kunnen een dreiging vormen voor molens. Door het bouwen in de directe omgeving van een molen wordt de molenbiotoop aangetast.
Alle molens zijn Rijksmonument conform de Monumentenwet. De nadruk van het beschermde welstandsniveau ligt op het behouden van de authentieke verschijningsvorm van de molens en de verwijzing naar de historie van Alkmaar, de gemeente Alkmaar telt maar liefst dertien molens. Daarvan bevinden zich er twee in Koedijk, zes in het dorp Oudorp en vijf in de stad Alkmaar zelf.
Ambachtsmolen
De Alkmaarse Ambachtsmolen bemaalde de Raaksmaatsboezem. Men noemt dit type molen een strijkmolen omdat het door het geringe hoogteverschil het water als het ware ‘wegstreek’. Andere namen waaronder de Ambachtsmolen bekend staat zijn “achter Oudorp” en “’t Wuiver”. De Ambachtsmolen ligt eigenlijk in het dorp Oudorp.
De Eendracht
De poldermolen De Eendracht aan de Kruseman van Eltenweg is een ronde stenen grondzeiler uit 1771. Deze molen bemaalde vroeger de Eendrachtspolder op de Schermerboezem. Als gevolg van stadsuitbreidingen is de molen vrijwel rondom ingebouwd geraakt. De molen is nog niet zo lang geleden gerestaureerd, er is een houten scheprad geplaatst, dit scheprad is kenmerkend voor de molen.
De Geestmolen
De Geestmolen, Hoeverpad 13, poldermolen, eiken achtkant op lage voet, grondzeiler uit 1565. De Geestmolen bemaalde vroeger de 170 hectare grote Geestmolenpolder. Doordat in het begin van de jaren zestig de nieuwbouwwijk De Hoef is verrezen, heeft de molen nu geen landschappelijke functie meer. De Geestmolen is van het type achtkantige binnenkruier. Dit betekent dat de wieken binnen op de wind kunnen worden gezet (het mechanisme bevindt zich geheel in de kap).
De Gouden Engel
Op Kanaaldijk 235-236 staat sinds 2009 de stellingmolen: “De Gouden Engel”, gebouwd op initiatief van de Stichting Johannes Bos. De korenmolen, die op windkracht werkt is regelmatig in bedrijf te zien zijn. Op hetzelfde terrein staan behalve de molen ook nog de koolboet uit 1891 voor de opslag van sluitkool en de oude maalderij uit 1866, een knechtswoning uit 1871 thans kantoortje en een nieuw gebouwde molenschuur. De bovenverdieping van de molenschuur is door de Historische Vereniging Koedijk als museum ingericht. De Gouden Engel bevindt zich in het dorp Koedijk.
De Sluismolen
De poldermolen De Sluismolen aan de Helderseweg 87 uit 1575/2002 is een grondzeiler met een eiken achtkant op lage voet. Deze molen bemaalde de Grote Sluispolder. In 2001 is deze molen volledig uitgebrand, maar is nu weer in oude staat hersteld. De Sluismolen ligt in het dorp Koedijk, maar heeft een Alkmaarse postcode.
De Viaan
De Viaan, gelegen aan de Havinghastraat 18, is een poldermolen. Molen De Viaan is een achtkante binnenkruier op lage voet uit 1579. Te samen met een elektrisch gemaal bemaalt hij nu nog een 464 hectare groot gedeelte van De Bergermeerpolder op de Schermerboezem. Als gevolg van stadsuitbreiding ten zuiden en ten oosten is de laagbouw en zijn de wegen de molen op zeer korte afstand genaderd. De molen heeft een vlucht van 24 meter. De molen was oorspronkelijk voorzien van een scheprad en werd in 1876 vervijzeld. Naast de molen staat de molenaarswoning.[3]
De vier strijkmolens te Oudorp
Molenkade 6/9, strijkmolens, grondzeilers gebouwd tussen 1627 en 1630. Langs de Molenkade hebben in totaal zes strijkmolens gestaan. Ze staan bekend als “De molens bij de Zes Wielen”. Die naam verwijst niet naar de zes molens, maar naar de zes grote wielen waarmee indertijd de overhalen werden bediend. In 1688 is de meest oostelijke door brand verloren gegaan en is niet herbouwd. De meest westelijke werd gedemonteerd om in het openluchtmuseum te Arnhem weer opgebouwd te worden. Een Engelse bom maakte een einde aan de daar opgeslagen molen. De strijkmolens langs de Molenkade zijn niet alleen in cultuurhistorisch oogpunt van belang maar vormen samen een begeleiding voor de Zeswielen en Hoornseweg. Ook de molen van Piet en de Viaanse molen vormen door de situering (bij knooppunten/ entrees) structuurbepalende bouwwerken.
- Zie Strijkmolen B, Strijkmolen C, Strijkmolen D en Strijkmolen E voor informatie over de molens aan de Zes wielen.
Molen De Groot / Molen van Piet
De Molen van Piet heet officieel molen De Groot. De naam Molen van Piet wordt veel gebruikt omdat de familie Piet de molen al vele jaren bewoont en beheert. De ronde stenen stellingmolen werd gebouwd in de 18e eeuw, en was bedoeld voor het malen van graan. Voor deze molen stond op deze plaats echter een zogenaamde standaardmolen, die gebouwd werd in 1605. De Molen van Piet is de enige molen uit de binnenstad die bewaard is gebleven. Er worden rondleidingen gegeven en er is een souvenirwinkeltje.
Munniken-, Raven en Robonsbosmolen
Munnikenboschpolder 5, poldermolen, grenen achtkant op lage voet, grondzeiler uit 1781/1976. De Robonsbosmolen is tot 1981 seinmolen van de Schermerboezem geweest. Daartoe was in onttakelde toestand (1931-1976) de molenkap permanent voorzien van een lamp. Sinds 1976 is de molen uitwendig weer compleet en is hij voor permanente bewoning ingericht.
't Roode Hert
| Zie 't Roode Hert voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Frieseweg 102 , korenmolen, achtkante stellingmolen, uit 1748. Korenmolen ’t Roode Hert heeft een rijke historie. Na twee keer afgebrand te zijn, staat er in 1925 weer een korenmolen op dezelfde plaats. Het is de voormalige rijstpeller de Witte Klok die sinds 1748 aan de zuidkant van de Zaanse Schans te Zaandam heeft gestaan. Er wordt hier nog steeds graan tot meel verwerkt. Een ruim assortiment aan bloem en meelsoorten is in de winkel bij de molen verkrijgbaar, evenals andere (biologische) producten zoals noten en zuidvruchten. Ook kan men een hapje eten in de lunchroom. Er bestaan plannen de molen ongeveer 300 meter te verplaatsen naar natuurgebied de Oudorperpolder (gepland 2011-2012). Dit is nodig om van windvang verzekerd te zijn nu er plannen zijn het nabijgelegen voormalig industriegebied Overstad met woningen en winkels te gaan bebouwen. 't Roode Hert bevindt zich in het dorp Oudorp.
Onderwijs
Er is in Alkmaar een aantal scholen voor middelbaar onderwijs, met verschillende achtergronden. Het Murmelliusgymnasium is een categoriaal gymnasium aan de Bergerhout, opgericht in 1904. Met minder dan 800 leerlingen, uit heel Noord-Holland, is het een relatief kleine school.
De Christelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz is een christelijke school waarop men vmbo, havo en vwo (atheneum en gymnasium) kan volgen. De school heeft drie vestigingen, waarvan twee in Alkmaar, allebei aan de Mandenmakersstraat en één in Langedijk, aan de Bosgroet. Het Petrus Canisius College is een katholieke scholengemeenschap met in totaal zes vestigingen, waarvan vier in Alkmaar. Twee Alkmaarse vestigingen geven alleen vmbo-onderwijs, één vestiging is voorbehouden aan de bovenbouw van havo- en vwo-leerlingen en heeft sinds kort ook een vwoXtra-afdeling, en een vierde geeft in alle richtingen les.
Het Stedelijk Dalton College is een openbare scholengemeenschap voor vwo (atheneum), havo en vmbo. De school heeft daarnaast ook een plusklas voor kinderen van groep 8 (7) van de basisschool. In 2004 ging de school met het Daltononderwijs werken; daarvoor was de naam het Jan van Scorel-College. Het OSG Willem Blaeu geeft openbaar onderwijs aan vmbo-, havo- en vwo-studenten, en is gevestigd aan de Robonsbosweg. Het is een zogenaamde Lootschool en men kan er ook Tweetalig Onderwijs volgen.
Het Horizon College ten slotte, is een mbo-school
Voor hoger onderwijs is er de Hogeschool Inholland. De vestiging in Alkmaar bestaat al meer dan 25 jaar en omvat ook een conservatorium. In 2010 is het conservatorium verhuisd naar de vestiging van Inholland te Haarlem.
Winkelen
Volgens het C.B.S. wordt Alkmaar de tweede winkelstad van Nederland genoemd vanwege haar verschillende soorten winkels. (Bron: C.B.S.) Donderdagavond is het koopavond.
Alkmaar heeft een aantal markten waarop inwoners, mensen uit de omgeving maar vooral ook toeristen op af komen. De gemeente Alkmaar kent de volgende markten:
Weekmarkten
Op dinsdag in Overdie op de Frederik Hendriklaan (11.30 - 15.30 uur), woensdagochtend in Oudorp op Nijenburgplein (08.00 - 12.00 uur), woensdagmiddag in De Mare op het Europaplein (12.30 - 17.00 uur) en zaterdag in het centrum op de Gedempte Nieuwesloot en Kerkplein (08.00 - 17.00 uur).
Jaarmarkten
Landbouwdag / Lappenmarkt (Laatste woensdag in september)
De Landbouwdag Alkmaar werd voor het eerst in 1884 georganiseerd. De eerste jaren werd deze dag voor agrariërs en andere bezoekers elke 5 jaar gehouden. Vanaf omstreeks 1900 werd de Landbouwdag jaarlijks gehouden. De keuringen beginnen om 09.00 uur, de deelnemers showen dan hun fokproducten. Zo'n 200 marktkraampjes maken deel uit van de Lappenmarkt, onlosmakelijk verbonden aan de Landbouwdag.
Half december is er een Kerstmarkt.
Politiek en bestuur
College van B&W 2010-2011
Op 15 januari 2007 is Piet Bruinooge (CDA) benoemd tot burgemeester van Alkmaar. Hij was vanaf 1 juni 2003 burgemeester van de gemeente Renkum geweest en volgde in Alkmaar drs. Marie van Rossen (PvdA) op, die op 1 januari 2007 vervroegd uittrad.
Het college bestond uit een coalitie van PvdA-VVD-D66-GroenLinks-CDA. De wethouders van Alkmaar waren:
- Mw. A. van Dam (Rian) (PvdA)
- Dhr. N.M.C. Alsemgeest (Nico) (D66)
- Dhr. W.A.J. van Veen (Wim) (GroenLinks)
- Dhr. P. de Baat (Peter) (VVD)
- Dhr. J.P. Nagengast (Jan) (CDA)
- Dhr. G.L.J. Leerink (Gertjan) (PvdA)
Dit college kwam 10 maart 2011 ten val naar aanleiding van de gang van zaken rond het vertrek van het ziekenhuis MCA uit Alkmaar. De gemeenteraad aanvaardde een motie van CDA, VVD, OPA, SP en Trots. Op 30 maart presenteerden deze partijen een nieuw college-akkoord.
Na de val van het college bestaat het college uit de nieuwe coalitie CDA-OPA-SP-Tots op Nederland-VVD. De wethouders zijn:
- Dhr. P. de Baat (Peter) (VVD)
- Dhr. J.P. Nagengast (Jan) (CDA)
- Dhr. drs. V.H. Kloos (Victor) (OPA)
- Mvr M. Hamberg (Mirjam) (SP)
- Dhr. drs. M.L. Hagen (Martin) (Trots op Nederland)
- Mvr. A.J.A. van de Ven (Anjo) (OPA),
College van B&W 2006-2010
In de raadsperiode 2006-2010 bestond het college uit een coalitie van PvdA-CDA-VVD-D66-GroenLinks. De wethouders waren:
- Dhr. J.C. Meijer (Hans) (PvdA)
- Dhr. S.H. Binnendijk (Simon) (CDA)
- Dhr. F.H. Hansen (VVD) (tot 31 maart 2008)
- Dhr. N.M.C. Alsemgeest (Nico) (D66) (sinds 31 maart 2008)
- Dhr. W.A.J. van Veen (Wim) (GroenLinks)
- Mw. A. van Dam (Rian) (PvdA)
Gemeenteraad
Samenstelling van de gemeenteraad sinds 2006:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 2006 | 2010 | |||||||||||||
| PvdA | 11 | 7 | |||||||||||||
| OPA | 5 | 7 | |||||||||||||
| VVD | 3 | 4 | |||||||||||||
| GroenLinks | 3 | 4 | |||||||||||||
| D66 | 1 | 4 | |||||||||||||
| CDA | 4 | 3 | |||||||||||||
| SP | 5 | 3 | |||||||||||||
| Leefbaar Alkmaar | 2 | 3 | |||||||||||||
| TON | - | 2 | |||||||||||||
| ChristenUnie | 1 | - | |||||||||||||
| Liberale Kracht | 1 | - | |||||||||||||
| Totaal | 37 | 37 | |||||||||||||
| Opkomst | 50,5% | ||||||||||||||
Stedenbanden
Alkmaar heeft jumelages met de volgende steden:
Bekende Alkmaarders
| Zie Lijst van Alkmaarders voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Geboren
|
|
|
Woonachtig
- Kai Reus, wielrenner/ schaatser
- Theo Bos, wielrenner
- Robin Korving, atleet
Zie ook
Externe links
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Alkmaar op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º VRTtaal.net - Alkmaar
- º Alkmaarse monumenten behouden dankzij inzet ISV, Alkmaar.nl, 12 november 2008
- º [1], Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier .
 | Plaatsen en wijken in de gemeente Alkmaar ( - 2015) |  |
|---|
|
Stad: Alkmaar Buurtschap: Omval Noord-Holland: Steden en dorpen Nederland: Provincies · Gemeenten |
| Regio West-Friesland |
|---|
|
Alkmaar · Drechterland · Enkhuizen · Harenkarspel · Heerhugowaard · Hoorn · Koggenland · Langedijk · Medemblik · Niedorp · Opmeer · Schagen · Stede Broec |
| Gemeenten in de provincie Noord-Holland | |
|---|
|
Aalsmeer · Alkmaar · Amstelveen · Amsterdam · Anna Paulowna · Beemster · Bergen · Beverwijk · Blaricum · Bloemendaal · Bussum · Castricum · Den Helder · Diemen · Drechterland · Edam-Volendam · Enkhuizen · Graft-De Rijp · Haarlem · Haarlemmerliede en Spaarnwoude · Haarlemmermeer · Harenkarspel · Heemskerk · Heemstede · Heerhugowaard · Heiloo · Hilversum · Hoorn · Huizen · Koggenland · Landsmeer · Langedijk · Laren · Medemblik · Muiden · Naarden · Niedorp · Oostzaan · Opmeer · Ouder-Amstel · Purmerend · Schagen · Schermer · Stede Broec · Texel · Uitgeest · Uithoorn · Velsen · Waterland · Weesp · Wieringen · Wieringermeer · Wijdemeren · Wormerland · Zaanstad · Zandvoort · Zeevang · Zijpe |
.png){kind=link}
