Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kruisweg (religie)
| Christendom |
|---|
 |
|
..Pijlers
Jezus Christus • Christelijke Theologie • Apostelen • Koninkrijk • Evangelie • parochie; gemeente of vergadering |
|
..Bijbel
|
|
..Christelijke feesten
|
|
Drie-eenheid (Vader, Zoon, Heilige Geest) • Theologie • Apologetiek • Schepping • Zondeval • Wet• Verlossing • Aanbidding • Kerk • Sacramenten
|
|
..Geschiedenis en tradities
|
|
..Onderwerpen Bewegingen • Denominaties • Oecumene • Homilie/Preek • Gebed • Christelijke muziek • Kerkmuziek • Kerkgebouw • Liturgie • Kalender • Symboliek • Kunst • Kritiek
|
|
..Belangrijke personen Paulus • Petrus • Kerkvaders • Heiligen • Constantijn • Athanasius • Augustinus • Anselmus • Aquino • Palamas • Wyclif • Luther • Calvijn • Wesley • Arius • Marcion van Sinope • Paus
|
De kruisweg (Via crucis in het Latijn) is een onderdeel van de traditie van het christelijke Paasfeest. Het is een nabootsing in de vorm van schilderijen of beeldhouwwerken van de lijdensweg van Christus vanaf het gerechtsgebouw (het paleis van de Pontius Pilatus) tot en met de begrafenis van Christus. Een kruisweg stelt de gelovige in staat stil te staan bij de belangrijkste gebeurtenissen van deze lijdensweg aan de hand van 14 kruiswegstaties (van het Latijn statio, dat halteplaats betekent). Het idee van een kruisweg is dat de gelovige zo in gebed de Via Dolorosa kan doorlopen zonder in Jeruzalem te zijn geweest.
Geschiedenis
In de rooms-katholieke traditie is het sinds de 15e eeuw ook een godsdienstoefening, die onder andere op Goede Vrijdag plaatsvindt. De godsdienstoefening wordt aan verschillende bronnen toegeschreven. Zo zou de kruiswegoefening teruggaan op de H. Maagd Maria die in Jeruzalem de plaatsen van de Via Dolorosa bezocht. Algemeen wordt echter vooral de werkzaamheid van de H. Franciscus van Assisi verantwoordelijk geacht voor de verspreiding van de gebeden kruisweg.
Vooral de Franciscanen, waaronder Leonard van Porto Maurizio, zijn verdienstelijk geweest in het oprichten van kruiswegen. Aan het verrichten van de kruisweg is door de pausen gedurende meerdere eeuwen een volle aflaat verbonden, onder de normale voorwaarden. In 1726 bepaalde Paus Benedictus XIII dat iemand die een kruisweg langs ging dezelfde aflaten ontving als iemand die in Jeruzalem de Via Dolorosa bezocht. Omdat het aantal staties hier en daar verschilde, bepaalde Paus Clemens XII (paus van 1730-1740) het aantal op veertien. In 1741 werd onder Paus Benedictus XIV de aanwezigheid van een kruisweg verplicht in alle rooms-katholieke kerken. Bij Franciscanen en Clarissen werd de kruisweg elke vrijdag gebeden.
Over de plaatsing van de kruisweg hebben nooit voorschriften bestaan, maar als hij langs de muur van een kerk hangt, is dat meestal eerst op de noordwand van oost naar west en verder op de zuidwand van west naar oost. Deze gewoonte is waarschijnlijk gebaseerd op de kruisweg in de Christus de Verlosserkerk in Jeruzalem[bron?]. Een kruisweg kan ook in de openlucht zijn opgesteld, zoals in Heilig Landstichting en Rocamadour. Op een aantal plaatsen is er later nog een statie aan toegevoegd, de zogenoemde paasstatie, die uitbeeldt hoe Jezus Christus verrijst uit de doden, nadat Hij door het kruisoffer de mensen verlost heeft.
Overzicht van alle 14 kruiswegstaties
De getoonde afbeeldingen tonen de kruisweg in de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen, die in 1925 door Bruno Gerits werd vervaardigd.
| Statie | Beschrijving | Bijbelse verwijzing | Afbeelding | |
|---|---|---|---|---|
| I | Jezus wordt ter dood veroordeeld. | Matteüs 27:11-32, Marcus 15:1-20, Lucas 23:1-25, Johannes 18:18-19:16 | I | II |
| II | Jezus neemt het kruis op Zijn schouders. | Matteüs 27:31, Marcus 15:20, Johannes 19:16-17 | ||
| III | Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis. | Staat niet in de Bijbel. | III | IV |
| IV | Jezus ontmoet Zijn Heilige Moeder. | Staat niet in de Bijbel, maar Maria was bij de kruisiging wel aanwezig. Marcus 15:40, Johannes 19:25 | ||
| V | Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis te dragen. | Matteüs 27:32, Marcus 15:21, Lucas 23:26 | V | VI |
| VI | Veronica droogt het aangezicht van Jezus af. | Otia Imperialia 3:25 [bron?] | ||
| VII | Jezus valt voor de tweede maal. | Staat niet in de Bijbel | VII | VIII |
| VIII | Jezus troost de wenende vrouwen. | Lucas 23:27-31 | ||
| IX | Jezus valt voor de derde maal. | Staat niet in de Bijbel | IX | X |
| X | Jezus wordt van Zijn klederen beroofd. | Staat niet in de Bijbel, maar er staat dat de soldaten zijn kleren tijdens de kruisiging verdeelden. Matteüs 27:35, Marcus 15:24, Lucas 23:34, Johannes 19:23-24, Psalm 22:18-29 | ||
| XI | Jezus wordt aan het kruis genageld. | Matteüs 27:35-44, Marcus 15:24-32, Lucas 23:33-44, Johannes 19:18-24 | XI | XII |
| XII | Jezus sterft aan het kruis. | Matteüs 27:45-56, Marcus 15:33-41, Lucas 23:44-49, Johannes 19:25-30 | ||
| XIII | Jezus wordt van het kruis afgenomen. | Matteüs 27:57-59, Marcus 15:43-46, Lucas 23:50-53, Johannes 19:38-39 | XIII | XIV |
| XIV | Jezus wordt in het graf gelegd. | Matteüs 27:59-61, Marcus 15:46-47, Lucas 23:56, Johannes 19:40-42 | ||
Voorbeelden
- Kruiswegtuin in Cadier en Keer
- Kruisweg in de Sint-Willibrorduskerk in Deurne
- Kruisweg in de Sint-Nicolaaskerk in Helvoirt
- Kruisweg van Herentals
- Kruisweg van Moresnet-Chapelle
- Kruiswegpark in Roermond
- Kruiswegpark in Tienray
Literatuur
|
| Pasen · Hemelvaart · Pinksteren |
|---|
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Kruisweg op Wikimedia Commons.