Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Griekenland
| Ελληνική Δημοκρατία Elliniki Dimokratia | ||||||
| ||||||
| Griekenland | ||||||
| Basisgegevens | ||||||
| Officiële landstaal | Grieks | |||||
| Hoofdstad | Athene | |||||
| Regeringsvorm | Republiek Parlementaire democratie | |||||
| Staatshoofd | Karolos Papoulias | |||||
| Regeringsleider | Andonis Samaras | |||||
| Religie | Grieks-orthodox 98% | |||||
| Oppervlakte | 131.957 km² [1] (0,86% water) | |||||
| Inwoners | 10.964.020 (2001)[2] 10.737.428 (2009)[3] () | |||||
| Overige | ||||||
| Volkslied | Ymnos is tin Eleftherian | |||||
| Munteenheid | Euro (EUR)
| |||||
| UTC | +2 (zomer: +3) | |||||
| Nationale feestdag | 25 maart | |||||
| Web | Code | Tel. | .gr | GRC | 30 | |||||
| Voorgaande staten | ||||||
| ||||||
| Topografie | ||||||
| Griekenland | ||||||
Griekenland (Grieks: Ελλάδα, Ellada, formeel en historisch: Ελλάς, Ellas, ’Hellas’), officieel de Helleense Republiek (Grieks: Ελληνική Δημοκρατία, Elliniki Dimokratia) is een land in Zuidoost-Europa, bestaande uit het zuidelijkste deel van het Balkanschiereiland en een groot aantal eilanden. Deze eilanden vormen samen ongeveer 20% van het landoppervlak. De grootste steden van Griekenland zijn Athene, Thessaloniki, Patras en Heraklion.
Griekenland grenst in het noorden aan (van west naar oost:) Albanië, Macedonië, Bulgarije en Turkije. Voor het overige is het vasteland van Griekenland omgeven door de Middellandse Zee (in het zuiden), de Ionische Zee (in het westen) en de Egeïsche Zee (in het oosten). De grootste eilanden zijn Kreta, Euboea, Lesbos en Rodos.
Sinds 1974 is Griekenland een republiek.
Griekenland is vooral bekend door zijn geschiedenis. Het land heeft een vooraanstaande rol gespeeld in de klassieke oudheid. In het Oude Griekenland is de democratie (Oudgrieks: δημοκρατία, dēmokratía uit δῆμος, dêmos = volk en κράτος, kratos = macht) als staatsvorm tot ontplooiing gekomen.
Naam
De formele naam van Griekenland in het Grieks is Ελλάς (Ellás), waarvan ’Hellas’ een internationaal gangbare transliteratie is. Deze naam wordt door sommige Grieken ook in andere talen geprefereerd ("Welcome to Hellas!") en Grieken noemen zich ook in andere talen wel Hellenen, naar het Griekse woord Έλληνες (Ellenes, uitgesproken als Ellines).
De Nederlandstalige naam Griekenland en verwante namen in veel andere talen komen van het Latijnse Magna Graecia (= Groot Griekenland), waarmee de Romeinen aanvankelijk het door Grieken gekoloniseerde deel van Zuid-Italië en later de volledige door Grieken bewoonde wereld aanduidden. Overigens komt dit woord op zijn beurt wel weer uit het Griekse Γραικός (Graikós) voort, volgens Aristoteles een oude naam voor het Griekse volk.
Demografie
Volgens de Nationale Statistische Dienst van Griekenland[4] had het land in 2011 10.787.690 inwoners, waarvan 5.303.690 mannen en 5.484.000 vrouwen. Ongeveer twee derde van de Grieken woont in stedelijke gebieden, een kwart van de Grieken woont in of rond Athene. De Griekse diaspora telt zo’n zes miljoen mensen. Zij wonen vooral in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Australië en Duitsland.
Etniciteit
De bevolking bestaat voor het grootste deel uit etnische Grieken. De grootste expliciet erkende minderheid is de moslimminderheid van Griekenland waartoe Albanezen, Turken en Bulgaren (Pomaken) gerekend worden. Zij wonen vooral in het noorden van het land. Daarnaast zijn er kleinere erkende minderheden van Joden en Armeniërs. Tevens wonen er in Griekenland veel andere nationaliteiten, met name uit Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.
Religie
De overgrote meerderheid van de Grieken behoort tot de Grieks-Orthodoxe Kerk. Dit is geen staatskerk, maar wegens haar historische betekenis neemt deze krachtens de grondwet van Griekenland een bevoorrechte positie in. De grondwet voorziet in godsdienstvrijheid.
De islam wordt door zowel een autochtone minderheid (de moslimminderheid van Griekenland) als immigranten aangehangen. Ongeveer één procent van de inwoners van Griekenland is moslim. Andere religieuze minderheden zijn de sefardische joden, de katholieken, de Armeense christenen en verschillende kleine protestante gemeenschappen. Ongeveer 0,02% van de bevolking hangt het hellenisme aan, een herleving van de Griekse mythologie.
Tot Griekenland behoort de autonome monnikenstaat Athos.
Talen
Vrijwel alle Grieken hebben Grieks als moedertaal. Pontische Grieken spreken vaak het Pontische dialect.
Mensen die tot de autochtone moslimminderheid behoren, spreken nog hun eigen taal, zoals het Turks, Bulgaars, Albanees of Romani. Romani wordt ook gesproken door christelijke Roma. Nabij de noordgrens wordt door sommigen Bulgaars of Slavisch-Macedonisch gesproken.
In de 20e eeuw zijn enkele minderheidstalen vrijwel verdwenen, door assimilatie met de Grieks-sprekende meerderheid. Dit geldt voor de talen van de Arvanieten en van de Vlachen. Ook het Ladino, een taal van de sefardische joden, wordt nog slechts zelden gesproken.
Geschiedenis
| Geschiedenis van Griekenland
|
|
|
..Naar chronologie
|
|
|
Portaal  GriekenlandPortaal Geschiedenis
|
 Zie Geschiedenis van Griekenland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Naar het moderne Griekenland
De eerste sporen van de Griekse beschaving zijn naar schatting 6000 jaar oud. Dit betekent dat de Griekse beschaving rond 4000 v.Chr. zou zijn begonnen. Tot 1000 v.Chr. werd Griekenland geregeerd door vele verschillende leiders van diverse afkomst. In het gebied groeiden diverse onafhankelijke stadstaten, waarvan velen kolonies in het Middellandse Zeegebied vestigden. De klassieke Griekse cultuur, die rond Athene werd gecentreerd, bereikte haar hoogtepunt in de vijfde eeuw voor Christus, voor de Griekse stadstaten in 338 v.Chr. door Philippus II van Macedonië werden verenigd met de Macedonische gebieden. Later kwam het gebied onder de macht van de Romeinse en Byzantijnse imperia, waarin de Griekse cultuur een prominente rol speelde, alvorens het in 1456 een onderdeel werd van het Ottomaanse Rijk.
In 1821 begon de Griekse opstand tegen de Turkse overheersing, hoewel de opstand zich in eerste instantie richtte op de vervolging en verjaging van lokale Griekse moslims. In 1829 werd Griekenland (op delen van Macedonië en Thracië na) onafhankelijk en vestigde een constitutionele monarchie. Tijdens de Eerste Wereldoorlog en de Grieks-Turkse Oorlog streden de partijen om deze gebieden en om delen van westen van Anatolië (Turkije). In 1923 werd een bevolkingsuitwisseling tussen Turkije en Griekenland overeengekomen en werden de grenzen van de huidige staat getrokken.
Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog betekende ook voor de Grieken een grote ramp. In 1941 werd het land door Italië, Duitsland en Bulgarije bezet. Er ontstond een grote partizanenbeweging met 1,8 miljoen deelnemers op een bevolking van bijna 9 miljoen mensen. De oorlog kostte 500.000 Grieken het leven, mede door de hongersnood van 1941–1942, toen zeker 300.000 Grieken stierven. Onder de slachtoffers van de oorlog waren 50.000 van de 70.000 Griekse Joden, een percentage dat even hoog ligt als in Nederland.
Recente geschiedenis
Aansluitend op de bevrijding in 1945 ontstond een burgeroorlog tussen de communistische en behoudende partizanenlegers. De communisten verloren.
Er volgde een militaire staatsgreep in 1967 waarna het zogenoemde Kolonelsregime aan de macht kwam. In 1973 werd er een democratische republiek gevestigd.
Griekenland is sinds 1952 lid van de NAVO en sinds 1981 van de Europese Unie.
Toerisme en bezienswaardigheden
Samen met de scheepvaart vormt het toerisme in Griekenland een belangrijke bron van inkomsten. De Middellandse Zee is voor de vakantiegangers de belangrijkste bestemming, daarvoor gaan zij vooral naar de eilanden in de Ionische Zee en Kreta. Op het vaste land en op het schiereiland Peloponnesos gaan zij vooral naar de bezienswaardigheden van de klassieke oudheid.
| Zie Werelderfgoedlijst#Griekenland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Enkele beroemde bezienswaardigheden in Griekenland zijn de Akropolis van Athene, de archeologische plaats Delphi, de tempel van Apollo Epicurius te Bassae, de berg Athos, de Meteora-kloosters, Rhodos, de overblijfselen van het paleis van Knossos op Kreta, Mycene en de archeologische plaats Epidaurus.
-
Het strand van Mikonos
-
Athene
-
Oia, Santorini (Thira)
Flora en fauna
Griekenland heeft diverse nationale parken.
De flora van Griekenland omvat tegen de 5000 soorten hogere planten, hetgeen in verhouding tot het niet zo grote landoppervlak een groot aantal is. Men gaat ervan uit dat dit voor een deel te danken is an de zuidelijke ligging van het land, waardoor het tijdens de ijstijden relatief buiten schot zou zijn gebleven voor de verwoesting en sterke verarming door de alles kaal schrapende ijsmassa’s. De soorten die in het gebied voorkwamen konden zich voor een groot deel handhaven. In Nederland bijvoorbeeld hebben na de ijstijden vrijwel alle hogere planten zich vanuit zuidelijker gelegen streken opnieuw moeten vestigen.
Een andere reden voor de plantenrijkdom is het ’verbrokkeld’ karakter van Griekenland: door de vele eilanden konden zich op veel plaatsen variëteiten ontwikkelen die nergens anders voorkomen endemische variëteiten. Tenslotte is de variatie aan klimaat in Griekenland, vanaf volkomen mediterraan tot de eeuwige sneeuw op de Olympus, zeer groot. Behalve in de temperatuur zijn er ook belangrijke variaties in de hoeveelheid regen die per streek jaarlijks valt. Griekenland telt ongeveer evenveel soorten als het circa vier maal zo grote Spanje, dat toch ook tal van gebergten en een grote diversiteit aan klimaten heeft. Het enige deels in Europa gelegen land dat per oppervlakte even divers is als Griekenland, is Turkije, waar volgens een recente telling 9222 hogere plantensoorten zouden voorkomen. (Ook daar is de reden 'verbrokkeling': Turkije kent veel geïsoleerd liggende gebergten.)
Belangrijke families van plantensoorten zijn de Asteraceae, Fabaceae, Campanulaceae, Boraginaceae, Brassicaceae en Orchidaceae en natuurlijk de grassen, maar er zijn er nog veel meer. Het gehele jaar door zijn volop bloeiende planten aan te treffen: in januari tot maart veel orchideeën en lelieachtigen, iets later in het jaar de Koolachtigen, gevolgd door een lawine van klokjesbloemen, primula's, distelachtigen midden in de zomer. In de laaglanden zijn de zomers kurkdroog en de vegetatie verdort, maar hoog in de bergen staat juist dan alles in bloei. De bloei van de soorten verloopt naarmate het jaar volgt naargelang de hoogte boven zeeniveau en in augustus staan op de Pindus en Olympus nog heel wat soorten in bloei. Een eiland als Kreta dat een derde keer de oppervlakte van Nederland heeft, herbergt circa 2000 plantensoorten waarvan circa 10% nergens anders voorkomt.
De fauna van Griekenland telt naast een beperkt aantal zoogdieren tientallen soorten reptielen waaronder de Griekse landschildpad (zie schildpadden), de hardoen en de Europese kameleon, circa 400 vogelsoorten en vele duizenden insectensoorten waaronder tientallen vlinders en duizenden vliegen en wespen (in brede zin, hierbij inbegrepen de bijen). Voor vogelliefhebbers zijn de grote meren in het noordwesten bij de grenzen van Albanië en het land Macedonië een bekende plaats, evenals de Maritsa-delta (Evrosdelta) helemaal in het Noordoosten. Ook diverse eilanden hebben hun speciale soorten zoals Eleonora's valk op Lesbos, Chios en Kreta; op dat laatste eiland komt de laatste tientallen jaren ook weer veel de vale gier voor.
Cultuur
Musea
Muziek
Sport
De Olympische Spelen hebben hun oorsprong in Griekenland. Aangenomen wordt dat de klassieke Spelen werden gehouden van 776 vóór tot 393 ná het begin van de christelijke jaartelling. De eerste moderne Spelen werden in 1896 georganiseerd.
Bestuur en Politiek
Kerngegevens bestuur
- Officiële naam: Griekse (of Helleense) Republiek (Ελληνική Δημοκρατία, Elliniki Dimokratia).
- Op 25 maart 1821 werd Griekenland onafhankelijk van het Ottomaanse Rijk, in 1828 werd deze onafhankelijkheid door andere landen erkend.
- Sinds 1974 is Griekenland een republiek.
Politiek
- President: Karolos Papoulias (sociaaldemocraat, in functie sinds 12 maart 2005)
- Regeringsleider: Andonis Samaras
- Parlement: één kamer: Kamer van Afgevaardigden (Vouli ton Ellinon) van driehonderd zetels met een termijn van vier jaar
Sinds de parlementsverkiezingen van juni 2012 zetelen de volgende partijen in het Griekse Parlement:
- Nea Dimokratia, conservatisme (129 zetels);
- Coalitie van Radicaal-Links, socialisme (71 zetels);
- PASOK, sociaaldemocratie (33 zetels);
- Onafhankelijke Grieken, nationaal-conservatisme (20 zetels);
- Gouden Dageraad, neonazisme (18 zetels);
- Democratisch Links, socialisme/sociaaldemocratie (17 zetels);
- Communistische Partij van Griekenland, communisme (12 zetels).
Zie ook:
Economie
Vanouds zijn in de Griekse economie de scheepvaart en het toerisme belangrijke factoren.
De scheepvaart draagt voor 4,5% bij aan het bnp en biedt 160.000 mensen (4% van de arbeidsplaatsen) werk. De Griekse reders bezitten de grootste vloot ter wereld met 3.079 schepen, wat ongeveer 18% van de wereldcapaciteit is.
De economie van Griekenland is voor 15% afhankelijk van het toerisme.[5] Trekpleisters zijn de vele bezienswaardigheden uit het verleden, de eilanden en de vele stranden.
Ongeveer 5,1% van de beroepsbevolking is werkzaam in de landbouw. Gemiddeld zijn de landbouwbedrijven 10 hectare groot.
In onderstaande tabel staan enkele belangrijke economische gegevens van het land. Opvallend zijn de grote tekorten op de begroting van de overheid en zeer de hoge staatsschuld. Als gevolg van de kredietcrisis die in 2008 begon, zijn de tekortkomingen van de Griekse economie en de zwakke financiële positie van de overheid duidelijk voelbaar geworden.
| Jaar[6] | Reële groei bnp |
Overheidstekort (in % bnp) |
Staatsschuld (in % bnp) |
Werkloosheid (in % beroepsbevolking) |
|---|---|---|---|---|
| 2006 | 5,2% | -6,0% | 115,6% | 8,9% |
| 2007 | 4,3% | -6,7% | 112,9% | 8,3% |
| 2008 | 1,0% | -9,8% | 116,1% | 7,7% |
| 2009 | -2,0% | -15,6% | 131,6% | 9,5% |
| 2010 | -4,5% | -10,4% | 147,3% | 12,6% |
| 2011 | -7,1% | -9,6% | 175,2% | 17,7% |
| 2012 | -6,3% | -9,0% | 176,7% | 23,6% |
| 2013 | -3,5% | -2,4% | 186,9% | 27,1% |
Munteenheid
- Munteenheid vóór 2002: drachme.
- Munteenheid sinds 2002: euro, zie ook: Griekse euromunten.
Financiële crisis
| Zie Europese staatsschuldencrisis voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In mei 2010 kreeg de regering van Giorgos Papandreou te maken met grote financiële tegenvallers. De Griekse overheid bleek jarenlang de financiële cijfers vervalst te hebben. Mede als gevolg van de internationale kredietcrisis en voortgaande ongecontroleerde uitgaven raakte Griekenland in een grote financiële crisis die ook gevolgen voor de eurozone heeft. Alleen met de hulp van de EU-landen en IMF kon het voorkomen worden dat Griekenland failliet ging. De EU en het IMF schoten het land te hulp met leningen maar in ruil daarvoor moest Griekenland het begrotingstekort terugdringen.
De regering kondigde een groot aantal maatregelen aan. Zo besloot de regering tot verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd naar 65 jaar. Het gemiddelde ambtenarensalaris werd sterk verminderd en een deel van ambtenaren zal worden ontslagen.[7] Ook de pensioenen zijn verlaagd. De btw werd verhoogd, evenals de accijns op alcohol en tabak. Het aantal gemeenten is teruggebracht van 1000 naar 400, en een aantal staatsbedrijven zal worden geprivatiseerd. Deze maatregelen zorgden voor stakingen, grootschalige demonstraties en rellen waarbij doden en gewonden vielen.[8] Vele vermogende Grieken hebben hun geld het land uit gesluisd naar buitenlandse bankrekeningen.[9][10]
Op 11 november 2011 werd een nieuwe regering onder leiding van Loukas Papadimos geïnstalleerd om de ontstane politieke impasse over de bezuinigingen te doorbreken.[11]
Het land blijft echter lijden onder de lage concurrentiekracht in vergelijking met de meeste andere EU-leden en onder de inefficiënte overheid en de hoge graad van corruptie in de overheid en de economie.[12] Ondertussen startten boeren de zogenaamde aardappelbeweging.
In december 2012 heeft de Griekse staat voor € 31,8 miljard nominaal aan schuld teruggekocht. Houders van deze obligaties hebben de stukken aangeboden tegen een gemiddelde koers van 33,8% en accepteerden daarmee een fors verlies. Het waren Griekse banken en buitenlanders die, elk voor ongeveer de helft van het totale bedrag, obligaties hebben aangeboden. De Griekse staatsschuld daalt hiermee per saldo met iets meer dan € 20 miljard oftewel zo’n 9 tot 10% van het bnp.[13] Deze terugkoopactie was een van de voorwaarden die het IMF stelde voor verdere noodleningen aan het land verstrekt zouden worden.
Bestuurlijke indeling
| Zie Periferieën van Griekenland en Departementen van Griekenland voor de hoofdartikelen over dit onderwerp. |
Griekenland is onderverdeeld in 13 periferieën (bestuurlijke regio’s) en hun 74 regionale eenheden (perifereiaki enotita). De regionale eenheden worden weer onderverdeeld in 325 gemeenten (demoi). Verder is er één autonome kloostergemeenschap (Agio Oros).
Verkeer
Spoorwegen
De reizigerstreinen worden geëxploiteerd door de nationale spoorwegmaatschappij "Trainose S.A.". Het spoornet is grotendeels normaalsporig maar bevat ook belangrijke metersporige spoornetten, zoals op de Peloponnesos. Met Europese steun zijn er veel verbeteringen op het Griekse spoorwegnet uitgevoerd, zoals de elektrificatie van de hoofdlijn Athene – Thessaloniki en een nieuwe spoorlijn naar de luchthaven. Daarnaast is de metro van Athene flink uitgebreid en rijdt een moderne tram in Athene. De ontwikkelingen in en rond Athene werden vooral uitgevoerd in het kader van de Olympische spelen van 2004. De economische crisis heeft echter grote gevolgen gehad op het spoor. Zo reden er tot mei 2014 geen internationale reizigerstreinen meer van en naar Griekenland en is het hele Peloponnesische metrospoornet tijdelijk (?) buiten dienst gesteld. Ook op andere binnenlandse trajecten rijden de treinen minder vaak of helemaal niet meer.
Verkeersregels
De verkeersregels wijken in Griekenland niet veel af van de verkeersregels in West-Europa. De verkeersborden in Griekenland zijn vrijwel identiek aan die in Nederland en België. In de wegen zitten vaak gaten en de signalering is vaak ook onduidelijk of ontbreekt in zijn geheel. In rotsachtige gebieden dient men er op bedacht te zijn dat stukken rots op de weg kunnen liggen of vallen of dat randen van de weg in het ravijn kunnen zijn gevallen. In landelijke streken kunnen zich schapen of geiten op de weg bevinden. Verkeersregels worden slecht nageleefd en vooral in de avonduren dient men op te letten voor weggebruikers die te veel gedronken hebben. Wat verkeer betreft is Griekenland is een van de onveiligste landen in Europa. Op gevaarlijke punten staan vaak meerdere Ikonostasieën, kapelletjes ter nagedachtenis van de verkeersslachtoffers.
Op 3 juni 2007 werd de Griekse Wegenverkeerswet (Grieks: Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας) aangepast. Dit heeft onder andere tot gevolg gehad dat alle verkeersboetes drastisch zijn verhoogd. Zo bedraagt bijvoorbeeld de boete die wordt opgelegd voor het niet dragen van een gordel of helm € 350,00.
Autosnelwegen
De belangrijkste autosnelwegen die (gedeeltelijk) in gebruik zijn genomen zijn de PATHE (A1), de Egnatia Odos (A2), en de Attiki Odos (A6). De Attiki Odos en de PATHE zijn tolwegen.
De Attiki Odos, de ringweg van Athene, werd in 2004 opgeleverd. De autosnelweg heeft een totale lengte van 65 kilometer. PATHE is een afkorting van Patras – Athene – Thessaloniki – Evzoni. Deze autosnelweg heeft een totale lengte van 730 kilometer en verbindt de stad Evzoni, prefectuur Kilkis, in het noorden van Griekenland via Thessaloniki met Athene en Patras. Evzone ligt op de grensovergang met het buurland Macedonië.
De autosnelweg Egnatia Odos heeft een totale lengte van 670 kilometer en vormt de verbinding tussen oost en west Griekenland en verbindt de stad Igoemenitsa aan de Ionische Zee via Thessaloniki met Alexandroupolis aan de Turkse grens. Deze snelweg werd in 2009 opgeleverd. De maximumsnelheid op deze autosnelweg bedraagt 130 km/u. Deze maximumsnelheid wijkt af van de maximumsnelheid op de meeste andere Griekse autosnelwegen.
Overige wegen
Andere hoofdwegen zijn vaak tweebaanswegen,Deze wegen hebben vaak brede vluchtstroken, het is gebruikelijk even naar de vluchtstrook uit te wijken als iemand die haast heeft wil inhalen. Wel liggen in de kant vaak scherpe voorwerpen en loopt de weg vaak abrupt af in een diep betonnen afwateringskanaal.
Geografie
| Zie Geografie van Griekenland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Eten en drinken
| Zie Griekse keuken voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De Griekse keuken (Ελληνική κουζίνα) is de traditionele keuken. Het is een typische mediterrane keuken en vertoont gelijkenissen met de keukens van de Balkan, Italië, Turkije en het Midden-Oosten.
- (en) Officiële website van het Griekse ministerie van Buitenlandse Zaken
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Landen in Europa |
|---|
|
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kosovo · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland |
| Lidstaten van de Europese Unie |
|---|
|
België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Verenigd Koninkrijk · Zweden |
,_Greece.jpg){kind=link}
