Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Klimaat
Klimaat is in de meteorologie een woord voor de omgevingsomstandigheden (temperatuur, windsnelheid, neerslag, temperatuurverschil tussen dag en nacht en tussen de seizoenen), op een planeet, zoals de aarde of in een bepaald gebied op een planeet.
Klimaat op aarde
Veel meteorologische instituten hanteren een periode van dertig jaar voor het berekenen van de gemiddelden en daarmee voor de vaststelling van 'het' klimaat. Het woord voor de toestand van de atmosfeer op een bepaald moment is het weer. Populair gezegd bepaalt het klimaat de kleding die je aanschaft, en het weer de kleding die je draagt.
Het klimaat op aarde wordt grotendeels bepaald door de zon; gebieden die weinig zonlicht krijgen (de polen) hebben een koud klimaat. Ongeveer even belangrijk, althans voor de temperatuur, is de hoogte van het terrein: op hoogvlaktes is het broeikaseffect minder, waardoor de temperatuurvariaties groter en de gemiddelde temperaturen lager zijn. Andere belangrijke factoren zijn de aanwezigheid van grote wateroppervlakten (zeeën), die een matigend effect op het klimaat hebben, en uitgestrekte bossen, die de temperatuur lager en de luchtvochtigheid hoger maken. Hoge gebergtes hebben ook invloed op het klimaat van de omgeving; aan de loefzijde valt meer neerslag, aan de lijzijde minder.
Luchtcirculatie aan aardoppervlak
Doordat de gebieden op de evenaar het meeste zonlicht krijgen, omdat de zon hier loodrecht bovenstaat, warmen deze gebieden het meeste op. Hierdoor ontstaat er een opgaande luchtstroom, die tegen het plafond van de troposfeer, de tropopauze, botst en vervolgens richting de polen stroomt. Bij de 30e breedtegraad daalt de lucht weer om vervolgens over het aardoppervlak terug te stromen naar de evenaar. Ook lucht afkomstig van de 60e breedtegraad daalt hier en stroomt langs het aardoppervlak terug naar de 60e breedtegraad om daar op te stijgen. Door de dalende luchtstromen op de 30e breedtegraad liggen hier de woestijnen, omdat dalende lucht opwarmt en daardoor geen regen geeft. Ook van het poolgebied stroomt lucht over het aardoppervlak naar de 60e breedtegraad om daar op te stijgen en vervolgens weer terug te stromen naar de polen. Bij de 60e breedtegraad ontstaan vaak depressies, doordat de koude lucht van de pool de warme lucht van de 30e breedtegraad ontmoet. Daarom bevinden de meeste depressies zich ten noorden van Nederland.
Classificatie
Er zijn meerdere moderne klimaatclassificaties mogelijk, die op zich niet veel van elkaar verschillen. Het meest wordt de classificatie gebruikt die is ontworpen door Vladimir Köppen en is verfijnd door vooral Rudolf Geiger, waardoor de naam van deze classificatie ook wel de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger wordt genoemd. Uit deze classificatie zijn later andere classificatie ontstaan. Een andere classificatie die onder klimatologen en geografen wordt gebruikt is die van de fysische geograaf Arthur Strahler.
Al deze classificaties gaan uit van meerdere hoofdzones. Oorspronkelijk en traditioneel gezien zijn dat er vier:
- Ten eerste is er de "tropische zone", die geacht wordt zich te bevinden tussen de evenaar en de keerkringen, die op de beide halfronden getrokken zijn op ongeveer de 23,5e breedtegraad.
- Achter deze keerkringen beginnen de "subtropische zones". Vreemd genoeg is er geen officiële lijn die aangeeft, tot op welke breedte deze zones doorlopen. Afgaande op de heden ten dage meest gangbare omschrijving van dit klimaattype ligt dit echter rond de 40e breedtegraad.
- Aangezien na de subtropische zones de "gematigde klimaatzones" volgen, moeten deze geacht worden, rond de 40e breedtegraad te beginnen.
- De grens tussen deze en de daarop volgende zones, te weten de "polaire", is wel weer door een officiële lijn gemarkeerd; de zogenaamde poolcirkel, die op 66,5 graden breedte gelegd is. De polen zelf bevinden zich op de 90e breedtegraad.
Klimaatverandering
Klimaatverandering is de verandering van het gemiddelde weertype of klimaat over een bepaalde periode. De verandering manifesteert zich het duidelijkst in een stijging of daling van de gemiddelde temperatuur en van de gemiddelde hoeveelheid neerslag op Aarde.
Microklimaat
Van een microklimaat is sprake als de omstandigheden op een zeer kleine schaal anders zijn dan je op basis van het klimaat zou verwachten.
Klimaat op menselijke schaal
De term klimaat wordt ook gebruikt voor de omstandigheden van temperatuur en luchtvochtigheid in leefomgevingen zoals broeikassen en gebouwen, vooral in de context van klimaatbeheersing, het door middel van airconditioning, ventilatie, verwarming, luchtdrogers of luchtbevochtigers regelen van de omstandigheden waaronder mensen, planten of dieren moeten gedijen.
Zie ook
- Weer en klimaat van A tot Z voor een uitgebreide lijst van artikelen over het weer en klimaat
- Klimaatverandering
- Klimaatverdrag