Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Aardatmosfeer
De aardatmosfeer oftewel dampkring is de atmosfeer om de aarde.
Samenstelling
De aardatmosfeer bestaat uit een mengsel van verschillende gassen. De volumeverhoudingen van die gassen in de onderste 15 km van de atmosfeer (de troposfeer) is, op waterdamp na, vrijwel constant. Het gehalte aan waterdamp in de atmosfeer is sterk wisselend. Het gehalte van de overige gassen als percentage van het volume van droge lucht is:
- N2 (stikstof) 78,09%
- O2 (zuurstof) 20,94%
- Ar (Argon) 0.93%
- CO2 (kooldioxide) 0.04%
- sporengassen: Ne (Neon) 0,0018%, He (helium) 0,00052%, CH4(methaan) 0,00022%, Kr (krypton) 0,0001%, N2O (lachgas) 0,00005%, H2 (waterstof) 0,00005%, Xe (xenon) 0,000008%, Overige 0,001%
Toen de aarde nog maar net bestond was het aandeel kooldioxide in de atmosfeer veel hoger dan nu. Dit kwam onder andere door de uitstoot van dit gas uit vulkanen. Na het verschijnen van planten werd door fotosynthese het aandeel kooldioxide veel lager, en het aandeel van zuurstof veel hoger. Dit maakte meercellig leven mogelijk, omdat voor veel meercelligen zuurstof een essentiële voorwaarde is om te kunnen ademen. Alle processen die samenhangen met het weer vinden plaats in de atmosfeer. Bovendien zorgt het broeikaseffect ervoor dat warmte goed wordt vastgehouden.
Vandaag de dag wordt het zuurstofgehalte in stand gehouden door groene planten en algen in de oceanen. Beide hebben daarin een ongeveer even groot aandeel.
In dertig jaar is de hoeveelheid CO2 met 15% toegenomen van 0,0335% in 1978 tot 0,0386% in 2008. [1]
Stroming in de atmosfeer
De stromingen in de atmosfeer bepalen het weer op Aarde. Ze worden voornamelijk gedreven door warmteverschillen als gevolg van verschillen in opwarming door de Zon. Op de polen komt het zonlicht onder een kleine hoek invallen, op de evenaar gemiddeld ongeveer loodrecht. Daarom is de insolatie (de hoeveelheid licht die op een stukje aardoppervlak invalt) en daarmee de opwarming van de atmosfeer op de evenaar veel hoger. Het gevolg is dat er van noord naar zuid convectie in de atmosfeer optreedt in de vorm van circulatiecellen. Van evenaar tot pool komen drie typen circulatiecellen voor: Hadleycellen, Ferrelcellen en polaire cellen. Deze cellen verschuiven met de seizoenen.
Lagen in de atmosfeer
De temperatuur van de atmosfeer varieert met de hoogte. Er worden verschillende lagen onderscheiden:
- troposfeer - 0 - 7/17 km, temperatuur neemt af met de hoogte
- stratosfeer - 7/17 - 50 km, temperatuur neemt toe met de hoogte
- mesosfeer - 50 - 80/85 km, temperatuur neemt af met de hoogte
- thermosfeer - 80/85 - 640-700 km, temperatuur neemt toe met de hoogte
- exosfeer - 700 tot 800 km
De grenzen tussen deze lagen heten de tropopause, stratopause en mesopause.
Ozonlaag
- Hoofdartikel: Ozonlaag
De stratosfeer bevat een dun laagje ozongas (O3), die de ultraviolette stralen van de zon opneemt. Als deze laag er niet zou zijn, zouden die stralen al het leven op aarde vernietigen. De ozonlaag wordt door het gebruik van CFK's(chloorfluorkoolstof-verbindingen) aangetast.
Zie ook
Bronnen
| Referenties: |